Search Results

"Gjenerali në labirintin e tij" i Gabriel García Márquez është një roman historik që tregon udhëtimin e fundit të Simon Bolívarit, hero i pavarësisë së Amerikës Latine, gjatë ditëve të fundit të jetës së tij. I mbështetur në ngjarje të vërteta, ky roman paraqet një figurë të ndërlikuar, të përbërë nga kontradikta dhe pasiguri, duke eksploruar psikologjinë e udhëheqësit të pushtuar nga nostalgjia, dhimbja dhe dëshira për të realizuar ëndrrën e tij të bashkimit të Amerikës Latine. Márquez përdor stilin e tij të veçantë, duke hedhur dritë mbi pasojat e pushtetit dhe të vërtetës, duke krijuar një labirint emocional dhe filozofik, ku heroi i tij lufton me të kaluarën dhe fatin e tij tragjik.  "Gjeneralin në labirintin e tij" nga Gabriel García Márquez dhe për figurën e Simon Bolívarit është një reflektim i thellë mbi pushtetin dhe udhëheqësit. Në këtë roman, Marquez analizoi psikologjinë e Bolívarit dhe përplasjen e tij me realitetin e pushtetit, si dhe marrëdhëniet e tij me të vërtetën, shtypin dhe kulturën evropiane. Libri e portretizon një udhëheqës të sfilitur nga pushteti, i cili, edhe pse ka realizuar ëndrrat e tij të pavarësisë, ndodhet i dëshpëruar në fund të udhëtimit të tij. Tensioni i botuar në këtë narrativë lidh fuqishëm me dilemat e liderëve dhe me realitetin e pasigurisë dhe zhgënjimit pas fitores. Ajo që shpesh na duket e paqartë përtej epërsisë politike, është rrëfimi i një individi që përpiqet të kuptojë veten në një shoqëri që ka ndryshuar rrënjësisht, siç ndodhi me Bolívarin. Realiteti që përshkruhet në "Gjenerali në labirintin e tij" është një pasqyrë komplekse dhe shpesh e shtrembëruar e pushtetit dhe ndikimeve që ai ka mbi individët dhe shoqëritë. Márquez përdor figurën e Simón Bolívarit për të shfaqur mënyrën se si pushteti dhe idealet mund të kthehen në shkatërrim për liderët dhe njerëzit që janë të lidhur me to. Ky realitet është i ndërthurur me tema të dhimbshme si tradhëtia, manipulimi, dhe lufta për të mbajtur pushtetin, dhe nuk është i thjeshtë për t'u vlerësuar si "i drejtë" apo "i shtrembëruar" në mënyrë të qartë. Realiteti i "drejtë" në roman : Një nga aspektet më interesante të romanit është se Márquez paraqet se pushteti ka një çmim të lartë, dhe se ndihmuesit dhe bashkëpunëtorët që e rrethojnë një udhëheqës shpesh ndjekin interesa personale dhe jo ideale të pastra. Ky realitet i "drejtë" tregon se çdo udhëheqës, pavarësisht sa i ndershëm ose i idealizuar mund të jetë, mund të bëhet një viktimë e realiteteve të pasigurisë, gënjeshtrave dhe manipulimeve që i rrethojnë. Bolívari, për shembull, gjithmonë është i rrethuar nga të tjerë që i ofrojnë mbështetje, por ata mund të jenë gjithashtu të motivuar nga interesat e tyre personale ose dëshira për pushtet. Realiteti i "shtrembëruar" : Marrëdhënia e Bolívarit me të vërtetën është një nga temat kryesore të romanit dhe, ndoshta, një pasqyrë e këtij "realiteti të shtrembëruar". Bolívari, në shumë raste, është i rrethuar nga të tjerë që e mbajnë atë të informuar me të dhëna të pasakta ose që i bëjnë të duket se po shkon gjithçka mirë. Ky realitet "i shtrembëruar" i ndihmon njerëzit të mbajnë kontroll mbi situatën dhe t'i japin ndjesinë e suksesit udhëheqësit, ndërkohë që ai është në fakt i izoluar dhe i shpërbërë nga brenda. Ajo që ai dëshiron të shohë si sukses dhe si realizim të idealit të tij për Amerikën Latine të bashkuar është thjesht një iluzion, një ëndërr që kurrë nuk mund të realizohet për shkak të realitetit politik, social dhe kulturor që ndodhet përtej tij. Përplasja e ideologjive dhe kulturave : Një tjetër element që ndihmon në formimin e këtij realiteti është përplasja midis ideologjisë dhe kulturës evropiane dhe asaj latine. Bolívari e shihte veten si një udhëheqës të denjë për të krijuar një bashkim të kontinentit të Amerikës Latine, duke pasur për model Napoleonin dhe idetë evropiane për një shtet të fuqishëm dhe të centralizuar. Por këto ide janë në kontradiktë me kulturën dhe realitetin e Amerikës Latine, ku lufta dhe ndarjet e brendshme janë të thella. Ky dallim midis idealeve evropiane dhe realitetit të Amerikës Latine krijon një realitet që është shumë larg atij që Bolívari e kishte ëndërruar, duke kontribuar në ndjenjën e humbjes dhe tradhëtisë që ai ndjen gjatë udhëtimit të tij të fundit. Përfundimi : Në fund, "realiteti" që paraqitet në roman është një pasqyrë e mundimshme dhe sfiduese, ku udhëheqësit e mëdhenj si Bolívari janë të përfshirë në një lojë të pafundme me gënjeshtra, besnikëri dhe tradhëti. Ai është një realitet që është i shtrembëruar nga interesat e individëve dhe grupimeve që veprojnë në emër të idealeve të mëdha, por që shpesh dështojnë t'i realizojnë ato. Në këtë kuptim, Márquez na tregon se edhe në përpjekjet më të sinqerta për të krijuar një botë më të drejtë, ajo mund të përfundojë në një labirint të pashmangshëm të kompromisesh dhe humbjesh.

