Pëllumb Xhufi – Njeriu që ecën mes shekujve me qeresine e një biblioteke te përjetshme.

Rrevista Prestige

#inspirationdaily

#AcademicExcellence

#Academiaedu

Rubrika:Personalitet, personazh nderi i Revistes Prestige per muajin Dhjetor.

Pëllumb Xhufi – Njeriu që ecën mes shekujve me qetësinë e një biblioteke të përjetshme

Pëllumb Xhufi është një figurë multidimensionale e kulturës dhe jetës publike shqiptare, i njohur si një nga medioevistët më të rëndësishëm të kohës sonë.

Ai shquhet si akademik me autoritet të pakontestueshëm, me kontribute të thelluara në studimet e Mesjetës, paleografinë dhe historinë e Bizantit. I pajisur me rigorozitet të rrallë, ai di të gërmojë në burime të harruara dhe t’i rikthejë historisë shqiptare saktësinë dhe dinjitetin shkencor që shpesh i është mohuar.

Në fushën diplomatike është dalluar si ambasador me kulturë të gjerë institucionale dhe qetësi karakteristike, ndërsa në sferën publike është shfaqur si intelektual kritik, analitik dhe i matur.

Personaliteti i tij përmbledh erudicion, integritet dhe aftësinë për të sfiduar narrativat sipërfaqësore.

Në tërësi, Xhufi mbetet një personalitet kompleks ku ndërthuren akademiku brilant, diplomati i kulturuar dhe qytetari i angazhuar.

Ai lindi më 24 gusht 1951 në Durrës, një qytet që mbart gjurmët e perandorive si një skenë teatrore të ngritur mbi det. Peizazhi i vendlindjes ishte paralajmërimi i parë i një jete kushtuar historisë: në këto rrugë, e shkuara nuk është e vdekur, por gati të flasë për këdo që di ta dëgjojë.

Qysh fëmijë, ai ngjante me personazhet e Umberto Eco-s, që mësojnë të lexojnë botën para se të lexojnë librat.

Në vitin 1972 u nis drejt Romës, qytetit ku e shkuara shfaqet si një qiell paralel. Atje studioi në La Sapienza, një nga universitetet më të lashtë të botës, ku deri në vitin 1977 përfundoi studimet në Letërsi Klasike.

Roma e farkëtoi në mënyrë të veçantë: e rriti si filolog, si humanist, si historian që i afrohet dokumentit me dashuri, por edhe me dyshim profesionist.

Ecja e tij nëpër korridoret e universit kujtonte ecjen e dijetarëve të antikitetit, që lëviznin mes vargjeve latine sikur hynin në një qytet të shenjtë.

Vitet 1991–1992 e çuan në Universitetin e Këlnit me bursën e fondacionit Alexander von Humboldt.

Këtu ritmi i hekurt gjerman u ndërthur me shpirtin e tij mesdhetar, duke krijuar një metodë kërkimore të fortë dhe të strukturuar. Nga Roma mori dritën; nga Këlni mori disiplinën. Si çdo mendje e madhe, u formua në kufirin e dy kulturave.

Që prej vitit 1981, Instituti i Historisë në Tiranë është vendi ku ai ka jetuar mes epokave. Për afro pesë dekada ka punuar me një durim që të kujton murgjit kopjues të Mesjetës, duke i rikthyer dokumentit rolin e burimit themelor.

Titujt akademikë Profesor i Asociuar dhe Pastaj Profesor nuk janë për të gradë, por natyrshmëri e një autoriteti të fituar me punë të gjatë.

Në vitet e trazirave të fundviteve ’90, ai shërbeu në Ministrinë e Jashtme: fillimisht si Drejtor për Ballkanin, më pas si Zëvendësministër i Jashtëm. Në këtë rol spikati qetësia dhe saktësia e tij, një stil diplomatik që më shumë bind sesa imponon.

Vitet 2002–2004 e gjetën ambasador në Romë, një kthim i bukur në qytetin ku dikur ishte student.

