Search Results

“The Independent” shpall Listën e Influencës 2024, Dua Lipa mes 50 femrave më me ndikim në botë March 10, 2024 “The Independent” ka publikuar listën e grave me më shumë ndikim, për të vlerësuar kontributin e tyre të jashtëzakonshëm në sfera dhe industri të ndryshme. Mes 50 femrave më me ndikim në botë, është edhe Dua Lipa, e cila është e famshme jo vetëm në muzikë, por edhe në botën e modës. Gratë e fuqishme që i bëjnë gjërat të ndodhin, ndryshojnë bisedën dhe marrin atë që duan, janë shpallur në Listën e Influencës 2024 të The Independent, që përkon me Ditën Ndërkombëtare të Gruas. Pavarësisht nëse forca e tyre qëndron në aftësinë për të riparuar politikat dhe ligjet, për të shkëlqyer në sport ose për t’u bërë thirrje legjionit të tyre të përkushtuar të tifozëve, emëruesi i përbashkët i këtyre grave është aftësia e tyre për të ndikuar botën në një mënyrë ose në një tjetër. Për të dytin vit radhazi, “The Independent” ka përpiluar një listë me 50 femrat më me ndikim të momentit. Ata vinin nga një shumëllojshmëri botësh që përfshinin artet, politikën, biznesin, sportin, televizionin, median dhe aktivizmin. “The Independent” ka marrë një vendim të qëllimshëm për të mos përjashtuar gratë me të cilat lexuesit mund të mos pajtohen ose të mos i miratojnë. Ndikimi nuk do të thotë adhurim dhe disa nga figurat më me ndikim të historisë janë të vështira dhe të diskutueshme, për të mos thënë aspak. Në krye të listës është Esther Ghey mbresëlënëse, e cila nuk është thyer nga vrasja brutale e vajzës së saj Brianna, por e ka përdorur atë për të bërë fushatë për të mirë dhe për ndryshim. Asaj i bashkohet titanja sportive Mary Earps , e cila ndihmoi në udhëheqjen e luaneshave në një finale të Kupës së Botës dhe frymëzoi një komb, kancelarja në pritje Rachel Reeves dhe aktorja Hannah Waddingham e cila ka triumfuar në skenë dhe ekran në 12 muajt e fundit. Këngëtarja shqiptare nga Kosova, Dua Liba, nuk mund të mungonte në këtë listë të grave, të cilat me kontributin dhe veprimtarinë e tyre krijuese dhe promovuese të vlerave, kanë bërë të mundur vendosjen e gruas në qendër të progresit dhe zhvillimit.

Libri I Albright. “Të fuqishmit dhe i plotfuqishmi”. Kështu e titullon librin e saj me “reflektime rreth Amerikës, Zotit dhe ngjarjeve të botës”, Madeleine Albright, një ndër gratë më të fuqishme në botë, ish-Sekretare e Shtetit Amerikan. Një libër, i cili vjen në shqip falë përkthimit të Engjëllushe Shqarrit dhe Shtëpisë Botuese “Fan Noli”, me një parathënie nga ish-Presidenti amerikan, Bill Clinton. Dy figura shumë të rëndësishme për shqiptarët dhe sidomos për ata të Kosovës. Dyshja Clinton-Albright do të kishin një rol vendimtar në mbylljen e konfliktit në Kosovë, që shkaktoi sipas Albright 10 mijë të vrarë dhe qindra mijë të ndjekur nga shtëpitë e tyre. Zgjidhja e këtij konflikti, përpjekjet e vazhdueshme për t’i dhënë fund gjakderdhjes në Kosovë, është padyshim pjesë e këtij libri, ku ishSekretarja e Shtetit amerikan merr përsipër të rrëfejë dhe të trajtojë tema delikate. “Gjatë kohës që Madeleine Albright ishte Sekretare e Shtetit, bota mësoi atë që unë ndërkohë e dija: ajo nuk druhet të marrë përsipër çështje të vështira apo të thotë atë që mendon. Në librin “Të Fuqishmit dhe i Plotfuqishmi”, ajo shkruan me një sinqeritet të pazakontë dhe një logjikë të shëndoshë për rolin ndërkombëtar të Amerikës, për fenë, etikën dhe gjendjen aktuale të përçarjes dhe pështjellimit të botës. Në dijeninë time, asnjë Sekretar i mëparshëm Shteti nuk ka shkruar diçka të ngjashme me të. Është një libër befasues, i shkruar mes këshillave të miqve të shqetësuar se mos tema të tilla nuk mund të diskutohen pa shkaktuar dhimbje. Në përvojën time, e vetmja mënyrë për të mos shkaktuar dhimbje është të rrish duarkryq. Madeleine Albright është mishërimi i lëvizjes përpara”, shkruan Clinton në parathënien që shoqëron librin. Duke iu përmbajtur temave që trajton, libri është konceptuar në tri pjesë. Së pari “Zoti, liria, vendi”, për të vijuar me “Kryqi, gjysmëhëna, ylli”, ku gjejmë “Iraku: pasoja të pamenduara”, “Përballja me Al Kaedwn”, “Dilema saudite”, “Demokracia arabe”, “Islami në Perëndim” etj. Ndërsa pjesa e tretë i është rezervuar “Reflektimeve të fundit”. al.mi MADELEINE ALBRIGHT Gjatë