Michel Marcel Navratil – Jetimi i Titanikut që jetoi për të treguar historinë

Autor LP
Oct 9
6 min read

Rrevista Prestige

Researcher & Author: Liliana Pere

“Jetimët e Titanikut”

“Jetimët e Titanikut”, Michel (4 vjeç) dhe Edmond (2 vjeç), u fotografuan në prill të vitit 1912, menjëherë pas mbijetesës së tyre të mrekullueshme nga fundosja e anijes Titanic.

Historia e tyre, prekëse dhe e jashtëzakonshme, i ka mbijetuar kohës.

Këta dy fëmijë shumë të vegjël, të cilët flisnin vetëm frëngjisht, u gjetën vetëm, pa asnjë të rritur që t’i shoqëronte, midis të mbijetuarve më të prekshëm të tragjedisë.

Në kaosin që pasoi fundosjen, askush nuk erdhi t’i merrte. Pastaj, kundër vullnetit të tyre, ata u bënë simbolet zemërthyes të një tragjedie njerëzore, por edhe të një shprese të brishtë.

Prania e tyre në Titanik ishte rezultat i një konflikti të dhimbshëm familjar. Babai i tyre, Michel Navratil, i kishte marrë fshehurazi, duke ikur nga Franca pas një mosmarrëveshjeje për kujdestarinë me nënën e tyre.

Ai kishte hipur në anije me një identitet të rremë, duke ëndërruar një fillim të ri në Amerikë.

Kur anija goditi një ajsberg, ai arriti t’i fuste dy djemtë e tij në varkën e shpëtimit nr. 15, duke u ofruar atyre jetën e tyre me koston e jetës së tij, ndërsa vetë u përpi nga ujërat e akullta të Atlantikut.

Ata u shpëtuan nga anija Carpathia dhe u çuan në Nju Jork. Dy djemtë e vegjël u vendosën nën kujdes të dashur, megjithëse identiteti i tyre mbeti i panjohur. Shtypi i quajti ata “Jetimët e Titanikut”. Falë artikujve të gazetave dhe fotografive që qarkulluan në të gjithë botën, nëna e tyre më në fund arriti t’i identifikonte. Më pas ajo udhëtoi për në Amerikë për t’i gjetur, duke mbyllur një nga kapitujt më prekës të historisë që lindi nga fundosja e anijes.

Edhe sot, historia e Michel dhe Edmond Navratil mishëron kujtimin e fateve individuale të ndërthurura në një nga tragjeditë më të mëdha detare në histori. Është një histori humbjeje, mbijetese dhe, mbi të gjitha, lidhjes së pathyeshme të familjes.

Portreti i Michel Marcel Navratil.

Michel Marcel Navratil Jr. (12 qershor 1908 – 30 janar 2001) ishte profesor francez i filozofisë dhe një nga të fundit të mbijetuar nga fundosja e anijes Titanic më 15 prill 1912.

Ai, së bashku me vëllain e tij Edmond (1910–1953), u njohën në mbarë botën si “Jetimët e Titanikut”, pasi ishin fëmijët e vetëm që u shpëtuan pa prindër apo kujdestarë. Michel ishte tre vjeç në kohën e katastrofës.

Michel Marcel Navratil Jr. lindi më 12 qershor 1908 në Nice, Francë, nga Michel Navratil, një rrobaqepës dhe emigrant sllovak në Francë, dhe Marcella Caretto (Marcelle në frëngjisht), me origjinë italiane, me të cilën ishte martuar në Londër, Angli, më 26 maj 1907. Vëllai i tij më i vogël, Edmond, lindi më 4 mars 1910. Martesa e prindërve ishte e trazuar dhe në fillim të vitit 1912 ata u ndanë.

Djemtë u vendosën përkohësisht nën kujdestari, ndërsa gjykata vendoste për kujdesin përfundimtar. Ata kaluan Pashkët me babain e tyre, i cili nuk i ktheu më në shtëpi në fund të ditës. Michel Sr., i cili ishte në prag të falimentimit, vendosi të emigronte në Shtetet e Bashkuara përpara se t’i dorëzohej njoftimi zyrtar i ndarjes. Ai i mori djemtë me vete, bleu bileta të White Star Line në Monte Carlo, udhëtoi për në Angli dhe hipi në RMS Titanic.

Në bordin e “Titanikut”

Michel, Edmond dhe babai i tyre hipën në anije në Southampton, Angli, më 10 prill 1912, si pasagjerë të klasës së dytë. Gjatë udhëtimit, duke përdorur një pasaportë të vjedhur, Michel Sr. mori identitetin e rremë të “Louis M. Hoffman”, ndërsa djemtë u regjistruan si John dhe Fred.

Në bord, ai pretendonte se ishte i ve dhe i la djemtë vetëm një herë, kur një grua frëngjishtfolëse, Bertha Lehmann, i mbajti për disa orë ndërsa ai luante letra.

Pas përplasjes së anijes me ajsbergun në orën 11:40 të mbrëmjes më 14 prill 1912, Michel Sr. hyri në kabinën e fëmijëve për t’i zgjuar. Ai i vendosi Michel dhe Edmond në varkën e shpëtimit Collapsible D, e cila ishte e fundit që u lëshua me sukses nga anija.

