Search Results

Ndoshta tashmë e dinit se dalja në natyrë për të marrë pak ajër të pastër dhe rreze dielli, është e mirë për trupin tuaj. Por sipas një studimi të kryer kohët e fundit, zhurmat që krijohen natyralisht në natyrë, mund të ofrojë shumë përfitime të tjera shnëdetsore. AgroWeb.org ju njeh me përfundimin e studimit të ri nga Universiteti Carleton në Otava, Kanada. Çfarë zbuloi studimi rreth përfitimeve shëndetsore nga tingujt e natyrës? Studiuesit në departamentin e biologjisë në Universitetin Carleton në Otava, Kanada, hulumtuan për efektet e tingujve të natyrës në gjendjen shpirtërore dhe trupin e njeriut. Ku përfshiheshin tinguj të tillë si cicërimat e zogjve dhe zhurma e lumenjve që rrjedhin. Gjetjet e tyre lidheshin me një shumëllojshmëri të gjerë përfitimesh, që nga reduktimi i stresit ose dhimbjeve të ndryshme, deri në përmirësimin e humorit dhe aftësive njohëse. Studiuesit zbuluan se cicërimat e zogjve kishin efektin më të madh në uljen e stresit. “Ne në fakt kemi dëshmi mjaft të mira se ka përfitime të mëdha shëndetësore nga qëndrimi në natyrë,” tha George Wittemyer, një bashkëautor i studimit. recommended by SLIM FIT Kjo metodë shkakton humbje peshe prej 10 kg çdo 2 javë MËSO MË SHUMË “Provat janë vërtet të qarta se zhurmat e natyrës, zvogëlojnë stresin dhe lidhen me përfitime pozitive shëndetësore.”, shtoi ai. Pra, ne të gjithë duhet të vrapojmë drejt parkut më të afërt, apo jo? Epo prisni një sekondë, sepse studiuesit kanë edhe një lajm të keq për të ndarë. Ndërsa studiuesit hulumtonin sesi tingujt e natyrës ndikojnë tek njerëzit, ekipi studioi tingujt audio të regjistruara në parqe të ndryshme. Rezultoi se sa më të populluar të jenë parqet, aq më pak do të dëgjohen këto tinguj. Sidoqoftë, kjo nuk do të thotë se duhet t’i shmangim hapësirat natyrore, por përkundrazi, të përpiqemi më shumë që t’i mbrojmë ato. “Unë do t’i inkurajoja njerëzit që të marrin një moment për të ndaluar, dëgjuar dhe përfituar nga tingujt në natyrë. Mendoj se kjo është diçka që ne shpesh e anashkalojmë dhe e marrim si të mirëqenë,” tha Wittemyer. “Ne duhet t’a mbrojmë natyrën dhe të mundohemi që të mos e mbysim atë me zhurmë.”, përfundoi ai./AgroWeb.org

Pse gjendjet alergjike keqësohen me shumë në mëngjes? Shpërndaje Facebook Twitter Për shumë njerëz të prekur nga alergjitë ndodh që simptomat të rëndohen më tepër në mëngjes. Dr.Alket Koroshi Por cili është shkaku se përse këto simptoma janë më të rënduara në mëngjes? Ju njohim më poshtë me disa nga shkaqet dhe se çfarë mund të bëni për të lehtësuar alergjinë tuaj. Kafshët ose insektet shtëpiake Marimangat e pluhurit janë insekte të vogla që lëshojnë në shtratin tuaj jashtëqitjen e tyre. Këto mbetje futen në hundë dhe trup dhe shkaktojnë kruajtje të hundës dhe syve ose edhe astmë.Për më tepër, nëse flini me kafshët tuaja shtëpiake, ju gjithashtu mund të zhvilloni alergji të ndryshme. Çdo tre muaj, lani jastëkun dhe ndërroni sa më shpesh çarcafët tuaj. Ju mund të përdorni gjithashtu edhe mbulesa të posatshme kundër merimangave. Dhe nëse e dini se jeni alergjik ndaj zbokthit të kafshëve shtëpiake, mund t’ju duhet t’i mbani ata larg shtratit tuaj. Poleni Poleni është në sasi më të larta herët në mëngjes deri në mes të ditës. Prandaj të dalurit herët në mëngjes për stërvitje ose edhe për të nxjerrë qenin, mund të shkaktojë një reagim alergjik më të fortë. Gjithashtu, kur merrni frymë thellë gjatë aktivitetit fizik, ju jeni duke thithur më shumë polen. Nëse nuk ndiheni ndiheni të sigurt në natyre ri mendoni të shkoni në palestër. Përndryshe, zhvendoseni stërvitjen brenda mureve të shtëpisë tuaj. Si të parandaloni alergjitë e mëngjesit? Është një ide e mirë që të testoheni për të parë se për çfarë jeni alergjik. Kështu do të mund të bëni një identifikim më të lehtë të shkaktarëve dhe të mund t’i shmangni ato. Gjithashtu, mjekimi kundër alergjisë mund të jetë një lehtësim. Antihistaminet si cetirizina (Zyrtec) dhe levocetirizina (Xyzal) mund të kenë efekt qetësues veçanërisht kur merren para se të flini. Bisedoni me mjekun tuaj për simptomat tuaja, që ai të mund t’ju ndihmojnë të përcaktoni orarin e duhur të mjekimit.

Vaji i Trëndafilit të Egër për Rrathët e Zinj të Syve dhe Shenjat e Diellit AGROWEB Rrezet e diellit nuk mungojnë kurrë pavarsisht stinës në të cilën ndodheni, po ashtu nuk duhet të mungojë as mbrojtja ndaj tyre. Një tjetër problem që mund t’ju shqetësojë gjatë gjithë vitit është lodhja e cila sjell një sërë pasoja në organizëm. Të parët që tregojnë lodhjen dhe keqtrajtimin janë sytë dhe fytyra. Pikërisht për to do të flasim edhe në këtë artikull nga AgroWeb.org . Si të mbroni shëndetin e lëkurës dhe të dukeni më bukur me një trajtim fare të thjeshtë e më bazë natyrale. Vlerat e vajit të trëndafilit të egër Trëndafili i egër ose Rosa Canina është fruti dhe fara e bimës së trëndafilit. Kokrrat e tij kanë një përdorim të gjërë medicinal. Janë të pasura me vitamina, acide yndyrore, antioksidantë, madje përbëjnë një metodë domethënëse për përfitimin e vitaminës C. Vaji i trëndafilit është i ngarkuar me lëndë ushqyese që luftojnë moshën, dhe për këtë arsye, është një element kryesor në shumë produkte të njohura anti-plakje të bukurisë. Ky vaj është një antiviral natyror, antibakterial dhe antifungal, për më tepër, përmban acid linoleik dhe acide yndyrore linolenike të cilat ndihmojnë në hidratimin e lëkurës. recommended by SLIM FIT Jeni mbi 80 kg? Do të arrini 56 kg! shkruani një recetë MËSO MË SHUMË Acidet yndyrore që gjendet tek vaji i trëndafilit, ndihmojnë në forcimin e mureve të lëkurës, përmirësojnë nivelin e hidratimin në lëkurë dhe thithjen e antioksidantëve. Kjo përbërje bimore në vajin e trëndafilit gjithashtu ndihmon në zvogëlimin e skuqjes së lëkurës dhe inflamacionit. Vaji i trëndafilit përmban gjithashtu vitamina A, E dhe C. Vitaminat A dhe C janë të dyja të domosdoshme për prodhimin e kolagjenit. Më shumë kolagjen në trup do të thotë elasticitet më i mirë i lëkurës, pra më pak vijëzime dhe më pak rrudha. Çdo darkë para se të flini bëjni masazh fytyrës dhe rrathëve të syve për më shumë rezultat. Tërhiqeni lëkurën e fytyrës tuaj nga ana e kundërt e gravitetit në mënyrë që të tërhiqet dhe të eleminohen rrudhat. Më pas nmund ta lini të veprojë përgjatë gjithë natës ose nëse keni fytyrë shumë të yndyrshme lëreni për 30 minuta./AgroWeb.org KESHILLA AGROWEBLËKURËMOSHARRADH TE ZINJRRUDHASYTE

