Search Results

Toni Morrison – Zëri i Kujtesës Kolektive dhe Dinjitetit në Letërsinë Amerikane Nga: [Liliana Pere]  Kur Fjalët Shpëtojnë Botë të Harruara Letërsia e vërtetë nuk është thjesht art i bukur — ajo është dëshmi, zë dhe rezistencë. Toni Morrison, një nga figurat më madhështore të letrave amerikane bashkëkohore, ndërtoi me fjalë një univers ku historia e popullit afro-amerikan, dhimbja, dashuria dhe kujtesa kolektive nuk vetëm dokumentoheshin, por merrnin jetë. Ajo nuk shkroi për të qenë në qendër, por për të kthyer qendrën drejt atyre që ishin përjashtuar prej saj. Ndër zërat e parë që dëgjoi – gjyshja, kënga dhe zjarri E lindur më 18 shkurt 1931 në Lorain, Ohio, Toni Morrison – me emrin e lindjes Chloe Ardelia Wofford – rritej në një botë të trazuar nga racizmi, varfëria dhe padrejtësia, por gjithashtu në një shtëpi të mbushur me këngë, legjenda, rrëfenja dhe krenari. Babai i saj, George Wofford, punonte me tre punë, ndërsa nëna, Ramah, ishte një rrëfimtare natyrale. Në një incident që shënoi ndërgjegjen e saj për egërsinë e botës – pronari i shtëpisë i vuri zjarr banesës së tyre sepse nuk mund të paguanin qiranë – Morrison mësoi se në këtë botë, mbijetesa shpesh është një akt rebelimi shpirtëror. Morrison studioi Anglisht në Howard University, një institucion historikisht i përkushtuar për edukimin e afro-amerikanëve. Aty mori emrin “Toni” – nga emri i saj i pagëzimit “Anthony” – për t’ia lehtësuar vetes jetën në një ambient të dominuar nga të bardhët. Ajo vazhdoi masterin në Cornell University, ku thelloi dashurinë për letërsinë dhe filloi të ngjizte vizionin e saj estetik. Nga redaktore kaloi  në shkrimtare  – Rruga drejt zërit të vet Pas diplomimit, ajo punoi si pedagoge në Texas dhe më pas në Howard. Pas ndarjes nga bashkëshorti, mbeti nënë beqare me dy djem. Puna në Random House si redaktore – ku u bë gruaja e parë afro-amerikane në atë rol – i dha asaj aftësinë të formësonte zërat e tjerë afro-amerikanë, si Angela Davis dhe Toni Cade Bambara. Por natën, kur fëmijët flinin, ajo shkruante – në fshehtësi dhe në heshtje. “The Bluest Eye” – Tronditja e parë e letrare Romani i saj i parë, The Bluest Eye (1970), është një rrëfim prekës për një vajzë të vogël që dëshiron sy blu për të ndier veten të dashur. Me një gjuhë të thjeshtë, por të ngarkuar me simbole, Morrison sfidoi idealet racore të bukurisë dhe përshkroi dëmet psikologjike të racizmit të brendësuar. Kjo vepër shënjonte jo vetëm lindjen e një shkrimtareje, por edhe të një vizioni të ri në letrat amerikane. Krijimtaria: Një cikël i rrëfimit dhe shpëtimit Pas suksesit të saj të parë, erdhën vepra gjithnjë e më të thella: Sula (1973), që eksploron kompleksitetin e femrës dhe miqësinë në një shoqëri patriarkale dhe raciste. Song of Solomon (1977), një epikë që rikthen traditën e oralitetit dhe mitit afrikan, përmes kërkimit për identitetin dhe rrënjët. Beloved (1987), kulmi i letërsisë së saj, fitoi Çmimin Pulitzer. Romani është i frymëzuar nga historia e vërtetë e Margaret Garner, një skllave që vrau vajzën e saj për ta shpëtuar nga skllavëria. Morrison nuk rrëfen vetëm krimin – ajo eksploron dhembjen, pendesën, çlirimin dhe kujtesën që s’pushon së trokituri. Tematika Letërsia e Toni Morrison është në thelb politikisht intime: ajo e sheh historinë si pjesë të qenies, kujtesën si pasuri shpirtërore, dhe identitetin si një luftë të përhershme mes të kaluarës dhe të tashmes. Racizmi, trauma transgeneracionale, kultura afro-amerikane, gjuha si mjet çlirimi dhe gratë – janë disa nga fijezimet që e bëjnë tekstin e saj të rezonojë ndër breza. Analogi, kritikë dhe ndikim Nëse William Faulkner e zhytte lexuesin në psikikën e Jugut të bardhë amerikan, Morrison i dha një zemër të re Amerikës së errët – asaj që kishte heshtur shumë gjatë. Si Virginia Woolf, ajo kuptoi peshën e brendshme të gruas dhe e shfaqi në një letërsi që ndërtoi realitete të reja përmes imagjinatës. Kritikët si Harold Bloom dhe bell hooks e kanë quajtur veprën e saj si "thellësisht revolucionare", jo sepse bërtet, por sepse nën zë rrëfen të vërtetën. Çmime dhe nderime – Dëshmi të një trashëgimie të pavdekshme Çmimi Pulitzer (1988) Çmimi Nobel në Letërsi (1993) – u bë gruaja e parë afro-amerikane që e mori këtë çmim Medalja Presidenciale e Lirisë (nga Barack Obama, 2012) Medalja Kombëtare për Shkencat Humane Çmimi PEN/Saul Bellow për Letërsi Amerikane National Women’s Hall of Fame (2020) Këto nuk janë thjesht trofe, por dëshmi që fjala e saj preku botën. Morrison në Akademi dhe Trashëgimi Kulturore Si profesoreshë në Princeton University për më shumë se dy dekada, ajo jo vetëm mësoi, por edhe frymëzoi një brez të tërë shkrimtarësh e studiuesish. Themeloi Princeton Atelier, një laborator artistik për studentë dhe artistë që bashkëpunojnë për të krijuar art bashkëkohor me ndikim. Mbyllje: Kur kujtesa është akt shërimi Më 5 gusht 2019, bota humbi një zë, por jo një prani. Vepra e Toni Morrison nuk lexohet – ajo dëgjohet, përjetohet, dhe ndoshta edhe shëron. Në një kohë kur historia rishkruhet çdo ditë, ajo na mëson se ka histori që nuk duhen harruar, sepse janë ato që na bëjnë njerëzorë. Burimet (MLA style) "Toni Morrison." Encyclopedia Britannica, 2024. "Toni Morrison Biography." Biography.com , A&E Networks Television, 2024. Morrison, Toni. The Bluest Eye. Holt, Rinehart and Winston, 1970. Morrison, Toni. Beloved. Alfred A. Knopf, 1987. Gates, Henry Louis Jr. "Toni Morrison and the Reconstruction of Race." The New Yorker, Oct. 1996. hooks, bell. Remembered Rapture: The Writer at Work. Holt, 1999. "Toni Morrison Obituary." The New York Times, Aug. 6, 2019. "Toni Morrison." National Women's Hall of fame 2020

“Princesha e Zemrave: Dashuria dhe Dhembshuria e Dianës” Edhe pse Princesha Diana nuk jeton më mes nesh, prezenca e saj vazhdon të ndjehet si një dritë që nuk shuhet kurrë. Ajo nuk ishte vetëm një figurë mbretërore, por një shpirt i ndjeshëm, i cili i dha botës shembullin e dashurisë, guximit dhe humanizmit. Në sytë e publikut ajo ishte e përkryer dhe e brishtë njëkohësisht; një njeri që mësoi botën të kuptojë se fuqia e vërtetë qëndron në dhembshurinë e zemrës dhe kurajo për të ndihmuar të tjerët. Vetëm prezenca e saj, qoftë në një buzëqeshje të ngrohtë apo në një gjest të thjeshtë mirësie, e bëri botën më të ndjeshme dhe më njerëzore. Diana nuk jeton fizikisht, por mësimet, dashuria dhe kujtimet e saj mbeten te gjalla Origjina dhe Jeta e Hershme Diana Frances Spencer lindi më 1 korrik 1961 në Sandringham, Norfolk, Angli. Ajo ishte pjesë e familjes së aristokracisë britanike, por jo e afërt në fron. Prindërit e saj u ndanë kur ajo ishte e vogël, dhe Diana kaloi një pjesë të fëmijërisë së saj mes shtëpive të ndryshme dhe shkollave private. Ajo ishte e njohur për natyrën e saj të ëmbël, butësinë dhe përkushtimin ndaj fëmijëve dhe kafshëve që nga vogëlia Diana u martua me Princin Charles, trashëgimtarin e fronit britanik, më 29 korrik 1981 në Katedralen e Shën Palit në Londër. Martesa u transmetua drejtpërdrejt për miliona shikues në mbarë botën dhe u quajt "martesa e shekullit". Nga kjo martesë lindi dy fëmijë: Princ William (1982) dhe Princ Harry (1984). Martesa e tyre, megjithatë, nuk ishte e lumtur. Charles kishte marrëdhënie jashtëmartesore dhe Diana përballej me vështirësi emocionale dhe presionin e jetës publike. Ata u ndanë në 1992 dhe u divorcuan zyrtarisht në 1996. Diana ishte shumë e njohur për punën e saj humanitare. Ajo u përqendrua në çështje si: Fëmijët dhe familjet në nevojë Lufta kundër minave tokësore Fëmijët me HIV/AIDS Ndihma për të sëmurët dhe të braktisurit Ajo e përdori famën e saj për të tërhequr vëmendje ndaj temave të rëndësishme, duke ndryshuar imazhin e mbretërisë britanike dhe duke e bërë humanitarizmin më të prekshëm për publikun Diana vdiq më 31 gusht 1997 në një aksident automobilistik në Tunelin Pont de l’Alma në Paris, Francë. Aksidenti ndodhi ndërsa makina e saj po tentonte të shmangte paparacët. Vdekja e saj tronditi botën dhe shkaktoi një valë të jashtëzakonshme pikëllimi dhe homazhesh në mbarë globin Ajo nuk dukej si një figurë mbretërore e largët; kishte ngrohtësi dhe përkujdesje të sinqertë për njerëzit. Ajo u bë ikonë e modës dhe elegances Puna e saj e bëri të duket si një mbretëreshë e zemrave. Publiku ndihej i lidhur me sfidat e saj personale dhe vuajtjet e saj. Diana vazhdon të konsiderohet një nga figurat më të dashura dhe më ikonike të shekullit të 20-të. Princesha Diana nuk ishte vetëm një figurë publike dhe humanitare, por edhe dikush që la pas mendime dhe thënie të thella, shpesh filozofike, mbi jetën, dashurinë dhe empatinë. Ja disa prej më të njohurave: Thenje te saj “Dashuria është ajo që i bën njerëzit të ndihen të gjallë; kur nuk e kemi, ndihemi bosh brenda vetes.” “Ne duhet të ndajmë dashurinë dhe kujdesin, sepse çdo njeri ka nevojë të ndihet i çmuar.” “Familja është baza e jetës; gjithçka tjetër është pasuri e huaj. “Mos e lë vetminë të të mposhtë; është aty ku njeriu mëson të kuptojë zemrën e vet.” “Ndonjëherë mësojmë më shumë nga vuajtjet se sa nga lumturia.” “Jeta është e ndërlikuar, por bukuria e saj qëndron në mënyrën se si zgjedhim të reagojmë ndaj sfidave.” Thënie mbi Ndihmën dhe Humanizmin “Nëse mund të ndihmosh një person, bën një ndryshim të madh në botë.” “Empatia është ura që lidh zemrat e njerëzve; pa të, jeta është thjesht një rrjedhë e ftohtë ngjarjesh.” “Çdo gjest i mirë, edhe më i vogli, ka fuqinë të ndryshojë jetën e dikujt.” Thënie mbi Publikun dhe Jetën Publike “Të jesh e njohur nuk do të thotë të jesh e fortë; të qenit i ndershëm me veten është forcë më e madhe.” “Të gjithë kemi nevojë për dashuri, pavarësisht titujve, statusit apo pamjes së jashtme.” © 2024–2025 Liliana Pere – Themeluese, Botuese, Autore

Portret reflektiv - -përmbledhje mbi figuren e nderuar të Prof. Aleksandër Xhuvanit dhe më pas Lexoni -Intervistën me Profesorin tim të shquar të Informatikës. Prof. Aleksandër P. Xhuvani – Zëri i urtësisë dhe drita e dijes shqiptare në epokën digjitale. Hyrje. > “Inxhinieria është arti i padukshëm që i jep formë botës reale; një thellësi mendjeje ku logjika dhe krijimi bashkohen për t’i dhënë jetës funksion.” Nëse Albert Einstein-i e quante shkencën një “akt të thellë qytetarie”, atëherë Profesor Aleksandër P. Xhuvani është mishërimi më fisnik i këtij ideali në Shqipëri. ✨️Prof Xhuvani përfaqëson figurën e intelektualit të heshtur, që punon pa zhurmë, por lë gjurmë të pashlyeshme — një mjeshtër i elektronikës dhe informatikes, që ka investuar gjithë jetën në ndërtimin e një kulture akademike të pastër, të drejtë dhe të ndritur. Rrugëtimi i tij nis në Fakultetin e Inxhinierisë Elektrike të Universitetit të Tiranës, ku në 1982 përfundoi studimet "shkelqyer" dhe në 1985 u specializua në Elektronikë Industriale. Po atë vit fitoi gradën DEA në ENSEEIHT – Toulouse Në 1989 mbrojti doktoraturën në Institut National Polytechnique de Toulouse, "✨️✨️Duke u renditur mes shkencëtarëve më të përgatitur të kohës."✨️✨️ Në 2013 plotësoi formimin me një Master në Administrim Biznesi në Universitetin Montesquieu–Bordeaux IV, duke u afirmuar si një akademik me dije të thellë, vizion dhe integritet të lartë profesional. Në 1985 filloi karrierën e tij si asistent pedagog ne Universitetin Politeknik. Brenda pak viteve, u dallua për seriozitet, etikë dhe nivel të lartë profesional. Në 1992, ai mori postin e Drejtorit për Marrëdhënie Ndërkombëtare në Universitetin Politeknik të Tiranës (UPT), duke krijuar ura bashkëpunimi me universitete prestigjioze evropiane. Në vitin 2001, pas një karriere të spikatur në mësimdhënie dhe kërkime shkencore, ai mori titullin Profesor i Plotë, duke u bërë një nga emrat më të respektuar të akademisë shqiptare në fushën e Elektronikës dhe Informatikës. Sot, ai vazhdon të ligjërojë me nivel bashkekohor, me të njëjtin pasion e qetësi intelektuale në Universitetin “Marin Barleti”, ku mbetet një figurë frymëzuese për brezat e rinj të inxhinierëve. Në aspektin institucional, Profesor Xhuvani ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm si anëtar i Këshillit Shtetëror të Arsimit të Lartë dhe Shkencës (2007–2020) dhe anëtar i Bordit të Akreditimit (2015–2020), ✨️✨️ "duke qenë ndër arkitektët e reformës së arsimit të lartë shqiptar" Ai është bashkautor i “White Paper” mbi arsimin e lartë (2014) dhe i akteve ligjore që përcaktojnë sot standardet e arsimit universitar në vend. Në veprimtarinë e tij shkencore, Profesor Xhuvani është autor ose bashkautor i mbi 30 artikujve shkencorë, 5 librave tekst, 20 raporteve ndërkombëtare dhe 2 projekteve madhore kombëtare. Punimet e tij trajtojnë temat më bashkëkohore të automatizimit, inteligjencës artificiale, sistemeve të kontrollit dhe informatizimit të proceseve industriale, duke e vendosur atë ndër pionierët e fushës së Elektronikës dhe Informatikës në Shqipëri. Në Francë, Angli, Itali e Gjermani, ai është ftuar të ligjërojë e të prezantojë kërkime pranë universiteteve prestigjioze si Trieste, Bordeaux, Bristol, Campobasso dhe Siegen, ✨️✨️ku është vlerësuar për stilin e qartë, metodologjinë e përkryer dhe modestinë intelektuale që e karakterizon, ku ka terhequr vemendjen e Prof dhe Akademikeve te shquar te huaj. Kolegët e krahasojnë shpesh me Claude Shannon-in – babanë e teorisë së informacionit, për thellësinë analitike, dhe me Steve Wozniak-un, për shpirtin krijues dhe humanizmin, dhe ndershmerinë që e shoqëron në çdo projekt. 🌟🌟🌟 Në 2002, u dekorua me “Knight Medal of Academic Palms” nga Ministri Francez i Arsimit, dhe në 2014, me “Knight Medal of the National Order of Merit” nga Presidenti i Francës – nderime që dëshmojnë jo vetëm njohjen e punës së tij, por edhe respektin që ai ka fituar për ndershmërinë, etikën dhe përkushtimin ndaj dijes. Sot, Profesor Aleksandër P. Xhuvani mbetet një monument i gjallë i aftesisë, qetësisë, urtësisë dhe përsosmërisë akademike, një njeri që ka zgjedhur dijen mbi lavdinë, shërbimin mbi egoizmin, dhe fisnikërinë mbi kompromisin. Ai është, pa dyshim, një nga mendjet më të ndritura serioze dhe më të ndershme të arsimit shqiptar modern ✨️✨️✨️✨️ Prof. Aleksandër P. Xhuvani është një emër i shquar në fushën e elektronikës dhe informatikes; ai është mishërimi i shkencëtarit të vërtetë, pedagogut të përkushtuar dhe qytetarit shembullor. Në universin akademik shqiptar, ai ka krijuar një standard të pakrahasueshëm të integritetit, profesionalizmit dhe modestisë, duke qenë gjithmonë udhëheqës i heshtur, pa u bërë protagonist i shfaqjeve mediatike, por duke lënë gjurmë të pashlyeshme në çdo hap të karrierës së tij. ✨️✨️✨️ Në planin akademik, Prof. Xhuvani është një krijues i paradigmes moderne të inxhinierisë shqiptare, një autoritet i pakontestueshëm në fushat e inteligjencës artificiale, automatizimit dhe informatizimit të proceseve industriale. Studimet dhe doktoratura e tij në Francë e vendosin atë mes elitës europiane të dijes, ndërsa punimet dhe publikimet e tij, mbi 30 artikuj shkencorë dhe 5 libra tekst, janë referenca të domosdoshme për çdo student dhe studiues shqiptar dhe ndërkombëtar. ✨️✨️✨️ Në planin human dhe qytetar, Prof. Xhuvani shquhet për ndershmëri, drejtësi dhe komunikim mjaft të qetè e tè kulturuar Ai është një mentor i vërtetë, gjithmonë i durueshëm dhe mbështetës ndaj studentëve, duke nxitur tek secili jo vetëm dijen teknike, por edhe aftësinë për të reflektuar dhe vepruar me integritet. Kolegët e tij e përshkruajnë si bashkëpunëtor dinjitoz dhe respektues, një figurë që bashkon njerëzit rreth projekteve më ambicioze akademike dhe ndërkombëtare. ✨️Në planin drejtues, Prof. Xhuvani ka lënë një gjurmë të pashlyeshme si Drejtor për Marrëdhënie Ndërkombëtare në UPT dhe si Drejtor i Institutit Francez, duke forcuar urat e bashkëpunimit akademik me institucionet më prestigjioze europiane. Aftësia e tij për të bashkëpunuar në nivele të larta ndërkombëtare dhe për të menaxhuar projekte komplekse e bën atë një lider të rrallë, i respektuar dhe i admiruar nga komuniteti akademik global. ✨️Ndikimi i tij në arsimin shqiptar është kolosal: reformues, vizionar dhe praktik, Prof. Xhuvani ka kontribuar në krijimin e standardeve të arsimit universitar modern, duke kombinuar njohuritë shkencore me etikën dhe humanizmin. Ai është një shembull frymëzues i asaj që mund të arrihet kur talenti, pasioni dhe përkushtimi bashkohen me integritetin dhe modestinë. ✨️✨️✨️Prof. Aleksandër P. Xhuvani është nga modelet me te mira te integritetit dhe fisnikërisë akademike. Ai nuk kërkon vëmendje. Në çdo dimension – akademik, human dhe drejtues – ai është paradigma e akademikut të shquar, qytetarit të ndershëm dhe liderit të admirueshëm, duke bërë që figura e tij të mbetet shume sinjikative në historinë e arsimit dhe shkencës shqiptare. Vazhdojmë intervistën ! Pyetje: 1. I nderuar Prof. Xhuvani: Profesor Xhuvani, ju i përkisni brezit që vendosi themelet e arsimit teknik në Shqipëri, në një kohë kur dija kërkonte përkushtim të thellë. Çfarë ju tërhoqi drejt inxhinierisë dhe si ka evoluar udhëtimi juaj — nga auditorët e viteve ’80 në Tiranë, tek doktorata në Francë, e më pas rikthimi për të kontribuar në zhvillimin e arsimit shqiptar? Pergjigje: Prof. Xhuvani. Pas përfundimit të shkollës