“Amantia, qyteti që u themelua nga Abantët që u larguan nga Troja” E ndodhur vetëm 35 km larg nga qyteti i Vlorës në Amantia mund të shkosh për 45 minuta pas një udhëtimi me makinë. Pasi i drejtohesh lindjes dhe përshkon një sërë vargjesh kodrinorë përpara të del një kodër e lartë. Pikërisht pranë fshatit të sotëm Ploç, të rrethit të Vlorës në krahun e djathtë të lumit Shushica gjenden rrënojat e qytetit antik të Amantias, një nga qendrat arkeologjike të Shqipërisë. Qysh nga viti 2005 ajo funksionon si Park Kombëtar i hapur për turistët vendas dhe të huaj. Ndërkohë që stadiumi ku dikur zhvilloheshin garat sportive hesht duke pritur së bashku me objektet e tjera rrënoja kazmat e arkeologëve që kanë vite që nuk kanë trokitur aty. Emri i këtij qyteti ka qenë shumë i lakuar prej autorëve antike. Ndër ta mund të përmendim Skylaksin i cili tek vepra e tij Lundrimi thotë se: Amantia është larg Apolonisë 320 stade. Të tjerë autorë që mund të përmenden janë Plini i cili tek libri i tij: Historia e Natyrës se pranë Nymfeut banojnë barbarët Amantë dhe Bylianë.    Ptolemeu një autor tjetër tek libri i tij: “Gjeografia” na jep edhe koordinatat gjeografike të Amantias prej 44o 56’ pranë grykës së lumit Kelydnos (Shushica). Ndërkohë që tek TABULA PEUNTIGERIANA (itinerar udhëtimi romak) Amantia shënohet me shifrën romake LV, që paraqet numrin e miljeve. Së fundi përmendim Stefan Bizantinin i cili tek vepra e tij e shekullit të VI-të: “Mbi qytetet dhe popujt” thotë se Amantia është krahinë e Ilirëve pranë Orikut dhe Korkyrës. Ndërsa guida e udhëtimeve të Hieroklit në shekullin e VI-të e përmend si një ndër tetë qytetet kryesore të Provincës Bizantine të Epirit të ri. Amantia u themelua si qytet diku rreth fundit të shekullit të V-të P.K. (M.Korkuti. Vlora në rrjedhojat e kohës fq.34-39). Ajo ishte qendra e një bashkësie ekonomike, shoqërore dhe politike që njihej me termin grek Koinoni (lidhja) Amante, e cila shtrihej përgjatë luginës së Shushicës deri në Borsh në jug. Koinoni përfshinte edhe bregdetin e sotëm të Vlorës nga laguna e Nartës deri në ujin e ftohtë, ku përfshiheshin edhe qytetet e Aulonës (Triporti) dhe Kaninës (Throni). Të tjera qendra që bënin pjesë në këtë formacion ishin edhe Olimpia (Mavrova) Hajdëraj, Dukaj, Matohasanaj, Cerja, Borshi, etj. Si shumë qytete Ilire edhe Amantia kishte legjendën e saj mbi themelimin. Sipas saj të cilën e citon Pausania qyteti u themelua nga Abantët që u larguan nga Troja, pas shkatërrimit të saj.    Amantia ishte qyteti kryesor i Koinonit, qendra politike, ekonomike, shoqërore, kulturore, etj. Në të kryqëzoheshin nje rrjet i dendur rrugësh që lidhnin Apoloninë me Bylisin dhe më tej me Epirin. Të ardhurat kryesore ekonomike vinin nga blegtoria, dhe tregtimi i lëndës drusore pasi malet përreth ishin të veshur me pyje. Në vitet 260 P.K.-168 P.K. (B.Dautaj, Vlora në rrjedhat e kohës. Tirane 2001. fq.39-43), Amantia nxorri edhe monedhat e saj prej Bronxi me nënshkrimin AMANTION. Lidhjet kryesore ekonomike qyteti i kishte me Apoloninë dhe Epirin. Ndërkohë nuk dihet se si kanë qenë marrëdhëniet me Apoloninë, e cila shfrytëzonte minierën e serës së Nymfeut (Selenicës) që gjendej në territorin Amantin. Gjatë rrjedhave të kohës Amantia përjetoi edhe pushtime e shtetit Ilir, Epirot, Maqedonas, Romak, Bizantin, etj. Mund të përmendim se gjatë viteve të luftës civile në Romë, midis Çezarit dhe Pompeut, siç e pohon vetë Çezari tek libri i tij “Lufta civile” Amantët mbajtën anën e këtij të fundit në këtë konflikt. Gjatë periudhës së dyndjeve barbare në shekujt III-V Amantia si duket nuk i shpëtoi dot barbarizmave të gotëve. Ndërkohë në librin e tij “Ndërtimet” Prokopi i Çezaresë e përmend Amantian si një nga qytetet që rindërtoi Justiniani në Provincën e Epirit të Ri. Së fundi përmendet si qendër Peshkopale në shekullin e VIII-të, më pas historia hesht për të.    Amantia kishte një sipërfaqe prej 15 ha (B.Dautaj. po aty) dhe shtrihej përgjatë një kodre e rrethuar e gjitha me mure që arrinin gjatësinë 2200 m. Për vetë kushtet e ndërtimit në një terren të tillë qyteti kishte formën e një trapezi gjatësor. Pikërisht në këtë hapësirë gjendeshin ndërtesat, tempujt, stadiumi, akropoli, teatri, etj. (N.Ceka Monumentet X. 1975, N.Ceka, qendrat e fortifikuara të Amantëve fq.47).    Nga monumentet me të ruajtur në Amantia është padyshim stadiumi që padyshim është një nga treguesit e zhvillimit të qytetit. I zbuluar nga arkeologu Skënder Anamali në vitin 1956, ai ka formë katërkëndëshi ka një gjatësi në drejtimin Lindje-Perëndim prej 40.40 m. Kjo anë e tij përbëhet prej 17 shkallaresh të gurta ku uleshin spektatorët. Nga ana Lindore (gjerësia) stadiumi kishte 8 shkallare të tjera. Hyrja në stadium bëhej nga Veriu pjesa e të cilit ishte e hapur. Në librin e tij Përshkrimi i Greqisë (Ilirët dhe Iliria tek autorët antikë. Tirane 1965.fa.246) shkrimtari grek i shekullit të II-të, Pausania në pjesën e v-të, në kapitullin Elida, përmend qytetin Amant të Thronit, i cili sipas tij ndodhej pranë maleve Keraune (Llogarasë).    Në këtë pasazh Pausania përshkruan edhe një monument që qyteti i Apolonisë e kishte ngritur për nder të fitores që kishte arritur me Thronin. Ky i fundit që mendohet se mund të jetë Kanina e lashtë duhej të shihej nga Polisi i Apolonisë si një kërcënim i rrezikshëm për kontrollin e bregdetit dhe rrugëve detare. Ndoshta konflikti i zhvilluar në mesin e shekullit të III-të P.K.,ndodhi për shkak të synimit të Apolonisë për të nënshtruar Polisin e Orikut (N.Ceka. Ilirët. Fq.84), me qëllim që të kontrollonte guroret e tij që ndodheshin në të dyja anët e Karaburunit. Sot shumica e arkeologëve pranojnë se Throni antik nuk është veçse Kanina e sotme, duke ju larguar hipotezës se ky qytet ndodhej në kepin e Triportit. Nëpërmjet Thronit dhe Aulonës Amantët kryenin komunikimin me detin duke u lidhur me botën Ilire, Italike, Greke dhe Mesdhetare. Qytet tjetër i Koinonit Amant ishte Olympe, rrënojat e të cilës ndodhen në fshatin e sotëm Mavrovë në anën e djathtë të lumit Shushica (Monumentet X 1975. N.Ceka qendrat e fortifikuara të Amantias).    Olympe shtrihej mbi një kodër me një sipërfaqe prej 13 ha, dhe ishte qytet i paisur edhe me Akropol. Por ndryshe nga Amantia organizimi politik i së cilës ishte sipas Koinonit Grek, Olimpe i kishte organizuar institucionet e saj sipas modelit Epirot. Në krye të qytetit ishte nëpunësi më i lartë ekzekutiv i njohur me emrin Politarkes. Ai ndihmohej nga një kolegj nëpunësish të quajtur Synarkontë si dhe nga Gramateusi (sekretari). Emrin Olympe, qyteti mendohet se e mori nga vajza e Mbretit Pirro, Olimpia. Këtë variant e hodhi për herë të parë arkeologu Hasan Ceka, Olympe u identifikua nga arkeologu Burhan Dautaj, i cili gjatë gërmimeve të zhvilluara në vitet 1960 gjeti tetë monedha me mbishkrimin OLYMPIASTAN.    Zhvillimin më të madh Olympe e arriti në vitet 229-148 P.K. me nxjerrjen e monedhave, të cilat përdoreshin vetëm brenda ekonomisë së këtij qyteti. Ato kishin simbole të ngjashme me monedhat e Apolonisë, Amantias dhe Bylisit.    Interesant është fakti se autorët antikë heshtin për praninë e këtij qyteti, i cili ndeshet vetëm tek Stefan Bizantini që e përmend tek vepra e ti: “Mbi qytetet dhe popujt”. Cerja dhe Hadëraj ishin dy qyteza-fortesa të cilat kishin funksion strategjik për të kontrolluar lëvizjet që bëheshin përgjatë rrugës së Koinonit Amantin. Hulumtim

