Search Results

Ermonela Jaho nderohet në Teatro Real – Një Homazh për një Zë që Prek Shpirtin Madrid, 8 maj 2025 Në një mbrëmje të mbushur me emocion dhe admirim, më 8 maj 2025, sopranoja e mirënjohur shqiptare Ermonela Jaho u nderua nga Teatro Real në Madrid – një prej institucioneve më prestigjioze të operës në Evropë. Ky vlerësim i veçantë është një dëshmi e lidhjes së thellë artistike që Jaho ka krijuar me këtë teatër dhe me publikun spanjoll, që tashmë është bërë një shtëpi e dytë për të. Ermonela Jaho është përshëndetur gjithmonë në Madrid me përqafim dhe dashuri nga një publik që e njeh dhe e ndjen fuqinë e interpretimit të saj. Pasionit të saj për operën i është përgjigjur një audiencë e zjarrtë dhe e ndjeshme, që e ka ndjekur në çdo hap të karrierës së saj në këtë skenë të madhe. Të nderohej krah figurave të shquara si William Christie, Laurent Pelly, Maria Agresta dhe Ludovic Tézier ishte një moment i veçantë, që preku thellë artisten shqiptare. Karriera e saj në Teatro Real përfshin disa nga rolet më domethënëse të repertorit të saj – La traviata, Madama Butterfly, Otello, La bohème, Thaïs, The Human Voice, dhe së fundmi, Adriana Lecouvreur – një rrugëtim i jashtëzakonshëm që ka sjellë rritje të vazhdueshme artistike dhe emocionale. Nëpërmjet këtij nderimi, Ermonela Jaho jo vetëm që forcon lidhjen e saj me Madridin, por edhe ripohon përkushtimin e saj ndaj artit dhe publikut. Me një mirënjohje të thellë për ngrohtësinë dhe mikpritjen që ka përjetuar, ajo vazhdon të jetë një nga zërat më të ndjeshëm dhe të fuqishëm të skenës boterore.

Uta Ibrahimi – Shqiptarja që ngjiti qiellin dhe zbriti me lavdinë e lartësive Në kufijtë e ajrit të hollë, aty ku toka mbaron e qielli fillon, një grua shqiptare ka lënë gjurmë në borën e përjetshme. Uta Ibrahimi, shqiponja nga Prishtina, ka prekur majat më të larta të botës – 14 herë – dhe me këtë është shkruar përjetësisht në librin e historisë së alpinizmit botëror. Ajo nuk është më thjesht një emër; është simbol i forcës, guximit dhe ëndrrave që ngrihen më lart se retë. Prej rrënjëve të Ballkanit në kulmet e Himalajeve E lindur në zemër të Kosovës, në një vend të fortë si guri dhe të bukur si mali, Uta u rrit me dashurinë për natyrën dhe shpirtin e lirë. Arsimi i saj në marketing e çoi drejt rrugëve të tjera në fillim, por ishte thirrja e maleve ajo që i fshikulloi shpirtin. Ajo e braktisi zhurmën e zyrave për heshtjen madhështore të majave, aty ku fryma ngushtohet, por shpirti zgjerohet. Misioni i 14 majave – sfida që kërkon më shumë se muskuj Ngjitja në të 14 majat mbi 8000 metra nuk është thjesht një rekord. Është një betejë me natyrën, frikën dhe kufijtë e njeriut. Kanchenjunga, maja e fundit që mbylli këtë kapitull epik, është një nga më të pabesët – një grackë akulli që kërkon përulësi dhe guxim njëkohësisht. Por Uta, si një shqiponjë që nuk frikësohet nga stuhia, e përqafoi rrezikun me gjakftohtësi dhe qëllim. Një grua që frymëzon si mali – e palëkundur dhe e lartë Uta nuk është vetëm një alpiniste. Ajo është një zë për natyrën, për barazinë, për vajzat që duan të fluturojnë, por i mbajnë këmbët lidhur me pritshmëritë. Ajo ka themeluar UTAlaya Foundation, ku lartësitë shndërrohen në mundësi për edukim, për zhvillim të qëndrueshëm dhe për një të ardhme më të pastër e më të drejtë. Puna e saj si Ambasadore e Qëndrueshmërisë për OKB-në, aktivitetet e shumta në mbrojtje të mjedisit dhe përfshirja e të rinjve në eksplorimin e natyrës, janë dëshmi se Uta nuk ngjitet vetëm për vete – por për të hapur rrugë për të tjerët. Një simbol i kombit – krenaria që shpalos flamurin në qiell Kur Uta mbështet flamurin kuqezi mbi borën e majave më të larta në botë, ajo nuk valëvit vetëm një copë pëlhurë – por shpirtin shqiptar, krenarinë e një kombi të vogël me zemër të madhe. Ajo është gruaja që zgjati duart dhe preku yjet, për të treguar se gratë shqiptare nuk njohin kufij. Në një botë që shpesh e mat suksesin me zë, Uta e arriti atë me heshtjen fisnike të malit. Ajo është dëshmi se nuk ka mur që nuk çahet, as majë që nuk kapet – kur shpirti është i lirë, kur zemra është e zjarrtë dhe kur ëndrra është më e lartë se retë. Frymëzim për brezat – gratë që ngjisin jo vetëm maja, por edhe kufij të rinj Rruga e Utës është kthyer në një shteg shprese për vajzat dhe gratë shqiptare, për të rinjtë që kërkojnë më shumë nga vetja dhe nga jeta. Ajo nuk është vetëm një alpiniste që sfidoi lartësitë – por një modele e fuqishme që dëshmon se origjina nuk është pengesë, por burim force; se ëndrrat nuk maten me madhësinë e vendit tënd, por me guximin për t’i ndjekur. Përmes punës së saj me të rinjtë, sidomos vajzat, në shkolla, në udhëtime malore, në trajnime dhe kampanja, Uta i ka dhënë zë një brezi që kërkon barazi, që respekton natyrën dhe që guxon të ngjitet lart, jo për t’u dukur – por për të parë më gjerë. Ajo është dëshmi se kur një grua ngjitet në maja, ajo nuk ngre vetëm veten – por tërë një shoqëri me të.