Më pas, si deputet në Kuvendin e Shqipërisë (2005–2009), u shfaq i veçantë: i qetë, i argumentuar, kulturor—një Montaigne mes debateve politike.

Dimensioni i tij si profesor është ndër më të paharrueshmit.

Për mbi 20 vite në Fakultetin Histori-Filologji në Tiranë, ai ka formuar studiues të panumërt, duke dhënë lëndë që shpalosin horizontet e Mesjetës.

Studentët thonë shpesh se ligjëratat e tij dukeshin sikur vinin nga një udhëtar i kthyer sapo nga shekulli XII—me detaje të gjalla, me ngjyrat e kohës dhe qartësinë e burimeve.

Në vitin 2020 ai u pranua në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë, si pjesë e elitës intelektuale që ruan traditën e mendimit të gjatë.

Ai zotëron një arsenal gjuhësh — latinisht, greqisht të vjetër, italisht, gjermanisht, frëngjisht e anglisht — që i jep mundësinë të lexojë burimet ashtu siç i shkruan vetë Mesjeta.

Veprat e tij janë monumente të dokumentit. Libra të rëndësishëm si “Arbërit e Jonit”,

“Qytetet dhe Provence e Arbërisë në Mesjetë”,

“Shekulli i Voskopojës” apo studimet e tij mbi Bizantin, Arbërinë e Jugut, kishën dhe marrëdhëniet shqiptaro-italiane përbëjnë tashmë boshtin e historiografisë moderne shqiptare.

Çdo libër i tij është një rindërtim i kujdesshëm, një katedrale me themele të gdhendura mbi dokumente të panjohura.

Sot, Pëllumb Xhufi qëndron si një nga figurat që e bëjnë kombin të duket më i gjerë dhe më i thellë se kufijtë e tij gjeografikë.

Ai është një Braudel shqiptar në vizion, një Eco në kulturë, një Ranke në metodë.

Është njeri që nuk e shikon historinë thjesht si objekt studimi, por si një botë të gjallë që duhet rindërtuar dhe kuptuar.

Xhufi është kartografi i kujtesës shqiptare, njeriu që shekujve u jep zë, dokumenteve u jep dritë dhe kohës i jep kuptim.

ANALIZË ETHELLE MULTIDIMENSIONALE E FIGURËS DHE VEPRËS SË PËLLUMB XHUFIT

1. Dimensioni Ontologjik – Njeriu që ndërton marrëdhënie me kohën

Në thelb të figurës së Pëllumb Xhufit qëndron raporti ontologjik me kohën. Ai nuk i afrohet së shkuarës si një objekt i ftohtë kërkimi, por si një realitet që vazhdon të jetojë nëpërmjet dokumenteve, kujtesës dhe leximit kritik. Roli i tij është i ngjashëm me atë të hermeneutëve klasikë: njeriu që nuk vëzhgon historinë, por e bën të flasë. Në këtë kuptim, koha nuk është linearitet, por shtresëzim – një horizont ku ndërthuren e kaluara e gjallë dhe e ardhmja e mundshme. Xhufi lëviz brenda këtyre shtresimeve me qetësinë e atyre që e kanë kuptuar se historia është formë e qenies, jo thjesht rrëfim i saj.

2. Dimensioni Hermeneutik – Leximi si akt krijues

Hermeneutika e tij nuk është kalim teknik mbi burimet, por një akt krijimi: çdo dokument bëhet një dritare filozofike, çdo frazë mesjetare një thirrje që vjen nga thellësitë e kohës. Ai i lexon burimet jo si dëshmi të vdekura, por si subjekte që kërkojnë interpretues të denjë. Në këtë mënyrë, Xhufi i rikthen historisë shqiptare dinjitetin e së vërtetës, sepse i jep asaj një interpretim që nuk deformon, nuk mitizon, por lexon me sy kritik. Ky proces e vendos në traditën e mendimtarëve të mëdhenj që e shihnin interpretimin jo si rikonstruim, por si bashkëbisedim me tekstin.

