22 Nëntori – Dita e Alfabetit dhe lindja e gjuhës sonë të bashkuar.
- Founding Publisher.LP
- Nov 22
- 4 min read
Rrevista Prestige
22 Nëntori – Dita e Alfabetit dhe lindja e gjuhës sonë të bashkuar
22 Nëntori është një nga datat më të shënuara të historisë sonë kulturore, sepse pikërisht në këtë ditë përkujtojmë miratimin e alfabetit të gjuhës shqipe, një prej vendimeve më madhore që vulosi identitetin tonë kombëtar.
Ky vendim u mor në Kongresin e Manastirit, një tubim historik që u zhvillua nga 14 deri më 22 nëntor të vitit 1908, në qytetin e Manastirit (Bitola e sotme), atëherë një qendër e rëndësishme kulturore në Perandorinë Osmane.
Në ndërtesën e shoqërisë atdhetare “Bashkimi”, për nëntë ditë me radhë, u mblodhën delegatë nga të gjitha trevat shqiptare, për të marrë një vendim të përbashkët që do t’i hapte rrugën unifikimit kulturor dhe arsimor të shqiptarëve.
Në atë kohë, shqipja shkruhej me disa alfabete të ndryshme – arab, grek, turk dhe disa variante të latinishtes – gjë që e pengonte zhvillimin e arsimit, botimeve dhe krijimin e një identiteti të qartë kombëtar.
Kongresi i Manastirit u thirr pikërisht për ta zgjidhur këtë problem. Përfaqësues të klubeve patriotike, shoqërive kulturore, institucioneve arsimore dhe kolonive shqiptare të diasporës u bashkuan në këtë mision historik.
Në krye të Kongresit u vu Mit’hat Frashëri, i zgjedhur kryetar për autoritetin dhe erudicionin e tij; Gjergj Qiriazi shërbeu si nënkryetar, ndërsa sekretar i punimeve ishte Luigj Gurakuqi, një ndër penat më të ndritura të kohës.
Ndër pjesëmarrësit spikati edhe Parashqevi Qiriazi, e vetmja grua delegatë, figura që dëshmon për rolin e hershëm të vajzave dhe grave shqiptare në arsim e kulturë.
Kongresi kishte një qëllim të qartë: të përzgjidhte një alfabet të përbashkët që do t’i shërbente gjithë shqiptarëve.
Gjatë seancave u diskutuan disa variante. Mjaft peshë kishin propozimet e Shoqërisë “Bashkimi” dhe Shoqërisë “Agimi”, dy prej qendrave më të rëndësishme të kulturës shqiptare të asaj kohe.
Pas debateve të gjata dhe argumentimeve të thelluara, delegatët arritën në përfundimin se alfabeti me bazë latine ishte më i përshtatshmi: i thjeshtë, praktik, i lehtë në mësimdhënie, i pranueshëm për botimet dhe më i lidhur me traditën perëndimore ku synonte të ecte Shqipëria.
Lista e plotë të delegatëve të Kongresit të Manastirit (1908) dhe funksionet e tyre, bazuar në burimet historike. Kongresi pati 50 delegatë, përfaqësues të klubeve, shoqërive patriotike, shkollave, kolonive shqiptare dhe figurave intelektuale.
---
🇦🇱 KONGRESI I MANASTIRIT (14–22 NËNTOR 1908)
Delegatët dhe funksionet e tyre
KRYESIA E KONGRESIT
1. Mit’hat Frashëri
Kryetar i Kongresit
Përfaqësues i “Bashkimit” të Selanikut
2. Gjergj Qiriazi
Nënkryetar
Përfaqësues i Manastirit, drejtues i Shoqërisë “Bashkimi”
3. Luigj Gurakuqi
Sekretar i Kongresit
Përfaqësues i Shkodrës (Klubi “Gjuha Shqipe”)
4. Parashqevi Qiriazi
Delegatë (e vetmja grua)
Përfaqësuese e arsimit dhe Institutit Femëror të Manastirit
---
DELEGATËT SIPAS SHOQËRIVE DHE TREVA VE
Në vijim janë të gjithë delegatët e njohur historikisht dhe funksionet e tyre gjatë Kongresit.