viteve të fundit, Shteteve të Bashkuara u është dashur të përballen me çështjen e “luftës së drejtë” në Afganistan dhe Irak. Si Sekretare Shteti jam ndeshur me një sfidë të ngjashme në Ballkan. Në fillim të viteve ‘90, diktatori serb, Sllobodan Millosheviç, kish nisur tri luftëra të pasuksesshme: kundër Sllovenisë, kundër Kroacisë dhe kundër Bosnjës. Në vitin 1999, ai e drejtoi armiqësinë e tij kundër shumicës etnike shqiptare në Kosovë, provincë e Serbisë. foto galeri foto galeri foto galeri 123PreviousNext Gjatë një viti studiova çdo rrugë të mundshme për të siguruar një zgjidhje diplomatike që të respektohej nga të dy palët. Shqiptarët më në fund e pranuan propozimin tonë; Millosheviçi e refuzoi, duke ndërsyer forcat e tij të sigurimit kundër popullsisë civile. Interesi i tij ishte t’i dëbonte shqiptarët nga Kosova, duke vrarë udhëheqësit e tyre, duke djegur fshatrat e tyre dhe duke përhapur terror. Qëllimi i tij ishte që problemin e Kosovës “ta zgjidhte” një herë e përgjithmonë. Duke qenë se provinca ishte pjesë e Serbisë, krimet e Millosheviçit nuk mund të karakterizoheshin si agresion ndërkombëtar. Asnjë anëtar i NATO-s nuk po sulmohej, kështu që Aleanca nuk mund të pretendonte të përdorte të drejtën e vetëmbrojtjes. Serbia nuk kishte kërcënuar të pushtonte një vend tjetër, kështu që nuk kishte arsye për një goditje parandaluese. Megjithatë, ne e kishim për detyrë “të mbronim tjetrin e pambrojtur”. Këshilli i Sigurimit të Kombeve të Bashkuara miratoi një rezolutë, e cila kërkonte tërheqjen e trupave plaç- kitëse serbe, por diplomatët rusë, historikisht në anën e vëllezërve të tyre sllavë, premtuan se do të vinin veton për çdo masë që autorizonte përdorimin e forcës për ndaljen e serbëve. Kjo gjë e vuri administratën e Clinton-it dhe NATO-n përpara një zgjedhjeje të vështirë. Ose të lejonim Rusinë të përdorte veton me të cilën na kish kërcënuar, duke mos na lënë të vepronim, ose të përdornim forcën për të shpëtuar popullin e Kosovës edhe pa lejen e shprehur të Kombeve të Bashkuara. Punova tej mase shumë dhe ia dola mbanë për përdorimin e variantit të dytë. Arsyet e mia ishin pjesërisht strategjike: Europa nuk do të ishte asnjëherë plotësisht në paqe, për sa kohë që Ballkani të ishte i pastabilizuar dhe Ballkani nuk do të ishte i stabilizuar për sa kohë që Millosheviçi do të ishte në pushtet. Gjithsesi, motivi im kryesor ishte moral: Nuk doja të shihja të vriteshin njerëz të pafajshëm. Prania e NATO-s në Europë na dha mjetet për të ndalur spastrimin etnik në atë kontinent, ndërsa unë shpresoja se duke bërë këtë, do të ndihmonim që krime të tilla të mos ndodhnin edhe gjetiu. Kjo ishte realisht një nga ato kohë kur, për t’u bërë jehonë fjalëve të Martin Luther King-ut të Ri, qëndrimi ynë do të bazohej jo në atë që ishte e sigurt, por në atë që ishte e drejtë. Nisur nga fakti që ne nuk kishim një mandat të posaçëm të Kombeve të Bashkuara për veprime ushtarake, u përpoqëm veçanërisht shumë të provonim drejtësinë e kauzës sonë. Së pari, administrata e Clinton-it siguroi mbështetjen unanime të NATO-s. libri i albright Së dyti, unë mbaja kontakte të vazhdueshme me Sekretarin e Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, Kofi Annan, i cili u dakordësua publikisht me ne se veprimet e serbëve ishin moralisht të papranueshme. Së treti, objektivat e NATOs gjatë luftës kontrolloheshin nga avokatë ushtarakë, të cilët e krahasonin secilin prej tyre me standardet e përcaktuara nga Konventat e Gjenevës. Në çdo rast bëhet një vlerësim për të parë nëse vlera e objektivit ishte më e madhe se risqet potenciale ndaj civilëve. Teksa lufta përparonte, ne shtuam presionin ushtarak ndaj Beogradit, por ndërkohë bënim kujdes për të minimizuar numrin e viktimave në njerëz dhe plagosjet e panevojshme të tyre. Tri objektiva civile (Ambasada kineze, një tren pasagjerësh dhe një kolonë me refugjatë) u goditën gabimisht. Vlerësimet për numrin e civilëve të vrarë nga bombardimet tregojnë se ata ishin nga 500 deri në 2000. Ndërsa Serbët, përpara se të arrinim t’i ndalnim, vranë rreth 10.000 shqiptarë të Kosovës dhe përzunë qindra mijëra të tjerë nga shtëpitë e tyre. Gjatë gjithë luftës, ne vazhduam përpjekjet diplomatike për të vendosur paqen. Më në fund, këto përpjekje u kurorëzuan