9 MAJ – DITA E EVROPËS Deklarata Schuman – më e gjallë sot se kurrë më parë 9 Maji nuk është thjesht një datë në kalendar. Është një thirrje për t’u kujtuar . Në një kohë ku dritat e luksit dhe lavdia e shpejtë shpesh errësojnë vlerat, Deklarata e Schumanit shkëlqen më fort se çdo zbukurim ceremonial. Ajo flet me gjuhën e moralit, të paqes, të solidaritetit. Flet për bashkëpunimin midis kombeve. Për guximin për të falur. Për fuqinë për të ndërtuar. Përtej interesave të ngushta, ajo përmendte një bashkim të sinqertë — që do të vendoste themelet e një Evrope që nuk lufton më, por bashkëjeton. Në një Evropë të lodhur nga dy luftëra botërore, një njeri i heshtur — Robert Schuman — propozoi diçka rrënjësisht ndryshe: Jo hakmarrje, por bashkim. Jo ndarje, por solidaritet. Jo frikë, por shpresë. Çfarë përmbante Deklarata Schuman? 1. Paqe dhe vullnet i mirë – Vendi i Evropës në botë mund të jetë i fortë vetëm nëse kombet e saj bashkëpunojnë për paqen, jo për pushtetin. 2. Bashkimi i prodhimit të qymyrit dhe çelikut – Burimet që ushqyen luftërat do të viheshin nën një autoritet të përbashkët. Franca dhe Gjermania, dikur armiq të përgjakshëm, do të bëheshin themelues të një bashkëpunimi të ri. 3. Hapat konkretë, jo utopi – Europa nuk do të ndërtohej me fjalë të mëdha, por me hapa të vegjël, të ndërtuar mbi veprime konkrete dhe besim të ndërsjellë. 4. Solidaritet dhe përfshirje – Projekti nuk ishte vetëm për Francën dhe Gjermaninë, por një ftesë e hapur për të gjithë vendet evropiane që ndanin të njëjtat vlera. Shtetet që hodhën hapin e parë: Në vitin 1951, u krijua Komuniteti Evropian i Qymyrit dhe Çelikut, me gjashtë vende themeluese: Franca Gjermania Perëndimore Italia Belgjika Holanda Luksemburgu Ky komunitet ishte fara që më pas do të mbinte në atë që sot quajmë Bashkimi Evropian — një projekt i pashembullt paqeje dhe bashkëpunimi ndërkombëtar. Mesazh për sot: Në një botë që shpesh nderon zhurmën më shumë se vlerën, Dita e Evropës është një kujtesë solemne: Idealet si paqja, drejtësia, bashkimi dhe ndjeshmëria njerëzore janë më të fuqishme se çdo armatim, më të çmuara se çdo pasuri. 9 Maji nuk është një festë me flamuj plastike. Është një kujtim i gjallë se bota mund të ndërtohet mbi falje, mbi guxim moral dhe mbi ëndrrën e një të ardhmeje të përbashkët. Gëzuar Ditën e Evropës! Le të kujtojmë të shkuarën me mençuri dhe të ndërtojmë të ardhmen me dinjitet. Pèrgatiti LP Tekst / Poster

Liqeni i Belshit është një nga atraksionet më të bukura natyrore në Shqipëri, i vendosur në qendër të qytetit të Belshit, në zonën e Dumresë, rreth 30 km në jugperëndim të Elbasanit. Ky liqen karstik ka një sipërfaqe prej rreth 26.9 hektarësh dhe një thellësi maksimale prej 13.1 metrash në anën jugore . Çfarë e bën të veçantë Liqenin e Belshit? Pozicioni unik: Liqeni ndodhet në anën lindore dhe jugore të qytetit të Belshit, duke ofruar një pamje piktoreske të qendrës së qytetit . Përdorime të ndryshme: Liqeni shfrytëzohet për peshkim dhe ujitje, duke qenë një burim i rëndësishëm për komunitetin lokal . Atraksion turistik: Me një pamje magjike dhe ujëra të qeta, liqeni është një destinacion i preferuar për turistët që kërkojnë qetësi dhe bukuri natyrore . Si të vizitoni Liqenin e Belshit? Nga Tirana, mund të udhëtoni përmes autostradës së Elbasanit dhe të vazhdoni drejt kryqëzimit të Cërrikut. Nga atje, rruga ju çon në rreth 38 minuta drejt Pllajës së Dumresë . Në Belsh, mund të shijoni një shëtitje në pedonalen moderne ose të ndaloni në një nga kafenetë apo restorantet për të admiruar pamjen e liqenit. Aktivitetet që mund të bëni: Shëtitje dhe relaksim: Shëtitjet përgjatë bregut të liqenit ofrojnë një përvojë relaksuese dhe mundësi për të shijuar natyrën. Peshkim: Liqeni është i njohur për peshkim, veçanërisht për llojin e peshkut krap . Eksplorim i liqeneve të tjera: Zona e Dumresë përmban rreth 84 liqene, duke përfshirë Liqenin e Seferanit dhe Liqenin e Merhojës, të cilat janë gjithashtu tërheqëse për vizitorët . Liqeni i Belshit është një destinacion ideal për ata që kërkojnë të eksplorojnë bukuritë natyrore të Shqipërisë dhe të përjetojnë një përzierje të qetësisë dhe aktivitetit në një mjedis të mrekullueshëm.

