Reflektim mbi ligjet e mendimit dhe mirësjelljes – frymëzuar nga Richard Price

Reflektim mbi ligjet e mendimit dhe mirësjelljes – frymëzuar nga Richard Price

(Filozof dhe CEO i Akademisë Globale Dixhitale)

Nuk ishte thjesht një shkrim që më tërhoqi vëmendjen. Ishte një tekst që më bëri të ndalem, të reflektoj dhe të pyes veten: sa i përkas unë këtij koncepti në shkrimet e mija ?

Në thelb, ishte një ndjesi e thellë se fjalët e tij flisnin për më shumë sesa për inteligjencën artificiale apo modelet dixhitale, ato flisnin për njeriun dhe mënyrën se si ai mëson, mendon dhe komunikon me botën.

Shkrimi i Richard Price, filozof dhe CEO i Akademisë Globale Dixhitale, më la përshtypje të fortë për mënyrën se si ai e sheh procesin e të mësuarit, jo si një sasi të pafund shembujsh, por si një aplikim të ligjeve të thjeshta dhe universale të mendimit.

✨️✨️✨️

"Ai argumenton se një model i madh mund të mësojë të arsyetojë nga vetëm 20 mijë shembuj, sepse ligjet e arsyetimit janë të thjeshta, të njëjta dhe të vlefshme në çdo fushë — nga matematika te filozofia, nga biznesi te arti i komunikimit."✨️✨️✨️

Duke reflektuar mbi këtë, pyes veten: si mund të përdoren këto modele në fusha të ndryshme për të zhvilluar edukimin, kulturën dhe aftësitë profesionale, dhe a mund të ndihmojnë në rritjen e vlerave shqiptare duke i lidhur ato me ato universale?

✨️Një ide që më mbeti gjatë është se mënyra e shkruarit të Price-it është jo vetëm filozofike, por edhe praktike. ✨️

✨️Ai tregon se dijet dhe sjelljet e duhura nuk janë vetëm teori abstrakte; ato mund të përçohen, mësohen dhe zbatohen për të krijuar ndikim real.

✨️Për mua, ky shkrim është një ftesë për reflektim dhe veprim: për çdo njërin, si mund të përdorim njohuritë dhe modelet për të shumëfishuar vlerat, jo vetëm personale, por edhe kombëtare dhe globale.✨️

Në fund, Price më bëri të kuptoj se fuqia e dijes dhe e edukimit qëndron në zbatimin praktik të ligjeve universale të mendimit dhe mirësjelljes, dhe se kjo është një mundësi e jashtëzakonshme për të lidhur vlerat shqiptare me ato universale, në mënyrë të qëndrueshme dhe të zgjuar.

---✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️

Shkrimi i Ceo te Akademisë dignitale

tek Akademia.edu

Ligjet e arsyetimit dhe të mirësjelljes sipas Richard Price

Është e mundur të trajnohet një model bazë për të mësuar artin e mirësjelljes me rreth 20 mijë shembuj sjelljeje të sjellshme (të amplifikuar 1,000 herë përmes RLHF (Reinforcement Learning from Human Feedback – Mësimi i Përforcimit nga Reagimet e Njerëzve) në rreth 20 milionë shembuj).

Çfarë na tregon kjo për natyren e mirësjelljes?

Është gjithashtu e mundur të trajnohet një model për të mësuar arsimimin logjik, përmes rreth 20 mijë shembujve të arsyetimit të punuar.

Çfarë na tregon kjo për natyren e arsyetimit?

---

Rasti i arsyetimit

Modeli bazë është i madh. 20 mijë shembuj janë jashtëzakonisht pak në krahasim me të. Si mund të bëjnë ata një ndryshim të ndjeshëm, të aftë të përditësojnë peshat e një modeli kaq masiv?

Është si një milim i vogël që përpiqet të lëvizë një avion 747.

Një mundësi është që ligjet e arsyetimit janë mjaft të thjeshta.

Dhe mjafton të shqyrtosh 20 mijë shembuj të punuar për të parë modelet.

Këto ligje mund të përmblidhen në rregulla si:

mendo hap pas hapi;

kontrollo çdo hap;

nëse përfundimi del i gabuar, provo një qasje tjetër.

Është e mundur që këto ligje të thjeshta të arsyetimit të vlejnë për fusha shumë të ndryshme: programim, biznes, filozofi, gjeopolitikë etj.

