Në legjendat e lashta greke, ushqimi i Zeusit dhe 12 zotave të Olimpit ishte mjalti në formën e nektarit dhe të ambrosisë.

Për shumë shekuj, mjalti u konsiderua si i shenjtë për shkak të vetive të mrekullueshme dhe të rralla. Ishte përdorur kryesisht në ceremonitë fetare për të paguar haraçin ndaj perëndive, si dhe për të balsamosur të vdekurit.

Në legjendat e lashta greke, ushqimi i Zeusit dhe 12 zotave të Olimpit ishte mjalti në formën e nektarit dhe të ambrosisë.

Në Hinduizëm, mjalti (Madhu) është një nga pesë eliksiret e pavdekësisë (Panchamrita). Në tempuj, mjalti derdhet mbi hyjnitë në një ritual që quhet Madhu abhisheka.

Në traditën hebraike, mjalti është simbol i vitit të ri, Rosh Hashanah. Në vaktin tradicional për këtë festë, fetat e mollës zhyten në mjaltë dhe haen për të sjellë një vit të ri të ëmbël. Disa përshëndetjet e Rosh Hashanah (Vitit të ei) e tregojnë mjaltin dhe mollën si simbole të festës.

Bibla hebraike përmban shumë referenca për mjaltin. Në Librin e Gjykimit, Samson gjeti një tufë me bletë dhe mjaltë në trupin e një luani. Në ligjin e Dhiatës së Vjetër, ofertat u bënë në tempull tek Perëndia. Një proverb biblik thotë: «Fjalët e këndshme janë si një huall mjalti, ëmbëlsi për shpirtin dhe shëndetin e eshtrave.» Libri i Eksodit përshkruan shkëlqyeshëm Tokën e Premtuar si një "tokë që rrjedh me qumësht dhe mjaltë". Megjithatë, shumica e komentatorëve biblikë shkruajnë se hebraishtja origjinale në Bibël i referohet shurupit të ëmbël të prodhuar nga lëngu i hurmave.

Në Budizëm, mjalti luan një rol të rëndësishëm në festivalin e Madhu Purnima, i cili festohet në Indi dhe Bangladesh. Dita që përkujton Budën që vuri paqen midis dishepujve të tij duke u kthyer në shkretëtirë. Legjenda thotë se derisa ai ishte atje, një majmun i solli mjaltë për të ngrënë. Në Madhu Purnima, budistët e kujtojnë këtë akt duke i dhënë mjalt murgjve. Dhurata e majmunit përshkruhet shpesh në artin budist.

Në Dhiatën e Re të krishterë, Mateu 3: 4, Gjon Pagëzori thuhet se ka jetuar për një kohë të gjatë në shkretëtirë në një dietë të përbërë nga karkaleca dhe mjaltë të egër.

Në Islam, një kapitull i tërë (Kur'an) quhet Nahl (bletët). Sipas mësimeve të tij (hadithi), Muhamedi e rekomandoi fuqishëm mjaltin për qëllime shërimi. Kur'ani promovon mjaltin si ushqim të shëndetshëm. “Dhe Zoti yt mësoi bletën për të ndërtuar qelitë (hojet) e saj në kodra, në pemë dhe në banesa (të burrave); Pastaj, për të ngrënë nga të gjitha prodhimet e tokës dhe për të gjetur me aftësi shtigjet e gjera të Zotit të saj: nga brendësia e tyre lëshon një pije me ngjyra të ndryshme, ku është shërimi për njerëzit: vërtet këtu është një shenjë për ata të cilët mendojnë” Kur'an 16: 68-69].

Mjalti u përdor gjithashtu për një sërë qëllimesh mjekësore dhe kozmetike. Për një kohë të gjatë në histori, përdorimi i tij në gatim u rezervua vetëm për të pasurit pasi që ishte aq i shtrenjtë, sa vetëm ata mund ta përballonin.

Perdorimi i mjaltit vazhdoi për mijëvjeçarë, deri në një ngjarje fatale në historinë e kuzhinës dhe të botës - "zbulimi" i sheqerit të rafinuar të bërë nga kallam sheqeri ose panxhar sheqeri. Sapo këto të bëheshin më gjerësisht të disponueshme, kishin kërkesa të mëdha sepse siguronin një formë relativisht të lirë të ëmbëlsimit. Me popullaritetin e tyre në rritje, mjalti u la në hije për përdorim në kuzhinë. Që atëherë, edhe pse mjalti përdoret ende për ëmbëlsim, pjesa më e madhe e përdorimit të tij është përqëndruar në cilësitë e tij medicinale.