3. Dimensioni Epistemologjik – Dija si disiplinë, jo si impresione

Epistemologjia e tij është e strukturuar mbi disiplinën gjermane dhe pasionin mesdhetar. Ajo përfaqëson përpjekjen e rrallë për ta bashkuar saktësinë filologjike me frymën humaniste. Tek Xhufi, e vërteta nuk është opinion, por rezultat i një procesi kërkimi që kërkon rigorozitet, besnikëri dhe guxim. Ky lloj relacioni me dijen e çliron historinë nga ideologjitë dhe narrativat e thjeshtuara. Në këtë aspekt, ai bëhet model i mendimit kritik shqiptar: njeriu që e sheh dijen si shërbim dhe jo si instrument.

4. Dimensioni Estetik – Bukuria e dokumentit dhe harmonia e argumentit

Në punën e tij ekziston një estetikë e brendshme: bukuria e qetë e argumentit të ndërtuar me përpikëri. Dokumenti, në duart e tij, nuk është vetëm dëshmi, por formë arti; ai e lexon historinë si arkitekturë që duhet rindërtuar gur pas guri. Në mënyrën si ai shkruan, ka një ritëm të ngadaltë, të matur, një elegancë të mendimit që rrallë gjendet në shkencat historike shqiptare. Prej tij, e shkuara nuk del si katalog faktesh, por si peizazh shpirtëror ku lëvizin figura, institucione, qytete, ide. Kjo e bën veprën e tij jo vetëm të vlefshme, por edhe të bukur.

5. Dimensioni Etik – Integriteti si formë filozofie

Integriteti i Xhufit nuk qëndron vetëm te korrektesa akademike, por te besnikëria e tij ndaj së vërtetës. Ndërsa shumë figura publike lëkunden mes interesit dhe konformizmit, ai ruan ekzaktësinë. E vërteta për të nuk është negociatë. Ky qëndrim e vendos pranë filozofëve të etikës së virtytit: njeriu që nuk kërkon të duket, por të jetë. Në këtë kuptim, puna e tij është një mësim moral: se dija kërkon zotim, ndërsa historia kërkon përgjegjësi.

6. Dimensioni Politik – Qetësia si forcë intelektuale

Veprimtaria e tij politike dhe diplomatike është përfaqësim i rrallë i filozofisë së maturisë. Ai nuk e përdor fjalën për të dominuar, por për të peshuar. Qetësia e tij nuk është pasivitet, por një strategji e mendimit – një forcë që i kundërvihet zhurmës, jo me zë më të lartë, por me arsyetim më të thellë. Në këtë këndvështrim, Xhufi i sjell politikës dimensionin e Stoicizmit: qëndresën e mendjes ndaj provokimit dhe banalitetit.

7. Dimensioni Pedagogjik – Mësuesi që nuk jep dije, por hap horizonte

Si pedagog, ai nuk flet si profesor i zakonshëm, por si kalorës i kohës. Leksionet e tij janë rrëfime, udhëtime, hermeneutikë e gjallë. Ai i mëson studentët jo vetëm faktet, por mënyrën si duhet menduar. Ky është dimensioni më i thellë i filozofisë arsimore: mësuesi nuk ushqen mendje, por i ndez ato. Në këtë kuptim, figura e tij bëhet modele pedagogjike: profesor që prodhon mendim, jo thjesht informacion.

8. Dimensioni Identitar – Rindërtimi i kujtesës kombëtare

Xhufi nuk shkruan histori; ai ringrit strukturën simbolike të identitetit. Ai është kartografi i një kujtese të shpërndarë, arkitekt i një narrative që ka munguar. Nëpërmjet tij, shqiptari mesjetar rikthehet në vendin që i takon: si subjekt politik, juridik dhe kulturor. Kjo nuk është thjesht histori, por filozofi e identitetit: populli që njeh rrënjët e veta fiton qartësi në të ardhmen. Vepra e tij rishkruan jo vetëm të kaluarën, por edhe vetëdijen tonë kolektive.

