Roland Tasho – Kronikani artist inteligjent që ndali kohën dhe përjetsoi historinë Liliana Pere, Revista Prestige

Roland Tasho – Kronikani artist inteligjent që ndali kohën dhe përjetsoi historinë

Liliana Pere, Revista Prestige

Në një botë të mbushur me pamje që vijnë e ikin me ritmin e shpejtë të një epoke që harrohet shpejt, ka ende sy që dinë të shohin më thellë, të ndalojnë kohën, të mbajnë frymën e një momenti përjetësisht të gjallë.

Syri i Roland Tashos është një sy i tillë — i zgjuar, i ndjeshëm, i përkushtuar ndaj të vërtetës, ndaj njeriut, ndaj historisë.

Ai nuk është thjesht një mjeshtër i aparatit. Ai është një rrëfimtar pa fjalë, një kronikan i heshtur i kohës shqiptare, një artist i dritës dhe hijes që prej më shumë se 43 vitesh e ka kthyer fotografinë në një formë të lartë arti dhe kujtese kombëtare.

“Një foto që tregon histori është më shumë se një pamje. Është: një rrëfim pa zë, një dokument i kohës, një dëshmi emocionale, një letër e padërguar, një gjurmë që mbetet kur gjithçka tjetër tretet.”

Fotografia e Rolandit nuk është vetëm pamje. Ajo është ndjesi. Ajo është kujtim. Ajo është një çast i vogël që mban brenda një epokë të tërë. Çdo portret që ka kapur është një rrëfim më vete: për jetën, për dashurinë, për dhembjen, për krenarinë, për Shqipërinë.

“Shpesh thuhet se një foto vlen sa një mijë fjalë.”

Është bërë klishe, po në rastin e tij, kjo shprehje bëhet e gjallë. Sepse fotot e Roland Tashos nuk kanë nevojë për përshkrim – ato flasin vetë, me gjuhën e heshtjes që depërton në shpirt.

Një jetë përmes objektivit

Roland Tasho ka lindur në Tiranë, me origjinë nga Kolonja, dhe prej vitit 1982 ka jetuar mes kimisë së laboratorëve të fotografisë dhe dritës së realitetit. Ai e nisi rrugën e tij në një kohë kur fotografia ishte mjeshtëri, kërkonte durim, precizion dhe sy të mprehtë. Por që në fillesë, Roland Tasho nuk ishte thjesht teknik – ai ishte njeri me ndjeshmëri të hollë dhe sy artisti.

Nga laboratorët modestë, ai kaloi në revistën Ylli, ku dokumentoi protestat e dhjetorit ’90 – një nga kapitujt më të rëndësishëm të historisë shqiptare. Më pas, ai punoi për gazetat Aleanca dhe Shekulli, por që prej vitit 1999 është fotograf i pavarur, i lirë për të ndjekur atë që syri dhe zemra i diktojnë.

Artisti që i dha zë diasporës

Puna e tij është kthyer në pasaportë vizuale të shqiptarëve kudo në botë. 

Me rreth 100 ekspozita brenda dhe jashtë vendit dhe 16 libra fotografikë të botuar, mes tyre:

L’Altra Albania,

Bridge Builders,

I speak Albanian,

Les Albanais de France,

Shqiptarë në Greqi,

Shqiptarë në Çeki,

Shqiptarë në Hungari.

Në këto faqe nuk ka thjesht foto – ka identitet, mall, dinjitet, bukuritë dhe plagët e shpërndarjes sonë nëpër botë.

Fotot e tij janë ekspozuar në mbi 100 ekspozita brenda dhe jashtë Shqipërisë, 

Dhe janë nderuar me 7 çmime e medalje, përfshirë:

Me medaljen “Naim Frashëri” (1988), çmimin “Fotografi i vitit” (1996), çmimin e parë “Soros” (2000), dhe një medalje mirënjohjeje nga presidenti hungarez Ader Janos (2016).

Kadareja dhe Gjirokastra – një përulje ndaj gjeniut

Një nga veprat më të dashura të Roland Tashos është pa dyshim libri Kadareja dhe Gjirokastra (2021). 

Ai ka njohur Ismail Kadarenë në Paris dhe e ka fotografuar në shumë vende, duke krijuar një libër që është një homazh ndaj shkrimtarit dhe qytetit që e lindi.

Në atë vëllim gërshetohet madhështia e mendimit me elegancën e portretit. Jo çdo fotograf mund të fotografonte Kadarenë. Duhej një sy që depërtonte përmes madhështisë së gjeniut, dhe një dorë që dinte të ndalonte thellësinë.

“Një foto e Roland Tashos është si një letër që nuk shkruhet me fjalë, por me ndjenjë. Ajo të bën të ndalesh, të reflektosh, të ndjesh.”

Çfarëdo të jetë: një portret i thjeshtë, një fëmijë emigrant, një nënë e rrudhur në një fshat të harruar – çdo imazh është poezi vizuale, dokument i shpirtit shqiptar. Ai ka kapur historinë aty ku nuk shihet – në një buzëqeshje të lodhur, në një shikim që flet më shumë se çdo ligjëratë, në një rrudhë që flet për jetë të tëra. Dhe kjo është vlera më e madhe që mund të ketë një artist.

Sot, kur teknologjia e ka bërë fotografinë të lehtë dhe të përditshme, puna e Roland Tashos qëndron si një monument i qëndrueshëm i vërtetësisë.

