Antoni Gaudí – Arkitekti i Zotit dhe Simfonisti i gurit.

Antoni Gaudí – Arkitekti i Zotit dhe Simfonisti i Gurit

Nëse arkitektura do të ishte poezi, Gaudí do të ishte Dante i saj; nëse do të ishte muzikë, ai do të ishte Bethoveni i formës. Ai nuk ndërtoi thjesht ndërtesa – ai lindi vizione. Barcelona është pasqyra e shpirtit të tij, një qytet që u shndërrua nga duart e një njeriu që nuk ndërtonte me gur, por me lutje, dashuri dhe besim.

1. Prejardhja dhe ndjeshmëria e hershme

Antoni Gaudí i Cornet lindi më 25 qershor 1852, në Reus ose sipas disa burimeve në Riudoms, një zonë rurale në jug të Katalonjës. Ai ishte i pesti nga pesë fëmijët e një farkëtari, Francesc Gaudí, dhe Antònia Cornet, një grua e devotshme dhe e heshtur.

Që në fëmijëri, Gaudí vuante nga reumatizma, sëmundje që e detyronte të kalonte shumë kohë i izoluar, duke vëzhguar natyrën. Kjo përbën origjinën e ndjeshmërisë së tij të veçantë për strukturat organike. Më vonë ai do të thoshte:

> “Libri më i madh që kam lexuar ndonjëherë është libri i natyrës.”

Ai trashëgoi nga i ati artin e përkuljes së hekurit dhe bronzit, por nga nëna mori ndjeshmërinë shpirtërore, që më vonë do të shndërrohej në një devocion të thellë fetar.

2. Arsimi dhe fillimet në arkitekturë

Antoni Gaudí studioi në Shkollën e Arkitekturës së Barcelonës, ku diploma iu dorëzua në vitin 1878 me fjalët e famshme të drejtorit:

> “Nuk e di nëse po diplomoj një të çmendur apo një gjeni.”

Student mesatar, por me një stil që binte në sy, Gaudí kishte vështirësi të pranonte dogmat akademike. Ai dëshironte të krijonte, jo të kopjonte. Që në këtë fazë, ai tregoi një stil të guximshëm, imagjinativ dhe të panjohur për kohën.

3. Vizioni dhe burimet frymëzuese

Vizioni i Gaudít buronte nga tri shtylla: besimi i krishterë, natyra dhe simbolika. Ai nuk ishte vetëm një krijues, por një mistik i arkitekturës, që besonte se arti duhet të shprehë harmoninë hyjnore.

Ai vetë do të deklaronte:

> “Originaliteti është të kthehesh te origjina. Origjina është natyra.”

Gaudí e shihte natyrën si librin e vetëm të vërtetë që duhej lexuar. Ai nuk përdorte vizore dhe kallëpe klasike, por modele të gjalla – rrënjë, degë, kafshë, lëvore druri, valë deti.

4. Ndjeshmëri dhe jeta personale

Gaudí nuk u martua kurrë. Ai kishte një dashuri të vetme në rininë e tij, një grua që nuk ia ktheu ndjenjat. Që nga ajo kohë, ai i kushtoi jetën vetëm arkitekturës dhe Zotit. Në vitet e fundit të jetës, ai jetonte në kantierin e Sagrada Familia, flinte aty dhe ushqehej me modesti, si një asket i vërtetë.

> “Arkitekti duhet të jetë një asket. Zoti është në detaje.”

Jeta e tij e brendshme ishte e pasur, por e heshtur. Ai rrallë shfaqej në publik dhe refuzonte luksin. Ndërroi jetë në mënyrë tragjike më 7 qershor 1926, i goditur nga një tramvaj, i panjohur, sepse dukej si një lypës. Kur u kuptua kush ishte, ishte shumë vonë.

5. Mbështetësit dhe bashkëpunëtorët

Figura kyçe në karrierën e Gaudít ishte Eusebi Güell, një industrialist katalanas dhe mecenat i artit, që besoi në vizionin e tij. Ai e mbështeti financiarisht dhe shpirtërisht, duke i besuar projekte madhështore si:

Palau Güell

Park Güell

Colonia Güell

Eusebi Güell ishte miku dhe mbrojtësi i Gaudít, dhe pa të, vepra e arkitektit nuk do të kishte marrë formën që ka sot.

6. Veprat Kryesore – Komentim i thelluar

1. Sagrada Familia (1882 – sot)

Katedralja më e njohur në botë e papërfunduar. Një kombinim i gotikut të vonë, modernizmit katalan dhe strukturave natyrore, ajo është një poemë në gur, një lutje e ngritur drejt qiellit.

> “Klienti im nuk ka nxitim” – Gaudí, për Zotin.

2. Park Güell

Një park-ëndërr në formë mozaiku dhe drite. Kolona që ngjajnë me pemë, kafshë mitologjike, një bankinë e gjatë prej porcelani e lakueshme si gjarpër – gjithçka frymëzohet nga natyra.

3. Casa Batlló

Një ndërtesë banimi që simbolizon shpirtin e Katalonjës. Fasada është metaforë e legjendës së Shën Gjergjit që vret dragoin. Ballkone që duken si kafka, çatia si kurriz dragoi – gjithçka ka kuptim.

4. Casa Milà (La Pedrera)

Një vepër që tronditi opinionin publik. Pa forma të drejta, me valë të buta në fasadë, ajo duket si një valë deti e ngrirë në gur.

5. Palau Güell

Një pallat që kombinon stil mesjetar dhe liri moderniste, me një kupolë të zezë madhështore, oxhaqe shumëngjyrëshe, dhe përdorim të guximshëm të dritës dhe hijes.

6. Casa Vicens

Ndër vepra e para të Gaudít, frymëzim nga arti islamik dhe oriental. Një stil plot ngjyra, dekorime florale dhe eksperimente të hershme.

7. Colònia Güell

Një kishë e pabesueshme, e papërfunduar, ku Gaudí eksperimentoi me parabolën e përmbysur si formë natyrore të harqeve. Një laborator gjenial për teknikën e tij.

7. Komente nga koha dhe nga sot

Në kohën e tij, shumë nuk e kuptonin. Disa e quanin ekzentrik, të tjerë fanatik. Por me kalimin e viteve, vepra e tij u vlerësua si gjeni i modernizmit dhe apostull i bukurisë shpirtërore.

Sot, Gaudí është njohur si simbol i identitetit katalanas, por edhe si mjeshtër universal i arkitekturës së shpirtit. UNESCO ka shpallur shumë nga veprat e tij Trashëgimi Botërore.

8. Trashëgimia dhe përjetësia

Gaudí nuk la pas vetes fëmijë, por ai la gjurmë në gur. Sot, ai është një shenjt jozyrtar i arkitekturës, në proces kanonizimi nga Kisha Katolike, dhe i nderuar si njeriu që ndërtoi për Zotin me dorën e një artisti.

Gaudí nuk ndërtoi vetëm për të jetuar, ai ndërtoi për të lavdëruar jetën. Veprat e tij nuk mund të shihen vetëm me sy – ato ndihen me zemër. Ai i ktheu gurët në lutje, hekurin në dashuri, dhe arkitekturën në arti i ndjenjës hyjnore.

> “Puna ime është një reflektim i dashurisë sime për Krijuesin. Ai më dha gjithçka – unë thjesht jam vegla e Tij.”

– Antoni Gaudí

© Autor: Liliana Pere

Të gjitha të drejtat e rezervuara. Nuk lejohet kopjimi, riprodhimi apo shpërndarja pa leje të shkruar nga autori.