Feim Ibrahimi kompozitori qënuk harrohet. “Muzika është zbulimi më i madh që ka bërë njeriu pas heshtjes.” – kështu shkruante Claude Debussy.

“Muzika është zbulimi më i madh që ka bërë njeriu pas heshtjes.” – kështu shkruante Claude Debussy, njëri nga mjeshtrit më të mëdhenj të impresionizmit muzikor. Dhe vërtet, në atë hapësirë të pakapshme mes fjalës dhe ndjenjës, mes mendimit dhe shpirtit, lind muzika – gjuha më universale që ka krijuar njerëzimi.

Ne kujtojmë kompozitorët e mëdhenj sepse ata janë arkitektët e padukshëm të ndjeshmërisë sonë, ata që ndërtuan katedrale shpirtërore jo me tulla, por me tinguj.

Beethoven e quante muzikën “një zbulim më i lartë se çdo filozofi”, ndërsa Mahler pohonte se “muzika duhet të jetë pasqyrim i botës; ndryshe, çfarë kuptimi ka ajo?”

Kompozitorët janë ata që nuk e pranuan botën siç ishte, por e riformësuan nëpërmjet harmonisë, disonancës, ritmit dhe heshtjes.

Të kujtosh një kompozitor si Feim Ibrahimi nuk është thjesht një akt kujtese – është një akt mirënjohjeje dhe

Ai, si të gjithë të mëdhenjtë, e kuptoi se muzika nuk është thjesht tingull, por vetë struktura e lirisë së brendshme.

Në një botë ku kujtesa është shpesh e brishtë dhe harresa e shpejtë, ne i rikujtojmë kompozitorët e tillë jo për hir të nostalgjisë, por sepse muzika e tyre vazhdon të formësojë vetë mënyrën se si ndiejmë, si mendojmë, si dashurojmë dhe si vuajmë.

Feim Ibrahimi ishte një emër në historinë e muzikës shqiptare – ai ishte dëshmi se edhe në errësirë, tingulli mund të bëhet dritë.

Feim Ibrahimi (1935-1997), lindur më 20 tetor 1935 në Gjirokastër, është nga kompozitorët më të njohur të Shqipërisë.

Praktikisht autodidakt në fillimet e veta, ai qe i pari kompozitor shqiptar me peshë që studioi në mënyrë ekskluzive brenda vendit, duke u regjistruar më 1962 në Konservatorin e sapokrijuar të Tiranës, ku studioi nën drejtimin e Tish Daisë deri më 1966. Pas kësaj ai dha mësim në degën e kompozicionit, kontrapunkt dhe harmoni, në Konservator (1966-73), e më pas mbajti postin e nëndrejtorit të Institutit të Lartë të Arteve, organizmi mëmë i Konservatorit (1973-1977).

Posti i tij më i lartë qe ai i sekretarit për muzikën në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë (1977-1991); më vonë qe edhe drejtor i Teatrit të Operas dhe Baletit, Tiranë (1991-92).

Prej 1992 deri sa ndërroi jetë, dha mësime teorie dhe kompozicioni në Konservatorin e Tiranës. Më 1991 ai u bë presidenti i parë i Këshillit Kombëtar të Muzikës (anëtar i Këshillit Ndërkombëtar të Muzikës në UNESCO). Më 1992, themeloi festivalin Mbrëmje të Muzikës së Re Shqiptare. Disa nga veprat e tij janë botuar në Angli prej Emerson Edition.

Për meritat artistike, më 1989, shteti shqiptar i akordoi titullin Artist i Popullit, titulli më i lartë artistik i Shqipërisë. Ndërsa më 2000, Bashkia e Tiranës i akordoi titullin Nderi i Tiranës, për kontributin e tij në kulturën shqiptare, dhe veçanërisht për kulturën e kryeqytetit. Më 2001, Bashkia e Durrësit (qyteti ku kish kaluar fëmijërinë dhe rininë e vet) i dha titullin Qytetar Nderi.

Muzika e Ibrahimit shtrihet thuajse në të gjitha zhanret: miniatura instrumentale, muzikë filmash, muzikë dhome, koncerte për instrumente solo dhe orkestër, simfoni, balete dhe vepra vokale.

Dialog për violonçel dhe piano, si dhe romanca E la tua veste e bianca (sipas një poeme të S. Kuazimodoso) për soprano, violonçel dhe piano, (të dyja të kompozuara në qershor të 1997-s) janë punët e fundit të kompozitorit që ndërroi jetë në 2 gusht 1997 në Torino, Itali.

Në jetën e njeriut qëndrojnë dy shtylla filozofike: ajo çfarë trashëgon dhe ajo çfarë krijon. Feim Ibrahimi ishte simbol i këtij ekuilibri: nga njëra anë, trashëgimia shpirtërore e vendlindjes, Gjirokastrës – qytetit të gurtë, të heshtur e krenar – dhe nga ana tjetër, krijimtaria e tij e lire e bukur

Ai ishte një lloj Prometeu i muzikës shqiptare, i cili guxoi të vidhte zjarrin e modernizmit për t’ia dhënë një kombi që për shumë kohë pati mbetur në terr artistik.