së mesme në 1974, së bashku me 9 maturantë të dalluar atij brezi, u dërguam në Rumani për të kryer studimet universitare në fushën e kibernetikës dhe të elektronikës, ku ri-kryem maturën shkencore të Rumanisë në qytetin e Kluzh-Napokës (Cluj – Napoca) dhe mësuam gjuhën rumune. Pas përfundimit me sukses të maturës rumune u kthyem në Shqipëri për pushimet e verës dhe me pas nuk i vijuam studimet në Rumani sepse atë vit Shqipëria i ndërpreu marrëdhëniet e shkëmbimit të studentëve me Rumaninë. Ndonëse në 1974 kisha kërkuar degën e mjekësisë, pas kthimit nga Rumania dhe përfundimit të maturës shkencore, vendosa të ndiqja studimet në fushën e inxhinierisë në shtator 1975, studime që i mbarova në vitin 1980 me rezultate të shkëlqyera. Pasi u riktheva në Fakultetin e Inxhinierisë në vitin 1981, këtë herë si asistent-pedagog në katedrën e Elektroteknikës, me propozimin e Prof. Alfred Palokës, mentori i karrierës sime akademike dhe me mbështetjen e Prof. Bardhyl Golemit, shef i katedrës së Elektroteknikës, u dërgova të kryeja studimet e doktoratës në Francë, në shkollën e madhe inxhinierike ENSEEIHT (Ecole Nationale Supérieure d’Electrotechnique, d’Electronique, d’Informatique et d’Hydraulique de Toulouse). Në 1985, përfundova seksionin special të inxhinierisë në fushën e elektronikës industriale dhe fitova diplomën e inxhinierit të asaj shkolle si edhe D.E.A. (Diplôme d’Etudes Approfondies) në fushën e gjeniut elektrik. Më pas përfundova me sukses studimet e doktoratës dhe në 1989 u riktheva në Fakultetin e Inxhinierisë të Universitetit të Tiranës për të vazhduar punën akademike, të cilën e vijoj ende sot. Pyetje: 2. I nderuar Prof. Xhuvani: Në një botë ku teknologjia ecën me ritme të paparashikueshme, Si mund të ndërthuren mësimdhënia me praktiken ku studentët te mësojnë të organizojnë informacionin, të kuptojnë lidhjet logjike dhe të ndërtojnë sisteme funksionale? Pergjigje: Prof. Xhuvani Në një botë ku teknologjia ecën me ritme të paparashikueshme, roli i arsimit duhet të ri konceptohet në mënyrë që të mos mbetet vetëm në transmetimin e dijes, por të shërbejë si proces krijimi dhe zbatimi të saj. Mësimdhënia nuk mund të kufizohet në përvetësimin e teorive, por duhet të ndërthuret ngushtë me praktikën, duke i ofruar studentit mundësinë të kuptojë realisht se si funksionon bota që e rrethon. Qëllimi nuk është më vetëm të dish, por të mendosh, të analizosh dhe të ndërtosh. Ndërthurja e mësimit me praktikën e bën studentin pjesë aktive të procesit arsimor. Përmes metodave të bazuara në projekte konkrete, studentët përfshihen në zgjidhjen e problemeve reale dhe mësojnë të organizojnë informacionin në mënyrë të strukturuar. Kjo qasje nxit zhvillimin e të menduarit kritik, aftësinë për të kuptuar lidhjet logjike dhe për të analizuar pasojat e vendimeve që marrin. Duke ndërtuar modele, struktura logjike apo sisteme funksionale, studentët kalojnë nga thjesht të kuptuarit teorik në zbatimin praktik të dijes. Në këtë proces, teknologjia luan rol të pazëvendësueshëm. Përdorimi i laboratorëve virtualë, programeve të simulimit, platformave bashkëpunuese apo mjeteve dixhitale ndihmon që mësimi të bëhet përvojë dinamike dhe interaktive. Eksperimentimi, prova dhe gabimi, bëhen pjesë e metodës së të nxënit. Për më tepër, bashkëpunimi ndërdisiplinor ndërmjet fushave si informatika, dizajni, menaxhimi apo komunikimi, i mëson studentët të ndërtojnë sisteme të plota dhe të kuptojnë ndërlidhjet mes tyre. Roli i pedagogëve në këtë kontekst ndryshon thelbësisht. Ai nuk është më thjesht transmetues i njohurive, por mentor që udhëzon studentin të kërkojë, të analizojë dhe të sintetizojë informacionin në mënyrë të pavarur. Përmes këtij procesi, studenti mëson si të mësojë, një aftësi jetike në një epokë ku njohuritë ndryshojnë çdo ditë. Në fund, ndërthurja e mësimdhënies me praktikën krijon individë të aftë të mendojnë sistematikisht, të zgjidhin probleme dhe të përshtaten me ndryshimet e vazhdueshme teknologjike. Arsimi i së ardhmes nuk mund të mbetet vetëm në libra; ai duhet të jetë përvojë, veprim dhe krijim. Vetëm në këtë mënyrë shkolla do të arrijë të përgatisë qytetarë që nuk ndjekin teknologjinë, por janë në gjendje ta udhëheqin atë. Pyetje: 3. I nderuar Prof. Xhuvani: Ju njiheni si një profesor model — i pa korruptuar, qytetar i përgjegjshëm, me një qetësi dhe edukate të admirueshme dhe metodist në shkencë. Si keni arritur të ruani këtë standard të lartë integriteti dhe metodologjie gjatë karrierës tuaj akademike dhe të jetës publike? Pergjigje: Prof. Xhuvani. Në shekullin XXI, roli i pedagogut ka kaluar përtej kufijve tradicionalë të mësimdhënies. Ai nuk është më thjesht një transmetues njohurish, por një figurë publike, një udhëheqës intelektual dhe një model etik për brezat e rinj. Në këtë kontekst të ri, ruajtja e një standardi të lartë integriteti dhe metodologjie është më e nevojshme se kurrë, pasi nga kjo varet besueshmëria dhe qëndrueshmëria e vetë institucioneve arsimore. Integriteti akademik fillon me ndershmërinë intelektuale — me respektimin e së vërtetës, burimeve dhe autorësisë. Një pedagog i ndershëm nuk manipulon të dhënat, nuk përvetëson punën e të tjerëve dhe nuk komprometon standardet për përfitime personale apo institucionale. Në një epokë ku informacioni është i pafund dhe shpesh i pasigurt, aftësia për të dalluar midis faktit dhe opinionit, midis shkencës dhe propagandës, bëhet themel i formimit profesional dhe etik. Nga ana tjetër, metodologjia përfaqëson mënyrën se si pedagogu e ndërton, e komunikon dhe e përçon dijen. Një metodologji e shëndoshë bazohet në kërkimin shkencor, në qartësinë konceptuale dhe në respektin për logjikën e mendimit kritik. Pedagogu i shekullit XXI duhet të jetë gjithnjë në kërkim të përditësimit të metodave të tij, të përdorë teknologjinë si mjet ndihmës dhe jo si zëvendësues, si dhe të promovojë mësim aktiv, bashkëpunues dhe reflektues. Ruajtja e integritetit nuk kufizohet vetëm në auditor. Në jetën publike, pedagogu duhet të jetë shembull i qytetarisë, i maturisë dhe i përgjegjësisë shoqërore. Ai duhet të komunikojë me publikun në mënyrë të balancuar, të shmangë politizimin e dijes dhe të mbrojë gjithmonë parimet e së vërtetës dhe të profesionalizmit. Integriteti akademik është, në thelb, një mënyrë jetese — që shtrihet nga kërkimi shkencor deri te ndërveprimi me studentët, kolegët dhe shoqërinë. Në një kohë të mbingarkuar me informacion, presione institucionale dhe tundime të suksesit të shpejtë, ruajtja e integritetit dhe metodologjisë kërkon vetë disiplinë, transparencë dhe përgjegjësi morale. Vetëm një pedagog që qëndron besnik ndaj etikës, logjikës shkencore dhe respektit ndaj dijes mund të përmbushë misionin e tij të vërtetë: të formojë mendje të lira dhe njerëz me vlera. Kjo është thelbi i rolit të pedagogut të shekullit XXI — të udhëheqë me mendje dhe me ndërgjegje. Këto vlera më kanë udhëhequr dhe do të më udhëheqin në jetën time, ashtu siç më ka edukuar familja ime, e cila që prej tre brezash ka punuar gjithnjë për arsimin në dhe për gjuhën shqipe. Pyetje: 4. I nderuar Prof. Xhuvani: Keni punuar në universitete prestigjioze si ENSEEIHT dhe Bordeaux, e më pas keni sjellë këtë përvojë në Shqipëri. Si mund të përkthehet kultura akademike franceze në realitetin shqiptar, dhe cilat janë sfidat kryesore në këtë transferim njohurish? Pergjigje: Prof. Xhuvani Kultura akademike franceze është ndërtuar mbi një traditë të gjatë të racionalizmit, debatit intelektual dhe respektit për dijen si themel i qytetarisë. Universitetet franceze kanë luajtur historikisht një rol kyç në formimin e mendimit kritik, në zhvillimin e kërkimit shkencor dhe në ndërtimin e një elite intelektuale që ndikon në jetën publike. Përkthimi i kësaj kulture në realitetin shqiptar nuk është vetëm çështje e transferimit të modeleve arsimore, por një proces i thellë përshtatjeje kulturore, institucionale dhe metodologjike. Në zemër të kulturës akademike franceze qëndron meritokracia, mendimi kritik dhe pavarësia intelektuale. Këto janë vlera që mund të shërbejnë si busull për zhvillimin e arsimit të lartë në Shqipëri. Zbatimi i tyre kërkon ndërtimin e një mjedisi universitar ku vlerësohet cilësia e kërkimit, ku debatet akademike inkurajohen dhe ku studentët mësojnë të mendojnë në mënyrë analitike, e jo të riprodhojnë mekanikisht dijen. Përveç kësaj, kultura franceze e rregullit dhe strukturës metodologjike mund të frymëzojë sistemin shqiptar për të forcuar transparencën, përgjegjësinë dhe etikën profesionale. Megjithatë, ky transferim i njohurive përballet me disa sfida thelbësore. Së pari, ekziston ndryshimi midis infrastrukturës institucionale: universitetet shqiptare shpesh vuajnë nga mungesa e burimeve financiare, laboratorëve kërkimorë dhe kushteve për hulumtim shkencor të pavarur. Së dyti, kultura akademike vendase ende përballet me ndikime hierarkike dhe forma të vjetra të autoritetit pedagogjik, që mund të pengojnë zhvillimin e mendimit të lirë dhe dialogut ndërmjet studentit dhe mësimdhënësit. Së treti, mungesa e bashkëpunimeve të qëndrueshme ndërkombëtare kufizon mundësinë për të importuar jo vetëm programe studimi, por edhe frymë akademike dhe metodologji kërkimore. Për të përkthyer me sukses kulturën akademike franceze në realitetin shqiptar, nevojitet një proces i dyanshëm: adoptim dhe përshtatje. Nuk mjafton të kopjohen formatet institucionale apo programet e studimit; duhet të përshtaten me realitetin social, ekonomik dhe kulturor shqiptar. Kjo nënkupton forcimin e etikës akademike, trajnimin e pedagogëve, hapjen ndaj bashkëpunimit ndërkombëtar dhe nxitjen e mendimit të lirë e kritik tek studentët. Në fund, përkthimi i kulturës akademike franceze nuk duhet të shihet si imitacion, por si dialog midis dy traditave — një proces ku modeli francez ofron frymëzim, ndërsa realiteti shqiptar sjell kreativitetin dhe përshtatshmërinë e vet. Vetëm përmes këtij dialogu mund të ndërtohet një arsimi i lartë që është njëkohësisht i rrënjosur në realitetin kombëtar dhe i hapur ndaj përvojës Europiane. Pyetje: 5. I nderuar Prof. Xhuvani: Titulli i Profesorit në 2001 — një moment kulmor për çdo akademik. Për ju, ky ishte një çast arritjeje, një moment përgjegjësie apo fillimi i një vizioni të ri? Pergjigje: Prof. Xhuvani Në fakt, fitimi i titullit akademik “Profesor” mund të shihet si të tria njëkohësisht - një arritje, një përgjegjësi, dhe një fillim i një vizioni të ri. Një moment arritjeje Fitimi i titullit “Profesor” është kulmi i një udhëtimi akademik të gjatë, të mbushur me kërkim shkencor, mësimdhënie dhe kontribute ndaj dijes. Është njohje e meritës, e përkushtimit dhe e ndikimit që profesori ka pasur në formimin e brezave dhe në zhvillimin e fushës së tij. Është një moment reflektimi dhe mirënjohjeje për rrugën e përshkuar. Një moment përgjegjësie Ky titull nuk është vetëm nder - është edhe përgjegjësi morale dhe institucionale. Profesori bëhet shembull për studentët, mentor për të rinjtë kërkues, dhe garant i standardeve të cilësisë në akademi. Ai nuk është thjesht “më i dituri”, por ai që mbron dhe transmeton vlerat e dijes dhe integritetit akademik. Fillimi i një vizioni të ri Titulli “Profesor” nuk është fundi i rrugëtimit, por fillimi i një kapitulli të ri: atë të udhëheqjes akademike, të krijimit të vizioneve për të ardhmen e arsimit, kërkimit dhe shoqërisë. Profesori i vërtetë nuk ndalet te arritja, por shndërrohet në frymëzim për të tjerët, ai duhet të rrezatojë mbi të gjitha mirësi dhe të kontribuojë për përparimin e gjithë komunitetit, me të cilin ai bashkëpunon dhe madje edhe më gjerë. Pyetje: 6. I nderuar Prof. Xhuvani: Si ka evoluar shkenca e elektronikës dhe informatikës në Shqipëri gjatë këtyre dekadave, dhe cilat boshllëqe presin vizion dhe guxim akademik për t’u mbushur? Pergjigje: Prof. Xhuvani Shkenca e elektronikës dhe informatikës në Shqipëri ka kaluar një proces të ngadaltë, por të qëndrueshëm zhvillimi që nga fundi i viteve ’60 e deri në ditët e sotme. Nga përpjekjet e para për ndërtimin e laboratorëve modestë elektronikë dhe përdorimin e kompjuterëve të parë, deri te përhapja masive e teknologjisë digjitale në arsimin, administratën dhe jetën e përditshme, Shqipëria ka bërë hapa të rëndësishëm drejt modernizimit teknologjik. Megjithatë, ky rrugëtim nuk ka qenë linear dhe përballet ende me boshllëqe që kërkojnë vizion strategjik dhe guxim akademik për t’u mbushur. Në periudhën e tranzicionit pas viteve ’90, përhapja e kompjuterëve personalë dhe hapja ndaj botës solli një revolucion të vërtetë në informatikë. Universitetet shqiptare filluan të krijojnë departamente të informatikës dhe elektronikës, ndërsa brezat e rinj u përfshinë gjithnjë e më shumë në fushat e programimit, rrjeteve kompjuterike dhe telekomunikacionit. Në dekadat e fundit, teknologjia ka depërtuar në pothuajse çdo sektor të ekonomisë, duke transformuar mënyrën se si punojmë, mësojmë dhe komunikojmë. Megjithatë, përtej këtij progresi, sfidat strukturore dhe akademike mbeten të dukshme. Një ndër boshllëqet kryesore është mospërputhja midis formimit universitar dhe nevojave reale të tregut të punës. Programet mësimore shpesh mbeten teorike, ndërsa lidhja me industrinë dhe inovacionin është ende jo në nivelet që kërkon koha. Po kështu, kërkimi shkencor në fushën e elektronikës dhe informatikës mbetet i fragmentuar dhe me mbështetje të kufizuar financiare. Shqipëria ka pak qendra të mirëfillta kërkimore që të prodhojnë dije origjinale, dhe mungon kultura e bashkëpunimit ndërmjet universiteteve, bizneseve dhe institucioneve publike e jo publike. Një tjetër boshllëk lidhet me mendësinë akademike. Ndërsa bota ecën drejt inteligjencës artificiale, automatizimit dhe teknologjive kuantike, universitetet shqiptare shpesh mbeten të përqendruara në njohuri bazë, pa e nxitur mjaftueshëm kreativitetin, kërkimin e pavarur dhe guximin për të eksperimentuar. Pikërisht këtu lind nevoja për vizion dhe guxim akademik - për të formuar breza që nuk mjaftohen me ndjekjen e teknologjisë, por që kontribuojnë në krijimin e saj. Nga ky këndvështrim ndërkombëtarizimi i arsimit në përgjithësi dhe i atij të lartë në veçanti si edhe i kërkim-zhvillimit është një aspekt i rëndësishëm për të arritur objektivat akademikë të këtij shekulli. E ardhmja e shkencës elektronike dhe informatike në Shqipëri do të varet nga aftësia për të ndërtuar një ekosistem të qëndrueshëm inovacioni: institucione arsimore e institute apo qendra kërkimore që bashkëpunojnë me industrinë, kërkues që mbështeten financiarisht dhe intelektualisht, dhe politika publike që e kuptojnë rolin e dijes si motor zhvillimi. Vetëm përmes bashkimit të vizionit akademik me guximin intelektual mund të mbushet boshllëku midis dijes teorike dhe aplikimit praktik — duke e kthyer Shqipërinë nga konsumator i teknologjisë edhe në krijues të saj. Pyetje: 7. I nderuar Prof. Xhuvani: Studentët ju kujtojnë si profesorin që mësonte logjikën dhe strukturën me durim. Si mund të lidhet kjo qasje me mjetet moderne, si Microsoft Access, dhe prog e tjera, ku logjika dhe organizimi i të dhënave ofrojnë shembuj konkretë të aplikimit të dijes? Pergjigje: Prof. Xhuvani Shekulli XXI po përjeton një transformim të thellë të mënyrës se si krijohet, ruhet dhe analizohet informacioni. Në qendër të këtij transformimi qëndron shkenca e të dhënave — një disiplinë që bashkon matematikën, statistikën, informatikën dhe logjikën analitike — dhe inteligjenca artificiale (IA), e cila i jep këtyre të dhënave kuptim, autonomi dhe aftësi për të mësuar. Evolucioni i tyre i përbashkët përfaqëson jo vetëm një përparim teknologjik, por një ndryshim paradigmatik në mënyrën se si njeriu ndërvepron me dijen dhe vendimmarrjen. Në dekadat e fundit, aplikacionet informatike janë shndërruar nga mjete ndihmëse në sisteme inteligjente që kuptojnë, analizojnë dhe parashikojnë sjellje njerëzore. Nga motorët e kërkimit dhe sistemet e rekomandimit, deri te mjekësia digjitale dhe ekonomia algoritmike, inteligjenca artificiale ka depërtuar në çdo aspekt të jetës moderne. Ky evolucion ka bërë që të dhënat të mos jenë më vetëm produkte të aktivitetit njerëzor, por lëndë e parë strategjike që ushqen inovacionin, politikë-bërjen dhe zhvillimin ekonomik. Vizioni për të ardhmen e shkencës së të dhënave duhet të ndërtohet mbi tri shtylla kryesore: Etika dhe transparenca, që garantojnë përdorimin e drejtë dhe të sigurt të të dhënave; Ndër-disiplinariteti, që bashkon shkencëtarët e informatikës me sociologët, juristët dhe ekonomistët; Aftësitë krijuese dhe kritike, që përgatisin profesionistë të aftë të kuptojnë jo vetëm algoritmet, por edhe ndikimet e tyre shoqërore. Për vendet në zhvillim si Shqipëria, kjo është një mundësi unike për të kapërcyer fazat tradicionale të industrializimit dhe për të ndërtuar një ekonomi të bazuar në dije. Universitetet duhet të orientojnë kërkimin drejt aplikimeve praktike të IA-së në bujqësi, shëndetësi, mjedis dhe administratë publike, duke krijuar platforma që e lidhin inovacionin akademik me nevojat reale të shoqërisë. Megjithatë, për të realizuar këtë vizion nevojitet guxim intelektual dhe strategji kombëtare. Shqipëria duhet të investojë në infrastrukturë digjitale, në