Papa Leo XIV, që është zgjedhur më 8 maj 2025, është kardinali amerikan Robert Francis Prevost. Ky është papa i 267 i Kishës Katolike dhe gjithashtu papa i parë amerikan në histori. Ja disa detaje rreth tij dhe pritshmëritë për papën e ri: Mesazhi i Parë i Papës Leo XIV "Paqja qoftë me ju të gjithë, dhe mirënjohje për çdo njeri të mirë që kontribuon në botën tonë. Jam i nderuar dhe i bekuar të jem zgjedhur si udhëheqësi i Kishës Katolike Romane, dhe e kuptoj thellësisht përgjegjësinë që më është besuar. Kjo është një kohë e veçantë, një moment për të reflektuar mbi angazhimin tonë për drejtësi, paqe, dhe për kujdesin ndaj planetit tonë të shenjtë. Çdo ditë, ne duhet të angazhohemi për të sjellë një botë më të drejtë, ku të drejtat e çdo personi janë të mbrojtura, dhe ku asnjë individ nuk ndihet i lënë pas. Dua të bëj thirrje për unitet dhe bashkëpunim mes të gjitha grupeve, duke u angazhuar për një shoqëri që respekton dinjitetin e çdo personi. Paqja është më shumë se një arritje; ajo është një mision që kërkon angazhim dhe veprime të përditshme për të mbështetur ata që janë të paaftë të mbrojnë veten. Kjo është koha për të punuar për një botë që është e barabartë, ku mund të mendojmë për brezat e ardhshëm. Të mbrojmë klimën, të mbrojmë të varfrit dhe të luftojmë për drejtësinë shoqërore, që asnjë individ të mos mbetet pas. Çdo hap që hedhim duhet të jetë një hap drejt mëshirës, dhe çdo vendim që marrim duhet të reflektojë dashurinë dhe respektin ndaj krijesave të Zotit. Për besimtarët e Kishës Katolike, ju lutem të më ndihmoni në këtë udhëtim të rëndësishëm, që të bashkëpunojmë dhe të ndihmojmë ata që janë më të nevojshëm. Në emër të Zotit, do të punoj për të siguruar që çdo hap që marrim të jetë në dritën e vlerave tona të shenjta. Zoti të bekojë dhe të mbajë paqen në zemrat tona."  Ai shprehu angazhimin e tij për të vazhduar misionin e Papa Franceskut dhe për të sjellë ndryshime të domosdoshme në Kishën dhe shoqërinë globale. Vendlindja dhe Arsimi: Robert Francis Prevost ka lindur në Chicago, Illinois, SHBA. Ai ka ndjekur studimet teologjike dhe ka marrë gradën e dytë në fushën e Kishës Katolike, me një formim të thellë në doktrinën katolike, bashkë me një edukim të fortë në filozofi dhe histori kishtare. Ai ka studiuar në Universitetin Katolik të Shën Shën të Tiranës dhe ka marrë mundësi të shumta për të udhëhequr dhe kontribuar në nivel ndërkombëtar. Detyrat e Deritanishme: Përpara se të zgjidhej papa, Robert Prevost ka shërbyer si kardinal në Vatikan dhe ka pasur një rol të rëndësishëm në disa segmente të menaxhimit të organizatës kishtare. Ai ka mbajtur pozita të rëndësishme brenda Kishës Katolike dhe ka udhëhequr disa nisma për shërbimin shpirtëror dhe administratën nëpërmjet dedikimit të tij të madh për misionet dhe përkushtimin ndaj komunitetit. Personaliteti dhe Integriteti: Papa Leo XIV është njohur për natyrën e tij të matur dhe të ndershme, me një personalitet që vlerësohet për sinqeritetin, durimin dhe ndihmën për të tjerët. Ai është një figurë që ka ruajtur respektin dhe autoritetin gjatë gjithë jetës së tij të shërbimit, dhe është i njohur për angazhimin e tij në shërbimin ndaj të varfërve dhe të përndjekurve. Prioritetet dhe Mesazhi i Papës i Ri: 1. Paqja dhe Çështjet Sociale: Papa Leo XIV ka deklaruar se një nga prioritetet e tij kryesore do të jetë përpjekja për paqe dhe ndihma në zgjidhjen e konflikteve ndërkombëtare. Ai gjithashtu ka theksuar angazhimin e tij në çështje si ndihma për refugjatët, varfëria dhe veprimet për drejtësinë sociale. 2. Mbrojtja e Mjedisit dhe Çështjet e Klimës: Ai ka shprehur shqetësimin e tij për gjendjen e mjedisit dhe ka kërkuar veprime të fuqishme për të luftuar ndryshimet klimatike dhe mbrojtjen globale të planetit. Ai beson se Kishat duhet të japin shembuj të qëndrueshmërisë dhe ruajtjes së natyrës. 3. Reforma dhe Transparenca në Vatikan: Një tjetër prioritet do të jetë forca e reformave në Vatikan dhe në administratën kishtare. Papa Leo XIV do të kërkojë transparencë më të madhe, duke ndihmuar në uljen e korrupsionit dhe përmirësimin e procesit të menaxhimit të të ardhurave të Kishës. 4. Roli i Grave dhe Edukimi: Ai ka shprehur mbështetje për përmirësimin e mundësive për gratë brenda Kishës dhe gjithashtu ka theksuar rëndësinë e arsimit dhe mbështetjes për edukimin në të gjithë botën. 5. Vazhdues i Misionit të Papa Franceskut: Papa Leo XIV pritet të jetë një pasues i Papa Franceskut në misionet sociale dhe shpirtërore. Ai do të vijojë angazhimin për të mbrojtur të varfrit, paqartësinë sociale dhe kërkesat për më shumë barazi në shoqëri. Mesazhi i Parë i Papës Leo XIV: Në mesazhin e tij të parë, Papa Leo XIV u ka bërë thirrje besimtarëve të gjithë botës për unitet dhe paqe. Ai ka shprehur dëshirën për të parë një botë më të drejtë dhe më të qëndrueshme, duke i inkurajuar të gjithë njerëzit e mirë të angazhohen për një të ardhme më të shëndetshme dhe më të drejtë. Në përfundim, Papa Leo XIV do të jetë një udhëheqës i fortë, i dedikuar dhe me një mision për të ndryshuar dhe përmirësuar botën përmes paqes, drejtësisë sociale dhe përkushtimit ndaj besimit katolik. Revista Prestige.