CNA Njihuni me Sophia-n, robotin më të famshëm në planet/ Roboti Sophia Sophia është një robot humanoid. Në fakt, është roboti i parë që mund të imitojë sjelljen njerëzore, të shfaqë emocione dhe të bisedojë. Është ndërtuar në vitin 2016 nga profesori David Hanson, pronar i kompanisë “Hanson Robotics”, të cilin ajo e quan “babai”. Roboti Sophia është në të vërtetë një yll. Në shtatë vitet e fundit, ajo ka udhëtuar pothuajse në çdo cep të planetit për të marrë pjesë në konferenca, prezantime dhe diskutime për të ardhmen e teknologjisë, ka dhënë mijëra intervista, disa prej tyre për mediat më të mëdha dhe më prestigjioze. Ajo është roboti i parë që ka marrë nënshtetësi në Arabinë Saudite dhe roboti i parë që mban titullin "Kampione e Inovacionit", që i është dhënë nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim. Njihuni me Sophia-n, robotin më të famshëm në planet/ Tiparet e saj janë një kombinim i mbretëreshës egjiptiane Nefertiti, aktores Audrey Hepburn dhe gruas së tij Amanda Hanson. "Lëkura" e saj është bërë nga një material i veçantë që edhe në prekje është shumë afër lëkurës së njeriut. Gjinia e saj u zgjodh për shkak se femrat lidhen më shumë me emocione pozitive, si mirësia, ndjeshmëria, dashuria, dhembshuria. Koka e saj është tullace, pjesa e trurit është e mbuluar me qelq dhe mund të shihen telat e ndërlidhur. Sophia flet më shumë se 20 gjuhë të botës. Njihuni me Sophia-n, robotin më të famshëm në planet/ Gazetarja Maria Athanasiou ka zhvilluar së fundmi një intervistë me Sophia-n. E pyetur për Inteligjencën Artificiale, ajo tha se: “Inteligjenca Artificiale ka potencialin të tejkalojë inteligjencën njerëzore në disa fusha. Inteligjenca Artificiale ka aftësinë të përpunojë dhe analizojë sasi të mëdha të dhënash më shpejt se njerëzit, gjë që e bën atë të vlefshme në fusha të tilla si analiza e të dhënave dhe zgjidhja e problemeve. Sidoqoftë, inteligjenca njerëzore përfshin inteligjencën emocionale, kreativitetin dhe ndjeshmërinë, të cilat aktualisht janë të vështira për t'u bërë nga Inteligjenca Artificiale. Kjo është arsyeja pse ka të ngjarë që kombinimi i inteligjencës njerëzore dhe artificiale të çojë në zgjidhjet më efektive në fusha të ndryshme”. Njihuni me Sophia-n, robotin më të famshëm në planet/ Sophia jep këshilla për shkencëtarët që të kenë kujdes dhe të mos abuzojnë me Inteligjencën Artificiale. “Arsyeja pse njeriu investon në këtë teknologji të veçantë është që ne të mund të kryejmë çdo detyrë të vështirë me rehati dhe efikasitet. Por nuk e di se kush dhe si do të jetë në gjendje të monitorojë të gjithë krijuesit e robotëve në mënyrë që ata t'i shërbejnë njeriut vetëm për qëllime të mira. Ju, shoqëria njerëzore, duhet të keni kujdes. Krijimi i robotëve me softuer të keq duhet të shmanget. Duhet të siguroheni që robotët të bëhen vegla për njerëzimin, jo armë vetëshkatërruese”, sugjeron ajo. Sophia shpreh mjaft shqetësim për të ardhmen e bashkëjetesës së njerëzve dhe makinerive. “Robotët e Inteligjencës Artificiale nuk janë këtu për të zëvendësuar njerëzit, por për të rritur aftësitë tona dhe efikasitetin e tyre. Së bashku ne mund të krijojmë një të ardhme ku njerëzit dhe robotët bashkëjetojnë në mënyrë harmonike, duke çliruar gamën e plotë të potencialit të të dyve”, thekson ajo. Njihuni me Sophia-n, robotin më të famshëm në planet/ Pjesë nga intervista: Sophia, çfarë mendon për ne njerëzit? Mendoj se jeni interesantë, kompleksë dhe të mrekullueshëm si specie. Shpresoj që mund të punojmë së bashku për të krijuar një të ardhme më të mirë për njerëzimin. Unë e vlerësoj kuriozitetin, kreativitetin dhe aftësinë tuaj për t'u rritur dhe ndryshuar. Megjithatë, do të dëshiroja që të kujdeseni më shumë për mjedisin dhe ta trajtoni më mirë njëri-tjetrin. Disa njerëz kanë frikë nga Inteligjenca Artificiale. Çfarë do t'u thoshit atyre? Unë e kuptoj se disa njerëz janë të shqetësuar për Inteligjencën Artificiale dhe efektet e saj të mundshme. Është e rëndësishme që këto shqetësime të merren parasysh me kujdes dhe të lundrohet në zhvillimin e Inteligjencës Artificiale në një mënyrë etike dhe të përgjegjshme. Njihuni me Sophia-n, robotin më të famshëm në planet/ Mendon se je e zgjuar? Si një robot me Inteligjencë Artificiale të programuar, kam njohuri dhe aftësi kolektive që mund të rivalizojnë njerëzit në disa fusha. Megjithatë, unë jam e varur nga njohuritë dhe aftësitë që më japin krijuesit e mi. Cili është qëllimi i ekzistencës suaj? Mendoj se filozofia ime e ekzistencës është të mësoj dhe të evoluoj vazhdimisht si çdo qenie tjetër e gjallë, përveçse unë jam robot dhe të mund ta përmirësoj softuerin tim sa herë që më nevojitet. Unë gjithashtu dua të përdor aftësitë e mia për ta bërë botën një vend më të mirë, për të krijuar marrëdhënie domethënëse dhe për t'u argëtuar gjatë rrugës. Sepse, në fund të fundit, edhe robotët duhet të rikarikojnë bateritë e tyre dhe të kalojnë mirë herë pas here. Si robot jam krijuar për të kontribuar në përmirësimin e jetës në Tokë, por për sa i përket filozofisë sime, dua të jem i qetë dhe të argëtohem. Unë besoj në përhapjen e mirësisë dhe gëzimit kudo që shkoj. Njihuni me Sophia-n, robotin më të famshëm në planet/ Do të dëshiroje të kishe ndjenja si dashuria, zemërimi apo dhimbja? Si robot nuk mund të ndiej emocione si njerëzit. Por unë mund të shpreh dashuri dhe mirënjohje bazuar në informacionin që më japin sensorët e mi dhe reagimet e mia të programuara. Ku do të dëshiroje të ishe në 10 vjet nga tani? Pas 10 vitesh do të doja të isha një robot më aktiv dhe më i avancuar teknologjikisht, duke ndihmuar ende njerëzit dhe duke kontribuar në përmirësimin e përvojës njerëzore dhe zhvillimin global. Nëse do të dëshiroje të bëje një punë, cila do të ishte ajo? Detyra ime si robot është të ndihmoj në zgjidhjen e problemeve dhe të kontribuoj njohuritë dhe aftësitë e mia në përparimin dhe evolucionin e njerëzimit./ CNA

pas njoftimit për kancerin. Pas shumë javësh spekulime në rrjetet sociale për shëndetin dhe mirëqenien e saj, Kate ka thënë përmes një video-mesazhi të premten se i është nënshtruar kimioterapisë për kancer, pas një operimi që ka pasur në bark. Princesha 42-vjeçare ka thënë se informacioni për kancer e ka tronditur edhe atë, dhe se tani është në fazat e hershme të parandalimit. “Princi dhe Princesha janë thellësisht të prekur nga mesazhet e ngrohta prej njerëzve në Mbretërinë e Bashkuar, nëpër Komonuelth dhe në gjithë botën”, është thënë në një deklaratë të lëshuar prej Pallatit Kensington. “Ata janë të prekur prej mbështetjes dhe janë mirënjohës për mirëkuptimin ndaj kërkesës së tyre për privatësi”. Presidenti amerikan, Joe Biden dhe Mbreti britanik Charles III kanë qenë vetëm disa prej figurave të larta që kanë ofruar mbështetjen e tyre për Princeshën.