me sukses. Millosheviçi kapitulloi; serbët i tërhoqën forcat e sigurimit nga Kosova; refugjatët u lejuan të ktheheshin; në vend u vendos një forcë paqeruajtëse e kryesuar nga NATOja dhe Kombet e Bashkuara arritën të kontribuonin në rindërtimin e vendit, i cili që atëherë ka organizuar disa raunde zgjedhjesh demokratike. Farat e konfliktit në Kosovë, sikurse edhe në luftërat e kahershme që kishin ardhur si pasojë e shpërbërjes së Jugosllavisë, kishin qenë të mbjella në historinë fetare të rajonit. Duke mbrojtur kauzën e Serbisë, Millosheviçi do të më thoshte se populli i tij kishte mbrojtur “Europën e Krishterë” për shekuj të tërë. Historia kombëtare epike e Serbisë është një rirrëfim i betejës së Kosovës, e zhvilluar kundër turqve otomanë në Fushën e Mëllenjave më 1389. Sipas legjendës, Princit Lazar të Serbisë i ishte shfaqur Profeti Elia në ditën fatale. Elia i kish ofruar princit të zgjidhte midis fitores në betejë (dhe një perandorie në tokë) dhe disfatës (kompensuar me një vend në parajsë).Princi zgjodhi fitoren e përjetshme në parajsë. Është një histori frymëzuese, një histori që ka luajtur një rol në vendimin e guximshëm të serbëve për t’u rezistuar nazistëve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Problemi është se disa serbë vazhdojnë të jenë të vendosur të hakmerren për disfatën e pësuar në Kosovë më shumë se 600 vjet më parë, të motivuar nga një ndjenjë e egër nacionalizmi dhe besimi se kanë një marrëdhënie të veçantë me Zotin. Ndërsa në Kosovë lufta vazhdonte, Václav Havel-i do ta karakterizonte me këto fjalë: Nëse mund të thuash se një luftë është etike apo se ajo po zhvillohet për shkaqe etike, atëherë kjo është një prej atyre luftërave. Clinton mes refugjatëve kosovarë në Shkup Kosova (ndryshe nga Kuvajti) nuk ka puse nafte për t’u lakmuar; asnjë nga kombet anëtare të Aleancës nuk ka ndonjë pretendim territorial ndaj saj; Millosheviçi nuk kërcënon integritetin territorial të ndonjërit prej anëtarëve të Aleancës. E megjithatë, Aleanca hyri në luftë. Ajo lufton sepse është e shqetësuar për fatin e të tjerëve. Ajo po lufton, sepse asnjë njeri i mirë nuk mund të rrijë e të bëjë sehir vrasjet sistematike të popujve të tjerë nën drejtimin e qeverisë… Kjo luftë i vendos të drejtat e njeriut mbi të drejtat e shteteve. Shumica jonë do të pajtoheshin me faktin se morali, ndonëse shpesh i vështirë për t’u përcaktuar, është thelbësor për të shkuar mirë me njeri tjetrin. Ne do të ndiheshim më të sigurt në një botë, ku ndërgjegjja do të shërbente si udhërrëfyesi kryesor i veprimeve të kombeve dhe të individëve. Po feja? Feja është ndoshta ndikimi i vetëm më i madh në formimin e ndërgjegjes njerëzore, e megjithatë, ajo është njëherazi edhe një burim konfliktesh dhe urrejtjeje. Pas asaj që pamë të ndodhte në Ballkan dhe në rajone të tjera të shkatërruara nga konflikte me bazë fetare, a mund të themi se feja është diçka që duhet ta kemi më me bollëk? Si përdoret besimi fetar për pushtet personal NGA WILLIAM J.CLINTON Gjatë kohës që Madeleine Albright ishte Sekretare e Shtetit, bota mësoi atë që unë ndërkohë e dija: ajo nuk druhet të marrë përsipër çështje të vështira apo të thotë atë që mendon. Në librin “Të Fuqishmit dhe i Plotfuqishmi”, ajo shkruan me një sinqeritet të pazakontë dhe një logjikë të shëndoshë për rolin ndërkombëtar të Amerikës, për fenë, etikën dhe gjendjen aktuale të përçarjes dhe pështjellimit të botës. Në dijeninë time, asnjë Sekretar i mëparshëm Shteti nuk ka shkruar diçka të ngjashme me të. Është një libër befasues, i shkruar mes këshillave të miqve të shqetësuar se mos tema të tilla nuk mund të diskutohen pa shkaktuar dhimbje. Në përvojën time, e vetmja mënyrë për të mos shkaktuar dhimbje është të rrish duarkryq. Madeleine Albright është mishërimi i lëvizjes përpara. Pas bisedës sonë të parë rreth këtij projekti, i telefonova Madeleine-s për të diskutuar më tej për të, duke mos e ditur se ku ndodhej në atë çast. Doli se ishte në Gdansk të Polonisë, duke kremtuar njëzetë e pesë vjetorin e Solidaritetit, lëvizjes për demokraci që i dha fund Luftës së Ftohtë dhe solli lirinë në Europën Qendrore dhe Lindore. Kur i rashë telefonit, Madeleine ndodhej në mesin e një turme ku ishte edhe ish-presidenti çek, Vaclav Havel, dhe presidentët