Rini, thueja kangës ma të bukur që di! Thueja kangës sate që të vlon në gji. Nxirre gëzimin tand’ të shpërthejë me vrull… Mos e freno kangën! Le të marri udhë. Thueja kangës, rini, pash syt e tu… Të rroki, të puthi kanga, të nxisi me dashnu me zjarrm tand, rini… Dhe të na mbysi dallga prej ndjenjash të shkumbzueme q’i turbullon kanga. Rini, thueja kangës dhe qeshu si fëmi Kumbi i zanit të përplaset për qiellë dhe të kthejë prap te na, se hyjt ta kanë zili E na të duem fort si të duem një diell. Thueja kangës, Rini! Thueja kangës gëzimplote! Qeshu, rini! Qeshu! Bota asht e jote. 𝐍𝐠𝐚 𝐌𝐢𝐠𝐣𝐞𝐧𝐢

Kush është Profesor Nelson R. Çabej   Nelson Çabej  është një dijetar shqiptar me veprimtari të gjatë kërkimore dhe kontribute në fusha nga më të ndryshmet jo vetëm të biologjisë por dhe të shencave shoqërore. Kjo veprimtari e tij e shumëanëshme është pasqyruar në  botimin e 22 librave shkencore në Shqipëri dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikes, në anglisht dhe shqip. Në fushën e biologjisë ai ka botuar libra shkencore për gjenetikën, biologjinë molekulare, imunologjinë, evolucionin dhe filozofinë e biologjisë. Ndër librat shkencore në fushën e shkencave shoqërore ai ka sjellë kontributet e tij origjinale ne libra dhe artikuj të shumtë për historinë e formimit të popullit shqiptar dhe të gjuhës shqipe, si dhe të kontributeve shqiptare në zhvillimin e shkencës e teknologjisë. Por, vepra e madhe e jetës së tij është në fushën e biologjisë teorike dhe evolucionare me parashtrimin në vitin 2012 të teorisë së parë mbi mekanizmat jogjenetike të evolucionit të botës së gjallë, të cilën ai e ka paraqitur edhe në simpoziume ndërkombëtare dhe zhvilluar dhe thelluar në 5 libra origjinalë të nivelit postdoktoral të botuara në anglisht nga Academic Press, shtëpia më e madhe e botës për botime akademike. Me këtë teori, ndryshe nga teoritë e derisotme, ai shpjegon evolucionin jo si rezultat i ndryshimeve rastësorë të geneve, por me mekanizma përshtatëse jogjenetike në nivel molekular e që burojnë nga aftesitë kompjuterizuese të disa strukturave biologjike që shfaqen qysh në qelizat më të thjeshta ndërsa në kafshët këtë rol e merr sistemi nervor. Kjo teori shpjegon edhe disa enigma që torturuan Darëinin nga fundi  jetës, si p.sh . shfaqja e menjëhershme  e të gjitha grupeve të mëdha të kafshëve në shtresën gjeologjike të Kambrianit rreth 542 milionë vjet më parë, që binte ndesh me pikëpamjen e tij të evolucionit gradual nga qëniet me të thjeshta në ato më komplekset e  për te cilën ai shprehej se po të mos gjëndej një shpjegim i arsyeshëm tërë teoria e tij do të rëzohej. Në kohën tonë Nelson Çabej është një nga përfaqësuesi më të mëdhenj të drejtimit të ri jogjenetik të studimit të evolucionit duke u bazuar jo vetëm në volumin e botimeve por edhe në pozicioni s tij ne frontin e avancuar të këtij drejtimi. Aktualisht, ai paralelisht punon për të dërguar në shtyp dy libra:           Prejardhja dhe formimi i popullit shqiptar (vëllimi i parë botuar në vitin 2017) dhe për Iliropedia me një fjalor të rikonstrultuar të ilirishtes Në botimet e Nelsonit  shtohet edhe vëllimi i parë i librave: Prejardhja dhe formimi i popullit shqiptar  (2017),  Ilirët që mbijetuan  (2013),  Në gjurmët e perëndive dhe mitologjemave ilire  (2014), Vazhdimësi iliro-shqiptarëve në emrat e vendeve  (2014),  Nelson Çabej: Shkencëtari shqiptaro-amerikan që avancoi Darvinin me epigjenetikë dhe sistem nervor Në historinë e shkencës moderne, emra të mëdhenj si Charles Darwin kanë formësuar mënyrën se si e kuptojmë jetën dhe zhvillimin e saj.  Megjithatë, në shekullin XXI, një zë alternativ – ai i Profesor Nelson Çabej – guxoi të vendoste nën shqyrtim themelet e biologjisë evolutive, duke propozuar një teori që thekson rolin e epigjenetikës dhe sistemit nervor në evolucion.  Me origjinë nga Shqipëria dhe karrierë të ndërtuar në SHBA,   Çabej është një figurë e rrallë që përfaqëson një ndërthurje mes mendimit të lirë shkencor dhe trashegimise. Ai përfundoi studimet e larta dhe më pas doktoratën në biologji, me fokus në biologjinë molekulare, zhvillimore dhe neurobiologji.  