Lidhja e Prizrenit, e themeluar më 10 qershor 1878.

Rëndësia e Lidhjes së Prizrenit

Lidhja e Prizrenit, e themeluar më 10 qershor 1878, përfaqëson një nga momentet më të rëndësishme dhe vendimtare në historinë e shqiptarëve. Ajo ishte organizata e parë politike dhe ushtarake gjithëkombëtare që synoi mbrojtjen e integritetit territorial dhe afirmimin e identitetit kombëtar shqiptar në një periudhë kur trojet e tyre rrezikonin të copëtoheshin nga fuqitë e mëdha evropiane. Kjo lëvizje shënoi fillimin e organizimit politik të shqiptarëve dhe përgatiti terrenin për lëvizjet kombëtare të shekullit XX.

---

Themelimi dhe Organizimi

Kuvendi i Prizrenit u mbajt më 10 qershor 1878 në xhaminë Bajrakli në Prizren dhe u drejtua nga Iljaz pashë Dibra. Programi i Lidhjes u hartua nga intelektualë dhe ideologë të njohur si Sami Frashëri, Pashko Vasa, Abdyl Frashëri, Jani Vreto dhe Zija Prishtina. Ajo u organizua me një Komitet Kombëtar që përfshinte tre komisione kryesore:

Komisioni për Punët e Jashtme, i drejtuar nga Abdyl Frashëri

Komisioni për Punët e Brendshme, me Shaban Prizrenin në krye

Komisioni për Financat, drejtuar nga Sulejman Vokshi

Gjithashtu, u krijuan nënkomitete krahinore në vilajetet shqiptare që rrezikoheshin nga copëtimi, si vilajeti i Janinës, Shkodrës dhe jugut.

Detyrat Kryesore të Lidhjes së Prizrenit

1. Kundërshtimi i copëtimit të trojeve shqiptare sipas Traktatit të Shën Stefanit dhe vendimeve të Kongresit të Berlinit, të cilat kërcënonin ndarjen e territoreve shqiptare mes fqinjëve si Mali i Zi, Serbia, Bullgaria dhe Greqia.

2. Bashkimi i trojeve shqiptare në një vilajet të vetëm brenda Perandorisë Osmane për të ruajtur integritetin territorial dhe administrativ.

3. Dëshmimi i kombësisë shqiptare në opinionin evropian, duke treguar se shqiptarët janë një popull i veçantë, pavarësisht dallimeve fetare (muslimanë, ortodoksë, katolikë).

Veprimtaritë dhe Rezistenca Ushtarake

Lidhja e Prizrenit nuk u ndal vetëm në fushën politike, por organizoi edhe rezistencë ushtarake në mbrojtje të trojeve shqiptare.

Nënkomiteti i vilajetit të Janinës, me Abedin Pashë Dinon, u angazhua në diplomaci për të penguar aneksimin e Çamërisë nga Greqia.

Nënkomiteti i Shkodrës organizoi trupa vullnetare me Ali Pashë Gucinë dhe Hodo Begun Sokolin, duke shkaktuar humbje të mëdha forcave malazeze në mbrojtje të Plavës, Gucisë, Hotit dhe Grudës.

Megjithatë, pas rezistencës së gjatë, Ulqini ra në duart e Malit të Zi më 26 nëntor 1880.

Pas shtypjes së Lidhjes nga Porta e Lartë në vitin 1881, rezistenca shqiptare vazhdoi në forma të ndryshme në dekadat që pasuan.

Lidhja dhe Kongresi i Berlinit

Në Kongresin e Berlinit (qershor 1878), kërkesat e shqiptarëve për mbrojtjen e territoreve të tyre u injoruan. Fuqitë e mëdha i njohën territore të konsiderueshme fqinjëve të Shqipërisë, duke rrezikuar seriozisht integritetin territorial shqiptar.

Lidhja e Prizrenit i dërgoi një memorandum kancelarit prusian Bismarck dhe fuqive të tjera, duke kërkuar ruajtjen e vilajeteve shqiptare brenda Perandorisë Osmane dhe kundërshtimin e krijimit të shteteve të reja që do t’i dëmtonin shqiptarët.

Përfundim

Lidhja e Prizrenit ishte një përpjekje e organizuar e parë gjithëkombëtare për mbrojtjen e trojeve shqiptare, afirmimin e identitetit dhe vetëdijes kombëtare. Ajo shërbeu si një pikë referimi dhe frymëzim për lëvizjet kombëtare shqiptare në shekullin XX dhe kontribuoi në forcimin e unitetit mes shqiptarëve pavarësisht ndarjeve fetare dhe krahinore.