aktualë të Ukrainës dhe Polonisë. Ajo ua kaloi telefonin atyre dhe kështu pata rastin e paparashikuar, por të mirëpritur, të bisedoja me disa miq të vjetër. Ndërkohë, Madeleine vendosi një buqetë me lule në përkujtim të Solidaritetit dhe mori pjesë në një meshë të hapur në kremtim të lirisë, që zgjati tri orë. E kisha kapur në një moment dhe në një vend kur Zoti dhe demokracia ndodheshin përkrah njëri-tjetrit, në qendër të vëmendjes. Një nga temat e këtij libri dhe burim polemikash të vazhdueshme në jetën publike, ka të bëjë me marrëdhënien midis tyre. “Elementi fetar është themeli i demokracisë”, do të shkruante Walt Whitman, “Të gjitha fetë, të vjetra dhe të reja, janë aty”. Unë besoj se të gjithëve na ka ndodhur që të takojmë njerëz që do të ishin të gatshëm të përqafonin fjalinë e parë të Whitman-it dhe të shpërfillnin të dytën, duke i bërë kështu të dyja fjalitë të pakuptimta. Në më të mirën e tyre, të dyja, feja dhe demokracia, respektojnë barazinë dhe vlerën e çdo qenieje njerë- zore: ku të gjithë jemi shëmbëlltyra të Krijuesit, ku secili është pajisur me të drejta të patjetërsueshme. Këto doktrina rrinë mirë përbri njëra-tjetrës; ato janë njëjtësuese dhe përfshirëse. Problemet dalin kur interpretimin tonë orvatemi ta vëmë përpara atij të Whitman-it, duke argumentuar se ata që kanë të njëjtën ide të caktuar si ne rreth universit, janë më me vlerë se të tjerët. Të kesh një fe, është të besosh në ekzistencën e të vërtetës absolute. Por, të pohosh se qeniet njerëzore, sikundër janë, të papërsosura, mund ta zotërojnë plotësisht këtë të vërtetë apo se ideologjia jonë politike është plotë- sisht e vërtetë dhe na lejon të penalizojmë, shtypim, apo abuzojmë ata që kanë një besim të ndryshëm prej nesh, është një gjë krejtësisht tjetër. Kushtetuta e Shteteve të Bashkuara krijoi diçka vërtet të re: një sistem qeverisjeje, në të cilin besimi më i madh nuk u jepet zyrtarëve të lartë, pushteti i të cilëve kufizohet nga një sistem mjeshtëror kontrollesh dhe ekuilibrash, por popullit, si një i tërë. Ndër kufizimet që etërit tanë u vendosën atyre që janë në pushtet, është pamundësia për të vendosur një fe zyrtare shtetërore apo për të kufizuar të drejtën e gjithkujt për të qenë i lirë në zgjedhjen e besimit. Etërit themelues e kuptuan nga historia se përqendrimi i autoritetit politik dhe fetar në të njëjtat duar mund të ishte helmatisës. Sigurisht, ne e dimë se shpesh, pushteti i fesë shfrytëzohet nga ata që kërkojnë të forcojnë pushtetin e tyre personal në dëm të të tjerëve. Në Ballkan, Slobodan Millosheviçi fliste shumë për mbrojtjen e Europës së krishterë, por interesi i tij i vërtetë ishte ta përdorte fenë dhe përçarjen ekstreme për forcimin e pushtetit të tij. Osama bin Ladeni hiqet si mbrojtës i Islamit, por gatishmëria e tij për të vrarë njerëz të pafajshëm, duke përfshirë edhe myslimanë të tjerë, nuk është një interpretim i drejtë i Kuranit dhe nuk është besnik ndaj atij besimi. Në duar të gabuara, feja shndërrohet në një levë që përdoret për të armiqësuar një grup njerëzish ndaj një grupi tjetër, jo për shkak të ndonjë besimi të thellë shpirtëror, por sepse mund të ndihmojë këdo që kërkon të ngjallë armiqësi. Mos vallë kjo do të thotë se politikëbërësit duhet të përpiqen që fenë ta mbajnë të izoluar nga jeta publike? Sikundër argumenton Madeleine Albright, përgjigja e kësaj pyetjeje është një “Jo” kumbuese. Ne duhet jo vetëm të mos e bëjmë këtë, por edhe nëse do ta provonim ta bënim, nuk do t’ia dilnim mbanë. Bindjet fetare, kur janë bindje, nuk mund të vishen e zhvishen si të ishin një palë galloshe. Ne i mbartim ato me vete ngado që shkojmë, skeptikë dhe ateistë, përkrah besimtarëve. Një president apo një sekretar shteti duhet të marrë vendime, duke pasur parasysh besimet e tij fetare dhe ndikimin që këto vendime kanë te njerëzit e besimeve të ndryshme. Gjithsesi, sikurse Madeleine Albright vë në dukje, vlerësimi i këtij ndikimi nuk është punë fort e lehtë. Gjatë vizitës sime në Indi në vitin 2000, disa radikalë të zemëruar do të shfrenin tërbimin e tyre, duke vrarë me gjakftohtësi tridhjetë e tetë sheikë. Nëse nuk do ta kisha ndërmarrë atë udhëtim, viktimat me siguri do të ishin ende gjallë. Nëse nuk do ta kisha bërë atë udhëtim nga frika e asaj që mund të bënin