Në thellësitë e natyrës, mes luleve dhe aromave të freskëta, një botë e vogël por e përsosur funksionon me një disiplinë mahnitëse – bletët. Këto krijesa të vogla, por të jashtëzakonshme, nuk jetojnë vetëm për veten e tyre; ato janë pjesë e një bashkësie të organizuar në mënyrë të përkryer, ku çdo individ ka një detyrë të saktë dhe çdo lëvizje është e lidhur ngushtë me mirëqenien e kolonisë. Në një koshere, ka jetë, ka punë të palodhur dhe ka një ekuilibër të natyrshëm që sfidon kaosin. Bletët punëtore fluturojnë nga lulja në lule, duke mbledhur nektar dhe polen, mbretëresha siguron vazhdimësinë e jetës, ndërsa rojat mbrojnë me vigjilencë këtë mbretëri të artë. Ky është një mikrokozmos i disiplinës dhe bashkëpunimit, një mrekulli e natyrës ku harmonia dhe puna kolektive janë çelësi i mbijetesës. Nëse kërkojmë një model të përsosur të organizimit, efikasitetit dhe përkushtimit, atëherë duhet të shohim nga kosheret e bletëve—aty ku çdo individ, pavarësisht madhësisë, ka një rol jetësor për të luajtur. Si funksionojnë bletët dhe pse janë kaq të organizuara? Bletët janë ndër krijesat më të organizuara në natyrë, dhe kjo organizim i përsosur i lejon të mbijetojnë dhe të mbështesin ekosistemin. 1. Struktura e Kosheres dhe Roli i Bletëve Një koshere është si një qytet funksional ku çdo bletë ka një detyrë të përcaktuar. Brenda saj gjenden tre lloje kryesore bletësh: A. Mbretëresha  (1 në çdo koshere) Është e vetmja bletë që pjell vezë, duke siguruar vazhdimësinë e kolonisë. Ajo mund të pjellë deri në 2000 vezë në ditë . Jeton 2 deri në 5 vjet . Lëshon feromone që mbajnë unitetin në koshere dhe ndalojnë krijimin e një mbretëreshe tjetër. B. Bletët Punëtore  (50,000 - 60,000) Janë femra sterile dhe kryejnë të gjitha punët e kolonisë. Jetojnë vetëm 4-6 javë në verë , por në dimër mund të jetojnë më gjatë. Ndryshojnë rol sipas moshës: Pastruese  (1-3 ditë): Pastrojnë kosheren. Infermiere  (4-10 ditë): Ushqejnë larvat. Ndërtuese  (11-20 ditë): Prodhon dyll dhe ndërton hojet. Roje  (21-35 ditë): Mbrojnë hyrjen e koshereve. Mbledhëse  (pas 35 ditësh): Shkojnë jashtë për të mbledhur nektar, polen dhe ujë. C. Bletët Meshkuj (Tranët) Kanë vetëm një qëllim: të çiftëzohen me mbretëreshën . Nuk punojnë dhe nuk kanë thumb. Pas çiftëzimit, vdesin. Në fund të verës, bletët punëtore i dëbojnë nga koshereja, sepse nuk janë më të nevojshëm. 2. Si prodhojnë bletët mjaltin? Mbledhja e nektarit  – Bletët mbledhëse shkojnë nga lulja në lule dhe thithin nektarin me gojën e tyre të gjatë (proboscis). Transportimi  – Nektari ruhet në stomakun e dytë të bletës, ku përzihet me enzima që fillojnë tretjen dhe transformimin e tij. Depozitimi në hojet e dyllit  – Bleta e vendos nektarin në hojet e koshereve dhe fillon avullimi i ujit prej tij. Përpunimi  – Bletët rrahin krahët për të tharë nektarin, duke e kthyer në mjaltë të trashë. Mbyllja me dyll  – Kur mjalti është gati, bletët e mbulojnë qelizën me një shtresë dylli për ta ruajtur. 3. Si ndikon bleta në ekosistem? Bletët janë themelore për jetën në Tokë . Pa to, ekosistemet do të shembeshin. Pllenimi i bimëve  – 75% e bimëve bujqësore dhe 90% e bimëve të egra varen nga pllenimi i bletëve. Ruajtja e biodiversitetit  – Pa bletët, shumë lloje bimësh do të zhdukeshin. Ushqimi për njerëzit dhe kafshët  – Shumë kultura bujqësore dhe bimë barngrënëse mbështeten në bletët për të riprodhuar. 4. Pse janë kaq të organizuara? Organizimi i tyre vjen nga: Feromonet  – Kimikatet që çliron mbretëresha dhe bletët punëtore ndihmojnë në komunikimin dhe koordinimin. Komunikimi me “vallëzimin e bletëve”  – Bletët mbledhëse bëjnë një vallëzim specifik për të treguar vendndodhjen e burimeve ushqimore. Gjenetika  – Miliona vite evolucion i kanë bërë bletët të mbijetojnë përmes organizimit të përkryer. Instinkti kolektiv  – Në një koshere nuk ka “udhëheqës” në kuptimin tradicional; çdo bletë ndjek instinktin dhe komunikimin kimik për të ruajtur rendin. Përfundim Bletët janë një nga krijesat më të rëndësishme të natyrës. Ato punojnë në harmoni të plotë, prodhojnë mjaltë, pllenojnë bimët dhe mbajnë të ekuilibruar ekosistemin. Pa to, jeta në Tokë do të ishte në rrezik. Çfarë mendon, a mund të mësojmë ne njerëzit nga organizimi i bletëve?

Liqeni i Butrintit në jug të Shqipërisë, i cili shtrihet përgjatë bregut të detit Jon është krahasuar me Maldivet nga turistët – falë ujërave të tij mahnitëse bruz, plazheve me rërë të bardhë dhe klimës së ngrohtë të verës, shkruan Rom Preston-Ellis në një artikull të botuar në të përditshmen britanike “Mirror”. Ndërsa destinacionet klasike të pushimeve në Evropë po bëhen gjithnjë e më të mbipopulluara këtë verë, turistët janë në kërkim të vendeve më të qeta. Butrinti  në qarkun e Vlorës, Shqipëri plotëson të gjitha kërkesat për një arratisje ëndrrash – me motin e tij të mrekullueshëm, ujërat bruz të pastra kristal dhe rrënojat e lashta romake. Madje, shumë ekspertë të udhëtimeve e kanë krahasuar me Maldivet – falë peizazhit mahnitës të detit, plazheve me rërë të bardhë dhe klimës së ngrohtë. Gjatë vizitës në Butrint mund të shijoni shtigjet e natyrës, eksploroni historinë dhe përvojën thelbësore të pushimeve në plazh. Parku Kombëtar i Butrintit i listuar në UNESCO shtrihet në një sipërfaqe prej 9,424 hektarësh me peizazhe të ndryshme, duke përfshirë kodra, liqene, ligatina dhe këneta të kripura. Ky park është shtëpia e qytetit historik të Butrintit, i cili ka përjetuar banim të vazhdueshëm që nga kohërat parahistorike përmes sundimit grek, romak, bizantin dhe venecian. E kaluara e pasur e zonës shfaqet përmes grupit të saj të relikeve të mirëmbajtura që datojnë nga shekujt IV deri në XIX, një teatër, kisha, vila, kulla dhe bazilika. Parku Kombëtar i Butrintit është një thesar kulturor. Vizitorët mund të shijojnë shkëlqimin natyror, të mrekullohen me rrënojat e lashta, të eksplorojnë kalanë dhe madje të hipin në një traget për të shkuar në një kështjellë të çuditshme veneciane përtej Kanalit të Vivarit, ku ndodhen shumë ndërtesa romake dhe otomane. Turistët që planifikojnë një vizitë në Butrint, mund të akomodohen në “Hotel Livia” – me çmime që fillojnë nga 39 paund nata. Gjithashtu, pushuesit mund të zgjedhin të qëndrojnë në  Sarandë , një qytet piktoresk turistik vetëm 30 minuta larg me makinë, i njohur për gjirin e tij mahnitës, plazhet me rërë, shëtitoren magjepsëse dhe kalanë historike të shekullit XVI. Saranda krenohet me një sërë opsionesh akomodimi – që u përshtaten të gjitha buxheteve – të gjitha me çmime të shkëlqyera në krahasim me vendet e tjera të njohura turistike. Përveç përballueshmërisë së saj, Saranda shënon gjithashtu rezultate të larta për aksesueshmërinë. Turistët britanikë mund të rezervojnë fluturime buxhetore drejt Tiranës ose Korfuz – pasi mund të arrijnë lehtësisht në Sarandë, me autobus ose traget./