Teoria darwiniane dhe sfidimi i saj Charles Darwin (1859) propozoi teorinë e përzgjedhjes natyrore, sipas së cilës organizmat që posedojnë karakteristika të favorshme për mbijetesë kanë më shumë gjasa të riprodhohen. Neodarwinizmi modern e ka pasuruar këtë teori me zbulimet mbi ADN-në dhe mutacionet gjenetike. ✨️Megjithatë, modeli darwinian dhe neodarvinian  nuk arrin të shpjegojë disa fenomene komplekse si zhvillimi embrional, eksplozioni kambrian apo përshtatjet që ndodhin me shpejtësi. Pikërisht këtu nis rruga e Çabejt:  ai argumenton se vetëm gjenet nuk mjaftojnë për të shpjeguar kompleksitetin e jetës. Epigenetika dhe sistemi nervor – shtyllat e teorisë Çabej Në librin e tij madhor Epigenetic Principles of Evolution (Elsevier, 2012), Profesor Çabej zhvillon një teori të re evolutive që mbështetet në këto parime: ✨️Epigjenetika ndikon në mënyrën se si shprehen gjenet – pra, si “ndizen” ose “heshten” – në varësi të kushteve mjedisore dhe zhvillimore. Sistemi nervor vepron si një “qendër vendimmarrjeje” që kontrollon se cilat gjene aktivizohen, në çdo qelizë të vecantë e ne çdo moment të vecantë ✨️duke ndikuar kështu në sjellje dhe përshtatje. Trashëgimia jo-gjenetike ( p.sh . përmes molekulave të pranishme në qelizat seksuale) ndikon në zhvillimin e pasardhësve. Evolucioni nuk është vetëm rezultat i rastësisë dhe përzgjedhjes natyrore, por edhe i një procesi të brendshëm, të integruar dhe të koordinuar. Reagimi në komunitetin shkencor Puna e Profesor Çabejt është përshëndetur nga personalitete të njohura si: George C. Williams, i cili theksoi rëndësinë e sfidave të reja për përzgjedhjen natyrore. Eva Jablonka, e njohur për teorinë e trashëgimisë epigjenetike. Mary Jane West-Eberhard, e cila ka kontribuar në konceptin e plasticitetit fenotipik. Këta dhe të tjerë kanë vënë në dukje se teoria e Çabejt është një përpjekje e vlefshme për të zgjeruar horizontin e biologjisë evolutive Trashëgimia dhe rëndësia e tij për shkencën shqiptare Nelson Çabej është ndër të paktët shkencëtarë me origjinë shqiptare që ka botuar teori të reja në një fushë themelore të shkencës, me jehonë ndërkombëtare.  Ai përfaqëson një shembull frymëzues të përkushtimit ndaj kërkimit, mendimit kritik dhe guximit intelektual. Burime për citim akademik 1. Çabej, N. (2012). Epigenetic Principles of Evolution. Elsevier. 2. Darwin, C. (1859). On the Origin of Species. London: John Murray. 3. Jablonka, E., & Lamb, M. J. (2005). Evolution in Four Dimensions. MIT Press. 4. West-Eberhard, M. J. (2003). Developmental Plasticity and Evolution. Oxford University Press. 5. Williams, G. C. (1966). Adaptation and Natural Selection. Princeton University Press. Le te hedhim një veshtrim ku ka filluar dhe sa ka avancuar karriera dge studimet e Prof.Nelson Cabej. Nelson R. Çabej i lindur në Gjirokastër,  filloi karieren si një biolog dhe autor shqiptar. Në vitin 1961, Çabej u diplomua në Fakultetin e Veterinarisë në Tiranë. Në vitin 1976, u diplomua si inxhinier kimist në Universitetin e Tiranës. Në vitin 1985, mbrojti doktoratën në fushën e biologjisë në Fakultetin e Shkencave të Natyrës të Universitetit të Tiranës. Ka punuar si mjek veteriner (1961–1966 dhe 1975–1980), imunolog (1970–1975), redaktor librash dhe lektor i biologjisë së përgjithshme në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Tiranës (1980–1990). Aktualisht jeton në Nju Jork, SHBA,  me familjen e tij gruan e quajtur Nikoleta dhe djalin e tij. Atje mori vrull dhe avancuan studimet si folem më lart. Profesor Nelson R. Çabej përfaqëson një ndër zërat më origjinalë dhe të guximshëm në biologjinë moderne, duke sfiduar darvinizmin klasik me një teori gjithëpërfshirëse mbi evolucionin jogjenetik, ku epigjenetika dhe sistemi nervor luajnë rol qendror.  Me mbi 22 libra  dhe 100 e me shume artikuj shkencorë dhe një kontribut të spikatur edhe në studimet albanologjike, ai është një nga mendimtarët më të shquar shqiptarë me jehonë ndërkombëtare, që mishëron përkushtimin, thellësinë dhe vizionin shkencor të shekullit XXI. Pergatiti:Dr. Liliana Pere.