Michel, edhe pse ishte vetëm tre vjeç, më vonë kujtonte se babai i tij i kishte thënë:

> “Bir, kur të vijë nëna jote për ty — sepse me siguri do të vijë — thuaji se e desha shumë dhe e dua ende. Thuaji se prisja që ajo të na ndiqte, që të mund të jetonim të gjithë bashkë në paqen dhe lirinë e Botës së Re.”

Babai i tyre humbi jetën në fundosje dhe trupi i tij u gjet nga anija Mackay-Bennett. Në xhepin e tij u gjet një revole. Për shkak të mbiemrit të tij të rremë me tingëllim hebraik, ai u varros në varrezat hebraike Baron de Hirsch në Halifax, Nova Scotia.

---

Shpëtimi dhe ribashkimi

Në varkën Collapsible D, Michel u ushqye me biskota nga pasagjeri i klasës së parë Hugh Woolner. Kur anija e shpëtimit Carpathia mbërriti në vendngjarje, Michel dhe Edmond u ngritën në bord nëpërmjet thesëve prej liri. Si fëmijë të vegjël që nuk flisnin anglisht, ata nuk mund të identifikoheshin dhe u quajtën “Jetimët e Titanikut”.

Një pasagjere e klasës së parë, Margaret Hays, që fliste frëngjisht, u kujdes për ta në shtëpinë e saj derisa nëna e tyre u gjet, falë artikujve të gazetave që përfshinin pseudonimet e tyre. Ajo udhëtoi për në Nju Jork dhe u ribashkua me ta më 16 maj 1912. Të tre u kthyen në Francë me anijen Oceanic.

---

Kujtimet dhe jeta e mëvonshme

Michel më vonë kujtonte Titanikun me fjalët:

> “Një anije madhështore!... Më kujtohet se shihja gjatësinë e saj – ishte e mrekullueshme. Vëllai im dhe unë luanim në kuvertën e përparme dhe ishim të mahnitur që ishim atje. Një mëngjes, po hanim vezë me babanë në dhomën e ngrënies së klasës së dytë. Deti ishte i mrekullueshëm. Ndihesha krejtësisht mirë, i lumtur.”

Dhe më vonë shtonte:

> “Nuk mbaj mend të kem pasur frikë. Madje kujtoj kënaqësinë, vërtet, të ‘plop!’-it kur ramë në varkën e shpëtimit. Përfunduam pranë vajzës së një bankieri amerikan, e cila arriti të shpëtonte qenin e saj — askush nuk kundërshtoi.

Kishte dallime të mëdha pasurie mes njerëzve në anije, dhe më vonë kuptova se po të mos ishim në klasën e dytë, do të kishim vdekur. Ata që mbijetuan shpesh mashtruan dhe u treguan agresivë. Të ndershmit nuk kishin asnjë shans.”

Michel studioi në universitet dhe në vitin 1933 u martua me një bashkëstudente, Charlotte Lebaudy-Blanc. Ata patën dy vajza, Élisabeth dhe Michèle, dhe një djalë, Henri. Ai mori doktoraturën dhe u bë profesor filozofie në Universitetin e Montpellier.

Gjatë gjithë jetës së tij, ai pohoi se përballja me vdekjen në një moshë kaq të vogël dhe humbja e babait kishin ndikuar thellësisht në mënyrën e tij të të menduarit.

---

Trashëgimia dhe fundi i jetës

Në vitin 1987, Michel udhëtoi në Wilmington, Delaware, për të shënuar 75-vjetorin e fundosjes së Titanikut – vizita e tij e parë në Shtetet e Bashkuara që prej vitit 1912. Një vit më pas, ai mori pjesë në një konventë të Shoqatës Historike të Titanikut në Boston, Massachusetts, së bashku me dhjetë të mbijetuar të tjerë.

Në vitin 1996, ai u bashkua me të mbijetuarat Eleanor Shuman dhe Edith Brown në një udhëtim për në vendin e rrënojës së anijes, ku po bëheshin përpjekje për të nxjerrë një pjesë të bykut. Më 27 gusht 1996, përpara se të kthehej në Francë, ai vizitoi për herë të parë varrin e të atit në Halifax, Nova Scotia.

Michel ishte një nga dy të mbijetuarit që pa filmin Titanic (1997), por e pa në shtëpi. Vajza e tij, Élisabeth, kujtonte se ai u prek thellësisht nga filmi. Ai u gëzua duke parë anijen që “coptonte valët” siç e kujtonte fëmijë, por në skenat e ftohta të vdekjes në ujë ai tha me mall:

> “Shpresoj që babai im të mos ketë vuajtur shumë përpara se të vdiste.”

Navratil jetoi pjesën tjetër të jetës pranë Montpellier, Francë, dhe vdiq më 30 janar 2001, në moshën 92 vjeçare, pas vdekjes së nënës dhe vëllait të tij. Pas vdekjes së Alden Caldwell në dhjetor 1992, Michel Navratil ishte i fundit burrë i mbijetuar i fundosjes së Titanikut.

Burim: Wikipedia (CC BY-SA 4.0)

Researcher & Author: Liliana Pere