Kostumet e Shqipërisë së mesme, pasqyre e historisë.

Kostumet e Shqipërisë së Mesme

Kostumet popullore të kësaj treve janë një pasqyrë e gjallë e historisë, traditës dhe shpirtit të popullit. Ato nuk mbajnë vetëm rrobat mbi trup, por edhe rrëfejnë histori dashurie, krenarie dhe përkatësie.

Shqipëria e Mesme përfshin Tiranën, Durrësin, Kavajën, Elbasanin, Krujën e rrethinat e tyre. Këto zona kanë qenë gjithnjë qendra të gjalla tregtie e kulture, ndaj edhe kostumet mbajnë mbi vete ndikime të shumta, por gjithnjë të ruajtura në origjinalitetin e tyre shqiptar.

Sot ruhen kryesisht në muze etnografike si ai i Tiranës, i Elbasanit, i Krujës, por edhe në familje të vjetra që kanë trashëguar me kujdes pajat dhe veshjet.

Kostumet janë një gjuhë pa fjalë: ngjyrat, qëndisjet dhe stolitë përcillnin pozitën shoqërore, moshën, gjendjen martesore dhe gëzimin e jetës. Veshjet e grave ishin të mbushura me motive floreale, të kuqe e të arta, që simbolizonin pjellorinë, jetën dhe diellin. Ndërsa burrat bartnin me krenari tirqit e bardhë e jelekun e qëndisur, duke i dhënë trupit hijeshi e burrëri.

Tirana:

Gratë tiranase vishnin fustan të gjatë me mëngë të gjera, të zbukuruar me qëndisje me fije ari dhe ngjyra të ndezura. Paja ishte e pasur me shalle mëndafshi dhe stoli argjendi. Burrat mbathnin tirq të bardhë e xhamadan të qëndisur hollë, mbi të cilin vendosnin brez të gjerë të kuq.

Elbasani:

Një ndër qendrat më të pasura në kostume. Gratë mbuloheshin me "ferexhe" në qytet, por brenda shtëpisë bartnin veshje shumëngjyrëshe me qëndisje të dendur. Njohur është "xhubleta e Elbasanit", një veshje e valëzuar e grave, me motive të ngjashme me ato të veriut. Burrat bartnin kapuç të bardhë dhe jelek të ngushtë me zbukurime të zeza.

Kruja:

Në qytetin e heroit, burrat mbanin gjithnjë veshje të thjeshta, por burrërore: tirq, opinga e jelek. Ndërsa gratë krutane spikasnin me këmisha të bardha e të qëndisura, si dhe me mbulesa koke të punuara me kujdes.

Kavaja e Durrësi:

Këto zona me frymë detare i dhanë veshjes elegancë e thjeshtësi. Gratë kavajase vishnin fustane të mëndafshta, ndërsa në Durrës kostumi qytetar kishte ndikime të dukshme të tregtisë me lindjen e perëndimin, duke pasur elemente më të rafinuara.

Kostumet e Shqipërisë së Mesme janë një poezi me fije, ngjyra dhe simbole. Ato ndërthurin të bardhën e pastërtisë me të kuqen e jetës, të arin e diellit me të zezën e forcës. Çdo qëndisje është një faqe e shkruar në gjuhën e gjyshërve, çdo brez është një kornizë që lidh trupin me shpirtin, çdo pajë është një amanet që ruan kujtesën e brezave.

© 2024–2025 Liliana Pere – 

 Botuese, Autore 

-