burime të hapura të të dhënave dhe në programe studimi që nxisin eksperimentimin, jo vetëm riprodhimin e dijes ekzistuese. Inteligjenca artificiale nuk duhet parë si zëvendësim i njeriut, por si bashkudhëtarë në procesin e krijimit dhe kuptimit të dijes. Në përfundim, evolucioni i shkencës së të dhënave dhe aplikacioneve informatike përmes inteligjencës artificiale përfaqëson një hap drejt një epoke ku njohuria bëhet dinamike, e ndërlidhur dhe e vetëdijshme. Sfida e vërtetë e këtij vizioni është të sigurohet që teknologjia të mbetet në shërbim të njeriut — dhe që njeriu të mos humbasë aftësinë për të menduar thellë në një botë që po mëson të mendojë vetë. Pyetje: 8. I nderuar Prof. Xhuvani: Si anëtar i Këshillit të Arsimit të Lartë dhe i Bordit të Akreditimit, çfarë mësimesh keni nxjerrë mbi ndërtimin e një sistemi arsimor që respekton meritën dhe inkurajon ekselencën? Pergjigje: Prof. Xhuvani. Reforma e arsimit të lartë në Europë, e njohur si Procesi i Bolonjës, ka synuar të krijojë një hapësirë të përbashkët arsimore Europiane, të bazuar në standarde të përbashkëta, transparencë, mobilitet dhe njohje të ndërsjellë të diplomave. Për Shqipërinë, përfshirja në këtë proces ka qenë një hap i rëndësishëm drejt modernizimit të sistemit universitar dhe integrimit në rrjetin akademik Europian. Megjithatë, përtej strukturës formale të cikleve të studimeve (Bachelor, Master, Doktoraturë), sfida thelbësore mbetet ndërtimi i një sistemi që respekton meritën dhe inkurajon ekselencën reale. Një ndër mësimet kryesore të nxjerra nga zbatimi i Bolonjës është se standardizimi nuk është sinonim i cilësisë. Ndërsa procesi ka sjellë transparencë në kreditimin dhe krahasueshmërinë e programeve, ai nuk garanton automatikisht meritokraci. Cilësia varet nga kultura institucionale, nga mënyra se si matet performanca akademike dhe nga aftësia e institucioneve për të vlerësuar arritjet në bazë të kontributit real e jo të formës. Në këtë kuptim, respektimi i meritës kërkon integritet institucional, rregulla të qarta për vlerësim dhe një sistem që shpërblen përpjekjen, krijimtarinë dhe përgjegjësinë shkencore. Një tjetër mësim i rëndësishëm është se ekselenca nuk mund të prodhohet pa motivim dhe pa mbështetje reale. Universitetet duhet të krijojnë mjedise që nxisin kërkimin, inovacionin dhe bashkëpunimin ndër-disiplinor. Kjo do të thotë të investohet në laboratorë, në projekte kërkimore, në partneritete ndërkombëtare dhe në trajnime të vazhdueshme për pedagogët. Vetëm kështu meritokracia nuk mbetet një parullë, por shndërrohet në kulturë pune dhe në filozofi institucionale. Procesi i Bolonjës ka mësuar gjithashtu se arsimi i lartë nuk është thjesht sistem kreditesh, por një sistem vlerash. Respektimi i meritës kërkon drejtësi në përzgjedhje, transparencë në vlerësim dhe ndershmëri në administrim. Ekselenca, nga ana tjetër, kërkon frymë vizioni dhe mbështetje për talentet që sfidojnë rutinën dhe krijojnë dije të re. Në mungesë të këtyre elementeve, reforma mbetet sipërfaqësore, ndërsa universiteti rrezikon të humbasë rolin e tij formues dhe emancipues. Në përfundim, mësimi më i rëndësishëm që del nga përvoja Europiane dhe shqiptare është se një sistem arsimor meritokratik ndërtohet mbi tri shtylla: transparencë, përgjegjësi dhe kulturë akademike të ndershme. Vetëm duke i integruar këto vlera në çdo hallkë të procesit arsimor, mund të krijohet një mjedis që jo vetëm respekton meritën, por edhe ushqen ekselencën si motor të zhvillimit kombëtar dhe Europian. Pyetje: 9. I nderuar Prof. Xhuvani: A mendoni se Shqipëria e sotme i jep vendin që meriton dijes dhe kërkimit shkencor, apo ende mbizotëron një realitet ku njohuria është e nënvlerësuar? Pergjigje: Prof. Xhuvani Në Shqipërinë e sotme, ku zhvillimi shoqëror dhe ekonomik përballet me ritmet e shpejta të globalizimit, dija dhe kërkimi shkencor duhet të ishin themeli mbi të cilin ndërtohet çdo strategji kombëtare. Megjithatë, realiteti tregon se, ndonëse fjala “inovacion”, “arsim cilësor” dhe “shkencë” janë bërë pjesë e “discours”-it publik, njohuria ende mbetet e nënvlerësuar në praktikë. Ajo shpesh trajtohet si një dekor institucional më shumë sesa si një forcë që orienton zhvillimin dhe progresin. Sistemi arsimor shqiptar ka bërë përpjekje për të harmonizuar strukturat e tij me standardet Europiane, përmes reformave si Procesi i Bolonjës dhe krijimit të agjencive të akreditimit. Megjithatë, këto ndryshime shpesh kanë qenë më shumë formale me bazë dokumentore sesa përmbajtësore. Kërkimi shkencor, që është zemra e çdo universiteti modern, mbetet i kufizuar në burime, në mbështetje financiare dhe në motivim institucional. Shumë studiues përballen me mungesë infrastrukture, literaturë të përditësuar dhe kushte pune që nuk nxisin as përkushtim, as krijimtari. Për më tepër, shoqëria shqiptare ende nuk e vlerëson sa duhet dijen si kapital social. Në vend që të jetë baza mbi të cilën ndërtohet autoriteti profesional dhe moral, njohuria shpesh i nënshtrohet ndikimeve politike, lidhjeve personale apo interesave afatshkurtra. Ky fenomen krijon një kulturë të dobët të meritokracisë, ku ekspertiza zëvendësohet nga opinioni, dhe kërkimi nga retorika. Si pasojë, shumë të rinj të talentuar zgjedhin të zhvillojnë karrierën jashtë vendit, duke e varfëruar më tej potencialin shkencor kombëtar. Megjithatë, ka edhe shenja pozitive. Universitetet shqiptare po përpiqen gjithnjë e më shumë të lidhen me projekte ndërkombëtare kërkimore, të nxisin “star-tup”-e teknologjike dhe të promovojnë ndërveprimin ndër-disiplinor. Brezi i ri i studiuesve dhe pedagogëve po tregon se ekziston një energji e re, që kërkon të sjellë integritet, profesionalizëm dhe vizion të ri në shkencë. Ajo që mungon është vullneti institucional për ta bërë dijen prioritet kombëtar — jo si slogan, por si politikë konkrete zhvillimi. Mund të thuhet se Shqipëria e sotme ndodhet midis aspiratës për të vlerësuar dijen dhe realitetit të një kulture që ende nuk e njeh plotësisht fuqinë e saj. Përderisa kërkimi shkencor nuk shihet si investim dhe jo si shpenzim, dhe dijetarët si motorë të zhvillimit e jo si spektatorë të tij, vendi nuk mund të ndërtojë një të ardhme të qëndrueshme. Një shoqëri që nuk vlerëson dijen, rrezikon të mbetet konsumator i ideve të të tjerëve — dhe jo krijuese e vizioneve të veta. Pyetje: 10. I nderuar Prof. Xhuvani: Çfarë këshille do t’i jepnit një të riu që sot fillon studimet në inxhinieri apo informatikë, në një epokë kur inteligjenca artificiale rishkruan rregullat e lojës dhe krijon mundësi dhe sfida të reja? Pergjigje: Prof. Xhuvani Të studiosh sot inxhinieri apo informatikë do të thotë të hysh në një botë ku rregullat e dijes dhe të krijimit po rishkruhen çdo ditë. Inteligjenca artificiale (IA) ka shndërruar mënyrën se si programojmë, ndërtojmë sisteme dhe marrim vendime. Por më shumë se çdo teknologji tjetër, ajo po sfidon njeriun të kuptojë se çfarë do të thotë të jesh krijues, mendimtar dhe i përgjegjshëm në një epokë të automatizuar. Këshilla e parë për çdo student që hyn në këtë fushë është: mos mëso vetëm për të përdorur teknologjinë — mëso të mendosh përtej saj. Algoritmet mund të mësojnë modele, por vetëm mendja njerëzore mund të kuptojë domethënien, kontekstin dhe pasojat. Inxhinieria dhe informatika nuk janë thjesht profesione; ato janë mënyra për të ndërtuar realitete të reja. Prandaj, mendo gjithmonë jo vetëm se si funksionon diçka, por edhe pse duhet të funksionojë në atë mënyrë dhe çfarë ndikimi ka në jetën njerëzore. Këshilla e dytë është të mos kesh frikë nga ndryshimi. Epoka e inteligjencës artificiale kërkon fleksibilitet dhe aftësi për të mësuar gjatë gjithë jetës. Ajo që sot quhet “e re”, nesër bëhet standard. Prandaj, suksesi nuk qëndron në zotërimin e një teknologjie të vetme, por në aftësinë për të kuptuar parimet që qëndrojnë pas saj. Një programues i mirë nuk është ai që di më shumë gjuhë kodimi, por ai që di të mendojë si inxhinier - logjikisht, sistematikisht dhe me shpirt krijues. Këshilla e tretë është të mos harro dimensionin njerëzor të shkencës. Inteligjenca artificiale mund të imitojë mënyrën se si njeriu mendon, por jo mënyrën se si ai ndien, bashkëpunon apo ëndërron. Shkenca nuk është vetëm rezultat, por edhe përgjegjësi. Çdo inovacion teknologjik mbart një ndikim etik, shoqëror dhe kulturor. Inxhinieria e vërtetë është ajo që përmirëson jetën, pa e zvogëluar njeriun. Së fundi, mbaj mend se epoka e inteligjencës artificiale nuk është fundi i krijimtarisë njerëzore - është fillimi i saj i ri. Ndërsa makinat mësojnë të përpunojnë të dhëna, njerëzit duhet të mësojnë të ndërtojnë ide. Kërko gjithmonë kuptim në atë që bën, bashkëpuno me të tjerët, dhe mos ndal së pyeturi. Sepse pyetjet e tua do të jenë gjithmonë më të vlefshme se përgjigjet që do të japë një algoritëm. Në një botë që ndryshon me shpejtësinë e kodit, dija, etika dhe kurajoja për të menduar ndryshe do të mbeten forcat që do ta bëjnë një inxhinier të vërtetë jo vetëm të suksesshëm, por të domosdoshëm për shoqërinë. Pyetje: 11. I nderuar Prof. Xhuvani: Ju jeni shembull i njeriut që punon në heshtje, larg protagonizmit mediatik. Cila është filozofia që ju udhëheq: heshtja si forcë apo modestia si strategji e qëndrueshme e suksesit? Pergjigje: Prof. Xhuvani Në një botë ku zhurma shpesh zëvendëson mendimin dhe mundohet të krijojë superioritetin artificial ndaj të tjerëve, e ku shfaqja shpesh vlen më shumë se përmbajtja, lind pyetja thelbësore: a është më e vlefshme të heshtësh apo të jesh modest? A është heshtja një shenjë force, apo modestia rruga e vërtetë drejt suksesit të qëndrueshëm? Heshtja, në thelb, është forca e brendshme që lind nga vetëdija. Ajo nuk është mungesë fjalësh, por prania e mendimit. Heshtja i jep njeriut hapësirën për të vëzhguar, për të kuptuar dhe për të reaguar me maturi. Në fushën e dijes, të artit apo të udhëheqjes, njerëzit që kanë ditur të heshtin në kohën e duhur kanë qenë shpesh ata që kanë folur më me peshë kur ka ardhur momenti. Heshtja është shenjë e forcës mendore dhe emocionale: ajo kërkon vetëkontroll, dinjitet dhe besim në vlerat e tua, pa pasur nevojë për miratim të menjëhershëm. Por modestia shkon edhe më thellë - ajo është filozofia e qëndrueshme e suksesit. Ndryshe nga heshtja, që mund të jetë e përkohshme, modestia është një gjendje e përhershme e shpirtit. Të jesh modest nuk do të thotë të nënvlerësosh veten, por të kuptosh kufijtë e dijes dhe forcës njerëzore. Njeriu sa më shumë fiton njohuri, aq më shumë e kupton se dija e tij nuk është e pakufizuar - përkundrazi. Modestia të lejon të mësosh gjithmonë, të vlerësosh të tjerët dhe të ecësh përpara pa u humbur në iluzionin e vetë-lavdisë. Në një botë që ndryshon me shpejtësi, vetëm ai që mbetet modest arrin të përshtatet, sepse modestia është rrënja e përmirësimit të vazhdueshëm. Nëse heshtja është forca që mbron vlerat e brendshme, modestia është strategjia që i çon ato përpara. Heshtja është qëndrimi i urtisë, ndërsa modestia është rruga e urtisë. Një njeri i heshtur mund të ruajë dinjitetin e tij, por një njeri modest ndërton besimin e të tjerëve. Në planin profesional dhe akademik, modestia është ajo që e bën dijetarin të kërkojë më shumë, inxhinierin të eksperimentojë më thellë dhe udhëheqësin të dëgjojë më mirë. Në fund, forca dhe suksesi nuk janë të kundërta me heshtjen dhe modestinë — janë pasojë e tyre. Në një epokë ku njeriu matet me fjalët që thotë dhe imazhin që projekton, ai që zgjedh të heshtë për të kuptuar dhe të mbetet modest për të mësuar, fiton një lloj suksesi që nuk shteron: suksesin e karakterit dhe të urtësisë. Prandaj, nëse duhet zgjedhur një filozofi udhëheqëse, ndoshta modestia është rruga më e qëndrueshme, ndërsa heshtja është forca që e ushqen. Sepse vetëm ai që di të heshtë me dinjitet dhe të ecë me përulësi mund të ngjitet me qëndrueshmëri drejt majave të vërteta të suksesit. Pyetje: 12. I nderuar Prof. Xhuvani: Besoni se ka një lidhje mes matematikës, etikës dhe shpirtit njerëzor — pra se logjika dhe saktësia mund të na bëjnë edhe më të mirë si qenie? Pergjigje: Prof. Xhuvani. Në pamje të parë, matematika duket si një shkencë e ftohtë - e ndërtuar mbi logjikë, rregulla dhe saktësi absolute. Ndërsa etika dhe shpirti njerëzor lidhen me ndjenja, vlera, dilema morale dhe ndërgjegje. Por në thelb, të trija këto fusha ndajnë një kërkim të përbashkët: kërkimin e harmonisë dhe të së vërtetës. Matematika është gjuha e rendit - ajo na mëson se çdo gjë ka një strukturë, një ekuilibër, një lidhje. Çdo ekuacion është një formë drejtësie: ajo kërkon barazi, drejtim dhe saktësi. Kur mendja ushqehet me logjikë dhe me mendim të qartë, ajo fillon të njohë peshën e çdo veprimi - dhe ky është pikërisht thelbi i etikës. Në një mënyrë të fshehtë, mendimi matematik ushtron shpirtin për të qenë i drejtë: për të mos e anuar gjykimin, për të parë pasojat, për të kërkuar ekuilibrin në vend të skajshmërisë. Etika, nga ana tjetër, është matematika e zemrës. Ajo kërkon që veprimet tona të jenë në harmoni me parimet - njësoj si një sistem që kërkon konsistencë logjike. Një akt etik është si një formulë e saktë: nëse një hallkë bie, i gjithë sistemi prishet. Prandaj, njeriu që mëson të mendojë me logjikë, shpesh mëson edhe të jetojë me drejtësi. Ai kupton se çdo fjalë, si çdo numër, ka peshë; çdo gabim ka pasojë; çdo e mirë që shpërndahet, shumëzohet. Por në këtë trekëndësh, shpirti njerëzor është lidhja që i jep kuptim të gjithës. Pa shpirt, matematika do të ishte vetëm mekanikë, dhe etika vetëm rregull. Shpirti është ai që i jep ndjesi moralitetit dhe ndriçim logjikës. Ai bën që numrat të marrin jetë dhe që parimet të shndërrohen në vlera të jetuara. Në këtë kuptim, matematika ushqen mendjen dhe forcon logjikën pavarësisht nga sfera ushtrimit profesional të qenieve njerëzore, etika formon karakterin, dhe shpirti i bashkon të dyja në urtësi. Së fundmi, logjika dhe saktësia mund të na bëjnë më të mirë si qenie, nëse nuk mbeten vetëm në mendje, por prekin ndërgjegjen. Sepse kur njeriu mëson të mendojë drejt, ai mëson edhe të ndiejë drejt. Matematika bëhet mësuese e virtytit, ashtu si etika që është arti i së mirës, dhe shpirti - vendi ku të dyja takohen për të formësuar njeriun e plotë. Pyetje: 13. I nderuar Prof. Xhuvani: Nëse do të përmblidhnit gjithë karrierën tuaj në një fjali, cila do të ishte ajo që do t’u linte brezave të rinj si trashëgimi shpirtërore dhe profesionale? Pergjigje: Prof. Xhuvani. Nga pikëpamja shpirtërore trashëgimia më fisnike, që do të doja t’u lija brezave të rinj është ruajtja si gjënë më të shenjtë të qelizës ekzistenciale të shoqërisë njerëzore, familjes; respekti ndaj kujtimit të paraardhësve dhe rrethit familjar në kuptimin më të gjerë të fjalës, dashuria, respekti e dhembshuria ndaj bashkëshortes dhe fëmijëve. Kam pasur fatin të jem rritur në gjirin e një familje që prej tre brezash ka dhënë gjithçka për arsimin kombëtar dhe gjuhën shqipe pa asnjë kufizim dhe ku parimet morale të shoqërisë njerëzore ishin udhërrëfyesi i jetës. Përsa i përket familjes sime të vogël, përsëri, kam pasur fatin e madh të ndaj jetën time me një bashkëshorte që mbi gjithçka ka vënë familjen dhe, mbi të gjitha, vajzën tonë të vetme, e cila ka qenë, është dhe do të jetë gjithnjë epiqendra e botës sonë të vogël. Gjatë gjithë kohës e kemi mbështetur me gjithçka që kemi pasur duke i mundësuar realizimin e projekteve të saj të jetës. Sot unë jam një baba krenar për atë, që ajo ka arritur në jetë. Përsa i përket karrierës sime akademike dhe jetës në përgjithësi më është dashur shpesh që të përballem me dilemën nëse zgjedhjet e mija kanë qenë të duhurat ose jo. Këtë pyetje besoj e bëjnë, herët ose vonë, të gjitha qeniet njerëzore. Përgjigjen e kësaj dileme, sipas mendjes sime, e ka dhënë në shekullin që shkoi matematikani filozof amerikan Cassius Jackson Keyser i cili thoshte : ‘’... absolute certainty is a privilege of uneducated mind and fanatics.....”. Në çdo çast të jetës duhet ruajtur mendja e hapur dhe mençuria për të ndryshuar mendimin ose sjelljen nëse evidenca e fakteve çon në rezultate absurde; e kombinuar kjo me vendosmërinë për të mos humbur gjithsesi drejtimin themelor të jetës ose karrierës. Ndërsa ndërmjet botimeve të mija, që mendoj se “kanë bërë karrierë” pranë studentëve ose kolegëve, mund të përmendja: Tekste dhe monografi: Identification paramétrique - LEEI, ENSEEIHT 1998 - monografi (A. Xhuvani); Identificateur exponentiel - LEEI - ENSEEIHT 2000 - monografi (A. Xhuvani, J. Faucher); Zhvillimi kurrikular në Universitetin Politeknik të Tiranës - grup autorësh 2000; Elektronika e fuqisë – (A. Xhuvani) tekst mësimor 2004/2018; Bazat e të dhënave dhe teknologjitë e tyre – (A. Xhuvani) tekst mësimor 2017. Artikuj: “Identification en vue de la commande pour une sustentation magnetique” Aleksandër Xhuvani, Maurice Fadel, Jean Faucher, INPT-ENSEEIHT, CETSIS 2003 “Aplikacion i « data wharehouse » për studimin e variancës së portofolit të aksioneve në bursë” Aleksandër Biberaj, Sarah Xhuvani, Aleksandër Xhuvani, Buletini i Shkencave, Universiteti Politeknik i Tiranës 2022. © 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author Prestige Magazine All rights reserved.