ekstremistët, nuk do të kisha kryer detyrën si President i Shteteve të Bashkuara. Natyra e Amerikës është e tillë që shumë njerëz e përcaktojnë veten – ose një pjesë të saj – në lidhje me të, ose pro ose kundër. Kjo gjë është pjesë e realitetit, në të cilin ne si udhëheqës duhet të veprojmë. Kur imamët radikalë orvaten të shkatërrojnë mënyrën e të menduarit të disa të rinjve të tjetërsuar, të pakënaqur, ndër të cilët jo të gjithë janë të varfër dhe të paarsimuar, përmes ofrimit këtyre besimtarëve një udhëtim të ashtuquajtur të menjëhershëm në parajsë, në këmbim të gatishmërisë së tyre për të vrarë civilë dhe njëherazi për të hedhur në erë edhe vetveten, si duhet të reagojmë ne? Ne mund të përpiqeshim t’i kapnim ose vrisnim ata, por gjithsesi, të gjithë nuk do të mundnim t’i zinim. Mund të përpiqeshim t’i bindnim të hiqnin dorë nga dhuna, por kur argumentet tona nuk kanë asnjë lidhje me përvojat e tyre, nuk do të mund t’ia dilnim dot mbanë. Mundësia më e mirë që kemi është të punojmë së bashku me ata njerëz në botën myslimane, të cilët përpiqen të kapin mendjet e të njëjtëve njerëz si edhe radikalët, duke predikuar një Islam më të plotë dhe jo një Islam të shtrembëruar, të copëtuar, me thepa. Unë besoj vërtet se një gjë e tillë mund të bëhet jo duke dobësuar besimet shpirtërore, por duke u futur në thellësi të këtyre besimeve. Të tre besimet e Abrahamit kanë më shumë ngjashmëri se sa dallime, ku secili bën thirrje për nderim, zemërgjerësi, modesti dhe dashuri. Asnjë prej tyre nuk është i njohur plotësisht prej nesh. Sfida e udhëheqësve tanë është të përdorim atë që kemi të përbashkët si bazë për të mposhtur elementët më ekstremistë dhe për t’i hequr mbështetjen terrorizmit. Kur njerëzit e pranojnë humanizmin e tyre të përbashkët, atëherë bëhet më e vështirë të dejonizojnë dhe shkatërrojnë njëri-tjetrin. Është shumë më e lehtë të gjesh kompromise parimore me njërin nga “ne”, se sa me njërin nga “ata”. Besimi fetar mund të na ndihmojë të zhdukim vijën ndarëse të vjetër sa koha. Nuk ka detyrë më të rëndësishme, por siç e bën të qartë edhe libri i Madeleine Albright-it, kjo është një detyrë që – katër vjet e gjysmë pas 11 shtatorit – ne pothuaj as që e kemi zënë me dorë. ©

Tradita shekullore e Javës së Shenjtë Arbëreshe Java e Shenjtë Arbëreshe, që njihet si Java e Madhe apo Pashkët arbëreshe, janë një nga ngjarjet historike të arbëreshëve, ku vitet e tjera ka tërhequr dhe mjaft turistë. Vëmendja më e madhe qëndron te kostumet tradicionale të grave arbëreshe, përcjell albinfo.ch . Festimet nisin që të Enjten e Madhe, kur pas leximit të 12 fragmenteve të Ungjillit, prifti vazhdon të lajë këmbët e 12 burrave të komunitetit. Ata janë të ulur rreth një tavoline të madhe mbi të cilën janë rregulluar “kuleçët”, bukët e bekuara, që priten dhe shpërndahen te besimtarët. Kisha arbëreshe ndjek rite orotodokse-bizantine, ndërsa rite të tjera janë identike me kishën latine. Të Enjten e Madhe zhvillohet procesioni i statuajve shoqëruar me “këngë tradicionale shqiptare” (vajtimet) dhe në shumë komunitete arbëreshe përsëriten dhe të Premten e Madhe. Të Shtunën e Madhe në mëngjes këndohet Mbrëmja e Shenjtë dhe liturgjia e Shën Vasilit. Pas mesnatës në rrugët e fshatrave është emociouese të dëgjosh këndimin e “Kristos Anestei” (Krishti u ngjall). Ndërsa tradita vijon mes shumë komuniteteve arbëreshe me besimtarët që shkojnë në heshtje në Kolegjin e Shën Adrianit, ku bëhet riti i “vjedhjes së ujit”, në burimin e murgjve. Simbolikisht ky rit riprodhon atë që bëri Maria, e cila e parandaluar nga rojet dhe në pamundësi për të larë trupin e Jezusit, në heshtjen e natës arriti në një burim për të lagur leckën e përdorur më pas për të larë trupin e Jezusit. Moment jashtëzakonisht simbolik, ku besimtarët marrin pjesë në grupe me “gjitonie” (fqinjët) ku rruga shënohet nga heshtja, por ndërsa procesioni vazhdon, tashmë ata që kanë përfunduar ritin (pra të lirë nga detyrimi i heshtjes) përpiqen të bëjnë të flasin ata që nuk kanë shkuar ende te burimi (gratë e moshuara i provokojnë me shkopinj të gjatë të quajtur “dokanigje”), Kur të gjithë besimtarët e kanë pirë ujin, vazhdojnë me ndezjen e “qerradonulla”, një zjarr i madh besimi, gëzimi e ringjaljeje me intonacionin e këngës “Kristos Anesti”.