Ish-presidenti amerikan, Jimmy Carter ka marrë një çmim ”Grammy” pas vdekjes – i katërti – për versionin audio të një koleksioni të fjalimeve të tij të së dielave në komunitetin e tij fetar në Xhiorxhia. Presidenti demokrat vdiq në moshën 100-vjeçare më 29 dhjetor, por në gusht ai botoi “Të dielat e fundit në Plains: Një festë 100-vjeçare”, një libër për dashurinë, mirësinë, faljen dhe jetën e përtejme në Kishën Baptiste në Maranatha në Plains, vendlindja e tij. Jason Carter, një nga nipërit e tij, mori pjesë në ceremoninë gala’ në Los Anxheles për të marrë çmimin në emër të tij. Jeta e ish presidentit Amerikan Jimmy Carter Marre ngaVOA Jeta dhe kontributi i presidentit të 39-të amerikan, Jimmy Carter Jeta dhe kontributi i presidentit të 39-të amerikan, Jimmy Carter Jeta dhe kontributi i presidentit të 39-të amerikan, Jimmy Carter Ish-Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Jimmy Carter vdiq të dielën në moshën 100 vjeçare. Presidenti më jetëgjatë amerikan vdiq në shtëpinë e tij në qytetin e vogël Plains të Xhorxhias, ku ai dhe gruaja e tij, Rosalynn, e cila vdiq në moshën 96 vjeçare në nëntor 2023, kaluan pjesën më të madhe të jetët e tyre, njoftoi Qendra Carter. “Themeluesi ynë, ish-presidenti i SHBA-së Jimmy Carter, ndërroi jetë këtë pasdite në Plains të Xhorxhias”, tha qendra në një postim në lidhje me vdekjen e tij në platformën e mediave sociale X. Në deklaratë thuhej se ai vdiq i qetë, i rrethuar nga familja e tij. Korrespondenti i Zërit të Amerikës Kane Farabaugh sjell një përmbledhje të jetës së ish-presidentit, karrerës së tij pasi u largua nga presidenca, angazhimin për shëndetësinë dhe demokracinë globale dhe hollësi të tjera mbi trashëgiminë e presidentit të 39-të të Shteteve të Bashkuara. Jeta dhe kontributi i presidentit të 39-të amerikan, Jimmy Carter Kur Jimmy Carter bëri betimin më 20 janar të vitit 1977, ai premtoi një “qeverisje të mirë, ashtu si populli amerikan”. "Nuk mund të ketë detyrë më fisnike dhe më ambicioze për Amerikën, në këtë ditë të një fillimi të ri, sesa të ndihmojë formimin e një bote të drejtë dhe paqësore”, tha ai. Një bote që ai vazhdoi t’i kontribuojë përtej mandatit të tij të vetëm në Shtëpinë e Bardhë, duke u bërë laureat i Çmimit Nobel për Paqe. Ai është themelues i qendrës Carter, një organizatë globale jofitimprurëse, misioni i së cilës është “përhapja e paqes dhe shpresës, si dhe luftimi i sëmundjeve”. "Punën e Qendrës Carter e shoh si vazhdimësi të asaj që u mundova të bëja si president”, tha ai më 2007. Zoti Carter lindi në Plains të Xhorxhias më 1924. Ai u diplomua nga Akademia e Marinës amerikane më 1946, duke shërbyer si oficer nëndetëseje para se të kthehej në Plains më 1953 për të drejtuar fermën e familjes pas vdekjes së babait të tij. Ish-presidenti hyri në politikë gjatë lëvizjes për të drejtat civile të viteve 1960. Ai shërbeu dy mandate si ligjvënës në Xhorxhia para se të bëhej guvernator i shtetit më 1971. “U them sinqerisht se koha për diskriminimin racor ka mbaruar”, tha ai në fjalimin gjatë inaugurimit të tij si guvernator i Xhorxhias më 1971. Ai u bë nga një guvernator jo shumë i njohur i jugut më 1971, në kandidatin fitues të zgjedhjeve presidenciale më 1976, pasi mposhti me rezultat të ngushtë republikanin Gerald Ford. Ndërmjetësimi i marrëveshjeve në “Camp David” më 1979 dhe traktati përfundimtar i paqes midis Egjiptit dhe Izraelit ishte kulmi i presidencës së tij. "Gjatë 25 viteve të kaluara kanë ndodhur katër luftra midis arabëve dhe izraelitëve, me egjiptianët në krye, të mbështetur nga Bashkimi Sovjetik. Egjipti ishte vendi i vetëm që mund ta sfidonte Izraelin ushtarakisht”, tha zoti Carter në një deklaratë më 2009. Zoti Carter negocioi edhe një traktat që i ktheu Panamasë kontrollin e Kanalit të Panamasë dhe vendosi lidhje të plota diplomatike me Republikën Popullore të Kinës. Por, revolucioni islamik i vitit 1979 në Iran ndryshoi kursin e presidencës së tij. Protestat e udhëhequra nga klerikët shiitë rrëzuan udhëheqësin iranian të mbështetur nga Shtetet e Bashkuara, i cili u largua nga vendi. Më vonë militantët sulmuan ambasadën amerikane në Teheran, duke marrë peng 66 amerikanë. Në fund të nëntorit, 13 pengje u liruan. Në prill të vitit 1980, ish-presidenti autorizoi një operacion ushtarak për të liruar pengjet tjera. Operacioni dështoi dhe tetë pjesëtarë të ushtrisë amerikane vdiqën. Zoti Carter u përball edhe me sfida të brendshme. Inflacioni dhe shkalla e papunësisë dëmtuan ekonominë, çka ndikoi në humbjen e tij në zgjedhjet e vitit 1980 ndaj republikanit Ronald Reagan. Më 20 janar të vitit 1981 – ditën e inaugurimit të Reaganit – Irani liroi gjithë pengjet amerikane. Zoti Carter, i mposhtur dhe i dëshpëruar, u kthye në vendlindjen e tij për të planifikuar angazhimin e tij pas-presidencial. "Po mendoja të bëja diçka të vogël, një zyrë pranë disa ndërtesave të bukura në Atlanta”, tha ai më 2007. Rezultati ishte shumë më i madh. Një organizatë jofitimprurëse e njohur botërisht, Qendra Carter ka monitoruar mbi 100 procese zgjedhore dhe ka ndërmjetësuar mosmarrëveshje duke filluar nga një bllokadë bërthamore me Korenë e Veriut më 1994 e deri tek një marrëveshje paqeje midis Ugandës dhe Sudanit. Qendra angazhohet edhe për çështje shëndetësore duke luftuar sëmundjet në pjesët më të varfra të planetit. Çrrënjosja e sëmundjes parazitare ‘dracunculiasis’, e njohur si ‘Krimbi i Guinesë’, ishte qëllimi kryesor. Në vitin 2022 janë raportuar vetëm 13 raste në njerëz, numri më i ulët i të prekurve ndonjëherë me këtë sëmundje. "Është vetëm një sëmundje në historinë e njerëzimit që është çrrënjosur. Ajo është lija, më shumë se tridhjetë vjet më parë. ‘Krimbi i Guinesë’ së shpejti do të jetë sëmundja e dytë në histori që do të fshihet nga faqja e dheut”, tha ai më 2009. Angazhimi i zotit Carter për të ndihmuar njerëzimin e çoi atë në Oslo të Norvegjisë më 2002, ku pranoi Çmimin Nobel për Paqe. “Çmimin Nobel për Paqe e fitova për shkak të punës së Qendrës Carter. Pra, do të isha plotësisht i kënaqur nëse trashëgimia ime do të jetë e bazuar mbi paqen dhe të drejtat e njeriut. Kush nuk e do këtë gjë?”, u shpreh zoti Carter më 2007. Zoti Carter i mbijetoi kancerit të trurit më 2015 dhe kishte një jetë aktive deri në vitet e 90-a. Por problemet shëndetësore dhe pandemia e koronavirusit më 2020 e mbylli atë në qytetin e tij të lindjes, ku kaloi vitet e fundit të jetës. Në një nga paraqitjet e tij të fundit televizive, zoti Carter ndau me Zërin e Amerikës shpresat e tij për të ardhmen. “Do të doja që në të ardhmen t’i shihja Shtetet e Bashkuara kampion në botë për paqen, të drejtat e njeriut dhe cilësinë e mjedisit dhe do të thosha duke i trajtuar të gjithë si të barabartë. Nëse mund ta bëjmë këtë, do të kishim një superfuqi të vërtetë në vendin, që unë e dua shumë”, tha ai më 2019.