 Ai nuk ka ndjekur modën, por ndjeshmërinë. Nuk ka ndjekur lajmin e shpejtë, por historinë që vlen. Syri i tij inteligjent, zemra e tij e sinqertë dhe përkushtimi i tij i palëkundur kanë bërë që ai të jetë jo thjesht një mjeshtër i objektivit, por një artist i përmasave të mëdha, që e ktheu jetën shqiptare në art të pavdekshëm.

Fotografia e Roland Tashos është një rrëfim i gjallë i historisë sonë, i jetës sonë, i emocioneve që shfaqen në çdo buzëqeshje, në çdo rrudhë fytyre, në çdo hije e dritë që përshkon një pamje.

Ai ka ndjekur me kujdes dhe me përkushtim 43 vite rrugëtimin e shqiptarëve, duke dokumentuar me mjeshtëri dhe ndjeshmëri nga momentet më të thjeshta e të përditshme, te ato vendimtare dhe historike që kanë formësuar fatin tonë.

Por ajo që e dallon Rolandin, është mjeshtëria e një procesi të gjatë dhe të vështirë, kur fotografia ishte art dhe teknikë që kërkonte shkollë të vërtetë. Në kohën kur aparati dhe filmi punonin ngadalë dhe me shumë kujdes, çdo klikim ishte një provë e aftësisë së fotografit për të kapur dritën, për të ndalur kohën dhe për të sjellë mesazhin e momentit në një imazh të përjetshëm.

Në atë epokë, fotografia nuk ishte thjesht një zanat — ishte një shkollë e vështirë, një art që kërkonte durim, dijeni dhe ndjeshmëri. Roland Tasho kaloi këtë shkollë me përkushtim të jashtëzakonshëm, duke fituar jo vetëm njohuri teknike, por edhe një sy inteligjent, që shikon më thellë se pamja e jashtme, që kupton përmbajtjen, shprehjen dhe historinë që fshihet prapa çdo fytyre.

Nëpërmjet aparatit të tij, ai ka transmetuar historinë — atë të dhimbshme, por edhe atë të gëzuar, të punës me lavdi, të jetës së familjes dhe të ndjenjave të pathëna dhe triumfeve të mëdha. Çdo foto është një copë historie, një copë jete që mbetet e gjallë në kujtesë.

Roland Tasho është artisti që nuk ka ndjekur vetëm dritën, por ka kërkuar shpirtin, mesazhin e kohës. Ai është kronikani i heshtur i një kombi, mjeshtri i fotos që i jep zë njerëzve dhe kohës së tyre. Përmes tij, ne mësojmë të shohim më thellë, të ndiejmë më fort dhe të kujtojmë më gjatë.

Ai është një rrëfimtar i ndjeshëm, një artist i vërtetë që me çdo imazh i dhuron jetë kujtimeve dhe histori të shqiptarëve.

Fotografia – nga filmi te inteligjenca, por gjithmonë sy inteligjent, mjeshtëri dhe shpirt

Koha kur Roland Tasho nisi udhëtimin e tij si fotograf ishte ndryshe. Ishte ajo kohë kur fotografia kërkonte durim, mjeshtëri dhe një ndjeshmëri të thellë. Filmi nuk falte. Çdo shkrepje ishte e menduar, sepse nuk kishte as mundësi korrigjimi dhe as luksin për të eksperimentuar pafund. Puna ishte fizike, e ngadaltë, por e vërtetë. Mbi të gjitha, ishte art.

Në atë shkollë të vështirë, ku aparati punonte me film dhe drita matej me sy e përvojë, u formuan mjeshtrat. Aty lindi dhe u kalit edhe syri i Roland Tashos — një sy i zgjuar, i ndjeshëm, që nuk kërkonte vetëm bukurinë e pamjes, por thellësinë e shpirtit, shprehjen e një fytyre, ndjesinë e një momenti të papërsëritshëm.

Sot, fotografia është bërë më e lehtë teknikisht. Me një telefon në dorë, kushdo mund të bëjë një imazh të pastër, me dritë të rregulluar automatikisht, dhe mund ta përpunojë me një klik. Inteligjenca artificiale korrigjon gjithçka: lëkurën, sfondin, ndoshta edhe historinë.

Por në këtë bollëk pamjesh, ajo që mungon shpesh është ndjeshmëria. Autenticiteti. Momentet që flasin vërtet.

Kjo është arsyeja pse fotografët si Roland Tasho janë të pazëvendësueshëm. Ai nuk është thjesht një profesionist që di të përdorë aparatin; ai është një kronikan i jetës shqiptare, një artist që për 43 vjet ka ndalur kohën në foto që nuk tregojnë vetëm fytyra, por rrëfejnë emocione, kohë, kujtesë dhe histori.

Për të, fotografia nuk është kurrë thjesht një imazh — është gjurmë jete. Nga një çast i thjeshtë familjar, deri te një moment historik vendimtar, ai ka ditur t’i japë dritë dhe peshë çdo subjekti, duke e bërë të pavdekshëm.

Teknologjia ka ndryshuar, por thelbi jo: ajo që mbetet, është syri që sheh dhe zemra që ndien.

 Dhe sa kohë që kemi artistë si Roland Tasho, arti i fotografisë do të vazhdojë të flasë — me heshtje të thella, me kujtime të pastra, dhe me një gjuhë që i flet të gjithëve.

Përgatiti:Liliana Pere.

Albumi fotografik.