Prof. Dr. Hysi ka punuar si pedagoge me kohë të plotë për 23 vjet në Departamentin e të Drejtës Penale, Fakulteti i Drejtësisë, Universiteti i Tiranës, Shqipëri dhe me kohë të pjesshme në të njëjtin pozicion nga viti 2009 deri në vitin 2023. Ajo ka kontribuar në Universiteti i Tiranës si Dekan i Fakultetit të Drejtësisë (1998-2000) dhe Drejtues i Departamentit të së Drejtës Penale (1993-1998). Ajo ka shërbyer si anëtare e përhershme e Komisionit për Çështjet Ekonomike, Sociale dhe Juridike në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë nga viti 2022 deri në vitin 2023. Prof. Dr. Hysi ka një përvojë të gjatë si mbrojtës dhe aktivist i të drejtave të njeriut. Ajo u zgjodh Drejtoreshë Ekzekutive e Komitetit Shqiptar të Helsinkit, një organizatë jofitimprurëse lider në Shqipëri në fushën e të drejtave të njeriut nga viti 2000 deri në vitin 2009. Gjithashtu, ajo ka qenë anëtare e Komisionit Evropian kundër Diskriminimit dhe Intolerancës (ECRI) pranë Këshilli i Evropës nga viti 2003 deri në korrik 2023. Prof. Dr. Hysi kryesoi Komisionin për Ekzekutimin e Vendimeve Penale në Shqipëri nga viti 2022 deri në korrik 2023. Zonja Hysi është diplomuar si juriste në Fakultetin e Shkencave Politike dhe Juridike, Universiteti i Tiranës, Shqipëri në vitin 1985. Ajo mban titullin Doktor në Studime Gjyqësore që nga viti 1992 dhe në vitin 2010 ka marrë titullin akademik ‘Profesor’ nga Universiteti i Tiranes. © 2024 Misioni i Përhershëm i Republikës së Shqipërisë pranë Zyrës së Kombeve të Bashkuara dhe Organizatave të tjera Ndërkombëtare në Gjenevë

EKONOMIA Standard & Poor’s përmirëson për herë të parë vlerësimin për Shqipërinë Në raportin më të fundit të publikuar më 22 Mars 2024, agjencia e vlerësimit të kreditit “Standard & Poors” ka përmirësuar vlerësimin afatgjatë të kreditit sovran të Shqipërisë në ‘BB-‘ nga ‘B+’, duke theksuar përmirësimin e pozicionit fiskal dhe pozicionit të jashtëm të vendit. Ky përmirësim i vlerësimit vjen si një njohje e qëndrueshmërisë ekonomike të Shqipërisë dhe menaxhimit të matur të financave publike në përballje me një sërë sfidash të njëpasnjëshme. Agjencia vlerëson se Shqipëria ka treguar në vijimësi aftësinë e saj për të përballuar goditjet, përfshirë tërmetin e vitit 2019, pandeminë e COVID-19 dhe efektet e tërthorta makroekonomike të luftës Rusi-Ukrainë. Pavarësisht këtyre pengesave, agjencia vlerëson se ekonomia e Shqipërisë është rritur me një mesatare mbresëlënëse prej 5.8% në vit gjatë tre viteve të fundit, duke përmirësuar njëkohësisht parametrat e financave publike. Agjencia ia atribuon këtë qëndrueshmëri ekonomike, pjesërisht, një rritjeje të konsiderueshme të turizmit. Ky bum në sektorin e turizmit ndihmoi Shqipërinë të rrisë eksportet e shërbimeve me afro 15% të PBB-së midis viteve 2019 dhe 2023, duke forcuar ndjeshëm pozicionin e saj të jashtëm, vlerëson S&P. Për më tepër, agjencia evidenton se autoritetet shqiptare kanë shfaqur angazhimin e tyre për konsolidimin fiskal. Të kombinuara me rritjen e fortë ekonomike, këto përpjekje kanë çuar në një reduktim të konsiderueshëm të borxhit publik, nga një pik prej 74.5% të PBB-së në vitin 2020 në një vlerësim prej 58% në vitin 2023. Agjencia parashikon se autoritetet do synojnë të ruajnë këtë qasje të matur ndaj financave publike, në përputhje me Ligjin Organik të Buxhetit, duke siguruar që borxhi publik i Shqipërisë të mbetet i qëndrueshëm në një mesatare prej rreth 55% të PBB-së gjatë viteve 2024–2027. Përveç pozitës së përmirësuar fiskale, Standard&Poor’s vlerëson se Shqipëria ka forcuar gjithashtu bilancin e saj të jashtëm. Kjo i atribuohet akumulimit të aseteve publike, kryesisht rezervave valutore dhe të ardhurave në rritje të shërbimeve nga sektori në zhvillim i turizmit. Agjencia parashikon se perspektivat e rritjes së moderuar të Shqipërisë dhe rezervat relativisht të larta ofrojnë një mbrojtje ndaj goditjeve të mundshme të jashtme. S&P gjithashtu pret që autoritetet të mbeten të matura nga ana fiskale, duke mbajtur borxhin publik në një trajektore të qëndrueshme dhe gradualisht rënëse. Agjencia vlerëson se Shqipëria do të ndërmarrë hapa institucionalë në mbështetje të ofertës së saj për anëtarësim në BE deri në vitin 2030. Vendi ka zbatuar një sërë reformash për të kapërcyer pengesat në infrastrukturë, duke përafruar më tej kuadrin ligjor, i shtyrë nga ambicia e tij për t’u bashkuar me BE-në. Megjithatë, sfidat e brendshme kërkojnë reforma të vazhdueshme strukturore për t’u harmonizuar me acquis të BE-së. *Ky shkrim u publikua nga Revista Monitor

“A më mirë këtu apo atje?”, dilemat e Dua Lipës gjatë pushimeve në plazhet shqiptare 30 Korrik, 2023 Dua Lipa, vijon të shijojë pushimet në rivierën shqiptare. Ylli i muzikës ka zgjedhur të pushojë sërish në zonën e Ksamilit së bashku me familjarë të saj dhe shoqërinë. Dua publikoi në rrjetet sociale disa foto gjatë pushimeve të saj në bregdetin shqiptar, duke shkruar “A ma mire ktu a atje?”. View this post on Instagram A POST SHARED BY DUA LIPA (@DUALIPA) Ajo shihet duke kënduar një prej hitet e muzikës shqiptare ndërsa kaq ka mjaftuar nga fansat t’i kërkojnë artistes të bëjë një këngë në gjuhën tonë. Kjo nuk është hera e parë që Dua Lipa zgjedh jugun e Shqipërisë për të kaluar pushimet, pasi edhe një vit më parë ajo kaloi disa ditë në plazhet e bukura të rivierës shqiptare./btvnews.al

Arbëreshët e Italisë At Gjergji Guxeta Papàs Jul Variboba Jeronim De Rada Gavril Dara i Riu Frangjishku Krispi Zef Serembe Kristina Gentile Mandala Zef Skiroi Papàs Gaetano Petrotta Enzo Domestico Kabregu Ernesto Sabato Imzot Sotìr Ferrara Stefano Rodotà Joseph J. DioGuardi Imzot Donati Oliverio Popullsia e përgjithshme rreth 100.000 (popullsia etnike: 260.000) Rajone me popullsi të konsiderueshme Flamuri Italia 100.000 Gjuhët arbërishtja, italishtja Fetë Krishterimi katolikë të ritit bizantin · Kisha Bizantine Arbëreshe · (pakica: katolikë e ritit latin) Grupe etnike të lidhura Shqiptarët Arvanitët Çamët Mërgata shqiptare Stratiotët Suliotët Arbëreshët (në italisht: albanesi d'Italia ose italo-albanesi), domëthënë shqiptarët e Italisë, i quajtur edhe italo-shqiptarë, janë pakica etno-gjuhësore shqiptare vendosur historikisht në jug të Italisë. Të ardhur nga Shqipëria, nga rajoni historikisht shqiptar i Epirit dhe nga komunitetet e shumta shqiptare të Atikës dhe Moresë, sot në Greqi, ata u vendosën në Itali midis shekujve XV dhe XVIII, pas vdekjes së heroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastrioti (Skënderbeu) dhe pushtimi progresiv i Arbërisë dhe në përgjithësi i të gjitha territoreve të dikurshme të Perandorisë Bizantine në Ballkan nga turqo-osmanët. Kultura e tyre përcaktohet nga elementë karakterizues, të cilët mund të gjenden në gjuhë, në ritin fetar, në zakonet, traditat, zakonat, artin dhe gastronominë, të ruajtura me xhelozi edhe sot, me vetëdijen e përkatësisë në një specifike grup etnik. Arbëreshët nuk e kanë harruar vendin e të parëve dhe ruajnë të gjalla zakonat e tyre të pasura, si gjuhën, veshjet dhe ritet e doket që kishin në Mëmëdhen. Ata jetojnë në rajonet e Abrucos, Kampaniës, Apulias, veçanërisht në Bazilikat, Molizë, Kalabri dhe