Nga Melanie Goodfellow Aktorja franceze Juliette Binoche është emëruar Presidente e Jurisë për edicionin e vitit 2025 të Festivalit të Filmit në Kanë në maj. Nderi, i cili u shpall të martën në mëngjes me orën e Parisit, do të bjerë saktësisht 40 vjet pasi ylli fitues i Oskarit " The English Patient" u prek për herë të parë në festival me kandidatin e André Téchiné për Palme d'Or Rendez-vous në 1985. Binoche ndjek hapat e regjisores amerikane Greta Gerwig, juria e së cilës fitoi Anora të Sean Baker me Palmën e Artë vitin e kaluar.“Mezi pres të ndaj këto përvoja jetësore me anëtarët e jurisë dhe publikun. Në vitin 1985 i ngjita shkallët për herë të parë me entuziazmin dhe pasigurinë e një aktoreje të re; Nuk e imagjinoja kurrë që do të kthehesha 40 vjet më vonë në rolin e nderit të Presidentit të Jurisë. E vlerësoj privilegjin, përgjegjësinë dhe nevojën absolute për përulësi”, tha Binoche. Aktorja franceze, karriera e së cilës zgjat pak më shumë se 40 vjet dhe më shumë se 70 kredite, ka thënë shpesh se "ka lindur në Kanë". Binoche luajti në Rendez-vous si një aktore e re e etur që largohet nga shtëpia e saj provinciale për në Paris në kërkim të famës dhe fillon një seri marrëdhëniesh të trazuara me tre burra të luajtur përkatësisht nga Lambert Wilson, Wadeck Stanczak dhe Jean-Louis Trintignant. Filmi fitoi Téchiné regjisori më i mirë dhe lançoi një Binoche 21-vjeçare, edhe nëse ishte bashkë-ylli i saj Stanczak që fitoi një César të sapoardhur vitin e ardhshëm. Që atëherë, Binoche është shfaqur në shtatë kandidatë të tjerë për Palmën e Artë, që përfshijnë "Code Unknown" (2000) dhe Hidden (2007) të Micheal Haneke ; Kopja e certifikuar e Abbas Kiaostami (2010), për të cilën ajo fitoi aktoren më të mirë; Kozmopolis i David Cronenberg (2012); Sils Maria e Olivier Assayas (2014), Slack Bay e Bruno Dumont (2016) dhe Shija e gjërave e Tran Anh Hùng (2023). Filmografia e saj përfshin gjithashtu vepra të rregulltarëve të Kanës, Leos Carax, Claire Denis, Amos Gitaï, Naomi Kawase, Hirokazu Kore-eda, Krzysztof Kieślowski dhe Hou Hsiao-Hsien. "Fituesja e çmimeve më prestigjioze, Juliette Binoche nuk kërkon virtuozitet, duke preferuar t'i besojë vetëm emocionit dhe të vërtetës së pakapshme të momentit", shkruante Festivali i Filmit në Kanë në publikimin e tij duke shpallur presidencën e Binoche. "Ajo është pa dyshim e inkurajuar, siç theksoi Louis Malle pas Dëmtimit , nga 'lidhja e saj e dashurisë me kamerën dhe prania dhe intensiteti i saj mahnitës'. Festivali përmendi karrierën e saj shumëplanëshe, e cila ka përfshirë gjithashtu seriale si "Shkallët" dhe "The New Look" ; teatri, me produksionin e Antigone me Ivo van Hove; kërcim, me veprën e përbashkët In-i me Akram Khan; shfaqje muzikore me Alexandre Tharaud dhe pikturë. Ai gjithashtu vuri në dukje punën e Binoche për të rritur ndërgjegjësimin rreth çështjeve të tilla si arsimi, njerëzit e zhvendosur, të drejtat e njeriut në Iran dhe ekologjia dhe se si ajo kohët e fundit ka kaluar pas të gjithë komunitetit të kineastëve në Evropë duke marrë rolin e Presidentes së Akademisë Evropiane të Filmit . Krahas Gerwig, presidentet e mëparshme femra të jurisë përfshijnë Olivia de Havilland (1965), Sophia Loren (1966), Michèle Morgan (1971), Ingrid Bergman (1973), Jeanne Moreau (1975), Françoise Sagan (1979), Jeanne Moreau ( 1995), Isabelle Adjani (1997), Liv Ullmann (2001), Isabelle Huppert (2009) dhe Jane Campion (2014) dhe Cate Blanchett (2018). “Angazhimet e saj të gjera të kujtojnë ato të Olivia de Havilland, e cila mbahet mend për sfidimin e plotfuqishmërisë së studiove amerikane. Ajo legjendë e Hollivudit ishte Presidente e Jurisë së Festivalit të Kanës në vitin 1965, duke ia kaluar për herë të parë stafetën një gruaje tjetër, gjithashtu një legjendë e Cinecitta, Sophia Loren, 60 vjet më parë. Ashtu si në një linjë të gjatë e të bukur familjare, presidenca e Juliette Binoche në Festivalin e këtij viti feston dhe bashkon yjet e së kaluarës.” Edicioni i 78-të i Festivalit të Filmit në Kanë do të zhvillohet nga 13 Maji

Nexhmije Pagarusha – Bilbili i Kosovës Në historinë e artit shqiptar, pak emra shkëlqejnë si ai i Nexhmije Pagarushës , gruas që me zërin e saj të kristaltë dhe interpretimin e ndjerë preku zemrat e mijëra njerëzve. E njohur si “Bilbili i Kosovës” , ajo nuk ishte thjesht një këngëtare, por një ikonë, një simbol i shpirtit dhe kulturës shqiptare. Me një zë që ngjante si një melodi hyjnore, ajo mund të përshkruante dashurinë, dhembjen dhe krenarinë kombëtare me një fuqi që pak artistë mund ta arrinin. Nga malet e Kosovës deri në skenat ndërkombëtare, zëri i saj u dëgjua dhe u duartrokit me admirim. “Baresha” , kënga që u kthye në himnin e saj, mbetet një kryevepër e papërsëritshme e muzikës shqiptare, ku natyra dhe ndjenjat gërshetohen në një harmoni të përsosur. Me një karrierë që sfidoi kohën dhe një trashëgimi që do të jetojë përjetësisht, Nexhmije Pagarusha mbetet një yll i pashuar në qiellin e muzikës shqiptare. Ajo nuk ishte thjesht një artiste—ajo ishte zëri i shpirtit të një kombi. Nexhmije Pagarusha (1933–2020) ishte një nga këngëtaret më të mëdha shqiptare, e njohur si "Bilbili i Kosovës" për zërin e saj të jashtëzakonshëm dhe interpretimet e ndjera. Ajo kishte një karrierë të gjatë dhe të pasur, duke kënduar në zhanre të ndryshme si kënga popullore, qytetare dhe klasike. Një nga këngët e saj më të njohura është "Baresha" , një kryevepër që simbolizon shpirtin dhe kulturën shqiptare. Interpretimi i saj i kësaj kënge mbetet unik dhe i pakrahasueshëm. Përveç muzikës, ajo ka pasur edhe një angazhim në teatër dhe kinematografi. Pagarusha la një trashëgimi të madhe kulturore dhe artistike, duke qenë një figurë e pakrahasueshme në historinë e muzikës shqiptare. Nexhmije Pagarusha ka interpretuar një repertor të gjerë këngësh, duke i dhënë një identitet të veçantë muzikës shqiptare. Disa nga këngët më të njohura të saj janë: Këngë të njohura: 1. "Baresha" – Kryevepra e saj më e famshme, simbol i shpirtit shqiptar. 2. "Ani mori nuse" – Një këngë e bukur qytetare shqiptare. 3. "Mora testin" – Një baladë e njohur me melodi të ndjerë. 4. "Ç’u ngrit lulja në mëngjes" – Një këngë e bukur tradicionale. 5. "Kur më del në derë" – Një këngë me motive popullore të Kosovës. 6. "Ke selvitë" – Një këngë lirike me një melodi të qetë dhe emocionale. 7. "Zambaku i Prizrenit" – Një këngë e njohur për Prizrenin. 8. "E dehun jam" – Një këngë melankolike me një interpretim të thellë. 9. "Sytë për ty i kam të njomë" – Një tjetër perlë e muzikës shqiptare. 10. "Dashnor t’u bana" – Një këngë me një tekst të ndjerë dhe interpretim të jashtëzakonshëm. Këngë të tjera të njohura: "O djalë o djalë" "Dallëndyshe" "Një lule" "Dua më shumë Shqipërinë" "Zonja Shkodrane" "Fluturojnë fjalët" "Bije trup e bije zë" A keni ndonjë këngë të saj që ju pëlqen më shumë?