Nëse kjo është e vërtetë, do të ishte një zbulim shkencor i rëndësishëm:

> “Ligjet e arsyetimit janë të thjeshta dhe të njëtrajtshme përtej shumë fushave të mendimit njerëzor.”

Një pjesë thelbësore është që modeli i trajnuar paraprakisht tashmë ka aftësinë për të menduar hap pas hapi; ai thjesht duhet të udhëzohet për të ndjekur këtë procedurë, në vend të ndonjë tjetër, gjatë zgjidhjes së një problemi.

Një tjetër zbulim interesant është mësimi përmes transferimit.

Shumica e shembujve të përdorur në trajnim vijnë nga fusha si matematika dhe programimi.

Ajo që duket se ndodh është se modelet zbulojnë ligjet e arsyetimit nga këto fusha, dhe këto ligje pastaj zbatohen pothuajse në çdo fushë tjetër ku kërkohet arsyetim — në biznes, filozofi, drejtësi apo politikë.

Sipas Price, modelet e arsyetimit përfaqësojnë dy zbulime shkencore:

1. Ligjet e arsyetimit janë të thjeshta dhe të njëtrajtshme për shumë fusha.

2. Këto ligje të thjeshta mund të zbulohen përmes vetëm disa domeneve intelektuale — si matematika dhe programimi.

---

Rasti i mirësjelljes

Por çfarë na tregon kjo për natyren e mirësjelljes, që mund të mësohet me rreth 20 mijë shembuj të sjelljeve të sjellshme, të zgjeruara në 20 milionë përmes RLHF (Reinforcement Learning from Human Feedback – Mësimi i Përforcimit nga Reagimet e Njerëzve)?

Një gjë që mund të nënkuptojë është se ekzistojnë shenja të thjeshta dhe të njëtrajtshme të mirësjelljes – ligje që mund të kapen nga një sasi e kufizuar shembujsh.

Megjithatë, ndryshe nga arsyetimi, këto rregulla janë të vështira për t’u përkthyer në formula të sakta.

“Përdor fjalë të bukura” apo “bëhu i hijshëm” janë rregulla shumë të përgjithshme.

Por ka shumë mënyra për të qenë i sjellshëm dhe i hijshëm – dhe vetë natyra kontekstuale e mirësjelljes kërkon më shumë shembuj praktikë që modeli t’i kuptojë.

Ndryshe nga “mendo hap pas hapi”, që modeli e di si ta zbatojë menjëherë, rregulla si “bëhu i sjellshëm” janë shumë të paqarta.

✨️✨️✨️

Prandaj, modeli ka nevojë për miliona shembuj të sjelljes së mirë për të kuptuar nuancat e kontekstit, tonit dhe empatisë.✨️✨️✨️

Në thelb, ka shumë mënyra për të qenë i sjellshëm, por jo shumë mënyra për të menduar në mënyrë të drejtë.

---

Zbatimi në fusha të tjera

Sipas Richard Price, kjo sjell pyetjen:

> “Cilat fusha të tjera mund të ngjajnë me arsyetimin, ku 20 mijë shembuj të punuar mjaftojnë për të drejtuar një model drejt përdorimit të aftësive që tashmë i ka?”

Një teori është se shumica e profesioneve të zyrës – si kontabiliteti, ligji, financa, konsulenca, apo programimi – i përkasin kësaj kategorie.

A mund të ilustrojnë 20 mijë shembuj në kontabilitet “ligjet e kontabilitetit”, pra modelet qendrore të të menduarit që kanë profesionistët e kësaj fushe?

Dhe a janë këto ligje mjaftueshëm të thjeshta sa për t’u zbatuar nga një model që tashmë zotëron aftësi të përgjithshme arsyetimi?

---

Ky është versioni origjinal i Richard Price, i përkthyer në shqip për publikim në Revista Prestige.

Ja përkthimi i plotë i Reflektimit tim dhe shkrimit origjinal te Ceo of AGD në anglisht

---

Reflection on the Laws of Reasoning and Politeness – Inspired by Richard Price

(Philosopher and CEO of the Global Digital Academy)

It was not just an article that caught my attention. It was a text that made me pause, reflect, and ask myself: how much do I align with this concept in my own writings?

At its core, it was a profound feeling that his words spoke about more than artificial intelligence or digital models—they spoke about human beings and how they learn, think, and communicate with the world.

