Peñico: Zbulimi i Një Qyteti të Lashtë që Bashkonte Bregdetin, Andet dhe Amazonën

Peñico: Zbulimi i Një Qyteti të Lashtë që Bashkonte Bregdetin, Andet dhe Amazonën

Në veri të Perusë, në Luginën Supe, është zbuluar një qytet i lashtë me rëndësi të jashtëzakonshme arkeologjike dhe kulturore. Peñico, një vendbanim 3,500–3,800-vjeçar, ka qenë një nyje qendrore që lidhte bregdetin e Oqeanit Paqësor me Andet dhe Amazonën. Ky qytet i lashtë tregon një nivel të lartë urbanizmi, organizimi shoqëror dhe spiritualiteti, duke ndriçuar më tej fillimet e qytetërimit në Amerikën e Jugut.

Pozicioni Strategjik dhe Funksioni Ndërrajonal

Peñico ndodhet rreth 600 metra mbi nivelin e detit, në një zonë që favorizon qarkullimin dhe shkëmbimin e mallrave dhe ideve. Studiuesit besojnë se qyteti ka shërbyer si një nyje integrimi kulturor midis komuniteteve bregdetare, andine dhe amazonike. Vendndodhja strategjike mbi një tarracë natyrore ofronte mbrojtje nga përmbytjet dhe një lidhje të qëndrueshme tregtare.

Strukturat dhe Planifikimi Urban

Pas tetë vitesh gërmimesh janë zbuluar 18 struktura të mëdha përfshirë salla ceremoniale, banesa, hapësira publike dhe tempuj. Salla më e rëndësishme është ajo e njohur si 'B2', e ndërtuar me baltë dhe gurë, dhe e zbukuruar me reliefe që paraqesin instrumente rituale si pututus. Qyteti përmban një plazë qendrore rrethore që sugjeron funksione të rëndësishme ceremoniale dhe administrative.

Artefakte dhe Simbolikë

Gërmimet kanë zbuluar skulptura prej balte, mjete litike, varëse nga guaska dhe gurë gjysmë të çmuar, si dhe pigmente hematiti të përdorura në rituale. Simbolika fetare është e dukshme në gjetje si figura antropomorfe dhe zoomorfe, përfshirë një skulpturë majmuni që sugjeron lidhje me Amazonën. Instrumentet pututus janë përdorur për njoftime dhe ceremoni, duke forcuar bashkimin social.

Peñico si Trashëgimi e Caral-it

Pas rënies së qytetërimit Caral për shkak të ndryshimeve klimatike, Peñico përfaqëson një formë vazhdimësie dhe adaptimi. Ai ruan parimet arkitektonike dhe shpirtërore të Caral-it, por në të njëjtën kohë zhvillon identitet të ri rajonal. Sipas arkeologes Ruth Shady, Peñico është simbol i integrimit të komuniteteve në një qytet me organizim kompleks dhe qëndrueshmëri sociale.

Hapja për Publikun dhe Rëndësia Bashkëkohore

Në korrik të vitit 2025, Peñico u hap për publikun me festivalin 'Peñico Raymi', për të nderuar Pachamama dhe për të promovuar turizmin kulturor. Vizitorët kanë mundësi të eksplorojnë qendrën interpretuese, ekspozita edukative, dhe shtigje të restauruara. Zbulimi ka rëndësi të jashtëzakonshme për trashëgiminë botërore dhe sfidon idetë tradicionale për origjinën e qytetërimeve urbane në Amerikën e Jugut.

Burime

Reuters – https://www.reuters.com/science/archaeologists-peru-unveil-3500-year-old-city-that-linked-coast-andes-2025-07-03

CNN – https://amp.cnn.com/cnn/2025/07/08/science/penico-ancient-city-peru-scli-intl

Smithsonian Magazine – https://www.smithsonianmag.com/smart-news/archaeologists-unveil-a-3500-year-old-city-in-peru-that-sheds-light-on-the-caral-culture-180986944

The Art Newspaper – https://www.theartnewspaper.com/2025/07/16/4000-year-old-ancient-city-discovered-in-peru

Al Jazeera – https://www.aljazeera.com/gallery/2025/7/15/peru-welcomes-visitors-to-3800-year-old-penico-archaeological-site

Andina Agencia Peruana de Noticias – https://andina.pe/agencia/noticia-perus-caral-presents-new-jewel-penico-an-archaeological-site-built-over-3800-years-ago-1036990.aspx