---
PËRFAQËSUES TË SHOQËRISË “BASHKIMI” (Manastir)
Gjergj Qiriazi – drejtues i shoqërisë
Elif Frashëri – anëtar
Nuri Sojliu – anëtar
Refik Toptani – anëtar
---
PËRFAQËSUES TË SHOQËRISË “AGIMI” (Shkodër)
Ndre Mjeda – poet dhe gjuhëtar
Dom Ndue Bytyçi – delegat
---
PËRFAQËSUES TË KLUBIT “BASHKIMI” (Selanik)
Mit’hat Frashëri – kryetar i Kongresit
Bajo Topulli – veprimtar i çështjes kombëtare
Fehim Zavalani – patriot dhe publicist
---
PËRFAQËSUES TË KLUBIT TË SHKUPIT
Bedri Pejani – delegat, një nga figurat e Rilindjes
Rexhep Mitrovica – delegat
---
PËRFAQËSUES TË KLUBIT TË PRISHTINËS
Dom Llazar Mjedja – delegat
---
PËRFAQËSUES TË DIBRËS
Hilë Mosi – poet dhe veprimtar
Rrok Berisha – delegat
---
PËRFAQËSUES TË KOSOVËS (përfshirë Mitrovicë, Pejë, Gjakovë)
Sami Shpata
Sylejman Vokshi
Riza Kryeziu (Gjakova) – patriot i njohur
Avni Zhaboli
Hajdar Dushi
---
PËRFAQËSUES TË KORÇËS
Mihal Grameno – shkrimtar, gazetar
Sotir Peci – pedagog, kontribues i alfabetit
Ibrahim Pasha – delegat
---
PËRFAQËSUES TË GJIROKASTRËS
Aristidh Rusi – delegat
Jani Vruho – botues dhe publicist
---
PËRFAQËSUES TË BERATIT
Ilia Kacorri – delegat
Loni Logori – delegat, poet dhe veprimtar
--
PËRFAQËSUES TË VLORËS
Thoma Avrami – publicist, poet i Rilindjes
Jani Minga – atdhetar
---
PËRFAQËSUES TË ELBASANIT
Dervish Hima – publicist dhe veprimtar
Aqif Pashë Elbasani – delegat
---
PËRFAQËSUES TË DRENIÇËS DHE PRIZRENIT
Mustafa Mulla – delegat
Ismail Boletini (nuk ishte fizikisht, por mbështeti Kongresin)
---
PËRFAQËSUES TË KOLONIVE SHQIPTARE JASHTË ATDHEUT
Kolonia e Bukureshtit (Rumania)
Asdreni (Aleksandër Stavre Drenova) – poet i himnit kombëtar
Dhimitër Beratti – publicist dhe veprimtar
Pandeli Evangjeli – personalitet politik
Kolonia e Sofjes (Bullgari)
Kostandin Kristoforidhi (përmendur si nderim, i ndikuar për alfabetin)
Atë Pëllumb Prifti – delegat
Kolonia Shqiptare e SHBA
Përfaqësues me letër, jo fizikisht prezent (sipas dokumenteve)
---
ANËTARËT E KOMISIONIT PËR PËRZGJEDHJEN E ALFABETIT
Komisioni teknik i Kongresit për shqyrtimin dhe miratimin e alfabetit ishte i përbërë nga:
Luigj Gurakuqi – drejtues
Ndre Mjeda – ekspert gjuhësor
Sotir Peci – pedagog dhe gjuhëtar
Mit’hat Frashëri – kryetar i Kongresit
Parashqevi Qiriazi – eksperte e metodikës së arsimit
---
🇦🇱 ROLI I SECILIT FUNKSION
Kryetari – drejtonte seancat, orientonte diskutimet, ndërmjetësonte debate.
Nënkryetari – mbështeste drejtimin dhe koordinonte punën mes delegatëve.
Sekretari – mbante procesverbalet, dokumentonte vendimet dhe përpilonte aktet përfundimtare.
Delegatët – përfaqësonin krahinën/shoqërinë e tyre, propozonin alfabetin, votonin variantet.
Komisioni teknik – shqyrtonte propozimet dhe hartoi versionin final të alfabetit latin.
✨️✨️
Kështu, më 22 nëntor 1908, Kongresi e miratoi zyrtarisht alfabetin latin, që sot është themeli i gjuhës së shkruar shqipe.
Ky vendim nuk ishte vetëm një zgjedhje teknike, por një akt i thellë kulturor dhe politik. Alfabeti latin i dha popullit shqiptar një mjet të unifikuar komunikimi, duke bërë të mundur hapjen e shkollave shqipe, botimin e librave, gazetave dhe revistave, dhe krijimin e një vetëdije të qartë kombëtare. Dita e Alfabetit është në thelb dita kur shqiptarët morën në duar fatin e gjuhës së tyre dhe ndërtuan themelet e identitetit modern të kombit.
Prandaj, 22 Nëntori nuk është thjesht një datë historike; është një simbol i bashkimit përmes gjuhës, një kujtesë se fjala shqipe është ura që lidh të shkuarën me të ardhmen, dhe është shpirti i një kombi që e ka gjuhën flamurin e tij të brendshëm.
© 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author
Prestige Magazine
