Nobeliste, Personalitet që frymëzon dhe nxit studimet dhe kerkimet. Maria Goeppert-Mayer – Gruaja fizi

Rrevista Prestige

#PersonalityNobelPrize

#inspiration

Rubrika Nobelistë.

Nobeliste, Personalitet që frymëzon dhe nxit studimet dhe kerkimet për Prof e studiues .

Maria Goeppert-Mayer – Gruaja fizikane Gjermano Amerikane që i dha zë bërthamës së universit.

🌟Në historinë e fizikës moderne, emri i Maria Goeppert-Mayer ndriçon si një shembull i rrallë i inteligjencës, durimit dhe përkushtimit ndaj dijes, në një kohë kur botës akademike i mungonte zëri i grave.

🌟Ajo ishte gruaja e dytë që fitoi Çmimin Nobel në Fizikë (1963), për zbulimin e modelit të guaskave bërthamore, një teori që ndryshoi rrënjësisht mënyrën se si kuptohej struktura e atomit dhe forcat që mbajnë bashkë universin

Maria u lind më 28 qershor 1906, në qytetin Kattowitz, atëherë pjesë e Perandorisë Gjermane (sot Katowice, Poloni). Ajo vinte nga një familje gjermane e arsimuar dhe me traditë akademike.

Babai i saj, Friedrich Goeppert, ishte profesor i mjekësisë në Universitetin e Göttingen-it, një figurë e respektuar në fushën e pediatrisë, ndërsa nëna e saj, Maria Wolff, ishte një grua me botë kulturore dhe me vlera humaniste të thella.

🌟Maria Goeppert Mayer ishte një fizikane gjermano-amerikane që kontribuoi thellësisht në zhvillimin e fizikës bërthamore.

Ajo theu barrierat gjinore në shkencë duke u bërë një nga gratë e para fituese të Çmimit Nobel në Fizikë.

Jeta e saj përfshin një udhëtim akademik të jashtëzakonshëm përmes universiteteve më prestigjioze të botës. Çdo periudhë shënoi një hap drejt zbulimeve të mëdha në strukturën e kimise

Ajo u specializua në fizikën kimike dhe teorike, duke bashkuar dy fusha që rrallë lidhen në mënyrë kaq të frytshme. Puna e saj ndikoi në mënyrën si kuptohet sot materia në nivel bërthamor.

Nga Katowice në Göttingen e deri në San Diego, rruga e saj pasqyron historinë e një gruaje që e ndoqi shkencën përtej kufijve. Çdo qytet përfaqësonte një fazë të re të kontributit të saj shkencor

🌟Ajo hulumtoi në kimi teorike, fizikë bërthamore dhe fotonikë, duke bashkuar ide nga disiplina të ndryshme. Interesimi i saj për gratë në shkencë pasqyronte edhe vetë betejën që ajo fitoi për t’u pranuar si shkencëtare e barabartë.

Mayer u mbështet nga bashkëshorti dhe kolegët e saj, ndër ta figura si Max Born, Enrico Fermi dhe Edward Teller. Marrëdhëniet e saj profesionale e ndihmuan të ndërtojë një rrjet ndikues në botën shkencore.

✨️Ajo punoi në disa prej qendrave më të rëndësishme kërkimore në SHBA, përfshirë Universitetin e Çikagos dhe UC San Diego. Edhe pse shpesh punoi pa pagesë, kontributet e saj ishin thelbësore në zhvillimin e fizikës moderne.

✨️Trashëgimia e saj ruhet në arkiva dhe universitete në të gjithë botën, përmes dorëshkrimeve, intervistave dhe librave të saj. Veprat “Statistical Mechanics” dhe “Elementary Theory of Nuclear Shell Structure” janë gurë themeli në fushat përkatëse.

✨️Maria Goeppert Mayer është simbol i inteligjencës, përkushtimit dhe qëndresës në botën e shkencës. Historia e saj frymëzon brezat e rinj, veçanërisht gratë që ndjekin karrierën në shkencë.