9. Dimensioni Metafizik – Njeriu që i jep kohës kuptim

Figura e tij mbart një dimension të latuar metafizik: njeriu që ecën nëpër shekuj pa u ngutur, sepse e kupton se koha nuk është armik, por shoqërues. Ai ndërton ura midis shekujve, duke i dhënë historisë një kuptim të ri – jo kronologjik, por ekzistencial.

E kaluara nuk është prapa nesh; ajo është brenda nesh.

Dhe filozofi i historisë është ai që arrin ta zbulojë këtë brendësi.

Ja një abstrakt në shqip, akademik, i përmbledhur dhe i përshtatshëm për një studim mbi portretin reflektiv dhe analizën e figurës së Prof. Pëllumb Xhufit.

(Nëse do ta bëj më të gjatë, më kritik, më historik, ose më interpretativ—më thuaj.)

---

ABSTRAKT

Ky punim paraqet një portret reflektiv dhe një analizë shumëdimensionale të figurës së Prof. Pëllumb Xhufit, një prej historianëve më të njohur të historiografisë bashkëkohore shqiptare. Studimi shqyrton kontributin e tij në interpretimin e proceseve historike, veçanërisht në periudhën mesjetare dhe atë të formimit të identitetit kulturor shqiptar. Dimensioni hermeneutik i analizës fokusohet tek mënyra se si Xhufi lexon burimet, si i kontekstualizon ato dhe si ndërton kuptime alternative ndaj narrativave të ngurtësuara historike. Në anën tjetër, dimensioni kritik dhe reflektiv eksploron rolin e tij si figurë publike, ndikimin në debatin historiografik, si dhe mënyrën se si qasja e tij synon të balancojë mes rigorozitetit shkencor dhe interpretimit kulturor.

Punimi argumenton se portreti i Xhufit si studiues nuk mund të kuptohet pa vlerësuar qasjen e tij ndërdisiplinore, ku historia bashkëjeton me hermeneutikën, antropologjinë kulturore dhe vetëdijen identitare. Analiza përfundon se kontributi i tij shtrihet përtej fushës akademike, duke shërbyer si nxitës i debatit publik dhe si pikë referimi për mënyrat e reja të të menduarit rreth së shkuarës shqiptare.

---

REFERENCAT - MLA

Vepra të Prof. Pëllumb Xhufit

Xhufi, Pëllumb. Arbërit e Jonit: Mes Lindjes dhe Perëndimit. Botimet Toena, 2008.

Xhufi, Pëllumb. Gjurmime Mesjetare. Botimet Toena, 2010.

Xhufi, Pëllumb. Skënderbeu: Historia dhe Miti. Botimet Toena, 2018.

Xhufi, Pëllumb. Dilemat e Arbërit: Politika dhe Shoqëria Mesjetare në Hapësirën Shqiptare. Botimet Toena, 2021.

Xhufi, Pëllumb. “Identitetet kulturore në Shqipërinë e Mesjetës.” Studime Historike, vol. 63, no. 1–2, 2009, pp. 45–64.

Xhufi, Pëllumb. “Midis Lindjes dhe Perëndimit: Dilemat e Arbërit Mesjetar.” Hylli i Dritës, vol. 89, 2013, pp. 112–130.

---

Literaturë dytësore (për kontekst hermeneutik dhe historiografik)

Gadamer, Hans-Georg. Truth and Method. Continuum, 2004.

(Përdorur për dimensionin hermeneutik të interpretimit të burimeve.)

Ricœur, Paul. Memory, History, Forgetting. University of Chicago Press, 2004.

(Për trajtimin e kujtesës historike dhe narrativës.)

Taylor, Charles. Modern Social Imaginaries. Duke UP, 2004.

(Për identitetin kulturor dhe konstruksionet e tij historike.)

Anamali, Skënder, dhe Kristaq Prifti, redaktorë. Historia e Popullit Shqiptar, vëll. 1–4. Akademia e Shkencave e Shqipërisë, 2002.

(Pikë referimi për historiografinë shqiptare dhe kontekstin që Xhufi analizon.)

© 2024–2025 Liliana Pere

– Founder. Publisher. Researcher. Author

Prestige Magazine

All rights reserved.