“Kujtesa për kompozitorët është përjetësia e muzikës që ata krijuan — një dritë që nuk shuhet kurrë!
- 6 hours ago
- 4 min read
Rrevista Prestige
“Kujtesa për kompozitorët është përjetësia e muzikës që ata krijuan — një dritë që nuk shuhet kurrë në errësirën e kohës.”
“Muzika është gjuhë universale që flet pa fjalë.”
— Ludwig van Beethoven
" Krijimtaria muzikore e Nikolla Zoraqit është zëri i shpirtit që kapërthen kohën dhe hapësirën.
Muzika e tij është aroma e kohës.
Në çdo notë muzikore te veprave te tij jeton një botë e tërë.”
Nikolla Zoraqi kkaloi një jetë në shërbim të tingujve dhe artit shqiptar
Në një dimër të hershëm të vitit 1928, në Tiranën e rrënjosur në tradita dhe histori, lindi një fëmijë i cili do të bënte që muzika shqiptare të dëgjohej në dimensione të reja. Ai quhej Nikolla Zoraqi – një artist i lindur për të shkruar me nota dhe për të krijuar melodi që do të mbeteshin përgjithmonë në zemrën e kombit.
Origjina dhe familja
Nikolla vinte nga komuniteti aroman, një prej rrënjëve më të lashta të Ballkanit, të njohur për pasurinë e tyre kulturore dhe gjuhësore. Familja e tij ruante me krenari traditat dhe identitetin e aromanëve, që përbënin një pjesë të rëndësishme të mozaikut multietnik në Shqipëri. Nga kjo trashëgimi ai mori dashurinë për kulturën dhe muzikën që do ta shoqëronte gjatë gjithë jetës.
Në familjen e Zoraqit, arti ishte një gjë e shenjtë. Bashkëshortja e Nikollës, Gjenovefa Heba, ishte sopranoja e njohur që i dha zë melodiave të tij, ndërsa djali i tyre, Enkelejd Zoraqi, u bë një inxhinier elektronik i talentuar dhe i urtë, një pasardhës me shpirt të kulturuar dhe të përkushtuar ndaj familjes dhe vlerave që Nikolla i mbolli.
Arsimi dhe formimi artistik
Nikolla Zoraqi nisi rrugën e tij artistike me violinën në Liceun Artistik “Jordan Misja” në Tiranë, një shkollë që i dha themelin e fortë muzikor. Aty ai mësoi jo vetëm teknikat e instrumentit, por edhe bukurinë e thellë të muzikës klasike.
Nikolla Zoraqi kreu studimet e larta për kompozim në Konservatorin Shtetëror “P. I. Çajkovski” në Moskë, ku u formua si një nga kompozitorët më të rëndësishëm të muzikës shqiptare.
duke u formuar si një nga mjeshtrit më të shquar të muzikës shqiptare të shekullit të XX.
Krijimtaria dhe veprat më të njohura
Zoraqi është autor i një krijimtarie të pasur dhe shumëllojshme që përfshin pothuajse të gjitha format muzikore: opera, balete, koncerte, muzikë filmash, kantata dhe muzikë vokale-korale.
Disa nga veprat e tij më të shquara janë:
Baleti “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, i frymëzuar nga romani i Ismail Kadaresë, një kryevepër që mishëron dramatizmin, misterin dhe thellësinë e historisë shqiptare.
Opera “Cuca e maleve”, që përfaqëson një pikë kulmore të operas shqiptare me karakter dhe identitet të fortë kombëtar.
Opera “Komisari”, ku zëri i tenorit të njohur Gaqo Çako dhe regjia e Piro Manit sollën një përvojë teatrale të paharrueshme.
Baleti “Shota e Azem Galica”, një tjetër perlë që përçon histori dhe emocione përmes lëvizjes dhe muzikës.
Baletet “Historia e një kënge”, “Tokë e pamposhtur”, “Ritme e ndjenja punëtore”, pjesë të suksesshme në repertorin e baletit shqiptar.
6 koncerte për violinë dhe orkestër, duke i dhënë instrumentit të tij të parë, violinës, një hapësirë të veçantë në artin simfonik shqiptar.