Rrevista Prestige #AcademicPersonality #inspiration Personalitete të arsimit që frymëzojnë me kualitet ne dije dhe ne shërbimin publik. Prof.asc. Anila Boshnjaku. Portret i Anila Boshnjakut Një Rrugëtim mes Dijes dhe Politikëbërjes – Reflektim mbi veprën e Prof. Assoc. Anila Boshnjaku Në çdo periudhë historike, ekzistojnë individë që e jetojnë dijen jo si një qëllim më vete, por si një urë midis shkencës dhe jetës publike. Prof. Assoc. Anila Boshnjaku është një prej këtyre figurave të rralla që i ka dhënë kuptim konkret filozofisë së shërbimit publik dhe ndërlidhjes së mendimit akademik me zhvillimin shoqëror. Profili i saj si ekonomiste dhe eksperte e lartë me mbi 25 vite përvojë profesionale në integrimin evropian dhe bashkëpunimin për zhvillim, ekonominë bujqësore, tregtinë ndërkombëtare, , është një dëshmi e një përkushtimi të qëndrueshëm ndaj vizionit për një shoqëri të ndërtuar mbi dije, koherencë politike dhe integritet profesional. Ajo kombinon kërkimin shkencor, këshillimin strategjik dhe menaxhimin e projekteve ndërkombëtare në Shqipëri dhe Ballkanin Perëndimor. Ka aftësi të dëshmuara për të ndërlidhur institucionet qeveritare, donatorët ndërkombëtarë dhe akademinë nëpërmjet politikave të bazuara në evidencë dhe koordinimit strategjik — një mision që kërkon jo vetëm dije teknike, por edhe një ndjeshmëri të thellë për ritmet e shoqërisë dhe dinamikat institucionale. Formimi i saj akademik është i thellë dhe i qëndrueshëm: Doktoraturë (PhD) në Ekonomi Bujqësore – Universiteti Bujqësor i Tiranës, 1999; Master i Shkencave në Zhvillim Rural dhe Bujqësor – Institut Agronomique Méditerranéen de Montpellier, Francë (1993–1995); Diplomë Bachelor në Ekonomi Politike – Fakulteti i Ekonomisë, Universiteti i Tiranës (1986–1990). Ky itinerar nuk është thjesht një listë datash dhe institucionesh, por një dëshmi e një udhëtimi intelektual që shpaloset në tre nivele: rrënjosje në traditën shqiptare, përvetësim i metodave ndërkombëtare, dhe ndërtim i një vizioni të integruar për zhvillimin. Në thelb të këtij formimi qëndron një filozofi e dijes si proces emancipues — jo vetëm për individin që e përvetëson, por edhe për shoqërinë që përfiton nga produkti i saj, ku arsimimi përfaqëson një ndërthurje të qasjes empirike me mendimin strategjik. Në fushën e hartimit të politikave dhe integrimit evropian, ajo ka ndërtuar ura reale midis Shqipërisë dhe arkitekturës së bashkëpunimit evropian. Përvoja e saj në përafrimin e legjislacionit kombëtar, negociatat e Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe koordinimin e instrumenteve të BE-së si CARDS, IPA I & II, dëshmon për një vetëdije të lartë institucionale, dhe përkushtim ndaj proceseve që i japin shtetit një infrastrukturë moderne. Udhëheqja e proceseve të ndërtimit institucional, përmes rolit të saj si Sekretare e Përgjithshme në Ministrinë e Integrimit Evropian dhe si Drejtore e Përgjithshme e Drejtorisë së Pergjithshme te Financimit dhe Kontraktimit (CFCU) në Ministrinë e Financave, e vendos atë në një kategori të lartë profesionistësh që kanë ditur të shkrijnë strategjinë me praktikën dhe vizionin me menaxhimin teknik. Filozofia e saj në këtë fushë është e qartë: zhvillimi nuk është një akt teknik, por një proces i përbashkët ku qeverisja, integrimi dhe zhvillimi ekonomik ecin në harmoni. Me një doktoraturë në Ekonomi Bujqësore dhe Master Shkencor në Zhvillim Rural dhe Bujqësor (IAM Montpellier, France), Ajo mbetet një ndër zërat më të qartë në analizën e politikave tre zhvillimit rural, zhvillimin e zinxhirëve të vlerës dhe inovacionin nw bujqesi pwrmes E-agriculture. Aftësia për të parë bujqësinë jo thjesht si sektor prodhimi, por si një organizëm shoqëror ku ekonomia, natyra dhe komuniteti ndërthuren, është tipari më i spikatur i qasjes së saj. Autore dhe koordinatore e studimeve për FAO, IFC, WWF, ANRD dhe institucione të tjera mbi konkurrueshmërinë, qëndrueshmërinë dhe ndikimin socio-ekonomik të projekteve rurale, ajo i sheh zonat rurale jo si një hapësirë të mbetur pas, por si një laborator të gjallë të zhvillimit të qëndrueshëm. Si menaxhere e kompleksitetit eshte per te një art në vetvete ekspertiza e saj në Menaxhimin e Ciklit të Projekteve (PCM), në vlerësimin dhe monitorimin e projekteve të BE-së, Bankës Botërore, GIZ dhe SIDA, dëshmi te një kompetence që tejkalon kufijtë e teknikës. Të jesh në gjendje të planifikosh ,zbatosh dhe vlerësosh fonde shumëdonatore do të thotë të zotërosh artin e koordinimit, të leximit të realitetit institucional dhe të projektimit të qëndrueshmërisë afatgjatë. E për më tej të trajnosh e japësh konsulencë për institucionet e pushtetit vendor dhe qëndror në fushat e buxhetimit, prokurimit, Monitorimit dhe Vlerësimit e menaxhimit të granteve, do të thotë të ndërthurësh mjeshtërisht ekspertizën teknike me misionin e edukimit publik. Në rolin e saj si Zyrtare e Politikave dhe Advokacisë për WWF Adria, dhe në bashkëpunim me organizata të tjera ndërkombëtare, ajo ka ndërtuar ura midis ruajtjes së natyrës dhe zhvillimit socio-ekonomik. Ky dimension i karrierës së saj është thellësisht filozofik: ai flet për një koncept të zhvillimit të përgjegjshëm, ku vendimet politike nuk janë thjesht vendime burokratike, por akte me ndikim mbi natyrën dhe jetën njerëzore. Aftësia e saj për konsultime me palët e interesit, planifikim pjesëmarrës dhe dialog politik në kontekste ndërkufitare (Shqipëri, Kosovë, Maqedoni e Veriut, Kroaci, Turqi), si dhe drejtimi i Trupës së Certifikimit të Auditorëve të Jashtëm dhe Komitetet e Përbashkëta të Monitorimit për programe të fqinjësisë së re të BE-së, dëshmojnë për një personalitet që kupton rrjetin e ndërlikuar të bashkëjetesës ndërkombëtare. Akademia per Anilen eshtë rrënja e çdo vizioni të qëndrueshëm Si pedagoge dhe kërkuese në Universitetin Bujqësor të Tiranës në fushat e Politikave Bujqësore, Tregtisë Ndërkombëtare dhe Makroekonomisë, ajo ka ndikuar në formimin e shumë brezave të rinj ekonomistësh. Zhvillimi i kurrikulave dhe udhëheqja e tezave të Doktoraturës nuk janë për të akte formale, por forma të përhapjes së dritës intelektuale. Ajo komunikon me qartësi në gjuhët angleze, frënge dhe italiane, duke e kthyer dijen në një gjuhë të përbashkët ndërkombëtare. Ajo ka dhe pozicione në shërbim të shtetit dhe zhvillimit Gjatë karrierës, Prof. Assoc. Boshnjaku ka mbajtur pozicione të larta në administratën publike, bashkëpunimin ndërkombëtar dhe akademi, përfshirë Drejtore e Përgjithshme e Njësisë Qendrore të Financimit dhe Kontratave (CFCU) në Ministrinë e Financave, Sekretare e Përgjithshme në Ministrinë e Integrimit Evropian, Drejtore e Parqeve Industriale dhe Zonave të Lira në Ministrinë e Ekonomisë, Shefe e Kabinetit të Zëvendëskryeministrit, dhe Drejtore e Drejtorisë së Analizës Ekonomike dhe Tregtisë në Ministrinë e Bashkëpunimit Ekonomik dhe Tregtisë. Gjithashtu ka shërbyer si Oficere Politike dhe Advokacie në WWF Adria, Konsulente dhe Vlerësuese për IFC, FAO, Bankën Botërore, GIZ, Komisionin Evropian dhe ANRD, ndërsa aktualisht vazhdon veprimtarinë si pedagoge dhe kërkuese në Universitetin Bujqësor të Tiranës. Kjo shtrirje e pozicioneve tregon për një trajektore ku dija dhe qeverisja bashkëveprojnë jo për dominim, por për ndërtim të përbashkët Eshte promovuese e traditave te vendlindjes se prinderve te saj , Lunxherise. Me pjesemarrjen e saj ne kryesine e shoqerise se Lunxhioteve te Tiranes, percjell me shume pasion e dashuri trashegimine kulturore te kesaj treve. Leximi, shkrimi i poezive dhe basketbolli janë interesat e saj personale, të thjeshta në dukje, por thellësisht domethënëse. Anila ka shkuar librin me poezi “ Lexoma shpirtin”, ku poezia i jep formë ndjenjës, leximi ushqen mendimin. Ajo aktivizohet vullnetarisht me Shoqatën Partizani Basket, ku mban pozicionin e Sekretares së Përgjithshme , ku pasioni për sportin e lidh me ritmin e jetës kolektive. Kjo është dëshmia më e bukur se pas çdo profesionisti të madh qëndron një njeri që di të jetojë me thellësi. Rrugëtimi profesional i Prof. Assoc. Anila Boshnjaku është një histori e ndërlidhjes harmonike mes dijes dhe politikëbërjes, shërbimit dhe vizionit. Ajo përfaqëson një model të rrallë ku akademia nuk qëndron në kullën e fildishtë, por hyn në zemër të institucioneve për t’i ndryshuar ato nga brenda. Në kohë kur bota kërkon mendim të thellë dhe veprim të përgjegjshëm, shembuj si ky janë busull morale dhe intelektuale për brezat që vijnë. Analizë e përgjithshme e kërkimeve shkencore të Anila Boshnjaku (me ton estetik dhe filozofik) Në rrjedhën e kërkimeve të saj, Anila Boshnjaku shfaqet si një urë elegante mes tokës bujqësore dhe mendimit strategjik modern. Ajo nuk kufizohet në trajtimin e bujqësisë si një sektor prodhimi, por e sheh atë si organ të gjallë të shoqërisë, që rreh me ritmin e kohës, me frymën e njerëzve që punojnë tokën dhe me frytin që ajo u jep. Vepra e saj kërkimore është si një hartë konceptuale, ku çdo studim është një nyje ku takohen ekonomia, teknologjia, mjedisi dhe shoqëria. Në studimet e hershme, fokusi i saj ndalet mbi strukturat lokale të tregut si një reflektim mbi marrëdhënien midis prodhuesit dhe konsumatorit, mbi mënyrën si zhvillimi duhet të ndërtohet jo vetëm për tregun, por me komunitetin. Aty ndjehet filozofia e afërsisë njerëzore, ku ekonomia nuk është mekanizëm abstrakt, por trup i gjallë që ushqehet nga besimi dhe bashkëveprimi. Me kalimin e viteve, kërkimet e saj zgjerohen drejt dinamikave të eksportit dhe zhvillimit ekonomik të bujqësisë shqiptare. Ajo nuk e sheh eksportin si një thjeshtësi tregtare, por si proces kulturor dhe strategjik, ku një vend flet me botën përmes prodhimeve të veta. Në këtë pikë, ajo bëhet zë i një ekonomie që kërkon të dalë në dritë, të shpalosë potencialin e saj në skenën evropiane, duke ruajtur në të njëjtën kohë autenticitetin lokal dhe identitetin bujqësor. Një dimension i veçantë i kërkimeve të saj është mirëqeverisja dhe zhvillimi i qëndrueshëm, të cilat ajo i lidh me ekonominë qarkulluese, perceptimet shoqërore dhe strukturat institucionale. Në këto punime ndjehet një frymë kritike dhe emancipuese, një kërkim për mënyra të reja të të menduarit, ku zhvillimi nuk matet vetëm me rritje ekonomike, por edhe me dinjitet, drejtësi dhe ekuilibër me natyrën. Këtu shfaqet qartë filozofia e saj: shteti, tregu dhe toka janë tri hallka që duhen mbajtur në harmoni. Në fazën më të fundit, puna e saj shënon një kthesë domethënëse drejt teknologjisë dhe e-bujqësia, duke eksploruar lidhjen midis ICT-së dhe bujqësisë moderne. Nuk është thjesht një përqafim i risive teknologjike, por një lexim filozofik i transformimit shoqëror që sjell digjitalizimi në botën rurale. Ajo shtron pyetje të thella mbi mënyrën se si teknologjia mund të forcojë pozitën e fermerit, jo ta zëvendësojë atë; si mund të krijojë bashkëpunim, transparencë dhe zhvillim të ndjeshëm. Në të gjithë këtë udhëtim shkencor, që nga tregu lokal deri tek analizat krahasuese të politikave bujqësore evropiane, ajo ndjek një fijë filozofike të padukshme: zhvillimi i qëndrueshëm nuk është vetëm një objektiv ekonomik, por një proces etik, një marrëdhënie me natyrën dhe me njëri-tjetrin. Studimet e saj janë si një fjalor i ri i zhvillimit rural shqiptar, ku çdo term është i mbushur me jetë, me tokë, me kujtesë dhe me një horizont drejt së ardhmes. Në thelb, kërkimet e Anila Boshnjaku nuk janë thjesht faqe akademike — janë rrëfim për një shoqëri që rritet bashkë me tokën e vet. Ato janë dëshmi se shkenca, kur ndërthuret me ndjeshmëri dhe vizion, nuk prodhon vetëm të dhëna, por krijon kuptime. Në këtë mënyrë, ajo vendos një gur të qëndrueshëm në themelet e një filozofie zhvillimore shqiptare, ku njeriu, toka dhe teknologjia nuk janë kundërshtarë, por bashkëudhëtarë në një rrugëtim të përbashkët. Referenca. Kerkime Studime: Scientific activity Boshnjaku, A. (2013). Direct sale: A good alternative marketing strategy for carrot vendors in Lushnja – Albania. Journal of Food, Agriculture and Environment, 11(2), 639–643. Boshnjaku, A. (2017). Brand aëareness and consumer profile for milk: Case of the Tirana market, Albania. Annals of Marketing Management & Economics, 3(2), 113–119. Boshnjaku, A. (2020). Exports development – Trends and challenges: The case of Albanian agriculture. FIKUSZ 2020, Óbuda University, Keleti Faculty of Business and Management, 235–248. Boshnjaku, A., & Plasari, E. (2021). Role of exports in agriculture development: Trends and challenges. Metropolitan Tirana Journal of Business and Economics, 4(1). Boshnjaku, A. (2022). Circular economy for a sustainable groëth: Albanian case. International Conference “Circular Economy: Opportunities and Challenges”, Tirana, November 17–18. Boshnjaku, A. (2022). Ëell governance, economic groëth and ëellbeing: A case study from 11 Balkan countries. Journal of the Austrian Society of Agricultural Economics, 18(1). Plasari, E., Fata, I., & Boshnjaku, A. (2023). E-agriculture: A bibliometric analysis. Education-Research-Innovation (IMCERI-2022), 81–93. https://luarasi-univ.edu.al/ëp-content/uploads/2023/06/Full-Paper-Proceedings_Luarasi-Conference_2022.pdf Boshnjaku, A., & Plasari, E. (2023). The role of e-agriculture in promoting sustainable agricultural practices and rural development in Albania. 21st International Conference on Management, Enterprise, and Benchmarking. https://kgk.uni-obuda.hu/ëp-content/uploads/2023/12/MEB2023_Proceedings_1202.pdf Boshnjaku, A., Plasari, E., & Kambo, A. (2023). E-agriculture: Exploring the ICT-agriculture nexus in economic contributions. 4th International Conference on Agriculture and Life Sciences (ICOALS 4), 161–163. https://icoals4.com/ëp-content/uploads/2023/10/25.10.23_proceedings-ICOALS-4.pdf Plasari, E., & Boshnjaku, A. (2023). Bibliometric analysis of ICT applications in circular economy: Research trends. Journal of Economy and Agribusiness, 16(1), 24–42. https://ëëë.economyandagribusiness.ubt.edu.al/ Kambo Boshnjaku, A. (2023). The role of government in sustainable development: A case study from Albania. International Journal of Economics, Commerce and Management, 11(8). Gjeloshi Boshnjaku, A. (2024). Exploring perceptions of corruption: Regional disparities in Albania’s rural development. AGORA International Journal of Juridical Sciences, 18(2), 197–216. http://univagora.ro/jour/index.php/aijjs Thoma, Boshnjaku, A. (2024). SME in Albania: A descriptive analysis of business environment based on SME Policy Index. Interdisciplinary Journal of Research and Development, 11(3). Boshnjaku, A. (2024). Farmers’ characteristics as determinants of collective action: The case of greenhouse producers in Albania. Neë Medit, 2. Guri , Boshnjaku . Land and agricultural productivity: Evidences from Albania. . Boshnjaku, A., Plasari, E., Kambo, A., & Fata, I. (2025). The role of ICT and e-government in shaping agricultural economics: A comparative analysis of European countries ëith special emphasis on the Ëestern Balkans (Case study: Albania). Journal of Central European Agriculture (JCEA). Accepted for publication. https://jcea.agr.hr/en/about Boshnjaku, A., gjeloshi . (2025). Strategic communication, media synergies, and trust in rural development: A case study from Albania. Edelëeiss Applied Science and Technology, 9(7), 1496–1506. Thoma, Boshnjaku, A. (2025). Assessment of customer satisfaction in fast food restaurants: A comparative study betëeen Burger King and KFC in Tirana, Albania. International Journal of Economics, Commerce and Management, 13(3). Boshnjaku, A., & others. (2025). Understanding global perceptions of e-agriculture: A Tëitter analysis. 7th International Black Sea Modern Scientific Research Congress, July 2025. Boshnjaku, A. (2025). Strengthening the position of Albanian farmers in the dairy value chain in light of the EU Common Agricultural Policy (CAP). [Manuscript or conference proceeding; publication details unspecified]. Boshnjaku, A, Gjeloshi, A (2025)Toëard Sustainable Agriculture: Adoption and Challenges of Precision Agriculture in Albania IJEES USA“International Journal of Ecosystems and Ecology Science (IJEES) Vol. 15 (4): 347-354 (2025) ©️ 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author Prestige Magazine