Feim Ibrahimi nuk ishte vetëm një kompozitor; ai ishte një arkitekt i emocioneve që ndërtonte katedrale të brendshme përmes tingujve.

Vepra e tij përshkohet nga një tension filozofik mes sistemit dhe shpirtit, mes disiplinës akademike dhe brishtësisë njerëzore.

E tillë është, për shembull, “Dialog për violonçel dhe piano”, një kompozim i fundit, ku gjuha muzikore është bërë dialog i vetëdijes me nënvetëdijen, një ballafaqim i heshtur i njeriut me vdekshmërinë, i kompozitorit me fundin e tij të afërt.

Ajo që e bën Ibrahimin të krahasueshëm me figurat më të mëdha të muzikës botërore si Shostakoviç apo Bartók, është aftësia për të qenë i përfshirë në kohën e tij pa u bërë rob i saj.

Ndonëse ai mbajti poste të rëndësishme në institucionet artistike të kohës, muzika e tij nuk u kthye në instrument ideologjik. Përkundrazi, ajo përçonte një liri të brendshme që shpesh herë kalonte përmes gjuhës abstrakte të harmonisë dhe kontrapunktit – përmes një filozofie që e kuptonte se e vërteta nuk ka nevojë të bërtasë për t’u dëgjuar.

Ibrahimi kishte kuptuar atë që shumë pak e arrijnë: se muzika nuk është vetëm zbukurim i përkohshëm i jetës, por një mënyrë për të mbijetuar, për të dhënë dëshmi të ekzistencës, për të thënë: “Unë jam këtu, dhe kjo është mënyra ime për të thënë të vërtetën.” Muzika e tij është një akt rezistence, një poezi pa fjalë në një kohë kur fjalët shpesh keqkuptoheshin, deformoheshin, ose censuroheshin.

Veprat e tij, që variojnë nga miniatura delikate tek simfonitë e thella, nga muzika për filma tek muzika dhome, përfaqësojnë një spektrum të plotë të ndjeshmërisë shqiptare – që nga eleganca e brendshme, e fshehur, deri tek energjia dramatike e një kombi që lufton me kohën dhe historinë.

Vepra si “E la tua veste e bianca” nuk janë thjesht përpunime poetike; ato janë psikogramë të shpirtit njerëzor – të zbuluara përmes bashkëveprimit të zërit, violonçelit dhe pianos, si triniteti i shpirtit, mendjes dhe zemrës.

Krahasimet me përmasat e poetëve si Sandro Kuazimodo në tekstet e përzgjedhura tregojnë për orizontin ndërkombëtar të Ibrahimit, një lloj ekzistencializmi muzikor që s’njeh kufij gjeografikë. Ai është si një Albert Camus me nota, që nuk përdor penën, por partiturën për të folur për absurditetin dhe bukurinë e jetës.

Si mësimdhenës, ai nuk ishte vetëm përçues dijesh, por nxënës i përjetshëm i shpirtit njerëzor. Ishte ai që e dinte se arti nuk është produkt, por proces; jo përfundim, por rrugëtim.

Përmes mësimdhënies dhe themelimit të festivaleve si “Mbrëmje të Muzikës së Re Shqiptare”, ai nuk krijoi thjesht art, por ekosistem ku arti të mund të rritet i lirë.

Në fund, Feim Ibrahimi nuk vdiq në Torino – ai u shpërnda në tingujt që la pas, në partiturat që ende mbajnë frymën e tij.

Ai nuk iku nga jeta, por u kthye në një gjendje muzikore, një frekuencë që vetëm shpirtrat e hapur mund ta dëgjojnë. Si një rrjedhë e lire muzika e tij mbetet e gjallë, sepse ajo nuk i përket vetëm së kaluarës, por çdo çasti kur njeriu kërkon të jetë më shumë .

✨️Burime ku u mbeshteta për Feim Ibrahimin:

1. Baki Kongoli. Feim Ibrahimi – Njeriu dhe vepra. Shtëpia Botuese "Dituria", Tiranë, 2003.

– Monografi e plotë për jetën dhe krijimtarinë e tij.

2. Dhori Qiriazi. Historia e Muzikës Shqiptare. Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 2008.

– Referon kompozitorët shqiptarë përfshirë Feim Ibrahimin me analiza të veprave.

3. Feim Ibrahimi. Ese dhe shënime. Dorëshkrime dhe tekste të përmbledhura nga Arkivi Qendror i Shtetit dhe Arkivi i RTSH. (Pjesërisht të botuara në revista kulturore).

4. Festivalet “Mbrëmje të Muzikës së Re Shqiptare”, katalogë dhe programet vjetore (1992–1997), të mbajtura në Arkivin e Teatrit të Operas dhe Baletit, Tiranë.

5. UNESCO International Music Council – Arkiva digjitale për anëtarët e këshillit (referenca për presidencën e Ibrahimit në Këshillin Kombëtar të Muzikës në Shqipëri, 1991).

6. Gazeta “Drita” (1977–1997) – Artikuj për veprën dhe aktivitetin e tij si sekretar i muzikës në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve.

© 2024–2025 Liliana Pere – Themeluese, Drejtore, Autore  

Revista Prestige  

Të gjitha të drejtat e rezervuara.