Përveç reputacionit të tij si sheqer ushqyes i Natyrës, hulumtimet tregojnë se përbërja unike e mjaltit e bën të dobishëm si një agjent anti-mikrobik dhe antioksidues. Përfitimet shëndetësore të mjaltit, si të gjitha ushqimet, varen nga cilësia e mjaltit. Por në këtë rast, situata është edhe më ekstreme, sepse poleni që mbledh bleta kur fluturon nëpër lule, është po aq i shëndetshëm dhe i larmishëm sa ato bimë. Etnobotanisti James Duke thoshte se duhet te konsumojme mjaltin shumelulesh, sepse ka me teper vlera se mjalti nga nje lule.

Ndërkohë, përpunimi i mjaltit shpesh heq shumë prej fitonurintëve që gjenden në mjaltin e papërpunuar siç ekziston në koshere. Për shembull, mjalti i papërpunuar përmban sasi të vogla të rrëshirave, që gjenden në propolis. Kur mjalti i papërpunuar përpunohet gjerësisht dhe nxehet, përfitimet nga këto fitonutrientë janë humbur në masë të madhe.

Rrëshirat e gjetura në propolis përfaqësojnë vetëm një pjesë të vogël të fitonurientëve të gjetur në propolis dhe mjaltë. Megjithatë, fitonutrientët e tjerë që gjenden si në mjaltë ashtu edhe në propolis, kanë treguar se posedojnë veti parandaluese të kancerit dhe anti-tumor si acid metil kafeik, etj etj. Hulumtuesit kanë zbuluar se këto substanca parandalojnë kancerin e zorrës së trashë duke bllokuar aktivitetin e dy enzimave.

Mjalti eshte ushqim apo ilaç?

Shikoni vlerat ushqyese qe gjenden ne 10 gr mjalt, qe eshte me teper sesa 1 luge caji. 1 luge caji ka 7 gr mjalt. 1 luge gjelle ka 22 gr mjalt. (Sasia normale e konsumit te mjaltit ne nje dite eshte 7 deri ne 22 gr mjalt dhe jo 50 dhe 100 gr, sikurse rekomandon ndonje portal!)

Perqindjet ne kllapa tregojne sa jane permbushur nevojat ditore sipas rekomandimeve zyrtare, per secilin ushqyes. Nese nje ushqyesi qe gjendet ne nje ushqim permbush mbi 5% te nevojave ditore per te, konsiderohet sasi e vogel por e perfillshme. Mbi 20-30%, do te thote se ai ushqim ofron doza shume te mira te x ushqyesi dhe mbi 100% e lart konsiderohet me vlera terapeutike. Shikoni se sa pak ushqyes permban 10 gr mjalt! Madje, edhe 100 gr mjalt permban sasi te paperfillshme, gati inekzistente ushqyesish. Dhe akoma me teper, edhe 1 kg mjalt sikur te mund te hanin ne nje dite, nuk do te merrnin ndonje 'bombe ushqyesish'. ...E megjithate, ne e kemi quajtur mjaltin ushqim! Madje, qe nga kohet e vjetra kur nuk behet ndonje analize perberesish, ai eshte quajtur keshtu. Pse? Si kemi ardhur ne ne kete kuptim? Ku qendron fuqia e vertete e mjaltit? Ne e kemi pranuar mjaltin si trajtim per anemine, mirepo 10 gr mjalt ka vetem 0.3% te nevojave ditore per hekur. Por edhe 100 gr qe eshte gati 5 luge gjelle, nje doze cekuilibruese e sheqerit ne gjak, serish ofron pak hekur. E megjithate, mjalti PUNON PER ANEMINE. Si ia del ai ta beje kete? Presim pergjigjet e lexuesve tane. (Per pyetjen e fundit, hapni dhe rikujtoni botimin tek Molla e Shendetit ose nje postim te hershem tek Bime Medicinale).

Shqyrtoni me pare listen e perberesve ushqyes ne 10 gr mjalt, krahasojeni me cfaredolloj ushqimi tjeter qe vini ne tryeze dhe vereni perballe 'postulatit" sipas te cilit "mjalti eshte i pasur me vitamina, minerale, aminoacide". Po tani?....