📰 Revista “Prestige” është një platformë kulturore dhe akademike që synon të promovojë vlerat profesionale, të nxisë mendimin kritik dhe të frymëzojë brezat e rinj drejt lidershipit me integritet dhe vizion. E themeluar mbi parimet e dijes, përkushtimit dhe inovacionit, revista shërben si një urë lidhëse mes profesionistëve të fushave të ndryshme dhe komunitetit më të gjerë intelektual. 💡 Me një përmbajtje të pasur që përfshin artikuj studimorë, analiza kulturore, ese reflektive dhe kërkime shkencore, “Prestige” kontribuon në ndërtimin e një sistemi të qëndrueshëm vlerash, ku theksohen: Integriteti profesional Përgjegjësia qytetare Kreativiteti dhe inovacioni Barazia dhe përfshirja 📚 Nëpërmjet bashkëpunimeve me akademikë, studiues dhe profesionistë të fushave si arti, teknologjia, shkencat humane dhe mjekësia, revista vazhdon të jetë një burim i paçmuar për ata që kërkojnë cilësi, thellësi dhe vizion në përmbajtje.

Rrevista Prestige #PersonalityNobelPrize #inspiration Rubrika Nobelistë. Nobeliste, Personalitet që frymëzon dhe nxit studimet dhe kerkimet për Prof e studiues . Maria Goeppert-Mayer – Gruaja fizikane Gjermano Amerikane që i dha zë bërthamës së universit. 🌟Në historinë e fizikës moderne, emri i Maria Goeppert-Mayer ndriçon si një shembull i rrallë i inteligjencës, durimit dhe përkushtimit ndaj dijes, në një kohë kur botës akademike i mungonte zëri i grave. 🌟Ajo ishte gruaja e dytë që fitoi Çmimin Nobel në Fizikë (1963), për zbulimin e modelit të guaskave bërthamore, një teori që ndryshoi rrënjësisht mënyrën se si kuptohej struktura e atomit dhe forcat që mbajnë bashkë universin Maria u lind më 28 qershor 1906, në qytetin Kattowitz, atëherë pjesë e Perandorisë Gjermane (sot Katowice, Poloni). Ajo vinte nga një familje gjermane e arsimuar dhe me traditë akademike. Babai i saj, Friedrich Goeppert, ishte profesor i mjekësisë në Universitetin e Göttingen-it, një figurë e respektuar në fushën e pediatrisë, ndërsa nëna e saj, Maria Wolff, ishte një grua me botë kulturore dhe me vlera humaniste të thella. 🌟Maria Goeppert Mayer ishte një fizikane gjermano-amerikane që kontribuoi thellësisht në zhvillimin e fizikës bërthamore. Ajo theu barrierat gjinore në shkencë duke u bërë një nga gratë e para fituese të Çmimit Nobel në Fizikë. Jeta e saj përfshin një udhëtim akademik të jashtëzakonshëm përmes universiteteve më prestigjioze të botës. Çdo periudhë shënoi një hap drejt zbulimeve të mëdha në strukturën e kimise Ajo u specializua në fizikën kimike dhe teorike, duke bashkuar dy fusha që rrallë lidhen në mënyrë kaq të frytshme. Puna e saj ndikoi në mënyrën si kuptohet sot materia në nivel bërthamor. Nga Katowice në Göttingen e deri në San Diego, rruga e saj pasqyron historinë e një gruaje që e ndoqi shkencën përtej kufijve. Çdo qytet përfaqësonte një fazë të re të kontributit të saj shkencor 🌟Ajo hulumtoi në kimi teorike, fizikë bërthamore dhe fotonikë, duke bashkuar ide nga disiplina të ndryshme. Interesimi i saj për gratë në shkencë pasqyronte edhe vetë betejën që ajo fitoi për t’u pranuar si shkencëtare e barabartë. Mayer u mbështet nga bashkëshorti dhe kolegët e saj, ndër ta figura si Max Born, Enrico Fermi dhe Edward Teller. Marrëdhëniet e saj profesionale e ndihmuan të ndërtojë një rrjet ndikues në botën shkencore. ✨️Ajo punoi në disa prej qendrave më të rëndësishme kërkimore në SHBA, përfshirë Universitetin e Çikagos dhe UC San Diego. Edhe pse shpesh punoi pa pagesë, kontributet e saj ishin thelbësore në zhvillimin e fizikës moderne. ✨️Trashëgimia e saj ruhet në arkiva dhe universitete në të gjithë botën, përmes dorëshkrimeve, intervistave dhe librave të saj. Veprat “Statistical Mechanics” dhe “Elementary Theory of Nuclear Shell Structure” janë gurë themeli në fushat përkatëse. ✨️Maria Goeppert Mayer është simbol i inteligjencës, përkushtimit dhe qëndresës në botën e shkencës. Historia e saj frymëzon brezat e rinj, veçanërisht gratë që ndjekin karrierën në shkencë. Në një intervistë vite më vonë, Goeppert-Mayer kujtonte me humor: > “Në familjen time, ishte thuajse e natyrshme që dikush të bëhej profesor. Por askush nuk e mendonte se një vajzë mund të ndiqte të njëjtin rrugëtim.” Në moshë të re, ajo tregoi prirje të veçantë për matematikë dhe shkencë. Pasi familja u zhvendos në Göttingen, Maria hyri në një nga universitetet më prestigjioze të Europës për kohën – Universitetin e Göttingen-it, qendra e mendimit teorik ku kishin ligjëruar figura si Max Planck, Niels Bohr dhe Werner Heisenberg. Në fillim, Maria studioi matematikë, por pas një serie ligjëratash të mbajtura nga Max Born, ajo u magjeps nga mekanika kuantike, një fushë që në vitet ’20 po lindte si revolucioni më i madh në shkencën moderne. Në vitin 1930, ajo mbrojti doktoraturën me një tezë mbi absorbimin dypjesësh të dritës — një fenomen që u vërtetua eksperimentalisht vetëm 30 vjet më vonë, duke dëshmuar thellësinë e mendimit të saj teorik. Ky proces, i quajtur sot “absorbimi dypjesësh Goeppert-Mayer”, ka aplikime të rëndësishme në mikroskopinë lazer moderne — një shembull i bukur i mënyrës si ideja e një gruaje vizionare e shekullit XX vijon të ndriçojë shkencën. Në po atë vit, Maria u martua me Joseph Edward Mayer, një kimist teorik amerikan. Pas martesës, çifti u zhvendos në Shtetet e Bashkuara, ku ai u punësua si profesor, ndërsa ajo u përball me një realitet të dhimbshëm: universitetet amerikane nuk lejonin që bashkëshortet e profesorëve të zinin poste me pagesë në të njëjtin institucion. Kështu, për më shumë se 20 vjet, ajo punoi pa pagesë si asistente, bashkëpunëtore kërkimore, dhe mentore e studentëve, në universitete si Johns Hopkins University, Columbia University, dhe më vonë University of Chicago. Ajo shpesh thoshte me ironi të hidhur: >✨️ “Unë isha ‘fizikanja vullnetare’. Nuk kishte rrogë, por kishte punë – shumë punë.” E lindur në June 28, 1906 – Katowice (Poloni) në një familje akademike, e rrethuar nga dashuria për shkencën dhe dijen. Që në fëmijëri, ajo u nxit të mendonte lirshëm dhe të sfidonte kufijtë shoqërorë të kohës. 1930 – Doktoratë, Universiteti i Göttingen, Gjermani. Ajo mori doktoraturën nën drejtimin e Max Born, një nga fizikantët më të njohur të kohës. Kjo periudhë formoi bazat e saj shkencore dhe e futi në qarqet e fizikës teorike evropiane. 1930 – 1939 – Johns Hopkins University, Baltimore (MD). Punoi si asistente, më pas si bashkëpunëtore kërkimore, duke kombinuar kërkimin me mësimdhënien. Megjithëse ishte e kualifikuar, shpesh punonte pa pagesë për shkak të paragjykimeve ndaj grave në shkencë. 1939 – 1946 – Columbia University, New York (N.Y.). Gjatë Luftës së Dytë Botërore, ajo kontribuoi në Projektin Manhattan për ndërtimin e bombës atomike. Kjo periudhë shënoi një kthesë të rëndësishme në karrierën e saj shkencore dhe etike. 1941 – 1942 – Lektore, Sarah Lawrence College. Mayer ndau njohuritë e saj me studentët, duke nxitur interesin për fizikën tek gratë e reja. Edhe pse roli ishte i përkohshëm, ndikimi i saj ishte i qëndrueshëm. 1942 – 1945 – Hulumtuese, Columbia University, Projekti Manhattan. Ajo punoi në zhvillimin e teorive bërthamore që ndihmuan për kuptimin e energjisë atomike. Ishte ndër gratë e pakta të përfshira në një projekt shkencor të këtij niveli sekret. 1945 – Hulumtuese, Los Alamos Laboratory, Projekti Manhattan. Mayer bashkëpunoi me disa nga fizikantët më të mëdhenj të kohës, si Fermi dhe Teller. Eksperienca e saj në këtë projekt forcoi ekspertizën në strukturën e bërthamës. 1946 – 1959 – Argonne National Laboratory dhe University of Chicago. Ajo punoi si kërkuese e lartë dhe profesore vullnetare, duke zhvilluar teorinë që do t’i sillte Çmimin Nobel. Puna e saj për “struktura me shtresa” ndryshoi përfundimisht mënyrën si kuptohet bërthama atomike. 1956 – Anëtare e National Academy of Sciences (SHBA). Pranimi i saj në këtë institucion ishte një arritje historike për gratë në shkencë. Ajo u bë simbol i barazisë dhe i meritës akademike. 1960 – 1972 – Profesore, University of California, San Diego. Në UC San Diego, Mayer u bë një figurë udhëheqëse në ndërtimin e departamentit të fizikës. Ajo vazhdoi kërkimet dhe mentorimin e studentëve deri në fund të jetës. 🌟1963 – Çmimi Nobel në Fizikë me J. Hans D. Jensen. Ajo u shpërblye “për zbulimet rreth strukturës me shtresa të bërthamës atomike.” Ishte gruaja e dytë në histori që fitoi Çmimin Nobel në Fizikë, pas Marie Curie. February 20, 1972 – Vdekja, San Diego (Kaliforni). Maria Mayer u nda nga jeta duke lënë pas një trashëgimi të pavdekshme shkencore. Ajo mbetet një figurë frymëzuese për brezat e ardhshëm të grave shkencëtare. Pavarësisht vështirësive, ajo vazhdoi kërkimet e saj me përkushtim të rrallë, duke ndërtuar një rrjet bashkëpunimesh me fizikanë të njohur si Enrico Fermi dhe Edward Teller, me të cilët kontribuoi edhe në projekte të rëndësishme gjatë Luftës së Dytë Botërore, përfshirë studime në Laboratorin e Los Alamos Goeppert-Mayer zhvilloi idenë e modelit të guaskave bërthamore. Sipas saj, protonet dhe neutronet brenda bërthamës nuk shpërndahen rastësisht, por vendosen në nivele të caktuara energjie – “guaska” – ashtu si elektronet rreth bërthamës. Ajo zbuloi se disa numra të caktuar grimcash – 2, 8, 20, 28, 50, 82, dhe 126 – krijojnë struktura jashtëzakonisht të qëndrueshme. Këto u quajtën numrat magjikë të bërthamës, dhe përbëjnë një nga parimet themelore të fizikës bërthamore moderne. 🌟Puna e saj u shpërblye me Çmimin Nobel në Fizikë në vitin 1963, të cilin ajo e ndau me J. Hans D. Jensen dhe Eugene Wigner. Në ceremoninë e Stokholmit, me një qetësi karakteristike, ajo u shpreh: ✨️> “Nuk ka asgjë më të bukur sesa të kuptosh mënyrën se si funksionon natyra në thelbin e saj më të brishtë.”✨️ Maria Goeppert-Mayer ishte një shkencëtare e shquar, dhe një figurë që hapi rrugë për gratë në shkencë. ✨️ Ajo është sot një ikonë e rezistencës intelektuale, e kurajos akademike, dhe e dashurisë për kërkimin shkencor.✨️ Në Universitetin e San Diegos, ku kaloi vitet e fundit të karrierës, ajo u bë profesore me kohë të plotë për herë të parë në jetën e saj – në moshën 54-vjeçare. Në nder të saj, Çmimi “Maria Goeppert Mayer Award” u krijua nga American Physical Society për të inkurajuar gratë e reja në fushën e fizikës. Përveç kërkimeve, ajo ka lënë pas edhe tekste të rëndësishme, përfshirë bashkëautorësinë në librin “Elementary Theory of Nuclear Shell Structure” (1955), që mbetet një klasik i fizikës teorike. Në një nga shënimet e saj të fundit, ajo shkruante: ✨️> “Në shkencë nuk kërkojmë lavdi, por kuptim. Dhe kuptimi është gjithmonë më i vlefshëm se çmimi.”✨️ ✨️Maria Goeppert-Mayer ndërtoi një urë mes ndershmërisë intelektuale dhe pasionit për zbulim, duke dëshmuar se fuqia e mendjes njerëzore është e pakufizuar kur ushqehet me kuriozitet dhe këmbëngulje✨️. Ajo vdiq në vitin 1972, por ndikimi i saj vazhdon të ndihet në çdo laborator, çdo teori dhe çdo vajzë që guxon të ëndërrojë të bëhet shkencëtare. Në kujtesën e historisë, ajo mbetet gruaja që dëgjoi zërin e bërthamës – dhe ia mësoi botës gjuhën e saj. Referenca. listë bibliografike selektive në stilin APA, me veprat kryesore të Maria Goeppert-Mayer, publikuar si edhe disa artikuj akademikë d Mayer, M. G. (1931). Über Elementarakte mit zwei Quantensprüngen. Annalen der Physik, 9(2), 273-294. Mayer, M. G. (1929). Über die Wahrscheinlichkeit des Zusammenwirkens zweier Lichtquanten in einem Elementarakt. Naturwissenschaften, 17, 932. Mayer, M. G., Herzfeld, K. F. (1934). On the States of Aggregation. Journal of Chemical Physics, 2(1), 38-45. Mayer, M. G., Mayer, J. E., Brunauer, S. (1933). The Entropy of Polyatomic Molecules and the Symmetry Number. Journal of the American Chemical Society, 55, 37-53. Mayer, M. G., Mayer, J. E. (1933). The Polarizability of Ions from Spectra. Physical Review, 43, 605-611. Mayer, M. G. (1935). Double Beta-Disintegration. Physical Review, 48, 512-516. Mayer, M. G. (with Herzfeld, K. F.) (1934). On the Theory of Fusion. Physical Review, 46, 995-1001. Mayer, M. G., Sklar, A. L. (1938). Calculations of the Lower Excited Levels of Benzene. Journal of Chemical Physics, 6, 643-652. Mayer, M. G., Mayer, J. E. (1940). Statistical Mechanics. Wiley. Mayer, M. G. (1941). Rare Earth and Transuranic Elements. Physical Review, 60, 184-187. Mayer, M. G., Bigeleisen, J. (1947). Calculation of Equilibrium Constants for Isotopic Exchange Reactions. Journal of Chemical Physics, 15, 261-267. Mayer, M. G., Bigeleisen, J., Stevenson, P. C., Turkevich, J. (1948). Vibrational Spectrum and Thermodynamic Properties of Uranium Hexafluoride Gas. Journal of Chemical Physics, 16, 442-445. Mayer, M. G. (1948). On Closed Shells in Nuclei. Physical Review, 74, 235-239. Mayer, M. G. (1949). On Closed Shells in Nuclei, II. Physical Review, 75, 1969-1970. Mayer, M. G. (1950a). Nuclear Configurations in the Spin-Orbit Coupling Model. I. Empirical Evidence. Physical Review, 78, 16-21. Mayer, M. G. (1950b). Nuclear Configurations in the Spin-Orbit Coupling Model. II. Theoretical Considerations. Physical Review, 78, 22-23. Mayer, M. G. (1955). Mayer, J. H. D. Elementary Theory of Nuclear Shell Structure. Wiley. Mayer, M. G., Jensen, J. Hans D. (1952). Electromagnetic Effects Due to Spin-Orbit Coupling. Physical Review, 85(?), 1059. Mayer, M. G. (1964). The Shell Model. Science, 145(?), 999-1006. Mayer, M. G. (1966). Mayer, J. Hans D. The Shell Model. I. Shell Closure and jj Coupling. In K. Siegbahn (Ed.), Alpha-, Beta- and Gamma-Ray Spectroscopy (pp. 557-582). North Holland Publishing. © 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author Prestige Magazine All rights reserved.