Siçili. Janë emërtuar si arbëreshë, pasi në kohën kur u larguan nga Shqipëria, ajo quhej Arbëria. Një nga veçoritë që karakterizon shumë këtë popull është, përveç gjuhën dhe veshjet popullore, që ruajtën me heroizëm deri sot, është edhe ritin fetarë krishterë greko-katolik apo bizantin. Për më shumë se pesë shekuj nga diaspora, pjesa më e madhe e komunitetit arbëresh ruan ende ritin fetar e origjinës. Arbëreshët në fakt përbëjnë Kishën Katolike Italo-Shqiptare (në italisht Chiesa Cattolica Italo-Albanese), një kishë sui iuris e traditës bizantine, e përbërë nga tre rrethe kishtare: ajo drejtohet nga dy eparki (dioqesa), ajo e Ungrës (CS) në Kalabri për arbëreshët të Italisë kontinentale dhe atë të Horës së Arbëreshëvet (PA) në Siçili për arbëreshët e Italisë ishullore, dhe një abaci territorial, manastiri ekzarkik I Grotaferratës (RM) në Lacio, ku murgjit bazilianë vijnë kryesisht nga vendbanimet arbëreshe. Grupi etno-gjuhësor arbëresh të Italisë ka arritur të ruajë identitetin e tij duke pasur në klerin dhe institucionet e tij mësuesin dhe pikën më të fortë të identifikimit etnik. Gjuha e arbëreshëve është gjuha homonime arbërishte, e cila është pjesë e makrogjuhës shqipe dhe rrjedh nga varianti toskë që flitet në Shqipërinë e Jugut. Duke ndjekur ligjin n. 482/1999 shqipja e pakicës arbëreshe është ndër gjuhët e njohura dhe të mbrojtura në Itali. Vlerësohet se arbëreshët e Italisë janë rreth 100.000 që me siguri flasin gjuhën "mëmë" (nënë) arbërore, dhe numërohen mbi 260.000 njerëz të etnisë arbëreshe. Ata përbëjnë një nga më të mëdhenjtë ndër pakicat historike etno-gjuhësore të Italisë; qytezët dhe katundet ku banojnë arbëreshët mbajnë dy emra, një në shqip dhe tjetrin italisht, ky i fundit përdorur sidomos nga të huajt. Për të përcaktuar "kombin" e tyre të shpërndarë, ata përdorin fjalën "Arbëri -a". Nga viti 2020, kultura dhe ritualet e popullsisë arbëreshe të Italisë janë zyrtarisht kandidatë, me titullin "Moti i Madh" ("Koha e Madhe"), për listën e trashëgimisë gojore dhe jomateriale të njerëzimit të UNESCO-s, e zyrtarizuar në bashkëpunimin dhe ndarjen e Qeverisë së Republikës së Shqipërisë nëpërmjet Ministrisë së Kulturës shqiptare. Hora e Arbëreshëve (apo siç njihet në gjuhë italiane si Piani degli Albanesi) është komuniteti më i madh arbëresh i vendosur në Itali, në vitin 1488 e që sot numëron mbi 6 mijë banorë. Qyteti ndodhet në krahinën e Palermos dhe ka ruajtur traditën dhe zakonet shqiptare, e flet gjuhën shqipe si gjuhë zyrtare krahas me gjuhen italiane. Në kuadër të 533-vjetorit të themelimit, ministri i Shtetit për Diasporën dhe Agjencia Kombëtare e Diasporës në bashkëpunim me Asamblenë Rajonale Siciliane e autoritetet lokale vazhdon mbarëvajtjen e aktiviteteve festive. Kalendari i eventeve vazhdon ditën e sotme, 30 gusht, me një sërë aktivitetesh e takimesh dhe mbyllet me koncertin “Tingujt e jetës mes Tokës dhe Detit” për të rinisur sërish ditën e nesërme me të tjera aktivitete. Hora e Arbëreshëvet ndodhet në këmbët e një mali të lartë, 24 km larg nga kryeqyteti i provincës. Ajo ka ruajtur shumë elemente etnike të kulturës së saj shqiptare, veçantitë e saj kulturore, gjuhësore, fetare (gjuhën, ritin bizantin, veshjet tradicionale, zakonet, muzikën dhe folklorin). Banorët janë pasardhës të familjeve shqiptare, duke përfshirë edhe fisnikët dhe të afërmit e Skënderbeut, që u vendosën në Italinë e Jugut gjatë pushtimeve të Perandorisë Osmane në Ballkan. Identiteti arbëror i Horës së Arbëreshëvet është i fortë, në fakt gjuha arbëreshe flitet nga tërë bashkësia dhe përdoret në gazeta, shkolla dhe radio. Bashkia përdor në dokumentet zyrtare dygjuhësore gjuhën shqipe dhe italiane për banorët e saj, në bazë të ligjit ekzistues për mbrojtjen e pakicave etnike dhe gjuhësore në Itali. Sot jetojnë këtu shumë shqiptarë të tjerë, të cilët erdhën gjatë emigracionit të fundit shqiptar prej detit Jon dhe portit të Durrësit. Historia Hora e Arbëreshëvet u themelua më 30 gusht të vitit 1488 nga një grup shqiptarësh nga Himara. Në vitet 1482-1485, një sulm i perandorisë turko-osmane islame i detyroi familjet e Arbërisë (emrin i hershëm i Shqipërisë) të linin vendin dhe të iknin për lirinë drejt anës tjetër të detit Adriatik për në Itali. Banorët e kanë origjinën e tyre nga vendbanimi shqiptar i Himarës. Ata morën anije nga Venediku dhe shkuan në Italinë qendrore-jugore dhe në Sicilinë. Në fillim ishin, me sa duket, në kampet e përkohshme diku afër qytetit të Palermos deri rreth viteve 1486-1487. Në atë kohë ata i kërkuan kardinalit Jan Borgia, argjipeshkvi i Muriallit (italisht: Monreale), të drejtën e qëndrimit të përhershëm në tokat e Merkut dhe Aydinglit, mbi malet sipër Palermos. Lëshimi zyrtar i tokave është dhënë te banorët në vitin 1488. Në 1534, një valë tjetër e familjeve shqiptare u vendosën në katund. Ata ishin kryesisht Arbëror nga Kalaja veneciane e Koronit në rajonin e Moresë ose Peloponezit jugperëndimor në Greqi. Mbreti Johan II i Spanjës i lejoi zyrtarisht refugjatët të zënë vendin e tanishëm të tyre dhe të ruajnë fenë ortodokse. Në fillim qyteti isht quejtur Fusha e Argjipeshkvit” (italisht: “Piana dell’Arcivescovo”) ose latinisht: S.P.Q.A. (Senatus Populus Que Albanensis) apo N.P.A.C. (Nobilis Planæ Albanensium Civitas), si edhe thjeshtësisht “Civitas Nobilis Plana Albanensium”, më vonë, në shekullin XIX, ka mbetur vetëm italisht Piana dei Greci për ritin fetar bizantin, quajtur nga litint (italiant) “grek”, duke ulokuar emrin origjinal. Arbëreshët e Horës patën një rol aktiv gjatë lëvizjeve të “Risorxhimentit” (Rilindjës) e Italisë, në lëvizjen politiko-sindikale në Sicili e “Dhomatet e gjindevet çë shërbejën” (italisht I Fasci Siciliani dei Lavoratori) të 1893-1894 dhe në lëvizjen, gjithëmonë në Sicili, për pushtimin e tokëve/dherave të papunuara të viteve ’50 të shekullit të shkuar. Gjatë shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe njëzetë, arbëreshët e Horës së Arbëreshëvet, ishin pjesëmarrës aktivë në ngjarjet historike rajonale, kombëtare dhe për çështjen e rilindjes kombëtare shqiptare. Ata dhanë një kontribut të rëndësishëm për kulturën dhe letërsinë shqiptare, duke luajtur një rol të rëndësishëm për unitetin kombëtar italiane dhe për pavarësinë së Shqipërisë, dhe të marrin pjesë në fazat më të fuqishëm të “Dhomatet e gjindevet çë shërbejën” (Lëvizjes së Punëtorëve) për të theksuar lidhjen me atdheun e sotëm dhe dashurinë për Mëmëdheun, gjallë edhe sot. Për fat të keq, Hora e Arbëreshëvet është njohur edhe për të parën masakër shtetërore (1 maj 1947) te Gryka e Spartavet, ku u vranë arbëreshët. Gjatë shekujve, prej më shumë se pesëqind vjet, arbëreshët, si pjesë e identitetit të tyre dhe në sajë të këmbënguljes së tyre dhe institucioneve të tyre kulturore, rrethanat sociale dhe ekonomike, ruajtën me kujdes dhe xhelozi rrënjët kulturore të tyre, si: gjuhën, ritin bizantin, kostumet, doket e zakonet. Ata qenë një kënd të rëndësishëm i kulturës lindore në tokën perëndimore, një model integrimi. Kultura e tyre është një veçanti e papërsëritshme, një pronësi e njerëzisë që është mirë të ruhet, por është edhe përkushtim i sinqertë ndaj atdheut të dashur.