Gustav Klimt – Jeta, Arti dhe Trashëgimia e Një Mjeshtri të Artit Modern Gustav Klimt ishte një nga figurat më të shquara të artit austriak dhe një nga përfaqësuesit më të rëndësishëm të rrymës secesioniste. Ai lindi më 14 korrik 1862 në Baumgarten, një lagje periferike e Vjenës së atëhershme, në Austro-Hungari. Ishte i dyti nga shtatë fëmijët e një familjeje modeste: babai i tij, Ernst Klimt, ishte gdhendës metalesh, ndërsa nëna kishte ëndërr të bëhej muzikante. Familja e tij jetonte në kushte të vështira ekonomike, por e mbështeti gjithmonë talentin e Gustavit. Që në moshë të re, talenti i Klimtit për vizatim dhe art u dallua qartë. Në moshën 14-vjeçare ai u pranua në Shkollën e Arteve të Aplikuara të Vjenës (Kunstgewerbeschule), ku u trajnuan në stilin akademik ai dhe vëllai i tij, Ernst, i cili gjithashtu u bë piktor. Gjatë viteve të hershme të karrierës, ai punoi në bashkëpunim me vëllain dhe mikun e tyre Franz Matsch, duke dekoruar ndërtesa teatrore dhe institucione të tjera në stilin historikist që ishte në modë në fund të shekullit XIX. Për një kohë, Klimt ishte i njohur si një piktor që i shërbente establishmentit, por gjithçka ndryshoi në fund të viteve 1890, kur ai filloi të largohej nga stili akademik dhe të zhvillonte një qasje më personale e simboliste. Në vitin 1897, ai ishte një nga themeluesit e Lëvizjes së Secesionit të Vjenës (Wiener Secession), një grup artistësh që kërkonte të çlirohej nga kufizimet e akademive tradicionale të artit dhe të eksploronte forma të reja shprehjeje. Rryma që përfaqësonte Klimt ishte Art Nouveau (ose Jugendstil, siç quhej në gjermanisht), e karakterizuar nga vijat elegante, dekorative dhe temat simboliste. Ai u bë i njohur për përzierjen e stilit dekorativ me figura të nudos femërore, të trajtuara me sensualitet dhe thellësi psikologjike. Elementi më dallues i tij ishte përdorimi i fletë-arit, një teknikë që ia dha veprave të tij një shkëlqim unik dhe mbresëlënës. Veprat më të famshme të Gustav Klimt përfshijnë: Puthja (1907–1908) – një ndër veprat më të njohura të artit modern, simbol i dashurisë dhe intimitetit. Portreti i Adele Bloch-Bauer I (1907) – një nga portretet më të njohura në artin perëndimor. Beethoven Frieze (1902) – një murale e krijuar për një ekspozitë të Secesionit. Danaë, Judith dhe Holoferni, Pemët e jetës, dhe shumë të tjera që ndërthurin mitologjinë, erotikën dhe estetikën. Ajo që e dallonte Klimtin nga të tjerët ishte aftësia për të kombinuar elementë dekorativë me një thellësi emocionale dhe simbolike të rrallë. Ai krijoi një botë të tijën, të pasur me ornamente, alegori dhe sensualitet. Në një kohë kur shoqëria vjeneze ishte e ndarë mes traditës dhe modernizmit, Klimti e sfidoi hapur moralin konservator dhe hapësirën e artit zyrtar. Gustav Klimt nuk u martua kurrë, megjithëse besohet se pati shumë lidhje romantike. Një nga figurat më të rëndësishme në jetën e tij ishte Emilie Flöge, një stiliste dhe partnere afatgjatë, për të cilën ruajti një korrespondencë të ngushtë për dekada. Klimt ndërroi jetë më 6 shkurt 1918, në moshën 55-vjeçare, pas një goditjeje në tru dhe më pas një pneumonie, në një kohë kur Evropa ishte ende e tronditur nga Lufta e Parë Botërore. Trashëgimia e Gustav Klimtit mbetet e gjallë edhe sot. Ai është një simbol i artit të lirisë, sensualitetit dhe bukurisë së pashembullt. Veprat e tij nuk janë vetëm piktura, por portale drejt një bote ku ndjenja dhe forma bashkëjetojnë në mënyrë të përsosur.

🇦🇱Skënderbeu – Emblema e Lavdisë Kombëtare dhe Monumenti i Qëndresës Europiane🇦🇱 Më 6 maj të vitit 1405, lindi në Dibrën e Poshtme një figurë që do të ngjitej si një monument i gjallë i rezistencës, një hero që do të bëhej emblemë e lirisë dhe një herësh të pavdekshëm në kujtesën europiane. Ai u rrit në një familje fisnike, të Kastriotëve, një fole e fortë që nxori nga gjiri i saj një prijës të fuqishëm. Babai i tij, Gjon Kastrioti, ishte një njeri i shquar dhe një prijës i njohur i trojeve shqiptare, që luftoi për të mbrojtur atdhenë nga pushtuesit. Gjergji, i biri i tij, do të bëhej shpresa dhe pasardhësi i lavdisë të këtij fisi. Për Skënderbeun, historia e tij nisi si një thyerje e qetë, një nisje nga toka e tij, një "rrugë e detyruar" që do të përcaktonte gjithë jetën e tij. Si një djalë i ri, ai u mor peng nga perandoria osmane dhe u rrit në oborrin e sulltanit, ku mori arsim ushtarak dhe u bë një prej komandantëve më të njohur të ushtrisë osmane. Megjithatë, shpirti i tij, ashtu si një lis që rritet në rrënjët e tij, nuk mund të nënshtronte kurrë. Pas shumë vitesh shërbimi për sulltanin, ai vendosi të braktiste përjetësisht çdo lidhje me Perandorinë Osmane dhe, në vitin 1443, u kthye në atdhe, ku rimori Krujën, simbol të krenarisë shqiptare dhe bastion të lirisë. Etapat e lavdisë së Skënderbeut: Rikthimi në atdhe (1443): Pas një periudhe të gjatë në shërbimin e sulltanit, Skënderbeu kthehet në tokën e tij, një veprim që shënoi fillimin e një periudhe të re për shqiptarët. Ai rimori Krujën dhe bëri thirrje për një aleancë të të gjithë princave shqiptarë, që do të mbështeste luftën e tij për liri. Besëlidhja e Lezhës (1444): Ky ishte një akt i madh politik që e ngriti Skënderbeun në një pedestal të padiskutueshëm, duke e bërë simbol të unitetit kombëtar. Princat shqiptarë nënshkruan një marrëveshje që