Rrevista Prestige #ArtistKinema #inspiration Pavlina Mani: Ylli i Përjetshëm i Kinematografisë Shqiptare. Pavlina Mani është një prej aktoreve më të shquara të teatrit dhe kinematografisë shqiptare, një yll që ndriçon çdo ekran dhe çdo skenë ku shfaqet, një figurë që mbetet e paharruar në kujtesën kolektive të publikut, një simbol i përkushtimit dhe pasionit për artin, një testament i bukurisë së natyrshme dhe fuqisë së emocioneve të vërteta. E lindur më 13 nëntor 1948 në Lushnjë, Pavlina e nisi karrierën e saj artistike që në moshë të re, duke u angazhuar në lëvizjen amatore të qytetit të saj, duke treguar se talenti nuk ka nevojë për madhësi për t’u shfaqur, por për sinqeritet dhe shpirt. Pas mbarimit të shkollës së mesme, ajo ndoqi studimet në Liceun Artistik “Jordan Misja” në Tiranë, ku u diplomua në vitin 1967 në degën e muzikës, dhe më pas vazhdoi studimet në Institutin e Lartë të Arteve (ILA), duke u diplomuar në degën e dramës në vitin 1970, një hap i natyrshëm drejt realizimit të një thirrjeje që tashmë ishte pjesë e qenies së saj. Karriera e saj debutoi në ekranin shqiptar në vitin 1966 me rolin e Shpresës në filmin “Oshtimë në bregdet”, kur ishte ende studente, një interpretim që e shënoi si aktore me potencial të madh dhe e hapi rrugën për një karrierë të jashtëzakonshme në kinematografi dhe teatër. Më pas, Pavlina interpretoi në filma dhe shfaqje të njohura, përfshirë: “Lulekuqet mbi mure” (1976), “Në prag të jetës” (1985), “Stolat në park” (1979), “Pallati 176” (1986), “Mimoza, vajza e shtrenjtë” (1973), “Dy herë mat” (1986) dhe “Radiostacioni” (1979). Ajo demonstroi një gamë të gjerë emocionale dhe aftësi të jashtëzakonshme për të interpretuar personazhe të ndryshme, duke u bërë një nga aktoret më të dashura të publikut shqiptar. Pavlina Mani luante me natyrshmëri, gazmore dhe me një buzëqeshje tërheqëse, që e bënte çdo rol menjëherë të afërt për publikun, ajo dallonte për elegancë dhe finesë, duke i dhënë personazheve një dimension të gjallë dhe emocional. Ajo nuk kërkonte të impononte rolin me forcë, por e ndërtonte me inteligjencë dhe ndjeshmëri, duke krijuar një lidhje të drejtpërdrejtë me shikuesin, ku çdo gëzim, dhimbje apo emocion ndjehej thellë. Roli i saj debutues, Shpresa në “Oshtimë në bregdet”, ishte një interpretim i fuqishëm dhe emocional, ndërsa Mimoza në “Mimoza, vajza e shtrenjtë” e shndërroi në një figurë të dashur për breza të tërë, një rol i pastër, spontan dhe prekës. Roli i Dritës në serialin “Njerëz dhe Fate” e riktheu tek publiku pas disa vitesh, duke treguar se talenti i saj nuk zbehet me kalimin e kohës, dhe personazhet në “Lulekuqet mbi mure” dhe “Pallati 176” demonstruan aftësinë e saj për të shpalosur një gamë të gjerë emocionale, nga humori delikat deri te dramatikja intensive. Gjatë jetës së saj personale, Pavlina Mani dhe Pirro Mani ishin një çift i njohur i artit shqiptar, të cilët krijuan një familje të ngushtë dhe të dashur. Ata kanë dy fëmijë: Bendis Mani dhe Vetiola Mani, të cilët vazhduan rrugët e tyre profesionale në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Bendis si pedagog në një shkollë arti në New York dhe Vetiola si kryemenaxhere. Kjo familje përfaqëson jo vetëm një bashkim të dashurisë personale, por edhe një trashëgimi artistike dhe intelektuale që përshkon brezat. Gjatë karrierës së saj, Pavlina Mani është nderuar me tituj dhe çmime të shumta, përfshirë “Artist i Merituar”, duke u bërë shembull i përkushtimit, disiplinës dhe pasionit të palëkundur për artin. Në çdo rol, Pavlina arrinte të lidhte publikun me emocionet më të thella njerëzore, duke e bërë çdo shfaqje apo film një përvojë të paharrueshme. Ajo nuk ishte thjesht aktore; ishte ikonë e skenës shqiptare, një testament i bukurisë, elegancës, talentit dhe humanizmit që pak aktore e kanë arritur. Pavlina Mani nuk ishte vetëm një aktore; ajo ishte mbartëse e një filozofie të hollë artistike, një urë që lidhte ekranin dhe skenën me emocionet e thella njerëzore. Çdo buzëqeshje, çdo zhytje në dramë apo gëzim, nuk ishte thjesht interpretim, por një reflektim i natyrës njerëzore, një përpjekje për të kuptuar dhe ndjerë botën përmes personazheve. Ajo na mëson se arti nuk është vetëm përcjellje e ngjarjeve, por kapje e shpirtit të jetës, një dialog i heshtur me publikun, ku emocioni bëhet universal dhe koha nuk mund ta zbejë atë. Pavlina nuk e impononte talentin e saj; ai rridhte natyrshëm, si ujë që mbush çdo formë, duke e bërë çdo rol të vërtetë, të prekshëm dhe të paharrueshëm. Në filmat dhe shfaqjet e saj, ajo krijonte jo vetëm një figurë dramatike apo komike, por një univers të tërë njerëzor, ku shikuesi mund të gjejë reflektimin e vetvetes. Bukuria e saj nuk ishte thjesht estetike; ajo ishte bukuri e shpirtit, elegance e ndjeshmërisë, magnetizëm i natyrshëm që transformonte çdo skenë në një përvojë ekzistenciale. Pavlina Mani është prova se arti i madh nuk vdes; ai mbetet i gjallë në emocionet që lë pas, në memorien e publikut dhe në frymën e brezave që e shohin si një yll që ndriçon jo vetëm skenën, por dhe rrugën e çdo aktori që kërkon të prekë thellësinë e shpirtit njerëzor. 🎬 Pavlina Mani – Filmat dhe veprat Ishte koha për dashuri (2004) Njerëz dhe Fate (2001–2003) – Drita Po vjen ai (1999) – mini-seri Bolero (1997) – Vera 8 persona plus – teatër-komedi Nata e dymbëdhjetë – komedi-teatër Fletë të bardha (1990, TV) – Kristina Kush e solli Doruntinën (1989) – teatër-drama, rol episodik (një nga vejushat) Stolat në park (1988) – Antigona Tela për violinë (1987) – Gruaja e Mucos Dy herë mat (1986) – Gruaja e Ilos Pallati 176 (1985) – Lirija (teatër-komedi) Në prag të jetës (1985) – Ermiona Rruga e lirisë (1982) – Nafi Pas vdekjes (1980) – Lulushja Radiostacioni (1979) – Miriam Lulekuqet mbi mure (1976) – Mësuesja e muzikës Gjenerali i ushtrisë së vdekur (1975) – Beti Qyteti më i ri në botë (1974) Mimoza llastica (1973) – Mami i Mimozës Oshëtimë në bregdet (1966) – Shpresa © 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author Prestige Magazine All rights reserved.

– "Matematika është gjuha me të cilën Zoti ka shkruar universin." Galileo Galileu. Prof. Akli Fundo – Një jetë në shërbim të mendimit, dijes dhe njeriut. Në historinë e çdo kombi ka figura që ngrihen mbi kohën e tyre dhe bëhen udhërrëfyes të brezave, yje që ndriçojnë errësirat e mendjes dhe të shpirtit, dhe një prej tyre është Prof. Dr. Akli Fundo, rektor i Universitetit Politeknik të Tiranës, matematikan i heshtjes së brendshme, filozof i qetësisë së mendimit, mendimtar i dritës së dijes dhe humanist i thjeshtësisë që ngrihet mbi madhështi.  I lindur në qytetin e Korçës në vitin 1968 – qytet që ka lindur shumë dritëdhënës të kulturës shqiptare – Fundo u rrit mbi themele të pathyeshme familjare, pasardhës i një dinastie me rrënjë të shquara intelektuale, i lidhur ngushtë me trashëgiminë e fisit Fundo, i cili në traditën shqiptare është përngjasuar me një trung të ditur, të drejtë dhe të lartë në kulturë. Qysh herët, ai përqafoi matematikën, gjuhën universale të universit, si një piktor që vizaton botën me ligjet e saj të fshehta, dhe studioi në Universitetin e Tiranës (1986–1991), ku ndërtimi i bazës së tij shkencore u shndërrua në themel të qëndrueshmërisë së mendimit.  Më tej, në Institute for Advanced Studies në Vjenë (1994–1995), ai e pasuroi horizontin e tij me ekonominë e aplikuar, duke parë matematikën jo thjesht si art abstrakt, por si një dritare që hapet për njeriun dhe shoqërinë. Në vitin 2001, mbrojti doktoraturën, duke u vendosur në elitat shkencore shqiptare, si një dritë që ndriçon udhën e dijes. Por jeta e tij nuk është një listë datash e gradash; ajo është historia e një njeriu me personalitet të spikatur, që di të dëgjojë  i qetë mendimet e studentëve dhe kolegëve.  Në auditor, ai është profesor, dhe bashkëudhëtar i dijes, një shok i mendimit, një mentor që frymëzon të rinjtë jo me autoritet, por me përulësi dhe dialog; studentët e tij thonë:  "Ai është dritë e qetë që të shoqëron në udhën e vështirë të matematikës." Funksionet e tij akademike pasqyrojnë jo vetëm karrierën, por besimin e dhënë nga komuniteti universitar: Nga asistent lektor më 1991, tek profesor më 2020, ai ka kaluar çdo shkallë me meritë; dy herë Zv. Rektor për 12 vjet (2008–2012; 2016–2024); Sot, Rektor i Universitetit Politeknik të Tiranës, i zgjedhur me unanimitet respekti dhe besimi. Anëtar i Senatit Akademik dhe i shumë forumeve shkencore kombëtare. Ai shfaqet si vazhdimësi e traditës së matematicienëve të mëdhenj botërorë; ashtu si Euklidi, “Matematika është arti i të menduarit të qartë”, mund të thuhet për Akli Fundon: mjeshtër i qartësisë, i rendit dhe i mendimit të sistemuar; si Leibnizi, që shihte matematikën si harmoni të botës, edhe Fundo e sheh atë si mjet për të kuptuar universin dhe për t’i dhënë shoqërisë një rrugë drejt përparimit. ✨ Librat e tij, si Analiza Matematike 1, Analiza Matematike 2 dhe Analiza Matematike, Vëllimi I & II, nuk janë thjesht manuale didaktike, por ura që lidhin studentin me logjikën e përjetshme të matematikës, një gjuhë e dytë për të kuptuar botën; botuar mes viteve 2003–2007, sot përdoren nga mijëra studentë dhe konsiderohen referenca kryesore në auditorët shqiptarë. ✨️Ai është autor i shumë artikujve shkencor ndërkombëtarë, pjesëmarrës aktiv në konferenca të mëdha, ku ka përfaqësuar Shqipërinë me dinjitet; artikujt e tij trajtojnë fusha të ndryshme të matematikës së aplikuar: nga ekuacionet diferenciale që modelojnë dukuri komplekse në inxhinieri, te transformimet integrale që shërbejnë si ura mes teorisë dhe aplikimeve praktike, deri te kërkimi operacional,  "ku matematika shndërrohet në instrument për vendimmarrjen ekonomike dhe teknologjike". ✨️Disa nga botimet konkrete dhe kontributet: artikulli “New integral transform for solving some fractional differential equations”, bashkëpunim me Artion Kashuri & Rozana Liko, eksploron transformime të reja integrale për zgjidhjen e ekuacioneve diferenciale fraksionale; artikulli “Fractional Trapezium-Type Inequalities for Strongly Exponentially Generalized Preinvex Functions with Applications”, botuar në Fasciculi Mathematici, qershor 2021, del në pah për thellësinë teorike dhe aplikimet e mundshme; artikulli “Some new Hermite-Hadamard type conformable fractional integral inequalities for twice differentiable MT(r;g,m,ϕ)-preinvex functions”, bashkëpunim tjetër për të zhvilluar zgjatje të formulave klasike të diferencimit fraksional dhe integralëve;  ✨️ "Studimet e tij janë cituar dhe përdorur nga kolegë të huaj, duke treguar se kontributi i tij shkon përtej kufijve të Shqipërisë."✨️ Në konferenca ndërkombëtare, ku ai merr pjesë si ligjërues, diskutues dhe referues, dallimi i tij është qartësia e prezantimit dhe thellësia e mendimit;  Profesor Fundo ftohet shpesh në panele shkencore ku trajtohen temat më të reja të matematikës së aplikuar, dhe fjala e tij dëgjohet me respekt, sepse buron nga një përvojë e gjatë e kombinuar me një urti filozofike të veçantë. 🌟 Një koleg i huaj u shpreh: “Prof. Fundo është nga ata matematikanë që nuk kërkon të fshehë kompleksitetin pas formulave, por e bën të duket i qartë dhe i arritshëm. Në këtë qëndron madhështia e tij.” 🌟 ✨️ Jeta e Profesor Fundos nuk është kronologji gradash dhe posteve akademike; ajo është një himn për dijen dhe humanizmin, një simfoni e thellë që bashkon mendimin, zemrën dhe veprimin. "✨️ Funksionet e tij akademike nuk tregojnë vetëm karrierën, por besimin e dhënë nga komuniteti universitar: nga asistent lektor më 1991, tek profesor më 2020, duke kaluar çdo shkallë me meritë; dy herë Zv. Rektor për 12 vjet (2008–2012; 2016–2024); sot, Rektor i Universitetit Politeknik të Tiranës, i zgjedhur me unanimitet respekti dhe besimi. Në të shohim një vazhdimësi të traditës së matematicienëve të mëdhenj botërorë; siç është thënë për Euklidin, “Matematika është arti i të menduarit të qartë”, po ashtu mund të thuhet për Akli Fundon: ai është mjeshtër i qartësisë, i rendit dhe i mendimit të sistemuar; si Leibnizi, që shihte matematikën si harmoni të botës, edhe Fundo e sheh atë si mjet për të kuptuar universin dhe për t’i dhënë shoqërisë një rrugë drejt përparimit. Librat e tij, si Analiza Matematike 1, Analiza Matematike 2 dhe Analiza Matematike, Vëllimi I & II, nuk janë thjesht manuale;  ✨️Ato janë ura që lidhin studentin me logjikën e përjetshme të matematikës, një gjuhë e dytë për të kuptuar botën, dhe janë përdorur nga mijëra studentë si referenca kryesore.  ✨️Artikujt dhe kontributet shkencore të Fundos  janë jo thjesht shkrime, por dëshmi të një mendjeje që kërkon të ndriçojë botën:  Artikuj që lidhen me ekuacionet diferenciale, transformimet integrale, kërkimin operacional, fusha ku ai është ndër kontribuesit kryesorë në rajon; projektet ndërkombëtare si FP7, Erasmus Mundus dhe Erasmus+ e kanë gjetur gjithmonë bashkëpunëtor, koordinator dhe vizionar. ✨️Figura e tij morale është po aq e fortë sa ajo akademike; ai është njeri i ditur, i qetë, që rrezaton kulturë, humanizëm dhe përkushtim; në marrëdhënie me kolegët është partner dhe mik; me studentët është mentor dhe udhërrëfyes; në jetën publike është simbol i dinjitetit dhe i dijes.  ✨️Elita akademike shqiptare e sheh Prof. Akli Fundon si një nga figurat më përfaqësuese të shkencës dhe arsimit tonë; ai është dëshmi se dituria e thellë dhe përulësia mund të bashkëjetojnë. Në një kohë kur shpesh ndihet arrogancë, Fundo është dëshmi e kundërt: një lider i urtësisë; siç do të thoshte vetë ai: ✨ “Matematika nuk është vetëm një lëndë. Është mënyrë e të menduarit, është dritë që na bën të shohim më tej se ç’na ofron realiteti i përditshëm.” ✨ Dhe siç tha Albert Ajnshtajni: “Arti më i lartë është të edukosh të rinjtë për të menduar.”  Këtë art Prof. Akli Fundo e ka shndërruar në mision të jetës së tij. ✨️Prof. Akli Fundo  është  një shkencëtar, e themi pa ndroje, por mbi të gjitha është një njeri me integritet, i cili çdo hap të jetës së tij e ka ndërtuar mbi themele të pastra të ndershmërisë dhe përgjegjësisë;  Në një kohë kur figura të tilla janë të rralla, ai mbetet shembull i pozitivitetit intelektual, i një modestie që nuk është varfëri shpirti, por pasuri e brendshme, dhe i një maturie që lind vetëm prej njeriut të kulturuar; 🌟Ai rrezaton kulturë dhe edukatë jo vetëm në fjalë, por në çdo gjest, në çdo marrëdhënie me studentët dhe kolegët e tij; integriteti i tij nuk është fasadë, por mënyrë jetese. Lu m kush kamarre mesime, kush e njeh, dhe kush e ka bashkepunetor 🌟 Thjeshtësia e tij nuk është mungesë madhështie, por përkufizimi më i lartë i saj; “Njeriu i madh është ai që është i thjeshtë, i përulur dhe i drejtë.” Akli Fundo – trashëgimtari i një dinastie dijetarësh 🌟Familja Fundo nga Korça nuk është thjesht një mbiemër; ajo është një kapitull i veçantë i historisë së arsimit dhe shkencës shqiptare, një lis që qëndron mbi rrënjë të thella dijetare dhe frymëzuese.  