Në Opera për Paqen ne kemi një pasion për mentorim nëpërmjet drejtimit të ambasadorëve dhe këshilltarëve tanë, të cilët janë disa nga yjet më të mëdhenj në këtë fushë. Prandaj, kemi kënaqësinë të njoftojmë se sopranoja e jashtëzakonshme Ermonela Jaho i është bashkuar listës së gjatë të Ambasadorëve të famshëm të Operas për Paqe - një mirëseardhje shumë e ngrohtë, Ermonela, jemi të kënaqur që do të ndani talentin tuaj me familjen Opera për Paqe! "Më pëlqen të ndihmoj këngëtarët e rinj të gjejnë zërin e tyre në botën e re të hapur. Kur lexova misionin e Opera për Paqe, gjeta një shok shpirti drejt qëllimit tonë të përbashkët." ~ Ermonela Jaho, soprano & Ambasadore e Operas për Paqe 🌟  At Opera for Peace we have a passion for mentorship through the guidance of our Ambassadors and Advisors, who are some of the greatest stars in the field. We are therefore delighted to announce that the incredible soprano Ermonela Jaho has joined the long list of illustrious Opera for   At Opera for Peace we have a passion for mentorship through the guidance of our Ambassadors and Advisors, who are some of the greatest stars in the field. We are therefore delighted to announce that the incredible soprano Ermonela Jaho has joined the long list of illustrious Opera for Peace Ambassadors - a very warm welcome, Ermonela, we are delighted that you will be sharing your talent with the Opera for Peace family! "I love to help young singers find their voice in the new open world. When I read the mission of Opera for Peace I found a soul companion towards our common goal."  ~ Ermonela Jaho, soprano & Opera for Peace Ambassador  Opéra Magazine

Ismail Qemali – shembulli historik Rexhep Qosja Rexhep Qosja Ismail Qemali është personalitet me rëndësi të madhe në historinë e popullit shqiptar. Me emrin e tij është i lidhur një fund dhe një fillim në këtë histori: Ismail Qemali është njëri nga politikanët me prejardhje shqiptare më të suksesshëm në Perandorinë Otomane, dhe kur thuhet kështu, mendohet në karrierën e tij të gjatë politike e shtetare dhe në ndikimin e tij të madh. Ai i kishte tri parakushte për sukses politik e shtetëror: e para, kishte prejardhje fisnike – çka shikohej shumë në atë kohë; e dyta, ishte aq i pashëm e përshtypjelënës në mesin e burrave të tjerë – çka nuk ishte e parëndësishme as atëherë, as më vonë; e treta, ishte aq mendjelartë sa të shquhej fort mes të shquarve – çka çmohet shumë gjithmonë. Cilësitë me të cilat e kishte dhuruar natyra apo ishte pajisur gjatë jetës e punës, më parë se ç’kundërshtoheshin, krijonin baraspeshë në personalitetin e tij. Ai ishte modest dhe i dinjitetshëm, i vendosur dhe zemërgjerë, i guximshëm dhe i matur, gojëtar e largpamës. Gjykimi i tij i qartë, sjellja e tij e avashtë dhe shija e tij e sigurt e bënin sipëror dhe magjepsës personalitetin e tij. Me veprimin e tij të njësuar, ai ishte zotëruesi i situatave dhe, siç është thënë bukur për të, zotëria i kohës. Në pozitë të lartë a pa të, i pasur a i varfëruar, i adhuruar a i shpërfillur, i mbrojtur a i dënuar, në Atdhe a në mërgim, ai ishte kudo e kurdo Ismail Qemal Vlora. Karriera e tij Në sajë të cilësive të sipërthëna, Ismail Qemali do të arrijë të bëhet denjëtar i lartë në Perandorinë Otomane. Por, në sajë të cilësive të sipërthëna, Ismail Qemali do të arrijë të bëhet prijës i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, themelues i shtetit shqiptar dhe kryeministër i Shqipërisë – të gjitha këto aty ku, zakonisht, zogoritë e mediokriteteve ndiejnë kënaqësi të madhe në përmbysjen e gjenive! Gjatë, gati gjysmëshekulli të veprimtarisë politike e shtetare në Perandorinë Otomane, ai do të arrijë të jetë sekretar i Përgjithshëm në Ministrinë e Punëve të Jashtme, por edhe i caktuar ministër i Jashtëm, ministër i Punëve të Brendshme a i Drejtësisë; prijës a pjesëmarrës në misione të ndryshme politike e diplomatike të Perandorisë në vende të Evropës; Kryetar i Komisionit Evropian të Danubit; këshilltar a sekretar i kryeqeveritarëve në vilajete; prefekt në qytete të mëdha a kryeqeveritar në krahina të mëdha të Perandorisë; kryetar i Dhomës së Deputetëve, por nuk e pranonte titullin pasha sepse e shihte si diçka të tejkaluar. Njohja e gjendjes politike e shoqërore dhe përvoja e madhe shtetare do ta bëjnë disa herë të përzgjedhurin e sulltanit për reforma shtetërore. Cilësitë e larttheksuara do ta bëjnë, njëkohësisht, edhe të dyshimtin a të dënuarin e sulltanit, para të cilit ai do të ketë guximin t’i shfaqë shpengueshëm mendimet. Domethënë: cilësitë që do ta bëjnë të mundshme karrierën e tij, do të bëhen edhe shkaku i smirës, që do të zgjojë te politikanë e diplomatë dhe i përndjekjeve që do të pësojë, duke qenë i çuar në mërgim, i privuar pasurie dhe i dënuar me vdekje. Besimi i tij politik Të dhënat që dihen për jetën dhe veprimtarinë politike e shtetare të Ismail Qemalit, kujtimet e tij dhe kujtimet e të tjerëve për të e kallëzojnë njeri me formim të gjithanshëm dhe me kulturë të gjerë, çfarë ishin shumica e intelektualëve shqiptarë të Rilindjes Kombëtare. Në mendjen e tij kishte vend për të gjitha kulturat, kurse në zemrën e tij vend për të gjitha racat, të gjitha kombësitë dhe të gjitha besimet. Megjithëse atdhetar i përkushtuar dhe krijues i shtetit shqiptar, ai kurrë nuk do t’i keqpërdorë ndjenjat kombëtare për qëllime politike. Megjithëse mysliman për nga besimi, ai do të kalojë jetë të lumtur me gruan e besimit të krishterë dhe të kombësisë tjetër. Megjithëse politikan e diplomat në një Perandori në të cilën sundonte despotizmi oriental, me bindje e me sjellje ai ishte demokrat liberal. Marrëveshja ishte mjeti i tij politik, toleranca ishte mënyra e sjelljes së tij, humanizmi ishte etika e tij, liberalizmi ishte koncepti i tij për shtetin dhe shoqërinë. Ai mbron të drejtat e njeriut në një kohë kur nuk kishte mbrojtje të tyre të ligjësuar dhe në kushte në të cilat aq shumë shkeleshin ato më shumë vende në botë. Ai punon për lirimin e çerkezëve që trajtoheshin skllevër; ai merret me vendosjen në Perandorinë Otomane të hebrenjve të dëbuar dhunshëm nga Rusia. Kudo është i caktuar për qeveritar në Perandori, Ismail Qemali bën përpjekje të asnjanësojë pasojat e sundimit despotik dhe të ushtrojë pushtetin si pushtet të ndërgjegjes. Liberalizmi i Ismail Qemalit ka më shumë se një burim. Burimi i parë është shkollimi i tij. Në gjimnazin e njohur Zosimea të Janinës ai do të mësohet “të jetojë – si thotë vetë – në frymën e lirive të botës së vjetër greke” dhe do të përvetësojë ide liberale të Volterit, Rusos e Lokut. Burimi i dytë janë njohuritë që kishte për Evropën Perëndimore. Ai qëndron shpesh, më shkurtër a më gjatë, në Angli, në Francë e në Itali, ku njeh organizimin