bashkonte forcat e tyre kundër armikut të përbashkët: Perandorinë Osmane. Betejat më të lavdishme: Beteja e Torviollit (1444): Me 15,000 ushtarë shqiptarë, Skënderbeu shkatërroi një ushtri osmane prej 25,000 trupash, një fitore e jashtëzakonshme që dëshmoi mjeshtërinë e tij si strateg. Mbrojtja e Krujës (1450, 1466, 1467): Çdo rrethim i qytetit të Krujës u kthye në një dështim të madh për osmanët, përderisa Skënderbeu, me aftësinë e tij taktike dhe me guximin e tij të jashtëzakonshëm, mbrojti çdo mur të fortifikimit. Betejat e Otonetës, Mokricës dhe Shkodrës (1474): Të gjitha këto beteja shërbyen si shembuj të paepur të luftës dhe qëndresës, duke e bërë Skënderbeun një model të pavdekshëm të lavdisë. Marëveshjet e Skënderbeut me të huaj: Skënderbeu ishte një strateg dhe diplomat i shkëlqyer, që arriti të lidhte marrëveshje me shtetet dhe fuqitë europiane të kohës. Ai ndërtoi aleanca me Papa-n dhe Vatikanin, të cilët e shihnin si mbrojtësin e Europës dhe të krishterizmit. Në vitin 1451, Skënderbeu nënshkroi një marrëveshje me Papa Kalikstus III, ku ai u angazhua për të luftuar kundër perandorisë osmane dhe për të mbrojtur territorin e krishterë. Aleanca me Napolin dhe Venedikun gjithashtu ishte e rëndësishme për forcimin e luftës së tij. Kjo mbështetje e huaj i dha mundësinë që të ndihmonte në ruajtjen e të drejtave të shqiptarëve, duke mbajtur në këmbë një front të fortë të mbrojtjes së krishterizmit. Skënderbeu është, pra, jo vetëm një mbrojtës i trojeve shqiptare, por gjithashtu një heroit që shpëtoi Europën dhe krishterimin nga kërcënimi i Perandorisë Osmane. Lufta e tij ishte një betejë e vazhdueshme për lirinë, por dhe për ruajtjen e identitetit dhe kulturës europiane. Cilësitë e Skënderbeut: Emblemë e udhëheqjes dhe trimërisë: Skënderbeu u bë një simbol i pavdekshëm i luftës për liri. Ai udhëhoqi me mençuri, me kurajë dhe me një vizion të qartë për të ardhmen e kombit. Monument i strategjisë dhe guximit: Përdori çdo mundësi taktike, dhe çdo rrethim u bë një mundësi për ta kaluar atë në një fitore të lavdishme. Diplomat dhe aleat i shquar: Ai arriti të lidhi aleanca të fuqishme që e mbështetën në betejat e tij të pasuksesshme, duke e bërë Shqipërinë një faktor të rëndësishëm në politikën europiane të kohës. Ndikimi i Skënderbeut në identitetin shqiptar sot: Skënderbeu është sot një figurë që përfaqëson më shumë se një hero të lashtë. Ai është një monument i gjallë që vazhdon të rrezatojë forcë dhe krenari, një simbol i padiskutueshëm i identitetit shqiptar. Emri i tij është e njëjta thirrje për unitet që ka lidhur shqiptarët për shekuj me radhë. Në çdo kënd të Shqipërisë, Kosovës, Maqedonisë dhe Malit të Zi, figuron portreti i tij, si një udhërrëfyes dhe një njeri që gjithmonë u ka dhënë shqiptarëve arsye për të luftuar për lirinë e tyre. Në çdo shkollë, çdo libër, çdo diskutim politik e kulturor, Skënderbeu është përherë aty – një figurë e shenjtë dhe e pavdekshme, që na kujton se, pavarësisht vështirësive, liria dhe nderimi i atdheut janë të shenjta. Ai është simboli i qëndresës dhe i unitetit shqiptar, një thirrje e përhershme që ruan identitetin dhe krenarinë e kombit shqiptar.

Ura e vashes Ura e Vashës është një monument historik dhe arkitektonik i vendosur mbi lumin Mat, midis qytetit të Klosit dhe fshatit Guri i Bardhë, afërsisht 200 metra larg nga rruga e Arbrit . Përmasat dhe struktura Gjatësia: 11 metra Gjerësia: 2.8 metra Lartësia nga sipërfaqja e ujit: 7 metra Hapësira midis dy këmbëve: 7 metra Ura është ndërtuar me gurë të latuar dhe llaç gëlqeror, me një hark gjysmë rrethor dhe një qemer të dyfishtë. Sipërfaqja e saj është e shtruar me kalldrëm prej gurësh lumi dhe rasa guri . Historia dhe ndërtimi Ura është ndërtuar në fillim të shekullit XVIII si një vepër bamirësie nga Haxhi Hajrulla Skura, një banor i lagjes Mansaj në fshatin Guri i Bardhë . Ajo ka shërbyer si një nyje e rëndësishme në aksin e vjetër të rrugës së Arbrit, duke lehtësuar kalimin e karvanëve, udhëtarëve dhe ushtrive . Emërtimi dhe legjenda Fillimisht, ura ishte e njohur si "Ura e Skurës", por më vonë mori emrin "Ura e Vashës". Sipas një legjende lokale, një vajzë nga familja Skura shiti pajën e saj për të financuar ndërtimin e urës. Ky akt i sakrificës dhe përkushtimit e bëri emrin "Ura e Vashës" më simbolik dhe të dashur për komunitetin . Gjendja aktuale dhe rëndësia Pavarësisht moshës së saj mbi 300 vjeçare, ura është në gjendje të mirë dhe është shpallur Monument Kulture nga Ministria e Arsimit dhe Kulturës më 30 qershor 1983 . Ajo është një atraksion turistik i njohur, i vizituar nga turistë vendas dhe të huaj, dhe ndodhet në një peizazh natyror të mrekullueshëm. Ura moderne me të njëjtin emër Në afërsi të urës historike, është ndërtuar një urë moderne si pjesë e rrugës së Arbrit. Kjo urë e re, gjithashtu e quajtur "Ura e Vashës", është ura më e lartë në rajon, me një lartësi prej 152 metrash dhe një gjatësi totale prej 242 metrash. Ajo përbëhet nga një konstruksion metalik në formë harku dhe lidh dy tunelet T5 dhe T6 në shpatet e malit . Nëse dëshironi të vizitoni këtë monument të rëndësishëm historik dhe arkitektonik, mund të planifikoni një udhëtim në zonën e Klosit dhe Gurit të Bardhë, ku do të keni mundësinë të shijoni bukuritë natyrore dhe të mësoni më shumë rreth historisë së pasur të kësaj ure.