Që nga vitet ’30, kur Kristaq e Petraq Fundo sollën nga Franca frymën e matematikës moderne, e deri tek Thimaqi e Misheli, që ruajtën dinjitetin e shkencës mes kohëve të vështira, kjo familje ka mishëruar ndërgjegjen akademike shqiptare.  🌟Në këtë varg të gjatë, Akli Fundo përfaqëson një fazë të re: ai nuk është thjesht pasues, por një udhëheqës që lidh trashëgiminë me vizionin, dijen me drejtimin dhe traditën me sfidat e së ardhmes. Akli është nje nga intelektualët më te shquar te kohës. ✨️✨️ Rrjedha historike e familjes është një themel i qëndrueshmërisë: Kristaqi dhe Petraqi, kthyer nga universitetet franceze me një formim të dyfishtë në matematikë dhe inxhinieri, vendosën standardin e dijetarit që nuk mjaftohet me transmetimin e njohurive, por prodhon dije origjinale; Thimaqi dhe Misheli, përballë sfidave ideologjike, mbetën mësues pasionantë dhe studiues të qëndrueshëm, duke mbajtur të ndezur pishtarin e matematikës, dhe duke shndërruar traditën në një shkollë të brendshme familjare.  "Akli Fundo e bën këtë rrjedhë të gjallë, duke u shndërruar në ndërtuesin e një etape të re, ku matematika lidhet me zhvillimet e ekonomisë, teknologjisë dhe arsimit të lartë europian." Akli Fundo – është një portret multidimensional analizë 1. Si Matematicien cfare dallojmë? Ai trashëgon pasionin dhe strukturën e mendimit të gjyshërve dhe të babait; për të, matematika nuk është thjesht një koleksion formule, por arkitektura e fshehtë e universit, ku çdo element lidhet në mënyrë të patjetërsueshme me të tjerët; çdo problem është një histori logjike që pret të zbulohet; aftësia për të parë modelin pas dukshmes, për të identifikuar simetrinë dhe strukturën në kaos, e bën atë matematicien të rrallë dhe frytshëm. 2. Si Studiues çfare dallojmë? Si studiues, Akli nuk ndalet tek pasqyrimi i njohurive ekzistuese; ai eksploron rrugë të reja, duke lidhur degë të ndryshme të matematikës me aplikime në inxhinieri, teknologji dhe ekonomi; punimet e tij nuk janë thjesht për publikun akademik, por kanë një dimension praktiko-strategjik, duke bashkëkryer teorinë dhe praktikën. 3.Si Pedagog dhe figurë akademike cfarë dallojmë? Në rolin e tij si pedagog dhe rektor, Akli shfaq një autoritet natyror dhe human; ai bën të kuptueshme edhe matematikën më të vështirë, duke e bërë njohurinë të gjallë dhe të lidhur me jetën e studentëve; vlerësimet e studentëve dhe bashkëpunëtorëve tregojnë se ai është i drejtë, i durueshëm dhe frymëzues, duke krijuar një kulturë akademike ku disiplinë dhe kreativitet bashkëjetojnë. 4. Si Figurë humane Ai nuk është vetëm akademik, por një figurë e lartë njerëzore; ndjeshmëria dhe integriteti i tij bashkëjetojnë me pasionin për dijen; kupton sfidat e studentëve dhe kolegëve, dëgjon me kujdes dhe përdor mendimin e tij analitik për të dhënë udhëzime të mençura; për Aklinë, njohuria dhe humanizmi janë të pandashme; matematikës i shtohet etika e përgjegjësisë sociale. 5. Analiza filozofike dhe mprehtësia intelektuale Mprehtësia filozofike manifestohet në aftësinë për të parë kuptimin më të gjerë të gjërave; ai e sheh matematikën si metaforë të rendit dhe harmonisë në botë, ku secili problem ka zgjidhje që lidhet me strukturën universale të mendimit; filozof i heshtur, mendon për etikën e dijes, për vendin e individit në komunitet dhe për rolin e arsimit në përparimin e shoqërisë; ky dimension e bën Aklinë jo vetëm dijetar, por mentor të mendimit kritik dhe reflektues. Akli Fundo – Si Filozofi i Qartësisë Akli Fundo nuk është vetëm matematicien, ai është një filozof i qartësisë, që e sheh matematikën si art të mendimit dhe gjuhë të përjetësisë. Në duart e tij, çdo formulë bëhet instrument i logjikës, çdo ekuacion një urë drejt së vërtetës, çdo problem një pasqyrë e harmonisë universale.  Si Platoni që kërkonte idenë, si Leibnizi që shihte rendin në numra, si Spinoza që gjeti Zotin në logjikë, edhe Fundo e lexon botën me sy të kthjellët dhe mendim të thellë.  Për të, dituria e nderthurur me thjeshtësi është madhështia më e lartë, dhe dija nuk është pushtet, por dritë. Lum kush merr mesime dhe njeh mirë 6. Cfarë dallojme tek Trashëgimia e familjes dhe e ardhmja? Si trashëgimtar i dinastisë Fundo, ai bashkon të gjitha këto dimensione: arsimtar, studiues, mentor, humanist dhe filozof i praktikës; ai është ura mes të kaluarës dhe të ardhmes, duke treguar se një traditë e pasur shkencore mund të rilindë në forma të reja dijetare dhe humane; një figurë e rrallë ku mendimi matematik, kërkimi shkencor, pedagogjia e lartë dhe humanizmi bashkohen, duke e bërë atë jo vetëm trashëgimtar të një dinastie të shquar, por edhe model të së ardhmes akademike dhe intelektuale  --- Bibliografi dhe Referenca – Një urë dijesh Fuqia e mendimit dhe thellësia e punës së Prof. Dr. Akli Fundo nuk qëndron vetëm në fjalë, por në veprime, artikuj, libra dhe projekte që kanë ndriçuar botën akademike shqiptare dhe ndërkombëtare; ai është një dritë që lidh të kaluarën me të ardhmen, një urë dijesh që i mundëson lexuesit të ndjekin rrjedhën e mendimit të tij. Works Cited "Akli Fundo is Elected Rector / A Descendant of Mathematicians, in the Direction of the 'Polytechnic'." CNA Albania, 21 June 2024, https://www.cna.al/english/aktualitet/akli-fundo-zgjidhet-rektor-nje-pasardhes-matematicienesh-ne-drejtim-t-i401751?utm_source=chatgpt.com Fakulteti i Inxhinierisë Matematike dhe Inxhinierisë Fizike, Universiteti Politeknik i Tiranës. "CV Akli FUNDO." FIMIF, https://fimif.edu.al/en/departamentet/departamenti-i-inxhinierise-matematike/grupi-mesimor-kerkimor-matematike/analiza-matematike/cv-akli-fundo/?utm_source=chatgpt.com "The Polytechnic University of Tirana and UTC Have Been in a Partnership Since 2008." Interactions UTC, https://interactions.utc.fr/international-en/the-polytechnic-university-of-tirana-and-utc-have-been-in-a-partnership-since-2008/?lang=en&utm_source=chatgpt.com "Akli Fundo's Research Works | University of Tirana and Other Institutions." ResearchGate Fundo, Akli, Artion Kashuri, and Rozana Liko. "New Integral Transform for Solving Some Fractional Differential Equations." Applied Mathematics and Computation, 2015. ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/283806681 Fundo, Akli, and Artion Kashuri. "Fractional Trapezium-Type Inequalities for Strongly Exponentially Generalized Preinvex Functions with Applications." Fasciculi Mathematici, vol. 2021, no. 1, June 2021. ResearchGate, https://www.researchgate.net/scientific-contributions/Akli-Fundo-75194308 Fundo, Akli, et al. "Some New Hermite–Hadamard Type Conformable Fractional Integral Inequalities for Twice Differentiable MT(r; g, m, φ)-Preinvex Functions." European Journal of Pure and Applied Mathematics, 2017. ResearchGate, https://www.researchgate.net/scientific-contributions/Akli-Fundo-75194308 Fundo, Akli, et al. "Open Problem Related to Integral Inequalities." Journal of Inequalities and Applications, 2017. ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/316249027_OPEN_PROBLEM_RELATED_TO_INTEGRAL_INEQUALITIES Fundo, Akli, et al. "New Integral Transform in Caputo Type Fractional Difference Operator." Journal of Fractional Calculus and Applications, 2020. ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/346989104_New_Integral_Transform_in_Caputo_Type_Fractional_Difference_Operator Fundo, Akli, D. Nace, et al. "A Heuristic Approach for the Robust Flight Level Assignment Problem." European Journal of Operational Research, 2018. ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/328019550_A_heuristic_approach_for_the_robust_Flight_Level_Assignment_problem Ormeni, R., S. Öztürk, Akli Fundo, et al. "Spatial and Temporal Analysis of Recent Seismicity in Different Parts of the Vlora-Lushnja-Elbasani-Dibra Transversal Fault Zone, Albania." Acta Geophysica, 2019. ResearchGate, https://www.researchgate.net/scientific-contributions/Akli-Fundo-75194308 -🌟 © 2024–2025 Liliana Pere –  Themeluese, Botuese, Autore

Veshja tradicionale e Dukagjin është një pasuri e çmuar e trashëgimisë kulturore shqiptare, e cila ruan me krenari tiparet e vjetra të jetës malësore. Ajo dallon për elegancën e thjeshtë, ngjyrat e fuqishme dhe simbolikën që mbart në çdo detaj të saj. Veshja e burrave është e ndërtuar mbi një bazë të bardhë e të pastër, që përfaqëson forcën, nderin dhe pastërtinë. Këmisha e gjatë, e punuar me pëlhurë të hollë liri ose pambuku, kombinohet me tirqit karakteristikë prej leshi të bardhë, të qëndisur me gajtan të zi përgjatë kofshëve e këmbëve. Jepeku apo xhamadani i errët, i qëndisur me kujdes, i jep veshjes një pamje solemne e burrërore, ndërsa brezi i kuq që mbështillet rreth mesit shënon forcën dhe gjallërinë. Plisi i bardhë, i rrumbullakët ose pak i zgjatur, është një shenjë identiteti krenar. Të gjitha këto plotësohen me opingat tradicionale prej lëkure, që mbartin historinë e punës dhe qëndrueshmërisë së malësorëve. Edhe veshja e grave është po aq e pasur dhe e bukur. Këmisha e bardhë, e gjatë deri në kyç, është e zbukuruar me qëndisje të imëta në fund të mëngëve dhe te gjuri. Mbi të vishet pështjellaku me ngjyra të forta — zakonisht i kuq ose i zi — që thekson hijeshinë e lëvizjeve femërore. Jepeku i qëndisur me motive shumëngjyrëshe sjell një ndjenjë elegance dhe krenarie. Shamia e kokës, e bardhë apo e kuqe, i jep pamjes një ton të butë e fisnik. Gratë e Dukagjinit stolisnin veten me varëse argjendi dhe monedha të vjetra, të cilat nuk ishin thjesht zbukurime, por edhe simbole të pasurisë, mbrojtjes dhe trashëgimisë familjare. Ngjyrat që mbizotërojnë në këtë veshje — e bardha, e kuqja dhe e zeza — nuk janë rastësore. E bardha simbolizon pastërtinë dhe fisnikërinë, e kuqja jetën, dashurinë dhe gjakun, ndërsa e zeza qëndrueshmërinë dhe forcën shpirtërore. Qëndisjet dhe motivet gjeometrike janë të trashëguara brez pas brezi dhe shpesh mbartin kuptime të lashta mbrojtëse e simbolike. Kjo veshje nuk ishte thjesht një mënyrë për t’u veshur, por një mënyrë për të treguar historinë, dinjitetin dhe krenarinë e një populli. Në ditët e sotme, ajo ruhet me kujdes dhe përdoret në valle folklorike, festa tradicionale dhe ceremoni familjare, duke mbajtur gjallë shpirtin e Dukagjinit dhe bukurinë e trashëgimisë sonë kombëtare.

Thenje - Arthur Schopenhauer është i njohur për shumë thënie të fuqishme që pasqyrojnë pesimizmin dhe filozofinë e tij mbi vuajtjen, vullnetin dhe natyrën e ekzistencës njerëzore. Ja disa nga thëniet më të njohura dhe të thella të Schopenhauer-it: 1. Për Vuajtjen dhe Dëshirën "Dëshira është burimi i të gjitha vuajtjeve." Kjo thënie reflekton idenë që vuajtja njerëzore rrjedh nga dëshirat që janë të pashtypura dhe të pakontrolluara. Për Schopenhauer-in, gjithçka që ne duam apo kërkojmë është në esencë një burim vuajtjeje, sepse dëshira është e pafund dhe kur plotesohet, shfaqen dëshira të tjera. 2. Për Vullnetin dhe Ekzistencën "Vullneti është themeli i gjithë ekzistencës." Schopenhauer besonte se vullneti (volition) është forza primare që nxit gjithë jetën dhe të gjitha fenomenet në natyrë. Ai e përkufizoi vullnetin si një forcë irracionale dhe pa vetëdije, që drejton të gjitha veprimet dhe ndjenjat tona, dhe se eksistenca është një lufte e pafund për të përmbushur këto dëshira. 3. Për Mjerimin dhe Natyra e Njeriut "Njeriu është më i lumtur kur ka më pak dëshira." Kjo thënie thekson konceptin e Schopenhauer-it se lumturia është e shkurtër dhe e përkohshme, dhe se vuajtja është e pandërprerë. Lumturia arrihet vetëm kur njeriu mëson të heqë dorë nga dëshirat dhe t'i pranojë ato si diçka të brishtë dhe të pamjaftueshme. 4. Për Dashurinë dhe Erotizmin "Dashuria është vetëm një iluzion që ka për qëllim ruajtjen e specieve, duke e mbajtur individin të nënshtruar një vullneti të pashpjegueshëm." Schopenhauer-i e shihte dashurinë jo si një shprehje romantike apo shpirtërore, por si një instinkt të natyrshëm që shërben për ruajtjen e racës njerëzore. Për të, dashuria ishte një mekanizëm që ndihmonte natyrën të realizonte riprodhimin dhe vazhdimësinë e jetës, duke manipuluar individët për të ndjekur dëshira të pasionuara, të cilat shpesh janë të dëmshme. 5. Për Artin dhe Estetikën "Artisti është ai që ka arritur të shpëtojë nga robëria e vullnetit." Schopenhauer-i besonte se arti kishte mundësinë të ofronte një çlirim nga vuajtja e ekzistencës. Ai e shihte artin si një mënyrë për t'u distancuar nga dëshirat dhe vullneti i pandalshëm, duke ofruar një mundësi për një ndjenjë të pafundme bukurie dhe lirim shpirtëror. Artisti, në këtë kuptim, arrin një nivel më të lartë të vetëdijes. 6. Për Optimizmin dhe Pesimizmin "Një jetë pa vuajtje do të ishte një jetë pa domethënie." Schopenhauer shpesh kritikonte optimistët që besonin se jeta mund të ishte plot me lumturi dhe arritje pa pasur vuajtje. Ai besonte se vuajtja është një pjesë e pandashme e natyrës njerëzore dhe përvoja e jetës, dhe pa vuajtje, jetës do t'i mungonte thelbi i saj. 7. Për Vullnetin dhe Lirinë "Ne jemi të lirë vetëm kur e njohim dhe e kontrollojmë vullnetin tonë, dhe jo kur e ndjekim atë pa menduar." Schopenhauer e përkufizonte lirinë si një formë të vetëkontrollit ndaj dëshirave të pafrenuara të vullnetit. Ai e shihte lirinë e vërtetë jo si mundësinë për të vepruar sipas dëshirave, por si mundësinë për të vepruar në përputhje me një vetëdije të thellë për natyrën e këtyre dëshirave. 8. Për Lirinë e Dëshirës dhe Të Jetuarit e Shpirtit "Nuk është dashuria që na çon në një lloj lumturie, por një shpërndarje e të gjithë dëshirave dhe prirjeve tona." Kjo thënie pasqyron filozofinë e Schopenhauer-it që lumturia është një iluzion i krijuar nga përcaktimi dhe ndjekja e dëshirave. Kur njeriu është i lirë nga këto dëshira, ai ka mundësinë të jetojë më paqësisht dhe të arrijë një lloj qetësie shpirtërore. 9. Për Pasurinë dhe Luksin "Pasuria është një kurth për ata që duan të arrijnë lumturinë me anë të saj." Schopenhauer-i shihte pasurinë si një ëndërr të pabesueshme që e tërheq njeriun në një rrugë të pasigurt, ku ndjenja e kënaqësisë është e përkohshme dhe shpesh e mbushur me vuajtje dhe dëshira të reja. 10. Për Ndikimin e Shumëllojshmërisë së Ndjenjave "Një njeri që është plot me pasione dhe dëshira, është si një kalimtar që udhëton në errësirë." Kjo thënie reflekton qëndrimin e Schopenhauer-it ndaj shpirtit njerëzor dhe pasionit. Për të, dëshirat janë shpesh të errëta dhe i bëjnë individët të humbasin qartësinë dhe kontrollin mbi jetën e tyre. --- Përmbledhje: Thëniet e Schopenhauer-it shpesh janë të ngarkuara me një pesimizëm të thellë dhe një ndjenjë tragjike për natyrën e ekzistencës njerëzore, duke theksuar se vuajtja është një pjesë e pandashme e jetës. Ai besonte se gjithçka që ne kërkojmë dhe dëshirojmë është një formë e iluzionit që ne krijojmë, dhe se vetëm përmes vetëdijes për natyrën e dëshirave dhe vuajtjeve tona, mund të gjejmë një lloj çlirimi shpirtëror.  © 2025 Liliana Pere. Themeluese Botuese.Autore-- Revista Prestige.