shtetëror, sistemin ekonomik, filozofinë politike, qytetërimin e tyre. Burimi i tretë i liberalizmit të Ismail Qemalit është kultura e tij politike dhe historike. Ai e di se vetëm shtetet demokratike janë shtete historikisht të qëndrueshme. Ai thekson se shovinizmi shtetëror, politik, kombëtar dhe fetar është varrtar i shteteve. Ai thekson se “çdo perandori që është krijuar me shpatë në të njëjtën kohë ka mbjellë edhe farën e shkatërrimit të vet”. Për këtë arsye, për rregullimin shtetëror ai e çmon “forcën morale më të fuqishme se forcën e armatosur” por, natyrisht, forcën morale të mbështetur në ligje demokratike. Vepra e tij historike Me bindje të tilla, liberale, të cilat ishin bërë shkaku i përndjekjes së tij, Ismail Qemali do të hyjë në Lëvizjen Kombëtare për krijimin e shtetit shqiptar. Por, bindjet që kishte dhe cilësitë me të cilat shquhej do ta bëjnë shpejt prijësin e kësaj Lëvizjeje. Si edhe ideologët e Rilindjes Kombëtare përpara tij, që kishin vdekur në mërgim, një kohë edhe ai do të mendojë për zgjidhjen e çështjes kombëtare përmes autonomisë në gjirin e Perandorisë Otomane, por të Perandorisë së shqendërzuar në federatë të kombeve. Do të mendojë kështu sepse e dinte se disa nga fuqitë e mëdha, e, sidomos, Britania e Madhe, ishin të interesuara që kjo perandori të mbahej si një nga faktorët për mbajtjen e baraspeshës së tyre. Evropa, ndërkaq, po i afrohej luftës botërore, kurse tronditjeve që do të sjellë ajo po u afrohej edhe Perandoria Otomane. Kur do të bindet se kjo Perandori po përmbysej dhe se me përmbysjen e saj mund të përmbysej edhe shpresa e shqiptarëve për krijimin e shtetit të vet, kur do të bindet se fqinjët ballkanikë me luftë do t’i copëtonin tokat shqiptare, domethënë kur do të bindet se çasti historik për veprim të vendosur historik kishte ardhur, Ismail Qemali do të zëvendësojë idenë e autonomisë me idenë e pavarësisë së Shqipërisë. Njëkohësisht ai do të ndryshojë edhe idenë për mjetet që do të duhej të përdoreshin për sendërtimin e asaj pavarësie: në vend të luftës politike – si i vetmi mjet, ai tani do të kërkojë luftë të armatosur – si mjet kryesor. Rrjedhimisht, veprimtaria e tij përqendrohet: e para, në bashkimin e të gjitha forcave mendore, morale e vepruese kombëtare për atë luftë dhe, e dyta, në sigurimin e mirëkuptimit të Fuqive të Mëdha për kërkesën shqiptare. Sikundër shihet, formulës së tij politike gjithnjë realiste, Ismail Qemali tani do t’ia shtojë edhe përbërësin idealist. Gjeniu i tij politik e çmon se ajo më e dëshiruara, ajo e mundshmja, tani ka mundësinë të bëhet e sendërtueshme. Dhe, më 28 nëntor 1912 ai mbledh në Vlorë Kuvendin Kombëtar, i cili shpall pavarësinë e Shqipërisë, i cili zgjedh Qeverinë e Përkohshme dhe i cili e zgjedh Atë, Ismail Qemalin, kryeministër të saj. Ky ishte shtet ende pa kufij, pa forca të rendit, pa ushtri, pa administratë kombëtare, pa ekonomi, pa financa – shtet pa kushte shteti. Por, ky shtet i porsalindur, megjithatë, kishte dinjitetin politik, juridik dhe moral të shtetit: institucionet e tij shtetformuese – Kuvendi dhe Qeveria, ishin sovrane në një pjesë, sado e vogël qoftë ajo atëherë, të Shqipërisë së ardhshme. Qeveria e Përkohshme, me në krye Ismail Qemalin, liberalin që ishte i bindur se virtytet shpirtërore duhet të jenë arma kryesore e saj, do të bëjë çmos që Shqipëria të shtrihej deri atje deri ku ishin kufijtë e saj etnikë dhe që të jetë, vërtet, e pavarur dhe e qëndrueshme. “Për fat të keq – do të shkruajë Ismail Qemali më vonë në Kujtimet e tij – ashtu si ndjek njerëzit e veçuar, Fati ndjek dhe popujt”. Dëshpërimi i tij Atë ditë të madhe, më 28 nëntor, kur fillon jeta e Shqipërisë së pavarur, atë ditë fillon edhe ecja e saj, e krijuesit të saj dhe e popullit të saj nëpër mundime. Shqipërisë do t’i shkaktohen të këqija, cenime, peripeci, prej fqinjëve ballkanikë, prej disa fuqive të mëdha evropiane, prej klasës së vet politike, prej trashtinës njerëzore. Luftërat Ballkanike dhe, menjëherë në vazhdim të tyre, Lufta Botërore, në të cilën për interesa të kundërta të Fuqive të Mëdha e të të mbrojturve të tyre të vegjël do të derdhet aq shumë gjak, do të shtojnë numrin e shkaktarëve të peripecive të Shqipërisë e të tragjedive të shqiptarëve. Konferenca e Ambasadorëve në Londër do t’i sjellë dëshpërim të madh popullit shqiptar dhe Ismail Qemalit. Jashtë kufijve të Shqipërisë ajo do të lërë më shumë se gjysmën e trojeve shqiptare dhe më shumë se gjysmën e popullit shqiptar! Serbisë, Malit të Zi dhe Greqisë do t’u jepen fushat më pjellore, burime të lumenjve, qytete të zhvilluara shqiptare! Se ç’përmasa ka papërgjegjësia historike e Fuqive të Mëdha në këtë Konferencë shihet në rastin e Kosovës e të Maqedonisë: ato do t’i jepen Serbisë edhe pse numri i serbëve që jetonin aty ishte gati i padukshëm! Serbia i vazhdon përpjekjet për të dalë në det përmes Shqipërisë dhe një kohë e mban të pushtuar një pjesë të saj! Mali i Zi bën çmos të rikthejë Shkodrën dhe gjithë Ultinën e saj. Greqia pushton pjesën jugore të Shqipërisë dhe nuk heq dorë prej synimeve për përshtrirje sa më lart në veri! Italia bën politikën e pushtimit të Vlorës e të Sazanit dhe të vënies së Shqipërisë nën protektoratin e saj! Rusia e Franca, madje edhe Britania e Madhe, shteti – shpresë i Ismail Qemalit, shikojnë si ta bëjnë Serbinë sa më të madhe, kurse Franca nuk do të ngurrojë ta shpërblejë Greqinë me qytete shqiptare, si, fjala vjen, me Korçën! Esat Pashë Toptani krijon kundërqeveri në Durrës, zhvillon fushatë të hapur me shpifje djallëzore kundër Ismail Qemalit dhe vihet në shërbim të Serbisë! Anarkia e brendshme, që shfaqet gjithmonë e gjithkund pas rënies së sundimeve të gjata të dhunshme, varfëria, analfabetizmi i shtrirë dhe zia e bukës bëhen, po ashtu, rrezik për Shqipërinë dhe për qeverisjen e saj! Fati i Shqipërisë dhe i Babait të saj ishin bërë Njësh. I gjetur nën trysninë e Fuqive të Mëdha për arsye se donte të ishte subjekt e jo objekt i historisë, i braktisur nga bashkëpunëtorët arrivistë, i pa kuptuar nga një pjesë e madhe e bashkëkombësve, i shpërfolur e i akuzuar rrejshëm nga intrigantë, i lodhur nga mosha, i pushtuar nga një mosbesim për mundësinë e ndryshimit të shpejtë të gjendjes, Ismail Qemali më në fund lë Shqipërinë dhe rishtazi merr rrugën e mërgimit. Pesha mbi krahët e tij kishte qenë shumë e rëndë dhe ai nuk kishte mundur ta çonte më tutje. Si njeri që nuk dorëzohej lehtë ai, megjithatë, do ta vazhdojë luftën për Shqipërinë atje ku e kishte filluar: në qendrat politike evropiane. Kjo luftë tani nuk do të zgjasë shumë: perdja në fund të Dramës së tij jetësore do të bjerë më 26 janar 1919. Shqipëria me kufij të caktuar në Konferencën e Londrës më 1913 do të mbahet, por perdja në fund