Në një intervistë vite më vonë, Goeppert-Mayer kujtonte me humor:

> “Në familjen time, ishte thuajse e natyrshme që dikush të bëhej profesor. Por askush nuk e mendonte se një vajzë mund të ndiqte të njëjtin rrugëtim.”

Në moshë të re, ajo tregoi prirje të veçantë për matematikë dhe shkencë. Pasi familja u zhvendos në Göttingen, Maria hyri në një nga universitetet më prestigjioze të Europës për kohën – Universitetin e Göttingen-it, qendra e mendimit teorik ku kishin ligjëruar figura si Max Planck, Niels Bohr dhe Werner Heisenberg.

Në fillim, Maria studioi matematikë, por pas një serie ligjëratash të mbajtura nga Max Born, ajo u magjeps nga mekanika kuantike, një fushë që në vitet ’20 po lindte si revolucioni më i madh në shkencën moderne.

Në vitin 1930, ajo mbrojti doktoraturën me një tezë mbi absorbimin dypjesësh të dritës — një fenomen që u vërtetua eksperimentalisht vetëm 30 vjet më vonë, duke dëshmuar thellësinë e mendimit të saj teorik.

Ky proces, i quajtur sot “absorbimi dypjesësh Goeppert-Mayer”, ka aplikime të rëndësishme në mikroskopinë lazer moderne — një shembull i bukur i mënyrës si ideja e një gruaje vizionare e shekullit XX vijon të ndriçojë shkencën.

Në po atë vit, Maria u martua me Joseph Edward Mayer, një kimist teorik amerikan. Pas martesës, çifti u zhvendos në Shtetet e Bashkuara, ku ai u punësua si profesor, ndërsa ajo u përball me një realitet të dhimbshëm: universitetet amerikane nuk lejonin që bashkëshortet e profesorëve të zinin poste me pagesë në të njëjtin institucion.

Kështu, për më shumë se 20 vjet, ajo punoi pa pagesë si asistente, bashkëpunëtore kërkimore, dhe mentore e studentëve, në universitete si Johns Hopkins University, Columbia University, dhe më vonë University of Chicago.

Ajo shpesh thoshte me ironi të hidhur:

>✨️ “Unë isha ‘fizikanja vullnetare’. Nuk kishte rrogë, por kishte punë – shumë punë.”

E lindur në June 28, 1906 – Katowice (Poloni) në një familje akademike, e rrethuar nga dashuria për shkencën dhe dijen. Që në fëmijëri, ajo u nxit të mendonte lirshëm dhe të sfidonte kufijtë shoqërorë të kohës.

1930 – Doktoratë, Universiteti i Göttingen, Gjermani.

Ajo mori doktoraturën nën drejtimin e Max Born, një nga fizikantët më të njohur të kohës. Kjo periudhë formoi bazat e saj shkencore dhe e futi në qarqet e fizikës teorike evropiane.

1930 – 1939 – Johns Hopkins University, Baltimore (MD).

Punoi si asistente, më pas si bashkëpunëtore kërkimore, duke kombinuar kërkimin me mësimdhënien. Megjithëse ishte e kualifikuar, shpesh punonte pa pagesë për shkak të paragjykimeve ndaj grave në shkencë.

1939 – 1946 – Columbia University, New York (N.Y.).

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, ajo kontribuoi në Projektin Manhattan për ndërtimin e bombës atomike. Kjo periudhë shënoi një kthesë të rëndësishme në karrierën e saj shkencore dhe etike.

1941 – 1942 – Lektore, Sarah Lawrence College.

Mayer ndau njohuritë e saj me studentët, duke nxitur interesin për fizikën tek gratë e reja. Edhe pse roli ishte i përkohshëm, ndikimi i saj ishte i qëndrueshëm.

1942 – 1945 – Hulumtuese, Columbia University, Projekti Manhattan.

Ajo punoi në zhvillimin e teorive bërthamore që ndihmuan për kuptimin e energjisë atomike. Ishte ndër gratë e pakta të përfshira në një projekt shkencor të këtij niveli sekret.

1945 – Hulumtuese, Los Alamos Laboratory, Projekti Manhattan.

