Pelegrinazhi i Kalorësit Harold Lord Byron.

Pelegrinazhi i Kalorësit Harold

nga Lord Byron

 Kënga e parë – Portugalia & Spanja

Në fillim, Byron na prezanton me Haroldin – një djalë fisnik i ri, i mërzitur nga jeta e shthurur e kënaqësive, festave dhe kotësive të rinisë. Ai largohet nga vendi i tij dhe nis një udhëtim drejt Portugalisë dhe Spanjës. Në këtë udhëtim, ai sheh peizazhe të mrekullueshme, por edhe shkatërrimin dhe plagët që ka sjellë lufta kundër Napoleonit.

Fragment:

> "Oh, Christ! it is a goodly sight to see

What Heaven hath done for this delicious land!

What fruits of fragrance blush on every tree!

What goodly prospects o’er the hills expand!"

Përkthim:

> “O Krisht! sa pamje e bukur është të shohësh

Ç’ka bërë Qielli për këtë tokë të mrekullueshme!

Çfarë frutash aromatike skuqen në çdo pemë!

Çfarë horizontesh të hijshme shtrihen mbi kodra!”

Koment: Byron përjeton kontrastin mes bukurisë së natyrës dhe shkatërrimit që shkaktojnë luftërat. Ai është romantiku i tipit të pastër: natyra është hyjnore, ndërsa njerëzit shpesh e shkatërrojnë atë me ambicie dhe dhunë

---

 Kënga e dytë – Greqia & Shqipëria

Në këtë pjesë, Harold udhëton në Ballkan. Ai përshkruan madhështinë e natyrës shqiptare, mikpritjen e Ali Pashës dhe shpirtin heroik të shqiptarëve. Në të njëjtën kohë, ai kthehet drejt Greqisë antike, duke lavdëruar lavdinë e saj të dikurshme dhe duke vajtuar për gjendjen e saj të robëruar nga turqit.

Fragment për Shqipërinë:

> "Land of Albania! where Iskander rose,

Theme of the young, and beacon of the wise..."

Përkthim:

> “Tokë e Shqipërisë! ku u ngrit Skënderbeu,

Temë e të rinjve dhe pishtar i të mençurve…”

 Byron i jep Shqipërisë një vend të veçantë në historinë e lirisë. Skënderbeu është për të një figurë universale e qëndresës. Ky varg bëri që Shqipëria të hyjë në imagjinatën romantike europiane.

Fragment për Greqinë:

> "Fair Greece! sad relic of departed worth!

Immortal, though no more; though fallen, great!"

Përkthim:

> “O Greqi e bukur! relike e vlerës së shkuar!

E pavdekshme, megjithëse jo më; e rënë, por e madhe!”

Byron shpreh dhimbjen për një komb që dikur i dha botës art, filozofi e liri, por që tani jetonte nën pushtim. Këto vargje tregojnë shpirtin e tij filhelen (dashamirës ndaj Greqisë), që më vonë e çoi të luftonte e të vdiste për pavarësinë greke.

Kënga e tretë – Zvicra

Harold shkon në Zvicër, ku peizazhet madhështore të Alpeve e frymëzojnë për reflektime të thella mbi natyrën, njeriun dhe historinë. Kjo këngë është më filozofike: Byron paraqitet si poeti i vetmisë, që gjen ngushëllim jo te shoqëria, por te natyra e egër dhe e përjetshme.

Fragment:

> "There is a pleasure in the pathless woods,

There is a rapture on the lonely shore,

There is society, where none intrudes,

By the deep sea, and music in its roar."

Përkthim:

> “Ka një kënaqësi në pyjet pa shtigje,

Ka një ekstazë në bregun e vetmuar,

Ka shoqëri aty ku askush nuk ndërhyn,

Tek deti i thellë dhe muzika e gjëmimit të tij.”

Ky fragment është një nga më të bukurit e romantizmit. Byron shpreh idealin e bashkimit me natyrën, si një shoqëri e rehatshme që nuk të tradhton. Vetmia për të nuk është boshllëk, por liri dhe qetësi.

---

 Kënga e katërt – Italia

Në pjesën e fundit, Harold viziton Italinë: Romën, Venecian, Firencën dhe qytete të tjera. Ai sheh madhështinë e artit dhe kulturës, por edhe shkatërrimin dhe rënien e qytetërimeve. Byron reflekton mbi historinë si një cikël lavdie dhe dekadence.

Fragment për Venecian:

> "I stood in Venice, on the Bridge of Sighs;

A palace and a prison on each hand."

Përkthim:

> “Qëndrova në Venecia, mbi Urën e Psherëtimave;

Një pallat dhe një burg nga secila anë.”