The writing of Richard Price, philosopher and CEO of the Global Digital Academy, left a strong impression on me regarding how he views the learning process—not as an infinite number of examples, but as an application of simple and universal laws of reasoning.

✨️✨️✨️

> “He argues that a large model can learn to reason from only 20,000 examples because the laws of reasoning are simple, consistent, and applicable across any domain—from mathematics to philosophy, from business to the art of communication.”

✨️✨️✨️

Reflecting on this, I ask myself: how can these models be used across different fields to develop education, culture, and professional skills, and can they help enhance Albanian values while connecting them to universal ones?

One idea that stayed with me is that Price’s writing is not only philosophical but also practical.

He shows that proper knowledge and behavior are not merely abstract theory; they can be transmitted, learned, and applied to create real impact.

For me, this article is an invitation to reflection and action: how each of us can use knowledge and models to multiply values, not just personal ones, but national and global as well.

In the end, Price made me realize that the power of knowledge and education lies in the practical application of the universal laws of reasoning and politeness, and that this is an extraordinary opportunity to link Albanian values with universal ones in a sustainable and thoughtful way.

---

The Laws of Reasoning and Politeness According to Richard Price

It is possible to train a base model to learn the art of politeness with approximately 20,000 examples of polite behavior (amplified 1,000 times through RLHF (Reinforcement Learning from Human Feedback) to about 20 million examples).

What does this tell us about the nature of politeness?

It is also possible to train a model to learn logical reasoning through roughly 20,000 worked examples of reasoning.

What does this tell us about the nature of reasoning?

---

The Case of Reasoning

The base model is huge. 20,000 examples are extremely small in comparison. How can they make a significant difference, capable of updating the weights of such a massive model?

It is like a tiny ant trying to move a 747.

One possibility is that the laws of reasoning are quite simple.

Just reviewing 20,000 worked examples is enough to see the patterns.

These laws can be summarized in rules such as:

think step by step;

check each step;

if the conclusion is false, try a different approach.

It is possible that these simple laws of reasoning apply across a wide variety of domains: programming, business, philosophy, geopolitics, etc.

If so, this would be an important scientific discovery:

> “The laws of reasoning are simple and consistent across many fields of human thought.”

A key part is that the pretrained model already has the ability to think step by step; it just needs to be instructed to follow this procedure, instead of another, when solving a problem.

Another interesting discovery is transfer learning.

Most of the examples used for training come from domains such as mathematics and programming.

What seems to happen is that models discover the laws of reasoning from these domains, and these laws then apply to almost any other domain where reasoning is needed—in business, philosophy, law, or geopolitics.

According to Price, reasoning models represent two scientific discoveries:

1. The laws of reasoning are simple and consistent across many domains.

2. These simple laws can be discovered through only a few intellectual domains—such as mathematics and programming.

---

The Case of Politeness

But what does this tell us about the nature of politeness, which can be learned from approximately 20,000 examples of polite behavior, expanded to 20 million through RLHF (Reinforcement Learning from Human Feedback)?

One implication is that there are simple and consistent markers of politeness—laws that can be detected from a limited set of examples.

However, unlike reasoning, these rules are difficult to translate into precise formulas.

“Use nice words” or “be gracious” are very general rules.

But there are many ways to be polite and gracious, and the contextual nature of politeness requires many practical examples for the model to understand.

Unlike “think step by step,” which the model can implement immediately, rules like “be polite” are ambiguous.

Therefore, the model needs millions of examples of polite behavior to grasp the nuances of context, tone, and empathy.

✨️✨️✨️

> Essentially, there are many ways to be polite, but not many ways to reason correctly.

✨️✨️✨️

---

Application in Other Fields

According to Richard Price, this raises the question:

> “Which other fields might resemble reasoning, where 20,000 worked examples are enough to guide a model to use the capabilities it already has?”

One theory is that most white-collar professions—accounting, law, finance, consulting, programming—fall into this category.

Can 20,000 worked examples in accounting illustrate the “laws of accounting,” i.e., the central thinking patterns of professionals in this field?

And are these laws simple enough to be implemented by a model that already possesses general reasoning abilities?

---

This is the original text by Richard Price, translated into English, ready for publication or sharing in an international context while keeping the reflective introduction intact.

© 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author

Prestige Magazine

All rights reserved.