Një ekip shkencëtarësh çekë ka zbuluar në Shqipërinë e Jugut liqenin termal nëntokësor më të madh në botë, të cilin e kanë quajtur “Liqeni Neuron”, sipas fondacionit që financoi ekspeditën shkencore. Prej disa vitesh, shkencëtarët çekë kanë eksploruar strukturat nëntokësore të luginave malore në zonën kufitare mes Shqipërisë dhe Greqisë. Gjatë kërkimeve të tyre në Leskovin, në Luginën e Vromonerit, në anën shqiptare të kufirit, ata zbuluan në vitin 2021 një sistem të gjerë shpellash. Ky sistem përmban burime të shumta termale që lëshojnë kolona të larta avulli. Gjatë gjurmimit të këtyre burimeve, ekipi identifikoi një humnerë mbi 100 metra të thellë, të cilën e emërtuan “Atmos”. Në fund të kësaj humnerë, shkencëtarët kanë konfirmuar zbulimin e liqenit termal më të madh të njohur deri më sot. Me një gjatësi prej 138 metrash, një gjerësi prej 42 metrash dhe një perimetër prej 345 metrash, ai përmban rreth 8,335 metra kub ujë të nxehtë. Harta e sistemit të shpellës dhe dokumentimi i liqenit u realizuan me ndihmën e teknologjisë së avancuar, falë financimit të Fondacionit Neuron, një organizatë çeke që mbështet kërkimet shkencore. “Gjatë eksplorimit fillestar, ne krijuam një hartë bazë me pajisjet tona dhe e kuptuam menjëherë se kemi zbuluar diçka të jashtëzakonshme. Falë Fondacionit Neuron, arritëm të përdorim një skaner celular LIDAR, i cili na mundësoi të matnim me saktësi të gjithë shpellën dhe zonën e liqenit. Po bashkëpunojmë gjithashtu me hidrologët për të analizuar pjesën nënujore të liqenit duke përdorur sonar,” deklaroi Richard Bouda, fotograf dhe pjesëmarrës në ekspeditë. Për këtë studim u përdor teknologjia më moderne, duke përfshirë sistemin GeoSlam, një metodë skanimi 3D që krijon modele precize të shpellave. Radio Prague International shkruan se zbulimi i këtij liqeni ka një rëndësi të madhe shkencore për shkak të mënyrës së pazakontë të formimit të shpellës. Uji mineral i liqenit është i ngopur me sulfur hidrogjeni, i cili oksidohet kur bie në kontakt me ajrin dhe prodhon acid sulfurik. Ky acid, në mënyrë të vazhdueshme, shpërbën shkëmbinjtë gëlqerorë, duke i kthyer në gips të butë dhe duke formuar hapësira të reja nëntokësore. Zbulimi pritet të ketë ndikim të rëndësishëm në studimet hidrologjike dhe gjeologjike të zonës. Bouda thekson se puna kërkimore do të vijojë për të kuptuar më mirë lidhjet mes burimeve ujore sipërfaqësore dhe atyre nëntokësore: “Ne besojmë se ky zbulim do të ndihmojë në mbrojtjen e zonës dhe në kuptimin më të mirë të rrjedhave hidrologjike. Deri më sot, askush nuk e di saktësisht sesi janë të ndërlidhura këto ujëra nëntokësore me sipërfaqen.” Me këtë zbulim të jashtëzakonshëm, Shqipëria hyn në hartën e studiuesve ndërkombëtarë si një vend me potencial të madh për eksplorime gjeologjike dhe shkencore.

Mbretëresha Letizia kanalizon Hollywood-in e Vjetër me fustan bruz të përjetshëm Mbreti spanjoll doli në Madrid Megan Bull Shkrimtar televiziv 8 orë më parë5 shkurt 2025, ora 11:02 GMT Mbretëresha Letizia është një ikonë mbretërore e modës dhe të martën, ajo kanalizoi magjepsjen e Hollivudit të Vjetër. Duke shkuar në Rastro Espace në Madrid, mbretëresha doli me një fustan midi ngjyrë bruz me një ndjesi të viteve 1930.  Një element kryesor i përditshmërisë, Letizia ka veshur më parë dizajnin elegant të Dandara Spain, por këtë herë, ajo e ka kombinuar atë me një pardesy deve nga Carolina Herrera, taka nudo për kotele dhe një çantë Magrit Mica.  Duke i shtuar estetikës së saj vintage, fustanet brune të Letizia-s ishin stiluar me valë të buta yjesh që mbulonin fytyrën e saj. Sa i përket grimit të saj, nëna e dy fëmijëve kishte një shkëlqim rrezatues, falë bronzit të puthitur nga dielli, rimelit rozë të zbehtë dhe buzëkuqit nudo me shkëlqim të lartë. Një angazhim i rëndësishëm për Letizian, bashkëshortja e mbretit Felipe drejtoi një aktivitet institucional për nder të Ditës Botërore të Kancerit. Pas mbërritjes, 52-vjeçarja – e cila është gjithashtu Presidente Nderi e Shoqatës Spanjolle Kundër Kancerit (AECC) – u takua me anëtarë të ndryshëm të organizatës, përpara se të ngjitej në skenë ku mbajti një fjalim.  Në prag të ngjarjes, Letizia ka marrë pjesë në takimet në AECC. Më 30 janar, ish-gazetari u fotografua duke ecur dhe duke qeshur me sekretariatin María Dolores Ocaña.  E dalluar jashtë selisë së AECC-së, Letizia ishte veshur për biznes, duke veshur një xhaketë sportive jeshile me një bluzë të zezë dhe pantallona të qepura. E pajisur me një palë vathë me rrathë, një çantë lëkure të hijshme dhe çizme me platformë, mbretërorja dukej shumë elegante.  Me Ditën Botërore të Kancerit që mbahet më 4 shkurt, Letizia dhe anëtarët e tjerë mbretërorë evropianë kanë dhënë mbështetjen e tyre këtë javë.

