Feride Rushiti dhe Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT) janë nominuar për Çmimin Nobel për Paqe për vitin 2025

Feride Rushiti dhe Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT) janë nominuar për Çmimin Nobel për Paqe për vitin 2025.

Nominimin e ka bërë deputeti i Parlamentit suedez, Magnus Jacobsson, i cili në letrën dërguar Komitetit të Institutit norvegjez të Nobelit, ka thënë se këtë vendim e ka ndërmarrë për të njohur “kontributet e jashtëzakonshme” të Rushitit dhe QKRMT-së “në avancimin e të drejtave të njeriut, dinjitetit të të mbijetuarve dhe shërimit të plagëve të luftës të komuniteteve”.

“Çmimi Nobel për Paqe synon të vlerësojë individët, puna e së cilëve nxit paqen, drejtësinë dhe pajtimin. Feride Rushiti dhe QKRM-ja i mishërojnë këto ideale përmes përkushtimit të tyre të përjetshëm për të mbështetur njerëzit më të cenueshëm, duke shëruar plagët e konfliktit dhe duke ndërtuar një bazë për paqe të qëndrueshme në Kosovë dhe përtej”, shkroi ai.

Feride Rushiti ka themeluar QKRM-në më 1999 me misionin për të ofruar trajtim dhe rehabilitim për viktimat e torturës në Kosovë. Kjo qendër po ashtu promovon respektimin e të drejtave të njeriut për të gjitha etnitë që jetojnë në Kosovë dhe të parandalimit dhe çrrënjosjen e torturës dhe të gjitha formave të dhunës.

Po kush është Feride Rushiti?

Le te mësojme më tepër.

Në mes të errësirës së luftës dhe padrejtësisë, doli një zë i fuqishëm që nuk u lodh kurrë së kërkuari drejtësi dhe shërim për ata që kishin vuajtur më së shumti. Feride Rushiti, me përkushtimin e saj të palëkundur, nuk ishte thjesht një mjeke – ajo u bë një shpresë për mijëra të mbijetuar të torturës dhe dhunës seksuale, një forcë që sfidoi stigmat dhe ndërtoi ura drejt paqes dhe drejtësisë.

Nga vitet e saj të para si studente në mjekësi deri tek themelimi i Qendrës Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT), ajo ka dëshmuar se guximi nuk matet vetëm me fjalë, por me veprim. Lufta i shkatërroi shumë, por ajo zgjodhi të ndërtojë – jo vetëm jetë, por edhe institucione që garantojnë dinjitet dhe të drejta për ata që dikur u mohuan.

Sot, si një kandidate për Çmimin Nobel për Paqe 2025, ajo na kujton se paqja nuk është thjesht mungesa e luftës, por edhe prania e drejtësisë, shërimit dhe humanizmit. Në një botë ku shumë zgjedhin të harrojnë, ajo vendosi të kujtojë – dhe të veprojë.

Feride Rushiti është një mjeke dhe aktiviste e njohur nga Kosova, e cila ka luajtur një rol kyç në mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe rehabilitimin e viktimave të torturës dhe dhunës seksuale gjatë dhe pas luftës në Kosovë.

Feride Rushiti është dëshmi se ndryshimi nuk vjen vetëm nga fjalët, por nga guximi për të vepruar, për të sfiduar të pathënat dhe për të ndërtuar drejtësi aty ku ka pasur vetëm dhimbje. Në një botë ku shumë viktima mbeten të harruara, ajo zgjodhi t’u japë zë, dinjitet dhe shpresë.

Puna e saj nuk është thjesht një histori suksesi, por një testament i fuqisë së humanizmit. Dhe ndërsa emri i saj jehon sot në arenën ndërkombëtare, ai mbetet, mbi të gjitha, një simbol i përkushtimit ndaj jetës, të vërtetës dhe pajtimit. Nëse paqja ka fytyrë, ajo reflektohet në punën e palodhur të Feride Rushitit.

Edukimi dhe Karriera e Hershme

Në vitin 1997, Rushiti përfundoi studimet në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Tiranës, ku u specializua në gastroenterologji. Gjatë luftës në Kosovë në vitin 1999, ajo punoi me organizata ndërkombëtare si UNICEF dhe Mjekët pa Kufij në Kukës, Shqipëri, duke ofruar ndihmë mjekësore dhe psikosociale për refugjatët kosovarë. 

Themelimi i QKRMT-së

Pas përfundimit të luftës, në vitin 1999, Rushiti themeloi Qendrën Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT), me qëllim ofrimin e ndihmës mjekësore dhe psikosociale për viktimat e torturës dhe dhunës seksuale. Ajo ka qenë aktive në promovimin dhe avancimin e të drejtave të këtyre individëve, duke luftuar për njohjen e tyre ligjore dhe sociale. 

Arritje dhe Njohje

Në vitin 2017, përpjekjet e saj çuan në një vendim historik të qeverisë së Kosovës për të ofruar pensione për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës, duke vendosur një precedent për angazhimin qeveritar në trajtimin e së kaluarës së Kosovës. 

Në vitin 2018, Rushiti u nderua me Çmimin Ndërkombëtar për Guximin e Grave nga Departamenti Amerikan i Shtetit, një njohje për përkushtimin dhe guximin e saj në fushën e të drejtave të njeriut. 

Nominimi për Çmimin Nobel për Paqe 2025

Në janar 2025, Feride Rushiti dhe QKRMT u nominuan për Çmimin Nobel për Paqe nga deputeti suedez Magnus Jacobsson, i cili vlerësoi kontributin e tyre të jashtëzakonshëm në mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe avancimin e paqes.

Përmes punës së saj të palodhur, Feride Rushiti ka ndikuar ndjeshëm në jetën e shumë individëve dhe ka kontribuar në ndërtimin e një shoqërie më të drejtë dhe humane në Kosovë.