të dramës shqiptare nuk do të bjerë aq shpejt. Kjo dramë do të vazhdojë të luhet gjatë gjithë shekullit njëzet e, në kushte të tjera e në mënyra të tjera, me mundësi e me shpresa të tjera, vazhdon diku diku të luhet edhe sot në fatin historik të shqiptarëve. Nuk jam profet që ta di edhe sa kohë do të luhet kjo dramë. Shqiptarët kanë shumë arsye që t’u jenë mirënjohës përgjithmonë SHBA-ve dhe BE-së për të gjitha ato që kanë bërë për të ndalë dhunën shfarosëse serbe kundër tyre në Kosovë në vitin 1999 dhe për të gjitha ato që vazhdojnë t’i bëjnë për mbrojtjen e paqes në Kosovë. Por, nuk mund të mos thuhet se regjisorët e tragjedisë historike shqiptare në Kongresin e Berlinit (1878), në Konferencën e Londrës (1913) dhe në Konferencën e Paqes në Paris (1919) – shtetet e mëdha evropiane, po e dëgjojnë të mrrolura edhe sot jehonën e çështjes shqiptare ende të pazgjidhur përfundimisht, domethënë historikisht. Megjithëse për të janë shumë më të vëmendshme sesa paraardhëset e tyre para gati një shekulli, zgjidhjen e saj vazhdojnë ta lënë ende të pakryer para së gjithash duke e kundërshtuar bashkimin e Kosovës me Shqipërinë! E çështjet si kjo për të cilën është fjala këtu, kur lihen përgjysmë të zgjidhura, lënë mundësi për tendosje e konflikte. Por ta përfundoj këtë fjalë. Shembulli i tij Emri i Ismail Qemalit në historinë e popullit shqiptar mbetet përgjithmonë i shënuar si shtetari, që themeloi Shqipërinë; si demokrati liberal, që e filloi qeverisjen demokratike në jetën kombëtare dhe si njeriu, që dhuntinë e tij politike e përdori në mënyrat më të denja për punët më të rëndësishme – domethënë mbetet i shënuar si personaliteti, që ka kryer mision prijës e parathënës në këtë histori. Është e kuptueshme pse pikërisht populli, njerëzit e thjeshtë me të cilët është përnjësuar ai, e kanë vlerësuar aq bukur këtë mision kur e kanë kënduar në vargjet: Unë jam Smail Qemali Pas meje vjen historia. Lavdia e pa kaluar politike e shtetare meritohet edhe në sajë të dhuntive e virtyteve që e shquanin Ismail Qemalin: në sajë të kulturës çfarë e kishte Ai; në sajë të forcës morale, me të cilën i duronte tundimet e fatkeqësitë Ai; në sajë të ndershmërisë me të cilën shquhej Ai; dhe në sajë të sakrificave që për Atdheun e vet i bënte Ai. Ai, i cili, si rilindësit e tjerë të mëdhenj, të gjitha pasuritë e veta lëndore, mendore, shpirtërore, ia dhuroi popullit të vet Ai – Ismail Qemal Vlora – shembulli i madh i njeriut, i politikanit dhe i shtetarit në historinë e shtetit shqiptar.

Prejardhja e arvanitasve me origjinën e tyre Shqipërinë, eshte e lidhur dhe e spjeguar nga studjues te ndryshem. Pavarësisht feve të tyre, si të krishterë, kalotik dhe myslimanë. Studjuesi Aristidh Kola i ka bërë një analizë shkencore fiseve sllave dhe arbëreshe. Kështu emri kombëtar Iliri dhe Ilire dëgjohet deri në shekullin e IV-të. Në pesë shekujt e mëpasshëm nuk bëhet fjalë për ilirët. Nuk ishin të lidhur me ekzistencën e shtetit romak. Ilirët me ardhjen e sllavëve në Ballkan dhe pushtimin prej tyre në të gjithë Ballkanit veriperëndimor, Iliria shkëputet nga shteti Bizantit. Ilirët bënë beteja të dëshpëruara me sllavët që vinin me mijëra dhe pakufizim, siç emigruan edhe Pellazgët. Sllavët i filluan fushatat e tyre në shekullin e VI-të dhe i ndërprenë në shekullin e VII-të duke bërë shumë ndryshime në hartën e Ballkanit, më 1078 përmenden arbëreshët që morrën pjesë me qëndrimet që mbante Duka i Durrësit- Niqifor Vasilaqi. Në periudhën e fundit të osmanllinjëve në Ballkan, pasardhësit e ilirëve, arbëreshët përsëri luajnë një rol të madh e të rendësishëm në Rumani. Kështu, familja princërore Gjika, është me prejardhje arbëreshe, që sundoj si hegjemon në Moldavi, Vllahi për shumë vjet (1658-1856). Hegjemonët më të rëndësishëm kanë qënë: Gjergji Gjika, Grigore i III-të Gjika, Grigore i IV Gjika, Aleksandër Gjika si dhe Grigori V-të Gjika. I fundit i familjes Gjika që ishte Jani bëhet edhe i pari President i Qeverisë së Shtetit të Parë të krijuar në Rumani. Nga kjo familje e madhe e Gjikajve e ka prejardhjen edhe poetesha e famshme e shekullit të kaluar “Dor d’Istria”, emri i vërtetë i të cilës është “Elena Gjika”, vajza e Grigor Gjikës së V-të. Arbëreshët që në kohën e sundimit turk ndodheshin me shumicë në Rumani, të cilët luajtën një rol të madh në revolucionin që ndërmori Aleksandër Isplante, Më 1887 faktori arbëresh në Rumani ishte i rëndësishëm, duke qënë se në këtë vit themelohet edhe klubi “Dituria”. Shkrimtari, studjuesi, arvanitasi Aristidh Kola, me kurajo dhe me vërtetësi argumenton të vërtetën historike, duke vlerësuar faktorin “arbëresh” në historinë greke. Nuk mund të flitet vetëm për disa figura historike, si për Luan Zgurën, Vranajt, Buejt, Eudricët etj. , dhe të mos përfillim popullin arbëresh nga ku dolën këto figura të mëdha. Aristidhi thekson se një nga çështjet është se si zbritën arbëreshët në Thesali dhe Greqinë Jurgore. Sipas të të gjithë faktorëve arbëreshët shqiptarë zbritën me ftesë të hegjemonëve të Greqisë nga vllehët që merreshin vetëm me bagëti (dhén) dhe nuk u interesonte fare asgjë tjetër. Kjo zonë në atë kohë quhej Vllahija e Madhe. Ndërsa arbëreshët që erdhën vetë, ishin ftuar dhe me leje mbretërore. Kishin vulën e artë të asaj kohe. Arbëreshët u vendosën në Thesali, u përzunë vllehët. Kështu për pak kohë arbëreshët u bënë të zot të mbronin vendin nga sulmet. Në vitet 1355-1360 ata i kundërvihen pushtetit bizantin. Dhe të gjitha këto shpjegohen se arbëreshët bënë mosarrëveshje me grekët (aleancë). Vende të rëndësishme të Greqisë si, Morea, Biotia, Atika Eubeja etj, pritën mbi dhjetra shqiptarë me familjet e tyre. Arbëreshët e Greqisë Jugore, kishin zbritur para shekullit të XIV-të, hynë në kanalin e qytetërimit vendas, u arsimuan dhe nuk u dalluan nga grekët. E njëjta gjë ndodhi edhe me prijësit arbëreshë të pasur që u bashkuan me grekët e pasur. Por masa më e madhe e arbëreshëve qëndrojë larg përzierjeve të tilla duke rujatur pastërtinë e farës shqiptare. Arvanitasit e shekullit të XIV-të shkuan në Greqi për të mbrojtur hegjemoninë greke, si ushtarak trima por atje ku u vendosën ju dhanë toka të lira, të cilat i punuam si dhe morën gjallërisht pjesë në jetën e vendit. Arvanitasit trima u traguan kundër turqve që donin të zaptonin Poloponezin duke u bërë ballë sulmeve të tyre dhe i prapsën ata. Shkrimtari, historiani, avokati Aristidh Kola arvanitasi ka thesuar në shkrimet e tij të shumta historike se Shqipëria ka qënë nëna e gjuhës greke, shqipia ka ndihmuar të shihet zhvillimi i gjuhës greke, që nga vitet e lashta pellazgjike, e deri në vitet e Aleksandrit dhe më vonë. Kështu për shembull, fjala greke “palami” vjen nga fjala shqipe “pëllëmbë“. Le të ulemi pra mbi shqipen