Sinjale që tregojnë se jeni më i zgjuar se mesatarja Inteligjenca njerëzore është një fushë kërkimore interesante dhe komplekse, pasi ne jemi ende larg nga të kuptuarit plotësisht të aftësive njohëse të trurit të njeriut. Ndërsa shumica e njerëzve janë brenda normës për sa i përket aftësisë intelektuale, disa individë shfaqin shenja të inteligjencës mbi mesataren. Përkufizimi i inteligjencës mbi mesataren Inteligjenca mund të përkufizohet si aftësia për të mësuar, arsyetuar, zgjidhur probleme, përshtatur dhe kuptuar koncepte komplekse. Është një konstrukt multifaktorial që shkon përtej vlerësimit të thjeshtë të koeficientit të inteligjencës (IQ). Ndërsa IQ përdoret shpesh për të matur inteligjencën e përgjithshme, shumë njerëz me inteligjencë mbi mesataren mund të kenë rezultate të IQ në intervalin normal ose pak më të lartë. Njerëzit me inteligjencë mbi mesataren shpesh demonstrojnë një grup unik tiparesh dhe aftësish që i dallojnë nga të tjerët. Është e rëndësishme të theksohet se inteligjenca nuk është një karakteristikë statike; mund të zhvillohet dhe forcohet gjatë gjithë jetës. Është e rëndësishme të theksohet se asnjë person nuk i posedon të gjitha këto karakteristika në masë të barabartë dhe inteligjenca mund të shfaqet në mënyra të ndryshme në varësi të kontekstit dhe aftësive specifike. Për më tepër, ka shumë forma të inteligjencës përtej asaj të matur nga IQ tradicionale, të tilla si inteligjenca emocionale, sociale, artistike dhe praktike. Diversiteti i mendjeve njerëzore është ajo që e bën botën tonë një vend magjepsës plot me mundësi. Truri i njerëzve inteligjentë Truri i njerëzve inteligjentë është një temë me interes të madh për shkencëtarët që kërkojnë të kuptojnë bazën biologjike të inteligjencës. Ndërsa inteligjenca është një koncept kompleks që përfshin faktorë të shumtë, si trashëgimia, mjedisi dhe përvoja, ka disa karakteristika të trurit që janë të lidhur me inteligjencën. Një nga karakteristikat më të studiuara është dendësia e sinapseve, lidhjet ndërmjet neuroneve. Është zbuluar se njerëzit inteligjentë kanë një densitet më të madh të sinapseve, gjë që lejon komunikim më efikas midis rajoneve të ndryshme të trurit. Kjo mund të nxisë shpejtësi më të madhe të përpunimit të informacionit dhe integrim më të mirë të njohurive. Për më tepër, disa kërkime kanë treguar se njerëzit inteligjentë mund të kenë efikasitet më të madh në transmetimin e informacionit neuronal. Kjo do të thotë se ata mund të përpunojnë informacionin më shpejt dhe në mënyrë më efikase sesa njerëzit më pak inteligjentë. Disa rajone specifike të trurit janë lidhur gjithashtu me inteligjencën. Për shembull, korteksi paraballor, i përfshirë në planifikim, vendimmarrje dhe kontroll kognitiv, shpesh është më i zhvilluar te njerëzit inteligjentë. Për më tepër, hipokampusi, i përfshirë në kujtesë, dhe amigdala, i përfshirë në përpunimin e emocioneve, mund të luajnë gjithashtu një rol në mbështetjen e inteligjencës. Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se inteligjenca është një konstrukt kompleks dhe shumëdimensional dhe nuk mund të shpjegohet plotësisht vetëm nga karakteristikat e trurit. Ndërveprimi midis faktorëve gjenetikë, mjedisorë dhe eksperiencialë është vendimtar në zhvillimin e inteligjencës. Karakteristikat e njerëzve me inteligjencë mbi mesataren Disa vite më parë, besimi shkencor mbizotërues ishte se njeriu lindi me një numër fiks neuronesh (qelizash të trurit) dhe se me kalimin e moshës ai ishte i destinuar në mënyrë të pashmangshme të humbiste një pjesë të mirë të tyre. Sipas këtij këndvështrimi, një person ka lindur me një shkallë të caktuar inteligjence, (e cila për këtë arsye ishte e paracaktuar gjenetikisht), dhe nëse ai nuk e dëmtonte trurin e tij përmes abuzimit me alkoolin ose substancat e tjera të dëmshme, ai mund të shpresonte vetëm të plaket ndërsa duke minimizuar rënien e aftësive të tij mendore. Në vend të kësaj, u zbulua se inteligjenca mund të rritet (ose edhe të ulet) gjatë gjithë ekzistencës. Studimet dhe kërkimet mbi neuroplasticitetin e trurit kanë nxjerrë në pah se neuronet e reja mund të krijohen edhe në një moshë të vonë, duke dëshmuar se është e mundur të përmirësohet inteligjenca në çdo fazë të jetës sonë. Krijuese/Kreativiteti Një nga karakteristikat përcaktuese të njerëzve me inteligjencë mbi mesataren është kreativiteti. Këta njerëz shpesh janë të talentuar me një imagjinatë të gjallë dhe një aftësi për të menduar divergjent. Unë jam në gjendje të krijoj zgjidhje novatore për problemet dhe të gjej mënyra të reja për t’u përballur me sfidat. Krijimtaria e tyre mund të variojë nga disiplinat artistike deri te zbulimet novatore shkencore. Kujtesa Sa herë jeni akuzuar se keni harruar ditëlindjet, përvjetorët apo angazhimet e bëra; Sa herë është akuzuar mungesa e vëmendjes ndaj detajeve se jeni shumë e zënë duke menduar për gjërat tuaja? Kujdes: një kërkim mund të shënojë hakmarrjen tuaj sot. Siç u zbulua nga një studim nga Universiteti i Torontos, ai do të kishte nxjerrë në pah sesi njerëzit më harrues mund të ishin në të vërtetë… thjesht më inteligjentë. ” Studiuesit sugjeruan se […] një tru veçanërisht efikas mund të zgjedhë qëllimisht të harrojë një sërë detajesh nga e kaluara për t’u lënë vend atyre nga e tashmja, me qëllimin specifik për të marrë vendime të menjëhershme sa më mirë që të jetë e mundur”. Në thelb, një tru që bën pa disa informacione jo parësore, sipas studiuesve, mund të jetë “më i shpejtë”, duke punuar më mirë me përqendrim të plotë në gjërat më të rëndësishme. Mësimi i shpejtë Njerëzit inteligjentë kanë aftësinë për të asimiluar dhe kuptuar informacionin e ri shpejt dhe me efikasitet. Unë jam në gjendje të analizoj dhe sintetizoj koncepte komplekse, duke kapur lidhjet midis ideve të ndryshme. Kjo aftësi e shpejtë e të mësuarit i lejon ata të përshtaten shpejt me situatat e reja dhe të përballen me sfidat me kreativitet dhe fleksibilitet. Të menduarit kritik dhe analitik Mendimi kritik është një komponent thelbësor i inteligjencës mbi mesataren. Këta njerëz janë në gjendje të analizojnë informacionin në detaje, të njohin modelet, të vënë në dukje gabimet dhe të formulojnë argumente të arsyetuara mirë. Ndjeshmëri ndaj emocioneve Ndryshe nga mençuria konvencionale që njerëzit me inteligjencë më të lartë janë të shkëputur emocionalisht, ata shpesh tregojnë ndjeshmëri më të madhe ndaj emocioneve