Atdheu Naim Frasheri! ...Dellëndyshe bukuroshe, që thua mijëra fjalë, Dhe të k’ënda vahn’ e lumën, që vjen me vrap e me valë, A mos vjen nga Shqipëria? Eni vjen pej Çamërie Me këto milëra fjalë e me gluhë perëndie? Apo vjen nga Labëria, pra më duke kaqë trime, Edhe fjalëtë që thua më gëzojnë zëmrën time, Q’është thier, bërë posi një pasqirë, Duke këputur nga cmagu, që s’e kanë vartur mirë, Apo vjen nga fush’e Korçës, nga vënd’i mir’ e i gjerë, Pej zembrësë Shqipërisë, që del gjithë bot’ e ndjerë? A më vjen pej Malësie, pej Skrapari, pej Dobreje, Nga Vijosa, nga Devolli, pej Vlor’ e pej Myzeqeje? Të munjam të fluturonja e të kishnjam krahë si ti, Me gas të math do t’i vinjam Shqipërisë brënda në gji! Për me marrë drejt Shkumbinë edh’ Elbasan’ e Tiranën, E me ardh ke ti, o Shkodrë, të shof Drinin e Bujanën, Kostur, Përlep, Fëllërinë, Dibrë, Ipek e Jakovën, Mat’ e Ysqyp e Prështinë dhe Mirëdit’ e Tetovën; Krojënë e Skënderbegut, q’i ka pas dhan ner Shqypnisë... Ky është një fragment i bukur nga poema “Atdheu” e Naim Frashërit, një prej figurave më të ndritura të Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Në këtë poezi, ai përshkruan me dashuri dhe mall vendlindjen, duke përdorur simbolikën e një dellëndysheje (zog i pranverës) që vjen nga Shqipëria dhe sjell mesazhe shprese, gjuhe dhe krenarie kombëtare. Ai përmend shumë treva shqiptare—Çamërinë, Labërinë, Korçën, Malësinë, Skraparin, Myzeqenë, dhe qytete si Tirana, Shkodra, Elbasani, Prishtina, Tetova—duke theksuar bashkimin shpirtëror të shqiptarëve nëpërmjet gjuhës dhe ndjenjës kombëtare. Në fund, përmend Kroin e Skënderbeut, si një simbol i krenarisë historike të shqiptarëve.

Kur Pranvera Vishët me Art: Sekreti i Gjelbër i Botticellit Në pikturat e Sandro Botticellit, çdo frymë e natyrës është poezi. Çdo lëvizje, çdo petal, çdo ndriçim dielli është një ftesë për të parë përtej sipërfaqes. Mjeshtër i Rilindjes italiane, Botticelli nuk e përshkroi natyrën — ai e deshi atë. Dhe dashuria e tij mori formë në dy nga veprat më të mëdha të artit perëndimor: Primavera dhe Lindja e Venusit. Primavera: Një Herbarium i Fshehur në Kanavacë E pikturuar rreth vitit 1482, Primavera është shumë më tepër se një skenë mitologjike. Në pamje të parë, jemi përballë një koreografie hyjnore: Venus në qendër, e rrethuar nga Gratitë, Zephyri, Flora dhe Merkurit. Por pas këtij ansambli hijerëndë, fshihet një vepër tjetër – një katalog botanik i koduar, një herbarium i gjallë. Mbi 130 specie bimore të ndryshme janë identifikuar në përbërje, me afro 500 bimë të veçuara, të pikturuara me saktësinë e një studiuesi. Çdo lule dhe gjethe është përpunuar me përpikmëri shkencore, aq sa studiuesit modernë janë mahnitur jo vetëm nga bukuria, por edhe nga njohuritë e thella që Botticelli zotëronte për florën. Nuk është thjesht një sfond estetik — është një akt enciklopedik i mbrojtur nga bukuria. Në një kohë kur shkenca dhe arti ishin në prag të një revolucioni të përbashkët, Botticelli i bëri bashkë me një elegancë që tejkalon shekujt. Lindja e Venusit: Bukuria si Rilindje Pothuajse si një binjake shpirtërore e Primaverës, Lindja e Venusit (rreth vitit 1485) shfaq perëndeshën e dashurisë që ngrihet nga deti, e mbështjellë në një guaskë dhe e rrethuar nga petale trëndafilash që zbresin nga qielli. Edhe këtu, natyra është jo vetëm sfond, por protagoniste. Lëvizja e ujit, valët delikate, era që fryn, petalet që bien — të gjitha janë simfoni pranverore që mishërojnë idenë e rilindjes, jo vetëm trupore, por edhe shpirtërore. Në të dyja veprat, Botticelli përdor mitologjinë jo për të treguar legjenda, por për të nënvizuar harmoninë midis njeriut, natyrës dhe hyjnores. Ai nuk thotë, ai shenjon. Dhe përmes shenjash — petalesh, frymash dhe ndriçimesh — ai na kujton se bukuria është një mënyrë e thellë për të kuptuar botën. Dy Vepra, Dy Dimensione Primavera dhe Lindja e Venusit janë si dy anë të së njëjtës medalje: njëra tokësore, e gjelbër, me këmbë në barin e fushës; tjetra qiellore, e lindur nga uji dhe drita. Të dyja na ftojnë të ndalemi, të vështrojmë, të lexojmë me kujdes çdo detaj. Sepse Botticelli nuk pikturonte vetëm për syrin. Ai pikturonte edhe për mendjen — dhe për kujtesën. Në një epokë ku arti shpesh ndahet nga shkenca, Botticelli na kujton se këto dy rrugë dikur ecën bashkë. Dhe ndoshta, siç e dëshmon vepra e tij, ende mund të ecin. Pergatiti:Liliana Pere.