Mayer bashkëpunoi me disa nga fizikantët më të mëdhenj të kohës, si Fermi dhe Teller. Eksperienca e saj në këtë projekt forcoi ekspertizën në strukturën e bërthamës.

1946 – 1959 – Argonne National Laboratory dhe University of Chicago.

Ajo punoi si kërkuese e lartë dhe profesore vullnetare, duke zhvilluar teorinë që do t’i sillte Çmimin Nobel. Puna e saj për “struktura me shtresa” ndryshoi përfundimisht mënyrën si kuptohet bërthama atomike.

1956 – Anëtare e National Academy of Sciences (SHBA).

Pranimi i saj në këtë institucion ishte një arritje historike për gratë në shkencë. Ajo u bë simbol i barazisë dhe i meritës akademike.

1960 – 1972 – Profesore, University of California, San Diego.

Në UC San Diego, Mayer u bë një figurë udhëheqëse në ndërtimin e departamentit të fizikës. Ajo vazhdoi kërkimet dhe mentorimin e studentëve deri në fund të jetës.

🌟1963 – Çmimi Nobel në Fizikë me J. Hans D. Jensen.

Ajo u shpërblye “për zbulimet rreth strukturës me shtresa të bërthamës atomike.” Ishte gruaja e dytë në histori që fitoi Çmimin Nobel në Fizikë, pas Marie Curie.

February 20, 1972 – Vdekja, San Diego (Kaliforni).

Maria Mayer u nda nga jeta duke lënë pas një trashëgimi të pavdekshme shkencore. Ajo mbetet një figurë frymëzuese për brezat e ardhshëm të grave shkencëtare.

Pavarësisht vështirësive, ajo vazhdoi kërkimet e saj me përkushtim të rrallë, duke ndërtuar një rrjet bashkëpunimesh me fizikanë të njohur si Enrico Fermi dhe Edward Teller, me të cilët kontribuoi edhe në projekte të rëndësishme gjatë Luftës së Dytë Botërore, përfshirë studime në Laboratorin e Los Alamos

Goeppert-Mayer zhvilloi idenë e modelit të guaskave bërthamore.

Sipas saj, protonet dhe neutronet brenda bërthamës nuk shpërndahen rastësisht, por vendosen në nivele të caktuara energjie – “guaska” – ashtu si elektronet rreth bërthamës.

Ajo zbuloi se disa numra të caktuar grimcash – 2, 8, 20, 28, 50, 82, dhe 126 – krijojnë struktura jashtëzakonisht të qëndrueshme.

Këto u quajtën numrat magjikë të bërthamës, dhe përbëjnë një nga parimet themelore të fizikës bërthamore moderne.

🌟Puna e saj u shpërblye me Çmimin Nobel në Fizikë në vitin 1963, të cilin ajo e ndau me J. Hans D. Jensen dhe Eugene Wigner.

Në ceremoninë e Stokholmit, me një qetësi karakteristike, ajo u shpreh:

✨️> “Nuk ka asgjë më të bukur sesa të kuptosh mënyrën se si funksionon natyra në thelbin e saj më të brishtë.”✨️

Maria Goeppert-Mayer ishte një shkencëtare e shquar, dhe një figurë që hapi rrugë për gratë në shkencë.

✨️ Ajo është sot një ikonë e rezistencës intelektuale, e kurajos akademike, dhe e dashurisë për kërkimin shkencor.✨️

Në Universitetin e San Diegos, ku kaloi vitet e fundit të karrierës, ajo u bë profesore me kohë të plotë për herë të parë në jetën e saj – në moshën 54-vjeçare.

Në nder të saj, Çmimi “Maria Goeppert Mayer Award” u krijua nga American Physical Society për të inkurajuar gratë e reja në fushën e fizikës.

Përveç kërkimeve, ajo ka lënë pas edhe tekste të rëndësishme, përfshirë bashkëautorësinë në librin “Elementary Theory of Nuclear Shell Structure” (1955), që mbetet një klasik i fizikës teorike.