të të tjerëve dhe ndjeshmëri më të thellë. Kjo aftësi për të kuptuar dhe për t’u lidhur me të tjerët mund t’i bëjë ata udhëheqës dhe lehtësues të shkëlqyer të marrëdhënieve ndërpersonale. Kuriozitet dhe etje për dije Njerëzit me inteligjencë superiore shpesh nxiten nga një kuriozitet i lindur dhe një etje e pangopur për njohuri. Ata janë gjithmonë në kërkim të sfidave të reja dhe mundësive të të mësuarit, të motivuar nga zbulimi i horizonteve të reja dhe dëshira për të thelluar të kuptuarit e tyre për botën. Kanë vetëkontroll të mirë Ata që kanë vetëkontroll të mirë nuk dominohen nga kënaqësia e menjëhershme dhe dinë ta shtyjnë kënaqësinë. Studimi i botuar në revistën autoritative Psychological Science (Shamosh et al., 2008) lidhi aftësinë për të shtyrë kënaqësinë e menjëhershme për të marrë kënaqësi më të madhe në të ardhmen (vetëkontroll) me rezultate më të larta në testet e inteligjencës. Vetëkontrolli lidhet me korteksin paraballor anterior të trurit. Literatura shkencore është plot me prova që lidhin korteksin paraballor me aftësinë e arsyetimit, zgjidhjen e problemeve, kujtesën e punës, sjelljen e planifikuar dhe shumë aftësi të tjera njohëse të rendit më të lartë. Ndikimi i inteligjencës së lartë në jetë dhe shoqëri Njerëzit me inteligjencë mbi mesataren mund të kenë një ndikim të rëndësishëm në shoqëri në shumë mënyra: Inovacioni dhe përparimi shkencor: Mendjet jashtëzakonisht të ndritura janë shpesh në ballë të inovacionit shkencor dhe teknologjik, duke nxitur përparimin e njerëzimit në fusha kyçe si mjekësia, inxhinieria dhe kompjuteri. Kontributi në art dhe kulturë: Artistët, shkrimtarët dhe muzikantët me inteligjencë superiore sjellin perspektiva të reja dhe ide novatore në botën e artit dhe kulturës, duke pasuruar përvojën tonë estetike dhe intelektuale. Udhëheqja efektive: Të menduarit kritik dhe aftësitë për zgjidhjen e problemeve të njerëzve me inteligjencë superiore i bëjnë ata liderë efektivë, të aftë për të marrë vendime të menduara dhe për të trajtuar sfidat komplekse që karakterizojnë botën moderne. Zgjidhja e problemeve globale: Mendjet e ndritura mund të luajnë një rol vendimtar në zgjidhjen e problemeve globale si ndryshimet klimatike, uria botërore dhe krizat humanitare duke ofruar zgjidhje novatore dhe të qëndrueshme. Kontributet për shoqërinë: Njerëzit me inteligjencë më të lartë mund të ndikojnë pozitivisht në shoqëri përmes pjesëmarrjes së tyre aktive në vullnetarizëm, filantropi dhe promovim të përpjekjeve bamirëse. Inteligjenca mbi mesataren është një atribut i jashtëzakonshëm që mund të shfaqet në shumë forma dhe kapacitete. Kreativiteti, të menduarit kritik, memoria e jashtëzakonshme dhe ndjeshmëria janë vetëm disa nga karakteristikat që i dallojnë këto mendje të shkëlqyera. Megjithatë, është thelbësore të mbani mend se inteligjenca nuk është përcaktuesi i vetëm i suksesit dhe përmbushjes personale. Çdo individ ka talente dhe aftësi unike, dhe diversiteti i mendjeve është ajo që pasuron shoqërinë tonë. Promovimi i përfshirjes dhe inkurajimi i zbulimit dhe zhvillimit të talenteve te çdo individ është thelbësor për krijimin e një bote ku të gjithë mund të arrijnë potencialin e tyre të plotë.Ar b

Kadri Roshi ishte një figurë madhështore e kinemasë dhe teatrit shqiptar, një artist që ndriçoi skenat me pasionin dhe aftësinë e tij të jashtëzakonshme. Zëri i tij i fuqishëm dhe interpretimi plot thellësi e bëri të paharrueshëm, ndërsa shpirti i tij i ndershëm dhe dedikimi i palodhur ndaj artit e nguliti në memorien e shqiptarëve. Fillimet e tij, që u shfaqën me një natyrshmëri të papërsëritshme në rolet e para, ishin shenja të një shpirti të pavdekshëm në art, një shprehje e dashurisë për teatrin dhe kinemanë, e cila do të mbetej gjithmonë e pranishme. Roli i tij në "Skënderbeu"  ishte një hap i parë, por aq i rëndësishëm saqë ndihmoi në formësimin e një legjende të artit shqiptar. Më 6 shkurt të vitit 2007 ndërroi jetë figura e mirënjohur e skenës dhe ekranit shqiptar, Kadri Roshi. Ai lindi më 4 janar të vitit 1924 në Ballsh, në një familje me prejardhje nga Libohova. Aktori përjetoi një vegjëli të trazuar, pasi humbi të emën teksa ishte 2 vjeç dhe mbeti jetim dhjetë vjet më vonë, kur vdiq edhe i ati. Karriera e tij si aktor nisi në moshën 21-vjeçare në skenën e Teatrit Popullor. Në vitin 1951 u diplomua në Pragë. Me t’u kthyer në vendin e tij të origjinës, Roshi rimori ekzekutimin e roleve të para në logun e jetës artistike të vendit, Teatrin Kombëtar. Kadri Roshi mendohet të ketë interpretuar rreth 180 role në teatër dhe në kinematografi, duke lënë në kujtesën e artdashësve një portret të pashlyeshëm. Rolet e tij variojnë nga skllavi Ezop, te kujdestari i “Lulëkuqe mbi mure”, si edhe nga mbrojtësi i thekshëm i gjuhës shqipe në Rilindje, deri te plaku Mere i “Njeriu me top”. Disa prodhime të tjera filmike ku Roshi ka mishëruar role protagoniste janë: “Vdekja e burrit” (1991), “Apasionata” (1983), “Ballë për ballë” dhe “Këshilltarët” (1979), “Gjeneral gramafoni” (1978), “Njeriu me top” (1977), “Fije që priten” (1976), “Përballimi” (1976), “Malet me blerim mbuluar” (1971), “I teti në bronz” (1970). Për kontributin e dhënë në artin shqiptar, Kadri Roshi u nderua me Çmimin e Karrierës në Festivalin e Filmit Artistik të vitit 1995, me Çmimin e Madh të Nderit në vitin 1997 dhe iu akordua vlerësimi “Nderi i Kombit”. Kadri Roshi mbetet një emër i pavdekshëm në historinë e artit shqiptar, një aktor që shndërroi çdo rol në një pasqyrë të shpirtit dhe jetës së njerëzve. Me çdo interpretim, ai solli një thellësi dhe ndjeshmëri të rrallë, duke krijuar lidhje të forta mes publikut dhe personazheve që luante. Pasioni dhe devotshmëria që ai tregoi ndaj artit të aktrimit do të vazhdojnë të frymëzojnë brez pas brezi, duke bërë që trashëgimia e tij të mbetet gjithmonë e gjallë në zemrat e shqiptarëve. Kadri Roshi nuk ishte vetëm një aktor, por një shenjë e artit të pastër dhe një simbol i përkushtimit ndaj kulturës.

këngëtarja kolumbiane, Shakira ndezi skenën në ceremoninë e Grammy me një performancë të zjarrte. Ajo u shfaq në skenën Grammy 18 vjet pas performancës së saj të mëparshme, dhe performoi një përzierje të dy prej kënge të saj – hitin e vjetër të vitit 1998, “Ojos Asi” dhe “Las Mujeres Ya No Lloran”. Ajo e hapi performancën me një kërcim që shoqëroi këngën “Ojos Asi” me pjesë të koreografisë së njohur nga koncertet. ×