Matteo Mandalà është një nga studiuesit më të njohur të botës arbëreshe dhe albanologjisë bashkëkohore.

Matteo Mandalà është një nga studiuesit më të njohur të botës arbëreshe dhe albanologjisë bashkëkohore. Ai është bir i komunitetit arbëresh të Piana degli Albanesi (Hora e Arbëreshëvet), një nga qendrat më të rëndësishme kulturore të shqiptarëve të Italisë, ku ruhet ende gjuha, tradita dhe identiteti shqiptar.

Formimi akademik dhe veprimtaria profesionale

Mandalà është filolog, profesor i rregullt në Departamentin e Kulturës në Universitetin e Palermos në Itali, ku ligjëron gjuhën dhe letërsinë shqipe. Ai është gjithashtu drejtor dhe bashkëthemelues i Laboratorit Albanologjik, një qendër e rëndësishme kërkimore për studime mbi gjuhën, kulturën dhe historinë shqiptare në diasporë, veçanërisht në komunitetet arbëreshe.

Fushat e kërkimit

Veprimtaria shkencore e Matteo Mandalà përfshin një gamë të gjerë fushash, ku përfshihen:

Dialektologjia: Studimi i dialekteve arbëreshe në Itali, dokumentimi dhe krahasimi i tyre me shqipen standarde dhe me dialektet e Shqipërisë.

Filologjia: Transkriptimi dhe botimi i veprave të vjetra letrare arbëreshe dhe shqiptare, sidomos nga periudha e Rilindjes.

Kritika letrare: Vlerësimi dhe analizimi i teksteve letrare shqiptare dhe arbëreshe, si nga pikëpamja estetike ashtu edhe historike.

Histori kulturore dhe etnike: Kërkime mbi proceset e ruajtjes së identitetit kulturor te komunitetet arbëreshe, si dhe studime mbi emigracionin dhe integrimin e tyre në shoqëritë pritëse.

Kontributi shkencor

Mandalà është autor i disa monografive, si dhe redaktor i botimeve kritike të veprave letrare nga autorë të shquar arbëreshë e shqiptarë. Ai ka trajtuar çështje të rëndësishme që lidhen me ndërtimin e identitetit kulturor, gjuhësor dhe fetar të arbëreshëve ndër shekuj, sidomos gjatë periudhave nga shekulli XVIII deri në XX.

Ndër veprat më të rëndësishme të tij përmendim:

“L’immigrazione albanese in Istria (secoli XV–XVIII)” – Një vepër e fundit që trajton emigracionin shqiptar në gadishullin e Istrias dhe prezencën e komuniteteve arbëreshe atje, që nga viti 1499.

Studime mbi Jerome De Rada, Girolamo de Rada, Giuseppe Schirò, dhe autorë të tjerë të Rilindjes arbëreshe.

Botime për ritualet fetare, kulturën orale, dhe trashëgiminë historike të arbëreshëve në rajone të ndryshme të Italisë.

Roli në konferenca dhe projekte

Matteo Mandalà ka qenë pjesëmarrës dhe organizator në shumë konferenca shkencore ndërkombëtare, ku ka prezantuar studime mbi çështje të albanologjisë dhe diasporës shqiptare. Ai është gjithashtu përgjegjës për projekte të shumta kërkimore që kanë të bëjnë me dokumentimin, mbrojtjen dhe promovimin e kulturës arbëreshe në Itali.

Vlerësime dhe anëtarësi

Matteo Mandalà është anëtar nderi i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, një nder që reflekton kontributin e tij të jashtëzakonshëm në fushën e studimeve shqiptare dhe në ruajtjen e identitetit arbëresh.

---

Nëse dëshiron, mund të përgatis edhe një version më të thjeshtë për fëmijë, një version për prezantim publik ose për shtyp. Më thuaj çfarë formati të duhet.