6 uvertura, mes të cilave spikat “Uvertura Festive” e vitit 1968, e njohur për madhështinë dhe energjinë e saj.
Muzikë vokale-korale si “Atdheu im”, “Partia ime” dhe “Sonet pranverore”.
Muzikë për film, duke përfshirë “Duel i heshtur”, “Vitet e para” dhe “Cuca e maleve”.
Nikolla Zoraqi, kompozitor shqiptar me origjinë aromane, njihet për integrimin e muzikës popullore në krijimet e tij simfonike dhe skenike. Ai shpesh krahasohet me Béla Bartókun nga Hungaria, i cili gjithashtu përdori folklorin kombëtar për të ndërtuar një gjuhë muzikore të veçantë. Si Bartók, edhe Zoraqi krijoi një urë mes traditës dhe modernizmit, duke dhënë një kontribut të madh në muzikën e vendit të tij dhe rajonit. Ky krahasim nënvizon rëndësinë e tij si një nga gurët themelorë të muzikës kombëtare ballkanike.
Bashkëpunëtorët dhe miqtë e tij artistikë
Në rrugëtimin artistik, Zoraqi punoi me figura të mëdha të muzikës dhe artit shqiptar. Dirigjenti dhe violinisti Zhani Ciko ishte një bashkëpunëtor i ngushtë që solli interpretimin më të mirë të veprave të tij. Tenori i famshëm Gaqo Çako dhe sopranoja Inva Mula dhanë zë krijimeve vokale të Zoraqit. Regjizori Piro Mani solli thellësi dramatike në operën “Komisari”, ndërsa koreografët Agron Aliaj dhe Llaqi Nako dhanë jetë baleteve të tij të paharrueshme. Studiues si Prof. Dr. Zana Shuteriqi kanë dëshmuar dhe vlerësuar ndikimin e thellë të Nikolla Zoraqit në zhvillimin e muzikës shqiptare.
Çmimet dhe nderimet
Në përkushtimin e tij të jashtëzakonshëm, Zoraqi u nderua me tituj të lartë si:
Artist i Merituar
Artist i Popullit
Në nder të tij është krijuar festivali i muzikës bashkëkohore që mban emrin e tij dhe që organizohet rregullisht në RTSH, duke ruajtur dhe promovuar trashëgiminë e tij artistike.
Trashëgimia dhe arsyeja pse duhet ta kujtojmë e nderojmë.
Nikolla Zoraqi është një gur themeli i muzikës shqiptare moderne, një artist që me çdo notë dhe çdo veprimtari krijuese solli në jetë thellësinë dhe shpirtin e kombit. Ai ndërtoi një urë të fortë mes traditës dhe inovacionit, duke bërë që muzika shqiptare të ngrihej në një nivel të ri dhe të fitojë njohje jo vetëm në vend, por edhe jashtë kufijve.
Trashëgimia e tij është më shumë se vetëm vepra muzikore – është një thirrje për të ruajtur identitetin, për të çmuar kulturën dhe për të vazhduar krijimin me pasion dhe përkushtim. Kujtimi i Nikolla Zoraqit është një nder për gjithë ata që besojnë se arti dhe muzika janë gjuhë universale që bashkojnë njerëzit dhe ndërtojnë të ardhmen.
Një ftesë për të ndjerë dhe përjetuar artin e tij
Mos e humbisni këtë të premte, më 4 korrik 2025, ora 20:00 në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit (TKOB), koncertin e Orkestrës Simfonike të RTSH-së ku do të interpretohet:
Suitë nga baleti “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” nga Nikolla Zoraqi
Georges Bizet - Suitë për orkestër Op.22
Guillaume Lekeu - Adagio për kuartet orkestror
Vincent d'Indy - Simfoni për orkestër dhe piano Op.25
Me dirigjent Zhani Ciko dhe solist pianistin Pascal Gallet. Hyrja është e lirë.
Nikolla Zoraqi na la një pasuri të çmuar, të cilën duhet ta mbrojmë dhe ta transmetojmë brezave, sepse vetëm kështu arti, kultura dhe identiteti ynë do të jetojnë përgjithmonë.
Përgatiti:Liliana Pere.