Këtu ai e sheh kontrastin dramatik: Venecia, qytet i artit dhe lirisë dikur, tashmë është kthyer në simbol dekadence dhe korrupsioni. Pallati dhe burgu, njëri përballë tjetrit, tregojnë natyrën e dyfishtë të qytetërimit.

Fragment për Romën:

> "O Rome! my country! city of the soul!

The orphans of the heart must turn to thee."

Përkthim:

> “O Romë! atdheu im! qyteti i shpirtit!

Jetimët e zemrës duhet të kthehen tek ti.”

Për Byron, Roma është qendra e shpirtit perëndimor. Ai e ndien se çdo njeri që kërkon kuptim të jetës duhet t’i kthehet historisë dhe lavdisë së saj, sepse aty janë rrënjët e qytetërimit.

✨ Përmbledhje

Kënga I: Harold largohet nga jeta e shthurur, udhëton në Portugali e Spanjë, sheh natyrën e bukur dhe plagët e luftës.

Kënga II: Udhëtim në Greqi e Shqipëri. Lavdërim për Skënderbeun, dhimbje për Greqinë e robëruar.

Kënga III: Zvicra. Byron shpreh filozofinë e vetmisë dhe lidhjes me natyrën.

Kënga IV: Italia. Meditim mbi artin, historinë, lavdinë dhe rënien e qytetërimeve.

“Pelegrinazhi i Kalorësit Harold” është një udhëtim i jashtëm (në vende të ndryshme) dhe një udhëtim i brendshëm (në shpirtin e poetit). Byron përshkruan bukuri, histori dhe tragjedi, duke e kthyer poemën në një pasqyrë të gjallë të romantizmit europian.

Mesazhi kryesor i poemës është kërkimi i kuptimit të jetës nëpërmjet udhëtimit, natyrës, historisë dhe kujtesës së kombeve. Byron na tregon një djalë të lodhur nga kënaqësitë boshe që niset për të gjetur qetësi e vlera më të larta. Por mesazhi i vërtetë është i dyfishtë:

1. Individual – Harold është vetë Byron: një shpirt i trazuar, i vetmuar, që e gjen veten jo te shoqëria, por te natyra, arti dhe lavdia e së kaluarës. Poema është një rrëfim i brendshëm për krizën shpirtërore të njeriut romantik.

2. Shqiptarizimi i mesazhit – nëpërmjet Shqipërisë, Greqisë dhe heronjve si Skënderbeu, Byron nënvizon idealin e lirisë dhe të qëndresës. Ai sheh historinë si një cikël ku kombet ngrihen, bien, por liria mbetet ideale e përjetshme.

 poema është një udhëtim i dyfishtë: udhëtim fizik në vende të reja dhe udhëtim shpirtëror drejt kuptimit të jetës.

 Si u prit nga kritika

Kur doli Kënga e parë më 1812, Byron papritur u bë i famshëm. Ai vetë ka thënë:

“U zgjova një mëngjes dhe pashë se isha i famshëm.”

 Poema u prit me entuziazëm nga lexuesit britanikë, sepse ishte ndryshe nga gjithçka kishin lexuar më parë. Përshkrimet e natyrës, mendimet filozofike dhe udhëtimi romantik i dhanë Byron-it një aureolë të re.

Kritika: Disa kritikë e lavdëruan për fuqinë poetike dhe origjinalitetin, por pati edhe zëra që e quajtën “shumë melankolik” ose “vetëpërqendruar”. Megjithatë, kjo melankoli dhe individualizëm e bënë Byron-in simbol të heroit romantik.

Në Evropë: Poema pati ndikim të jashtëzakonshëm. Lexuesit francezë, gjermanë, italianë dhe sidomos grekë e panë Byron-in si një zë të lirisë dhe si një poet që kuptonte tragjedinë e popujve të shtypur.

Publiku anglez e adhuronte Byron-in, saqë ai u kthye në një idull kulturor: i bukur, i lirë, poet i shpirtit të trazuar.

Në Ballkan dhe Greqi, poema pati jehonë sepse Byron ngriti figurat e tyre heroike.

Në kritikën moderne, kjo vepër shihet si një nga kryeveprat e romantizmit europian, një pasqyrë e shpirtit të njeriut të lodhur nga realiteti dhe i etur për kuptim, liri dhe madhështi.

“Pelegrinazhi i Kalorësit Harold” është një poezi udhëtimi dhe meditimi. Mesazhi i saj është se jeta ka vlerë kur e kalon duke kërkuar kuptim, liri dhe bukuri, jo duke u zhytur në kotësi. U prit me duartrokitje nga publiku, e ngriti Byron-in në majën e famës dhe mbeti një pikë kulmore e romantizmit botëror.

© 2024-2025 Liliana Pere 

– Themeluese, Botuese. Autore  

Revista Prestige