Pas isopolifonisë, xhubleta është trashëgimia e radhës e jomateriale e Shqipërisë që merret në mbrojtje nga UNESCO. Dijebërja e veshjes së xhubletës që daton 4 mijë vjet para, tashmë është pasuri e gjithë njerëzimit. Lajmin e bëri të ditur ministrja e Kulturës, Elva Margariti e cila mori pjesë në mbledhjen e Komitetit Ndërqeveritar për Mbrojtjen dhe Ruajtjen e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të UNESCO-s, që u zhvillua në Marok. Margariti e cilëson një lajm të jashtëzakonshëm për trashëgiminë tonë kulturore dhe si dhuratë në 110-vjetorin e Pavarësisë. “Nga kryeqendra e Marokut, Komunitetit Ndërqeveritar për Mbrojtjen dhe Ruajtjen e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të UNESCO-s, miratoi në formë unanime shpalljen e xhubletës shqiptare dhe bërjen e saj , si pjesë të listës së Trashëgimisë Kulturore Jomateriale nën mbrojtjen e UNESCO-s”, tha Margariti. Ministrja vuri në dukje se, “ky aset për vendin mund të humbiste. Por ne nuk e lejuam që xhubleta të mbetej thjeshtë një relike e të shkuarës dhe me përfshirjen në këtë listë ajo do të ketë jo vetëm mbështetjen e institucioneve tona por edhe atyre ndërkombëtare, që do ta trajtojnë xhubletën si pasuri të gjithë njerëzimit”. Ministrja tha se, kemi ardhur në këtë moment pas një pune të gjatë, plot përkushtim të një grupi të madh bashkëpunëtorësh, dosja e dijebërjes artizanale të xhubletës u pranua në listën e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale nën mbrojtjen e UNESCO-s. Xhubleta, veshje tipike e zonave të veriut, cilësohet si një prej kostumeve më të rralla popullore, me disa lloje e karakteristika, prerjeje e qepjeje, sipas zonave dhe moshave të grave që e vishnin. Në sesionin e 32-të të saj, Konferenca e përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuara për arsimin shkencën dhe kulturën, UNESCO vendosi që të bëjë publike konventën e saj më të re: “Për ruajtjen e trashëgimisë kulturore jomateriale”. Qëllimi madhor i kësaj Konvente është ruajtja e trashëgimisë kulturore jomateriale; respektimi i trashëgimisë kulturore jomateriale të bashkësive, të grupeve dhe të individëve të prekur; sensibilizimi në nivel lokal, kombëtar dhe ndërkombëtar për rëndësinë e trashëgimisë kulturore jomateriale dhe të vlerësimit të saj të ndërsjellë; bashkëpunimi dhe asistenca ndërkombëtare. Kjo Konventë, një ndër më të rëndësishmet e UNESCO-s për 10 vitet e fundit përfshin në vetvete dhe i referohet instrumenteve ndërkombëtarë ekzistues lidhur me të drejtat e njeriut, paktit ndërkombëtar për të drejtat ekonomike, sociale dhe kulturore të 1966-ës apo dhe paktit ndërkombëtar për të drejtat civile dhe politike të 1966-ës. Konventa duke marrë parasysh rëndësinë e trashëgimisë kulturore jomateriale, përmbledhëse e diversitetit kulturor dhe garanci e zhvillimit afatgjatë, duke marrë parasysh ndërvarësinë midis trashëgimisë kulturore jomateriale dhe trashëgimisë materiale kulturore dhe natyrore; pranon se proceset e ndryshimit shoqëror, krahas kushteve që krijojnë për një dialog të përtërirë mes bashkësive, shkaktojnë gjithashtu, kërcënime të rënda për degradim, për zhdukje dhe shkatërrim të trashëgimisë kulturore jomateriale, veçanërisht për faktin e mungesës së mjeteve për ruajtjen e kësaj të fundit. Konventa gjithashtu, vlerëson vullnetin e përbotshëm dhe shqetësimin e përbashkët për të ruajtur trashëgiminë kulturore jomateriale të njerëzimit; duke pranuar se bashkësitë, në veçanti bashkësitë rrënjëse, grupet dhe, sipas rastit, individët, luajnë një rol të rëndësishëm në prodhimin, ruajtjen, mirëmbajtjen dhe rikrijimin e trashëgimisë kulturore jomateriale, ç’ka ndihmon kështu për pasurimin e diversitetit kulturor dhe të krijimtarisë njerëzore .

Historia/ Si u vendosën Arbëreshët në Italinë e Jugut Nga Gazetar 19:30 | 18/12/2020 Valët e para të emigracionit arbrëresh në Italinë e Jugut Arbëreshët dhe historia e tyre përbën një pjesë të çmueshme të historisë së popullit tonë dhe për këtë arsye nuk duhet lënë pa trajtuar më gjerësisht. Nëse do të flisnim se kur i kanë fillesat afërsia mes dy popujve patjetër që do të rikthehemi pas në antikitet. Për raportet mes dy palëve dhe kryesisht emigrimet e shqiptarëve drejt Italisë në periudha të ndryshme kohore janë munduar të hedhin dritë shumë studime ndonse ende sot ka mjaft pikëpyetje për këtë çështje. Dhe pikërisht një ndër çështjet që do të trajtoj në këtë punim është historia e shpërnguljes së arbëreshëve në Itali. Arsyet e shpërnguljes si dhe periudhat kohore kur ka ndodhur