10 gr mjalt permbajne:

Karbohidrate 8.2 g

Sheqer 8.2 g

Fibra 0.02 g

Yndyrna 0 g

Proteina 0.03 g

Riboflavin (Vitamine B2) (0.3%) ose 0.0038 mg

Niacin (B3) (0.1%) ose 0.0121 mg

Acid Pantotenic (B5) (0.1%) ose 0.0068 mg

Vitamin B6 (0.2%) 0.0024 mg

Folate (B9) (0.1%) 0.2 μg

Vitamin C (0.1%) 0.05 mg

Kalcium (0.1%) 0.6 mg

Hekur (0.3%) 0.042 mg

Magnez (0.1%) 0.2 mg

Forfor (0.1%) 0.4 mg

Potassium (0.1%) 0.52 mg

Sodium (0%) 0.4 mg

Zink (0.2%) 0.022 mg

Ushqimi qe vjen nda dy botet

Mjalti është lëngu i mrekullueshëm, që vjen me një gamë ngjyrash, duke përfshirë të bardhë, qelibar, të kuqe, kafe dhe pothuajse të zezë. Aroma dhe cilësia e tij ndryshojnë sipas llojit të nektarit të luleve nga i cili është bërë. Zakonisht mjalti është bërë nga lulet e tërfilit, jonxhës, akacieve, ose një larmi lulesh të ndryshme, përfshirë trumzën, çajin e malit, sherebelën, blirin dhe livandon. Mjalti është një prodhim i çuditshëm, unik dhe i paimitueshëm, i vetmi prodhim i realizuar nga ‘martesa’ e botës bimore me botën shtazore. Ai është rezultat i nektarit të luleve dhe enzimave të bletëve.

Në përgjithësi, lulet nuk konsiderohen një ushqim për njerëzit, edhe pse disa prej tyre mund të përdoren në sallata. Përdorimi i vërtetë i tyre është jo si ushqim, por si ilaç në formën e çajrave dhe infuzioneve. Disa prej tyre përdoren për qëllime parfumerie në ujëra lulesh apo vajra esenciale si kamomili, lavanda, helikrisium italicum, lule akja, manjola, manushaqja, trëndafili, dorëzonja, jasemini etj. Disa nga lulet që ne i përdorim për qëllime medicinale në çajra e tinktura do t’i rendisim këtu sa për freski kujtese, sepse lista është shumë e gjatë. Disa nga lulet që bëhen fruta të ngrënshme si mollë, dardhë, ftua, qershi, kulumbri, murriz, shtog, qingël etj. Lule barishtore si bliri, kamomili, lulëkuqja, lule kumaku, lule netulle, lule radhiqe, lule mëllage, lule lepuri, agulicja, tërfili i kuq, kokoçeli etj. Mirëpo nektari i luleve është një dhuratë tjetër e luleve, është ‘palca e luleve’. Shumë përgatitje të lashta janë quajtur “Nektari i Perëndive”, sepse përmbanin një përbërës në formulim si mjalti. Në është lulja që i ka dhënë kuptim bletës apo anasjelltas, kjo është një përgjigje e vështirë për t’u dhënë, por me sa duket, kjo është një marrëdhënie simbiotike, e rëndësishme për mbijetesën e të dyja palëve. Interesant është një përcaktim që kemi gjetur për lulen, ndryshe nga formulimet nëpër libra biologjie. Çfarë është një lule? “Është një bimë që prodhon substanca që mund të mblidhen nga insektet dhe të shndërrohen në mjaltë. Shumë bimë prodhojnë substanca mjaltdhënëse, por vetëm disa shembuj mund të korren nga bletët, për shkak të fizionomisë së tyre (madhësia dhe forma e trupit, gjatësia e tubit etj). Bletaria (Apikultura) klasifikon si një bimë mjaltdhënëse atë që mund të mblidhet nga bletët e zbutura.

A e dini se bletët mbledhin nga bimë të ndryshme substanca të ndryshme? Nektar, polen, propolis dhe honewdew (një substancë ngjitëse e ëmbël, që prodhohet kur një insekt shpon indet e një bime). Çdo bimë nuk prodhon të njëjtën sasi apo cilësi të këtyre burimeve, madje edhe në mesin e llojeve, prodhimi mund të ndryshojë për shkak të rajonit, shëndetit të bimëve, klimës etj. Shikoni se sa interesante! Mjalti qe na vjen nga disa prej luleve permban edhe propolis kur bleta ka kullotur tek kacavjerresja (hedera) dhe tek vadhja e eger. Ndersa mjalti i geshtenjes dhe i bredhit permban edhe lengun qe nxjerrin insektet e tjera me tupanet e tyre shpues. Por habitshem, bleta nuk merr nektar nga lulet e bredhit, po keshtu nga lulekuqja dhe thundermushka, edhe pse merr polen. Askush nuk e kupton deri ne fund inteligjencen e saj gjenetike.

Dhe se fund miq, nuk eshte as mjalti, as poleni, as propolis as qumeshti i bletes, dhurata me e cmuar e bletes. Eshte jeta qe ajo i mundeson tokes. Pa bleten, jete nuk do te kishte, zinxhiri ushqimor do te shperbehej....