Në një nga shënimet e saj të fundit, ajo shkruante:

✨️> “Në shkencë nuk kërkojmë lavdi, por kuptim. Dhe kuptimi është gjithmonë më i vlefshëm se çmimi.”✨️

✨️Maria Goeppert-Mayer ndërtoi një urë mes ndershmërisë intelektuale dhe pasionit për zbulim, duke dëshmuar se fuqia e mendjes njerëzore është e pakufizuar kur ushqehet me kuriozitet dhe këmbëngulje✨️.

Ajo vdiq në vitin 1972, por ndikimi i saj vazhdon të ndihet në çdo laborator, çdo teori dhe çdo vajzë që guxon të ëndërrojë të bëhet shkencëtare.

Në kujtesën e historisë, ajo mbetet gruaja që dëgjoi zërin e bërthamës – dhe ia mësoi botës gjuhën e saj.

Referenca.

listë bibliografike selektive në stilin APA, me veprat kryesore të Maria Goeppert-Mayer, publikuar si edhe disa artikuj akademikë d

Mayer, M. G. (1931). Über Elementarakte mit zwei Quantensprüngen. Annalen der Physik, 9(2), 273-294.

Mayer, M. G. (1929). Über die Wahrscheinlichkeit des Zusammenwirkens zweier Lichtquanten in einem Elementarakt. Naturwissenschaften, 17, 932.

Mayer, M. G., Herzfeld, K. F. (1934). On the States of Aggregation. Journal of Chemical Physics, 2(1), 38-45.

Mayer, M. G., Mayer, J. E., Brunauer, S. (1933). The Entropy of Polyatomic Molecules and the Symmetry Number. Journal of the American Chemical Society, 55, 37-53.

Mayer, M. G., Mayer, J. E. (1933). The Polarizability of Ions from Spectra. Physical Review, 43, 605-611.

Mayer, M. G. (1935). Double Beta-Disintegration. Physical Review, 48, 512-516.

Mayer, M. G. (with Herzfeld, K. F.) (1934). On the Theory of Fusion. Physical Review, 46, 995-1001.

Mayer, M. G., Sklar, A. L. (1938). Calculations of the Lower Excited Levels of Benzene. Journal of Chemical Physics, 6, 643-652.

Mayer, M. G., Mayer, J. E. (1940). Statistical Mechanics. Wiley.

Mayer, M. G. (1941). Rare Earth and Transuranic Elements. Physical Review, 60, 184-187.

Mayer, M. G., Bigeleisen, J. (1947). Calculation of Equilibrium Constants for Isotopic Exchange Reactions. Journal of Chemical Physics, 15, 261-267.

Mayer, M. G., Bigeleisen, J., Stevenson, P. C., Turkevich, J. (1948). Vibrational Spectrum and Thermodynamic Properties of Uranium Hexafluoride Gas. Journal of Chemical Physics, 16, 442-445.

Mayer, M. G. (1948). On Closed Shells in Nuclei. Physical Review, 74, 235-239.

Mayer, M. G. (1949). On Closed Shells in Nuclei, II. Physical Review, 75, 1969-1970.

Mayer, M. G. (1950a). Nuclear Configurations in the Spin-Orbit Coupling Model. I. Empirical Evidence. Physical Review, 78, 16-21.

Mayer, M. G. (1950b). Nuclear Configurations in the Spin-Orbit Coupling Model. II. Theoretical Considerations. Physical Review, 78, 22-23.

Mayer, M. G. (1955). Mayer, J. H. D. Elementary Theory of Nuclear Shell Structure. Wiley.

Mayer, M. G., Jensen, J. Hans D. (1952). Electromagnetic Effects Due to Spin-Orbit Coupling. Physical Review, 85(?), 1059.

Mayer, M. G. (1964). The Shell Model. Science, 145(?), 999-1006.

Mayer, M. G. (1966). Mayer, J. Hans D. The Shell Model. I. Shell Closure and jj Coupling. In K. Siegbahn (Ed.), Alpha-, Beta- and Gamma-Ray Spectroscopy (pp. 557-582). North Holland Publishing.

© 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author

Prestige Magazine

All rights reserved.