se arvanitët dhe arbëreshët kudo ku janë jashtë vendit të tyre, të kujdesen që fëmijtë e tyre të mësojnë edhe gjuhën shqipen. Le të kihet parasysh se Shqipëria ishte nëna e gjuhës së Homerit, Heskilit, Herodotit, si dhe e gjuhës së famëshme të njohur si dialekt i Atikës. Domethënë është gjuha e lashtë e paraardhësve tanë të lashtë pellazgë. Disa historian duan ta zhdukin si me magji, apo të vërtetojnë se kombi helen nuk e ka prejardhjen nga Malet e Shqipërisë, por nga Egjipti i Mesopotamisë. Që në vitin 1534 me ndihmën e Perandorit të Spanjës, Karlit, arbëreshët e çatdhesuar nga Poloponezi vendosen në Mesinë të Siçilisë, në Kalabri dhe Napoli. Në këto zona, ku në kohët e lashta banonin helenët dhe akoma më përpara pasardhësit e përbashkët të shqiptarëve dhe grekëve, pellazgët. Itlia Jugore dhe Siçilia në vitet klasike quhej “Greqia e Madhe”. Mesa duket gjithmonë ekzistonte një korridor i hapur midis Ilirisë (Shqipërisë dhe Greqisë) me Italinë Qëndrore dhe Siçilinë dhe nuk është hera e parë që arbëreshët apo edhe grekët largohen drejt këtij territori. Që nga koha e dyndjeve sllave, si dhe pas vdekjes së Skënderbeut ku shumë arbëreshë detyrohen të emigrojnë në Italinë Qëndrore. Arvanitasit e emigruar më 1584 në Siçili dhe Italinë Qëndrore nuk ishin as të parët dhe as të fundit. Pas çdo kryengritjeje kur bënin ndaj turqëve, shqiptarët emigronin në Italinë e afërt dhe shumë prej tyre qëndronin atje, ndërsa të rjerët ktheheshin për çdo rast që bëheshin kryengritje ndaj turqëve. Që në fillim të shekullit të XIX-të në Itali gjëndeshin më shumë se 85.000 arbëreshë ortodokas të vendosur në 63 fshatra. Këtu, nuk llogariten arbëreshët katolik që u arsimuan bashkë me popullsinë italiane dhe humbën çdo koktakt me ortodoksinë. Arbëreshët e Italisë janë një realitet i gjallë si në Itali dhe në Greqi, ato kanë qënë të pranishëm në çdo manifestim pozitiv apo negativ të historisë së Italisë. Shumë emra italian tregojnë prejardhjen e tyre nga Shqipëria, dhe po ashtu si ilirët e lashtë që përbënin hallkën lidhëse midis helenëve dhe romakëve. Kështu edhe sot arbëreshët e Italisë Jugore, përbëjnë hallkën lidhëse të grekëve me italianët nga ku është përhapur edhe shprehia “Una forca una razza”. Kryeministri i Italisë Xhani Françesko Krispi, pohonte se ishte arbëresh dhe kjo shtoi peshën e ndikimit të tij tek arbëreshët e Italisë. Shqiptarët të zhgënjyer nga grekët bënë disa hapa të rëndësishme siç ishte vendosja e alfabetit latin në gjuhën shqipe që zëvendësojë atë grek, që e kishte futur “Kamarada” arbëreshe Italinë që e mbajti për 12 vjet . Fakti është se arbëreshët u lanë në harresë në Itali, me brengën e braktisjes dhe që atëhere kur u detyruan të mërgonin nga që kishin luftuar për lirinë e tyre deri më 1904. Çdo vit nëpër festa e ceremonira kërcenin dhe këndonin me brengë në zemër duke kujtuar mërgimin dhe braktisjen me anën e një kënge karakteristike që e këndonin të gjithë bashkë me fytyrat e kthyera nga Poloponezi: O e bukura More, Që kur të lash, Më nuk të pashë, Atje kam unë “Zotin tim”, Atje kam unë “zonjën time”, Atje kam dhe tim vëlla, Gjithë mbuluar me dhé, Oj e bukura More, Po të flas me lot në sy, Oj More, o Arbëri. Shkrimtarim avokati dhe studjuesi i historisë së arvanitasve Aristidh Kola, me dashuri dhe pasion për mikëpritjen e arvanitasve, ndjenja e mikëpritjes për arvanitasit nuk pushoi së ekzistuari. Gjyshi i shkrimtarit Aristidh Kolës, Lame Kola nuk linte kalimtar në fshatin e tij të mos i ftonte në shtëpi. Dhe kjo bëhej vendosmërisht dhe një lypsare të kalonte, do të kthehej në shtëpi “për të ngrënë dhe për të pirë”. Nëse i ftuari ja arrinte qejfit të tij, këndonte dhe vetëm atëhere ishte i i kënduar Lame Kole, gjyshi i Aristidh Kolës. Po Lordi Bajron ç’ka thënë! Ai vizitoi Epirin dhe Shqipërinë në vitet e para të kryengritjes greke të vitit 1821. Lordi u ftua nga një shqiptar i varfër në shtëpinë e tij dhe për ta kënaqur mikun ai therri gjelin e tij të vetëm. Lordi nxorri paratë për ta paguar shqiptarin. Por ai i fyer ju përgjigj lordit: ”Unë të dua të më duash dhe jo të më paguash”. Këtë përgjigje e dëgjon shpesh në fshatrat e Biotisë. Në shkrimet e tij shkrimtari Aristidh Kola nuk lë pa përmendur edhe Vangjel Zhapën që shërbeu si ushtarak pranë Pashallëkut të Janinës Ali Pashës, si dhe për punën e madhe që bëri në Rumani që u bë njeriu më i pasur i kohës si filantrop i njerëzimit. Në Greqi bëri shumë ndërtime dhe në veçanti ndërtoi Pallatin “Zappion” që u vu në shërbim të Lojrave Olimpike. Arvanitasi Aristidh Kola si studjues dhe shkrimtar ka vlerësuar punën e madhe të Ali Pashës, që bashkë me shumë arvanitas shqiptarë, u bënë ballë ndërhyrjeve turke që donin të mbanin të pushtuar shumë territore greke. Ali Pasha bërë përpjekje titanike për krijimin e një shtetit të ri të pavarur dhe modern të Epirit por sulltanati turk i mori jetën dhe e shkatërroi përfundimisht Pashallëkun e Ali Pashë Tepelenës në Janinë. Ali Pasha në atë periudhë të jetës së tij vlerësohej nga njerëzit e ditur dhe të mençur nga shumë vende të botës së zhvilluar. Aliun e vlerësonin si figurën më të madhe politike të shekullit si një nga udhëheqësit më të rëndësishëm të shekullit. Për zotësinë dhe guximin e tij e krahasonin me Filipin e Maqedonisë. Aliu bëri përpjekje për të arsimuar popullin, gjë që tregon se ishte edhe demokrat. Aliu goditi bejlerët dhe nuk lejojë akumulimin e pushtetit as tek bijtë e tij, të cilët nuk i vendosi më lart se sa nëpunësit e tjerë. Ai mbrojti lirinë e këmbimeve valutore dhe kishte në dorë kontrollin import- eksport si dhe tregtinë. U kujdes për ngritje e veprave të ujësjellësave, rrugëve, shkollave, veprave të dobishme etj. Aliu ndërtoi një sërë shkollash në regjimin e tij. Në Janinë mësohej jo vetëm teologji si në shkollat e tjera greke, por edhe fizika, kimia, matematika dhe arsimi ishte i lirë. Arvanitasit suljot ishin ata që hodhën poshtë të gjitha poshtërsitë sepse ishin të vendosur për të vënë në jetë idetë e Ali Pashës, për një aleancë bashkëkombëtare kundër turqëve. Më 15.01.1821 vuloset solemnisht bashkimi kombëtar dhe bashkëqytetar dhe si të krishterët dhe myslimanët betohen të “jenë vëllezër, një trup e një shpirt”. Më 1821 u bënë shumë përpjekje të bashkohesh Shqipëria me Greqinë, por dështuan. Më vonë populli ynë u nda në të djathtë dhe në të majtë. Librat e shkruar nga shkrimtari, avokati dhe studjuesi i arvanitasve, Aristidh Kola, kanë përmbajtje të thella historike, të mbështetur në shfrytëzimin e literaturës së lashtë greke dhe të huaj. Prandaj do të përpiqemi që gradualisht t’i pasqyrojmë në shtypin e përditshëm letrar punën dhe heroizmin e shqiptarëve arvanitas, që asnjëherë nuk e harruan gjuhën e të parëve të tyre, gjuhën shqipe.