Vangjush Mio piktori i pare impresionist shqiptar. – Drita e Pikturës

Vangjush Mio – Drita e Pikturës Shqiptare

Hyrje

Në çdo epokë, arti ka një zë që ngrihet mbi të tjerët, për të sjellë një frymë të re. Për Shqipërinë e shekullit XX, ai zë ishte i Vangjush Mios – piktorit që solli dritën e impresionizmit në një vend ku arti ende kërkonte të gjente udhën e vet. Me penelin e tij, ai nuk pikturoi vetëm peizazhe, por krijoi poezi me ngjyra, duke i dhënë natyrës shqiptare një dimension të përjetshëm.

Ashtu si Beethoven që i vesh tingujt me madhështi, Mio i veshi kodrat, fushat dhe rrugët e Korçës me tingujt e dritës dhe të ngjyrave, duke e bërë peizazhin shqiptar një simfoni të gjallë për sytë dhe shpirtin.

Jeta

Vangjush Mio lindi më 17 mars 1891 në Korçë, qytet i njohur për kulturë dhe art, i cili do të mbetej gjithmonë një skenë frymëzimi për të. Talenti i tij për vizatim u shfaq qysh në fëmijëri dhe e çoi drejt Akademisë së Arteve të Bukura në Romë, ku studioi pikturë dhe restaurim.

Gjatë studimeve, Mio u nderua me dy çmime prestigjioze italiane: një për mjeshtërinë e peizazhit dhe një tjetër për aftësinë në restaurim artistik, duke e afirmuar si një talent të jashtëzakonshëm. Këto nderime i hapën rrugë për të sjellë frymën e artit modern evropian në Shqipëri.

Pas kthimit, Mio u bë mësues vizatimi, më pas artist i lirë, duke iu përkushtuar tërësisht pikturës. Korça mbeti vendi ku ai krijoi, jetoi dhe la gjurmët e tij të pavdekshme.

Stili dhe vepra

Mio ishte i pari që solli impresionizmin në artin shqiptar. Ai u largua nga formalizmi akademik dhe iu dha lirisë së dritës, ngjyrës dhe natyrës. Peizazhet e tij janë të mbushura me dritë të butë, ngjyra të shkrira dhe një poezi që e dallon si një vizionar të ndjeshmërisë artistike.

Vepra të njohura:

Peizazh i Dardhës

Vjeshtë në Korçë

Bulevardi i Korçës

Lumi i Devollit

Peizazh me borë

Sheshi i Korçës

Peizazh i Voskopojës

Korçë, dimër

Në këto tablo, shohim jo thjesht pamje natyrore, por një muzikë ngjyrash që rrjedh si një simfoni. Ashtu si Beethoven ngriti muzikën në një lartësi universale përmes tingujve, edhe Mio ngriti peizazhin shqiptar në një poezi pamore që tejkalon kufijtë e kohës dhe hapësirës.

Çmimet

Çmimi i Peizazhit në Akademinë e Arteve të Bukura, Romë

Çmimi i Restaurimit Artistik në Akademinë e Arteve të Bukura, Romë

Këto nderime janë dëshmi e talentit të jashtëzakonshëm të Mios dhe e vlerësimit ndërkombëtar që ai fitoi që në fillimet e karrierës.

Ekspozitat dhe prania ndërkombëtare

Me një krijimtari të gjerë prej më shumë se 500 pikturash, 200 vizatimesh dhe 80 bocetesh, Mio nuk mbeti i mbyllur në Shqipëri. Ai ekspozoi në Itali, Rumani, Greqi, Egjipt, Turqi, Kinë, Rusi dhe ish-Jugosllavi. Kështu, piktura shqiptare mori për herë të parë një dimension ndërkombëtar, përmes penelit të tij.

Kritika dhe vlerësimi

Kritika shqiptare dhe ndërkombëtare e ka cilësuar Mion si themeluesin e artit modern shqiptar.

Historianët e artit theksojnë se ai çliroi pikturën nga kornizat e ngurta dhe i hapi udhë frymës evropiane të impresionizmit.

Në periudhën e realizmit socialist, arti i tij u konsiderua një hapësirë liridashëse, një dritare nga ku brezat e rinj shihnin përtej skemave ideologjike.

Sot, kritikët e vendosin Mion pranë figurave më të mëdha të artit evropian të kohës, duke e parë si një krijues që i dha Shqipërisë një identitet të qartë në hartën e impresionizmit.

Një kritik francez e ka përshkruar artin e tij si “një poezi me penel, ku drita është muzika dhe peizazhi është vargu”.

Trashëgimia

Trashëgimia e Vangjush Mios është e pasur dhe e çmuar: qindra piktura ruhen sot në Shtëpinë-Muze “Vangjush Mio” në Korçë, ndërsa shumë të tjera gjenden në koleksione private. Punimet e tij janë ndër më të kërkuarat në tregun e artit shqiptar dhe përbëjnë një thesar kombëtar.

Ai mbetet një figurë kyçe e artit shqiptar – një artist që e dokumentoi natyrën dhe jetën shqiptare me sy të lirë dhe me shpirt të ndjeshëm.

Përmbledhje

Vangjush Mio nuk ishte vetëm një piktor, por një filozof i ngjyrës dhe i dritës. Ai i dha artit shqiptar një dimension të ri, duke e ngritur peizazhin në art të lartë, ashtu siç filozofët ngritën mendimin njerëzor në dritë, apo muzikantët e mëdhenj i dhanë njerëzimit melodi që nuk shuhet kurrë.

Në dritën e pikturave të tij, Shqipëria e shekullit XX gjallon ende sot – poetike, e gjallë dhe e pavdekshme.

---

✍️ Autor: Liliana Pere

© Copyright