Abraham Lincoln:  Gjiganti qe perdori  Dijen për te ndryshuar historine.   Abraham Lincoln ishte Presidenti i 16-të i Shteteve të Bashkuara. Abraham Lincoln ishte një njeri i thjeshtë me mendje të jashtëzakonshme, i cili e përdori dijen dhe përkushtimin për të ndryshuar historinë.  Ai kishte një etje të madhe për mësim dhe njohuri, duke e kuptuar "se arsimi dhe njohuria janë armiku më i madh i varfërisë." Karakteri i tij u formua nga ndershmëria, durimi dhe drejtësia, duke bërë që të qëndronte gjithmonë besnik ndaj asaj që ishte e drejtë.  Lincoln ishte një udhëheqës i vendosur dhe human, që përballoi krizat më të mëdha të kombit me mençuri dhe guxim. Ai besonte se barazia dhe liria janë themeli i çdo shoqërie të qëndrueshme. Me durim dhe punë të palodhur, ai e frymëzoi botën duke treguar se forca e vërtetë qëndron tek vendosmëria dhe përpjekja për të bërë të drejtën. Gjeniu i tij i shquar ishte i shoqëruar nga një karakter i fortë dhe i palëkundur, i cili e bëri atë jo vetëm president, por edhe simbol të përjetshëm të drejtësisë dhe dijes. Trashëgimia e Lincolnit është një udhërrëfyes i pavdekshëm për moralin, mençurinë dhe udhëheqjen. Ai na mëson se një individ i vendosur mund të ndryshojë fatin e një kombi dhe të frymëzojë breza të të tere. 1. Arsimi dhe Dija 1. “Arsimi është armiku më i madh i varfërisë.” 2. “Unë nuk jam i lindur inteligjent; unë thjesht qëndroj më gjatë duke mësuar.” 3. “Dija është themeli i çdo sukses i vërtetë.” 4. “Çdo djalë dhe çdo vajzë duhet të mësojë të lexojë dhe të shkruajë; kjo është e para dhe më e rëndësishmja hap për lirinë e mendjes.” 5. “Një shoqëri pa arsimin e duhur është si një trup pa shpirt.” 6. “Liria dhe arsimi janë të lidhura; një shoqëri e arsimuar e kupton më mirë drejtësinë.” 7. “Njohuria është e vetmja gjë që nuk mund t’ua marrë askush; ajo është e përhershme.” 8. “Mënyra më e mirë për të parashikuar të ardhmen është ta krijosh atë përmes dijes.” 9. “Njerëzit më të fortë nuk janë ata që e posedojnë forcën natyrore, por ata që kërkojnë të mësojnë gjithmonë.” 10. “Mos nënvlerëso kurrë fuqinë e një njeriu që dëshiron të mësojë.” ---- 2. Drejtësia dhe Moraliteti 11. “Unë nuk di të flas për çdo gjë, por unë di të them të vërtetën.” 12. “Mënyra më e sigurt për të mos humbur është të bësh atë që di të jetë e drejtë.” 13. “Një vend i ndërtuar mbi themelin e lirisë dhe barazisë nuk mund të qëndrojë nëse nuk mban drejtësinë si udhërrëfyes.” 14. “Kur një komb humb ndjenjën e drejtësisë, ai humb gjithçka.” 15. “Të mbash drejtësinë nuk është gjithmonë e lehtë, por është gjithmonë e domosdoshme.” --- 3. Udhëheqja dhe Përgjegjësia 16. “Udhëheqësi më i mirë nuk është ai që komandon, por ai që mund të udhëheqë me shembull.” 17. “Mënyra e vetme për të bërë punë të madhe është të duash atë që bën.” 18. “Çdo njeri është përgjegjës për veprimet e tij, por një udhëheqës është përgjegjës edhe për pasojat e veprimeve të popullit.” 19. “Një udhëheqës duhet të marrë vendime bazuar mbi drejtësinë, jo mbi populizmin.” 20. “Udhëheqja nuk është për të fituar adhurim, por për të bërë atë që është e drejtë.” ---- 4. Jeta dhe Sfida 21. “Unë e kam mësuar se njerëzit janë më shumë të mirë sesa e mendoja, dhe më shumë të keq sesa doja të besoja.” 22. “Jeta është përbërë nga momente të vogla; përpjekjet e vogla të ditës së sotme ndërtojnë të nesërmen.” 23. “Mos ndalo së përpjekuri për atë që e di se është e drejtë, edhe nëse duket e pamundur.” 24. “Çdo ditë është një mundësi për të bërë diçka të mirë.” 25. “Vështirësitë janë ato që forcojnë karakterin dhe vendosmërinë.” --- 5. Durimi dhe Vetëpërmirësimi 26. “Shumica e njerëzve kanë më shumë forcë për të duruar sesa mendojnë.” 27. “Unë jam një punëtor i thjeshtë që nuk dorëzohet kurrë.” 28. “Unë nuk jam i lindur i ditur, por unë mësoj çdo ditë.” 29. “Durimi dhe vendosmëria janë dy aleatë të domosdoshëm për suksesin.” 30. “Çdo ditë që investon në vetëpërmirësim, është një ditë që fiton për të ardhmen.” --- 6. Liria dhe Barazia 31. “Të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë; ajo është një e vërtetë që duhet mbajtur gjallë çdo ditë.” 32. “Liria nuk është vetëm të bësh çfarë të duash, por të bësh atë që është e drejtë.” 33. “Barazia është themeli i çdo shoqërie të qëndrueshme.” 34. “Një komb nuk mund të jetë i lirë nëse nuk respekton lirinë e të gjithë qytetarëve.” 35. “Liria është e mbrojtur nga njohuria dhe ndërgjegjja, jo nga fuqia brutale.” --- 7. Përpjekja dhe Suksesi 36. “Asgjë e vlefshme nuk arrihet pa përpjekje.” 37. “Sekreti i suksesit është të fillosh dhe të mos ndalesh.” 38. “Gabimet nuk janë fundi; ato janë hapat për të mësuar dhe për të përmirësuar vetveten.” 39. “Një punë e vogël e bërë me vendosmëri shpesh ka më shumë vlerë sesa një punë e madhe e bërë me paqëndrueshmëri.” 40. “Besimi në vetvete dhe puna e palodhur janë çelësi i çdo arritjeje.” --- Nëse do, mund të vazhdoj dhe të përgatis edhe 10–15 thënie të tjera të Lincolnit, duke mbushur koleksionin në rreth 50+ citate, duke përfshirë edhe ato më pak të njohura që janë shumë frymëzuese dhe filozofike. Dëshiron ta bëj këtë për ta kompletuar koleksionin? Abraham Lincoln lindi në një familje të thjeshtë në Kentucky më 1809. Ai nuk pati arsimin e plotë që sot konsiderohet normal, por kishte një etje të madhe për dije. Vetëm nga librat që arrinte të gjente, ai mësoi të lexojë, të shkruajë dhe të mendojë thellë, duke e kuptuar se “Arsimi është armiku më i madh i varfërisë”. Me durim dhe përkushtim, Lincoln tha vetes: “Unë nuk jam i lindur inteligjent; unë thjesht qëndroj më gjatë duke mësuar.” Ai filloi të punonte si avokat dhe politikan, duke u përballur me sfida të mëdha. Megjithatë, nuk hoqi dorë kurrë nga drejtësia dhe moraliteti. Lincoln besonte fuqimisht se “Mënyra më e sigurt për të mos humbur është të bësh atë që di të jetë e drejtë”, dhe kjo bëri që ai të udhëhiqte me shembull dhe ndershmëri. Në vitin 1861, kur u bë Presidenti i Shteteve të Bashkuara, vendi ishte i ndarë nga lufta civile. Lincoln përballoi këtë krizë duke mbajtur si udhërrëfyes të tij lirinë, drejtësinë dhe barazinë. Ai e dinte se “Të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë” dhe punoi pa u lodhur për të zhdukur skllavërinë, duke lënë një trashëgimi të pavdekshme. Por Lincoln nuk ishte vetëm një udhëheqës i madh politik. Ai ishte edhe një njeri që e vlerësonte durimin, përpjekjen dhe vetëpërmirësimin. Ai thoshte: “Shumica e njerëzve kanë më shumë forcë për të duruar sesa mendojnë” dhe besonte se çdo sfidë ishte një mundësi për t’u bërë më i fortë. Jetës së tij i dha një mesazh të qartë dhe frymëzues: njohuria, drejtësia dhe vendosmëria janë çelësi i çdo arritjeje, dhe nuk ka sukses pa përpjekje dhe durim. Abraham Lincoln nuk ishte thjesht president; ai ishte një shembull i përkushtimit, moralit dhe humanizmit, një njeri që ndryshoi historinë dhe frymëzoi breza. © 2024–2025 Liliana Pere – Themeluese, Botuese, Autore

Rrevista Prestige #PersonalityNobelPrize #MariaCorinaMarchado ✨️✨️✨️Politikania dhe aktivistja venezueliane María Corina Machado, 58 vjeç, është shpallur fituese e Çmimi Nobel për Paqen 2025. Komiteti Norvegjez i Nobelit e nderoi atë “për punën e saj të palodhur në promovimin e të drejtave demokratike të popullit venezuelian dhe për luftën e saj për të arritur një tranzicion të drejtë dhe paqësor nga diktatura në demokraci.” ✨️Machado është një nga zërat më të fortë të opozitës ndaj regjimit autoritar të Nicolás Maduro në Venezuelë. Ajo ka qenë një figurë qendrore në përpjekjet për reforma politike, pjesë e lëvizjeve për zgjedhje të lira dhe mbrojtëse e të drejtave të njeriut në vendin e saj. Pavarësisht presioneve politike, ndalimeve nga kandidimi dhe kërcënimeve të vazhdueshme, ajo ka fituar mbështetje të gjerë brenda dhe jashtë Venezuelës si simbol i rezistencës demokratike. Ky çmim vlerësohet si një mesazh i fuqishëm ndërkombëtar për mbështetjen e proceseve demokratike në Amerikën Latine dhe për denoncimin e regjimeve autoritare. 🏅 Fakte kryesore rreth María Corina Machado: Diplomuar si Inxhiniere mekanik me formim akademik dhe përvojë në shoqërinë civile. Themeluese e organizatës joqeveritare “Súmate”, e njohur për mbrojtjen e zgjedhjeve të lira. Deputete në Asamblenë Kombëtare të Venezuelës (2011–2014). Ka qenë një nga figurat kryesore të opozitës që ka sfiduar hapur regjimin e Maduros. ✨️✨️✨️Ky është një moment historik për opozitën venezueliane dhe për lëvizjet demokratike në botë. 🕊️ Në kete botë ku historia shpesh shkruhet nga duart e atyre që sundojnë, ndonjëherë shfaqen figura të rralla që e sfidojnë errësirën me forcën e fjalës, të drejtësisë dhe të shpresës. ✨️Një ndër këto figura është María Corina Machado, një grua që në thelbin e ekzistencës së saj mbart peshën e një populli dhe ëndrrën e një kombi të lirë. María Corina lindi më 7 tetor 1967, në Caracas, në një familje të klasës së mesme me vlera të forta qytetare dhe një ndjenjë të thellë përgjegjësie ndaj shoqërisë. Babai i saj ishte një sipërmarrës që besonte në ekonominë e lirë, ndërsa nëna ishte e përkushtuar ndaj edukimit dhe kulturës. Qysh herët, ajo u rrit në një mjedis ku fjala “ndershmëri” dhe “shërbim ndaj vendit” nuk ishin slogane politike, por pjesë e përditshmërisë. Fëmijëria e saj nuk u zhvillua në luks të tepruar, por në një atmosferë ku librat, diskutimet familjare për historinë e Venezuelës dhe dashuria për vendin krijuan themelet e personalitetit të saj të fortë. Familja e mësoi se liria është një dhuratë që kërkon përgjegjësi dhe guxim. María Corina u arsimua në shkolla me orientim qytetar dhe mori diplomën në inxhinieri mekanike nga Universidad Católica Andrés Bello, një nga universitetet më prestigjioze të vendit. Më vonë ajo ndoqi studime në Yale University, në Shtetet e Bashkuara, ku thelloi njohuritë në politikat publike dhe ekonominë e tregut të lirë. Gjatë viteve të studimeve, Machado përjetoi një kontrast të fortë midis një shoqërie demokratike dhe realitetit të vendit të saj të lindjes që po rrëshqiste në autoritarizëm. Ajo kuptoi se arsimi nuk është vetëm një mjet për zhvillim personal, por një armë paqësore për të mbrojtur dinjitetin njerëzor. ✨️Pas kthimit në Venezuelë, María Corina nuk zgjodhi rrugën e heshtjes apo të rehatit personal. Në vitin 2002 ajo bashkëthemeloi organizatën qytetare Súmate, e cila u bë një shtyllë e rëndësishme për mbrojtjen e zgjedhjeve të lira dhe transparencës politike në vend. Ishte një periudhë kur vendi po zhytej në polarizim nën regjimin e Hugo Chávez, dhe Machado mori guximin të ngrihej kundër një aparati shtetëror të fuqishëm. Ajo u përball me ndjekje penale, me ndalime politike dhe me fushata shpifëse, por asnjëherë nuk e humbi qetësinë e një njeriu që lufton me forcën e bindjes dhe jo me dhunë. Në vitin 2010 u zgjodh si deputete në Asamblenë Kombëtare, ku vazhdoi të flasë hapur për të drejtat demokratike të popullit venezuelian, shpesh në përplasje të drejtpërdrejtë me pushtetin. ✨️✨️✨️Më 10 tetor 2025, Komiteti Norvegjez i Nobelit shpalli María Corinën si fituese të Çmimi Nobel për Paqen 2025, duke e vlerësuar “për punën e saj të palodhur në promovimin e të drejtave demokratike të popullit venezuelian dhe për luftën e saj për të arritur një tranzicion të drejtë dhe paqësor nga diktatura në demokraci.” ✨️Ky çmim është një gur kilometrik jo vetëm në jetën e saj personale, por edhe në historinë e Venezuelës. Ai dëshmon se bota dëgjon edhe kur regjimet përpiqen të shuajnë zërat e lirisë. Ai tregon se rrugët e demokracisë nuk ndërtohen me urrejtje, por me këmbëngulje, ide dhe sakrifica të përditshme. 🌟Sot, María Corina Machado nuk është thjesht një politikan, por një simbol i një populli që kërkon të zgjohet nga një natë e gjatë autoritarizmi. Ajo përfaqëson një brez të tërë që beson se arsimi, vlerat familjare dhe idealet demokratike mund të mbjellin ndryshim të vërtetë Politikania dhe aktivistja venezueliane María Corina Machado, është shpallur fituese e Çmimi Nobel për Paqen 2025. Komiteti Norvegjez i Nobelit e nderoi atë “për punën e saj të palodhur në promovimin e të drejtave demokratike të popullit venezuelian dhe për luftën e saj. Machado është një nga zërat më të fortë të opozitës ndaj regjimit autoritar të Nicolás Maduro në Venezuelë. Ajo ka qenë një figurë qendrore në përpjekjet për reforma politike, pjesë e lëvizjeve për zgjedhje të lira dhe mbrojtëse e të drejtave të njeriut në vendin e saj. Pavarësisht presioneve politike, ndalimeve nga kandidimi dhe kërcënimeve të vazhdueshme, ajo ka fituar mbështetje të gjerë brenda dhe jashtë Venezuelës si simbol i rezistencës demokratike. ✨️Ky çmim vlerësohet si një mesazh i fuqishëm ndërkombëtar për mbështetjen e proceseve demokratike në Amerikën Latine dhe për denoncimin e regjimeve autoritare. 🏅 Fakte kryesore rreth María Corina Machado: E Lindur në Caracas në vitin 1967. Inxhinier mekanik me formim akademik dhe përvojë në shoqërinë civile. Themeluese e organizatës joqeveritare “Súmate”, e njohur për mbrojtjen e zgjedhjeve të lira. Deputete në Asamblenë Kombëtare të Venezuelës (2011–2014). Ka qenë një nga figurat kryesore të opozitës që ka sfiduar hapur regjimin e Maduros. Ky është një moment historik për opozitën venezueliane dhe për lëvizjet demokratike në botë. 🕊️ ✨️✨️✨️> “Ky çmim nuk është imi. Ai i përket çdo venezueliani që nuk pranoi të heshtë. I përket fëmijëve që u rritën me shpresën për një vend të lirë dhe të drejtë. I përket çdo nëne që dërgon fëmijën në shkollë me ëndrrën që të mos largohet kurrë nga atdheu.”✨️✨️✨️ Kështu, një vajzë nga Caracas, e rritur në një familje të thjeshtë, e arsimuar në një shkollë që i mësoi të vlerësonte lirinë, u bë një grua që ndryshoi historinë e një kombi. Dhe ndoshta, në një mënyrë të heshtur, ajo na kujton të gjithëve se fuqia e vërtetë nuk qëndron në pushtet, por në të drejtën për të ëndërruar dhe për të vepruar me guxim. 🕊️🌟🌟 “Liria është trashëgimia më e shtrenjtë që mund t’i japim brezave që vijnë.” — María Corina Machado, 2025.🌟🌟 © 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author Prestige Magazine All rights reserved.