Jeta dhe Familja e Immanuel Kantit

Jeta dhe Familja e Immanuel Kantit

Immanuel Kant lindi më 22 prill 1724 në Königsberg, kryeqyteti i Prusisë Lindore (sot Kaliningrad, Rusi). Ai ishte fëmija i katërt nga nëntë fëmijë në një familje modeste. Babai i tij, Johann Georg Kant, ishte farkëtar dhe punonte kryesisht me lëkurë, ndërsa nëna e tij, Anna Regina Reuter, ishte një grua shumë e devotshme që kishte ndikim të madh në edukimin e tij moral dhe shpirtëror. Edhe pse familja nuk ishte e pasur, ata e vlerësonin arsimin dhe e mbështetën Kantin në studimet e tij.

Arsimi i Kantit

Kant u regjistrua në Collegium Fridericianum, një shkollë shumë e disiplinuar ku mori njohuri të thella në latinisht, filozofi dhe teologji. Në vitin 1740, në moshën 16-vjeçare, ai hyri në Universitetin e Königsbergut, ku studioi filozofi, matematikë dhe shkenca natyrore. Ai u ndikua thellë nga Martin Knutzen, një profesor që e njohu me filozofinë e Leibnizit dhe Wolffit si dhe me shkencën e Isaac Newtonit.

Pas përfundimit të studimeve, Kant punoi për disa vite si mësues privat në fshatra të ndryshme për të siguruar të ardhura, para se të kthehej në universitet si lektor dhe më vonë profesor. Ai kurrë nuk u martua dhe e kaloi të gjithë jetën në Königsberg, duke ndjekur një rutinë të rregullt dhe disiplinë të rreptë.

Teoria Filozofike e Kantit

Idealizmi Transcendental dhe Njohuria

Në veprën e tij kryesore, Kritika e Arsyes së Kulluar (1781), Kant argumenton se:

Njohuria jonë është e kufizuar nga përvoja. Nuk mund të njohim botën siç është në vetvete (noumenon), por vetëm siç na shfaqet përmes shqisave tona (fenomenon).
Hapësira dhe koha nuk janë realitete të pavarura, por forma të mendjes sonë, përmes të cilave ne e perceptojmë botën.
Njohja është e mundur vetëm përmes një kombinimi të racionalizmit dhe empirizmit: mendja jonë ka struktura apriorike (kategoritë e arsyes) që organizojnë të dhënat e përvojës.

Etika dhe Imperativi Kategorik

Në Kritika e Arsyes Praktike (1788), Kant vendosi themelet e etikës moderne duke propozuar Imperativin Kategorik, një parim moral që udhëzon veprimet tona:

"Vepro vetëm sipas atij parimi, që mund të dëshirosh që ai të bëhet një ligj universal."

Sipas Kantit:

Veprimet nuk duhet të udhëhiqen nga interesa vetjake, por nga detyrimi moral.
Njeriu duhet të trajtohet gjithmonë si një qëllim në vetvete, dhe jo si një mjet për qëllime të tjera.
Liria është e lidhur ngushtë me moralin, pasi një person është i lirë kur vepron sipas ligjit moral të arsyes.

Estetika dhe Gjykimi

Në Kritika e Gjyqit (1790), Kant zhvillon teorinë e tij mbi bukurinë dhe artin:

Bukuria është një gjykim "i çinteresuar" – ne e vlerësojmë diçka si të bukur jo sepse na sjell përfitime praktike, por sepse e ndiejmë në mënyrë të pastër.
Sublimja është një përvojë që tejkalon aftësinë tonë për ta kuptuar plotësisht, si për shembull madhështia e natyrës ose pafundësia e universit.

Filozofia Politike dhe Paqja e Përhershme

Kant argumentoi se një rend ndërkombëtar i bazuar në ligjin dhe të drejtat e njeriut mund të sjellë paqen e përhershme. Në esenë e tij Paqja e Përhershme (1795), ai propozoi:

Demokraci republikane si forma më e mirë e qeverisjes.
Një federatë ndërkombëtare e shteteve për të shmangur luftërat.
E drejta kozmopolite – çdo individ duhet të trajtohet si qytetar i botës.

Pse Kant është shumë i pëlqyer?

Kant mbetet një nga filozofët më të rëndësishëm për disa arsye kryesore:

Revolucioni në epistemologji – Ai ndryshoi mënyrën si kuptojmë njohurinë dhe realitetin.
Etika e tij ka ndikim të madh – Parimi i Imperativit Kategorik përdoret edhe sot në filozofi, ligj dhe të drejtat e njeriut.
Vizioni për paqen dhe moralin global – Idetë e tij për demokracinë dhe bashkëpunimin ndërkombëtar frymëzuan institucione si Kombeve të Bashkuara.
Lidhja mes shkencës, filozofisë dhe fesë – Ai përpiqej të harmonizonte racionalizmin me besimin, duke lënë një ndikim të madh në mendimin modern.
Roli në estetikë dhe art – Teoria e tij mbi bukurinë dhe sublimen vazhdon të frymëzojë kritikën e artit dhe letërsinë.

Përfundim

Immanuel Kant ishte një mendimtar që ndryshoi rrënjësisht filozofinë, duke krijuar një sistem të ri për të kuptuar botën, moralin dhe artin. Ai mbetet një nga filozofët më të dashur dhe më të studiuar, sepse idetë e tij vazhdojnë të kenë ndikim të madh në botën moderne.