emigrimi tyre drejt Italisë. As historianët e mbretërisë së Napolit dhe as shkrimtarët e vjetër dhe të rinj që janë marrë me kërkime dokumentash nëpër arkivat shtetrore, apo në botime kronikash dhe monografish të krahinave të vendeve të ndryshme të Puljes, Kalabrisë e të Siçilisë nuk dhanë informacione të detajuara rreth themelimit dhe zhvillimit historik të kolonivve shqiptare. Ato ndeshën në vështirësi sepse shqiptarët që emigruan nuk ndenjën në një vend të caktuar, por shesh kaluan nga një katund në tjetrin, nga një krahinë në tjetrën për të gjetur kushte të mira jetese dhe njëkohësist për t`u ruajtur asimilimit. Megjithatë ndonse informacionet janë të pakta sot dihet se në Italinë e Jugut, nga trevat e Abruzzos e deri në skaj të Kalabrisë e në Sicili gjenden një numër i madh shqiptarësh të cilët emigruan atëherë kur Arbëria ra në zgjedhën e turkut. Për t`i shpëtuar zgjedhës së egër osmane ata u detyruan të lënë trojet e tyre e të emigrojnë në drejtim të brigjeve italiane. Drejtimet kryesore të mërgimit janë vendet bregdetare si në Republikën e Venecias, krahina Marketit, e Puljes dhe e Napolit. Sipas studimeve mendohet që kontaktet e para mes dy popujve të kënë qënë në kohën e Aleksandrit Molos, mbretit të Epirit i cili mbërriti në Itali në 331 p.k me synim pushtimin e saj. Synimi për të krijuar një mbretëri të madhe epirite në perëndim e vazhdoi në 280 p.k Pirro i Epirit. Ndonëse që të dy nuk ja arritën synimit të tyre. Fakte të tjera që na tregojnë për afërsinë mes dy popujve janë dhe lidhjet martesore mes tyre. Përmendim martesën e Elenës në 1228, vajzën e Mikel Komnenit të II despot i Arbrit me djalin e Frederikut II. Në 1272 si rezultat i disa lëvizjve sizmike shumë shqiptarë mbërritën në Brindisi. Të dhëna të tjera kemi dhe për vitin 1396 ku shumë familje shqiptare erdhën dhe u vendosën në tokat italiane. Sipas të dhënave sjellë nga E.Demetrio ka pasur shtatë valë emigracioni nga Shqipëria drejt Italisë: Nga 1416-1446, 1459-1461, 1468-1506 (pas vdekjes së Skëndërbeut), 1532-1434, 1647 dhe 1744, 1759-1825. Fakte të ngjashme konfirmohen dhe nga të tjerë studiues. Sipas Eqerem Çabej mendohet se shtegtimi i shqiptarëve drejt Italisë nuk ka ndodhur përnjëherë por me disa valë të ndryshme që nga mesi shekullit 15 e deri në 1744. Në fillim emigrimi i shqiptarëve drejt Italisë nuk ka qenë i organizuar por vihet re lëvizje të karakterit sporadike. Lëvizje të tilla vihen re në vitet 1272,1388,1393 etj. Mendohet se vala e parë më e madhe e shpërnguljeve të shqiptarëve drejt Italisë të ketë qënë e karakterit ushtarak në vitet (1416-1446). Gjenden të dhëna që provojnë se në ndihmë të Alfonsit të Aragonës mbret i Napolit të ketë shkuar në ndihmë tri skuadra ushtarësh shqiptarë me në krye Dhimitër Rërësin dhe dy bijtë e tij Vasilin dhe Gjergjin. Për shërbimet e kryera Dhimitër Rërësi qe emëruar guvernator i provincës së Reggio Calabrias. Pasuesit e tij ripopulluan disa ngulmime në anët e Katanxaros, si: Andali, Amato, Arieta, Zangorana, Pellagorio etj…Shumë të tjerë pasues së Rërësit u vendosën përgjithmonë në Kontesa Entelina (1450). Të tjerë u vendosën në Taormina ku deri sot njohet si lagja e shqiptarëve. Për marrëdhëniet e mira dypalëshe mes Italisë dhe Arbërisë në kohën e të madhit Skëndërbe na flet dhe studiuesi tjetër Petro Scaglione i cili na jep dëshmi rreth këtyre raporteve dashamirëse të ndërsjelllta në veprën “Historia e Shqiptarëve të Italisë”. Scaglione dëshmon për mardhëniet e mira mes Alfonso D’ Aragonës mbret i Napolit dhe Gjergj Kastriotit. Sipas dëshmive thuhet se mes të dyve ishte krijuar një mardhënie miqësie e shprehur shpesh herë me një ndihmë reciproke mes dy palëve. Dëshmohet se në kohë vështirësie Alfonso d’Aragona e kishte ndihmuar Skëndërbeun me ndihma ushtarake dhe financiare. Të njënjtën gjë kishte bërë dhe Gjergj Kastrioti kur iu kërkua ndihma nga Alfonso D’Aragona për të qetsuar lëvizjet kryengritëse në Kalabri. Në këmbim të këtij nderi thuhet se Skëndërbeut iu dhanë në dhuratë shumë vende në të cilat më pas shqiptarët ngritën fshatra të tyre në zonën e Katanxaros Dëshmitë e mjaft studiuesve që shkruajtën lidhur me valët e emigrimit të shqiptarëve të Italisë bien dakort në një pikë të përbashkët sipas së cilës vala e parë e emigrimit të shqiptarëve drejt Italisë shfaqet e bashkanqitur me figirëne Dhimitër Rëresit. Dh.Rëresi së bashku me ushtarët ë tij u dërgua nga Skënderbeu në ndihmë të Alfonso d’Aragonës. Më pas njerzit e tij populluan shumë fshatra të Kalabrisë si: Amato, Andali, Arietta, Casalnuvola, Zangorana, etj…Dëshmohet gjithashtu që bijtë e Dhimitrit së bashku me ushtarët e tij u vendosën në Sicili dhe formuan tre koloni arbëreshe: Kontessa Entelina, Palaco Adriano dhe Mesojuso. Të tjera shpërngulje mendohet të këtë pasur në vitin 1461 me ardhjen e Skëndërbeut në Itali. Nga 1461-1480 mendohet se janë formuar kolonitë shqiptare në Fagiano, San Pietro di Galantina, Martigiano, Montepafano, Roccoforzata, San Martino, San Marzano, Sternazia, Corigliano, Zollino province e Leces. Në këtë periudhë u krijuan dhe kolonitë e Casalnovo, Casalvecchio, San Paolo, Greci, Panni, Castelluccio de Sauri dhe Fakta in Capitana provinca di Foggia, Provinca e Campobassos, San Demetrio, Macchia, San Cosmo, Vaccarizzo, San Giorgio Albaneze,Spezzano, Lungro, Firmo, Aquaformosa, Castroregio, S.Costantino, Cervicato, S.Bazilio, Falconara Albaneze në Kalabri etj…Por vala më e madhe ashtu siç pranohet nga shumë studiues është pas vdekjes së Skëndërbeut.Në vazhdimësi pati dy shpërngulje të tjera me rëndësi shkaktuar një pas rënies së Krujës nga Turqit në 1478 dhe e dyta pas rënies së qytetit të Koronit në More në 1533-1534. Shqiptarët e emigruar u vendosën në Molise, Kalabri, Puglie dhe Sicili. Shqiptarët kur erdhën në këto vende ishin në një gjëndje të rënduar dhe të lodhur nga luftrat e gjata në vend. Ata u vendosën në zona jo të banuara dhe gradualisht krijuan dhe fshatrat e tyre duke dashur të mos përzihen dhe asimilohen me popullsinë vendase. Shqiptarët u vendosën në zona të pabanuara të Molises e cila ishte shpopulluar si rezultat i një tërmeti të ndodhur në 1456. Ata u vendosën ne rajonet e Campomarino, Portocanone, Ururi, Montecilfone e Santa Croce di Maglianao. Vala e dytë e shpërnguljeve mendohet të këtë qënë sërisht e karakterit ushtarak. Pas vdekjes së Alfonsit të Aragonës në fron vjen Ferdinandi I. Por me të ardhë në pushtet u gjend përnallë sulmeve të baronëve të fuqishëm të cilët nuk dëshironin që ai të qëndronte në fron. Për këtë arsye Ferdinandi i kërkoi ndihmën e Skëndërbeut, i cili zbarkoi në Barleta, mundi rebelët në betejën e Orsarës dhe çliroi nga rrethimi Molfetën. Si shpërblim Skëndërbeut iu dha titulli “ Signor” i Garganës dhe zotrues të feudeve të Tranit dhe San -Giovani Rotondos. Nga ana tjetër aragonasit ndihmuan me armë ushtrinë shqiptare që ishte e zënë në luftra kundër turqëve. Në këtë periudhë kohore Perandoria Osmane shpresonte të mbërrinte deri në portat e Romës. Duke përfituar nga situate Ballkanike tepër e dobët u sul mbi popujt e gadishullt ballkanik. Vetëm Arbëria arriti ti bëj ballë sulmeve turke për një periudhë të gjatë kohore. Por pas vdekjes së Gjergj Kastriotit( 17 janar 1468) filloi rënia e Arbërisë e cila pasi rezistoi dhe 10 vjet të tjera ra nën protektoratin e Venedikut dhe më pas nën zgjedhën osmane. Studimet historike tregojnë gjithashtu se i biri i Skëndërbeut, Gjoni së bashku me nënën e tij Donikën pas vdekjes së Gjergj Kastriotit u mikprit nga Ferdinandi i Aragonës dhe u vendos në Napoli.Ferdinandi i Aragonës në këmbim në këtë periudhë gjeti mënyrën për të shpërblyer Gjonin. Ai u bë kont i Salentos dhe duka i San Pietro Galantina në 1495. Kjo pritje e mirë e miqve të parë bëri që shumë familje shqiptare duke mos e toleruar dhe duruar më dominimin e turqve mysliman vendosën të emigrojnë drejt Italisë. Pikërisht në këtë kohë fillon dhe dyndja më e madhe e mërgimit arbëresh drejt brigjeve italiane, dyndje e cila vazhdoi në disa valë të njëpasnjëshme. 2. Emigracioni arbëresh gjatë viteve 1468 deri në 1825 Midis viteve 1468-1471 sipas dokumentave ka pasur shpërngulje të shqiptarëve drejt Molisës si dhe Kapitanasë, në Puglia, San Demetrio, Machia, San Kosmo, disa feude të San Severinos etj. Një dyndje tjetër e arbëreshëve në Itali qe pas rënies së Krujës 1478 dhe Shkodrës 1479. Kryesisht kjo popullsi u vendos në Sicili dhe Kalabri. Në këtë kohë dëshmohet se janë themeluar shumë krahina që sot mbajnë emra të njohur si: Ungra, Ferma, Firmoza, Qana, Frasnita, Shnë Vasili, Shën-Benedikt Ullano, Shën Sofia, Mongrasano, Shën Lorenco etj… Historiani Tajani shkrun se ngulmimet e para të shqiptarëve në Itali i përkasin viteve 1467-1471. Dëshmi të cilat janë konfirmuar më parë dhe nga studiues dhe historian të tjerë. Në vitet 1467-1471 janë themeluar fshatrat si: Shën Elena, Kroce di Migliano, Shën Demetrio Korona, Makia, Vakanzzaro Albanese, Shën Kozmo Albanese, Shën Giorgo dhe Spezzano Albanese. Të njënjtin fakt e konfirmon dhe C.Costanza në Cenno storico sugli albanesi d’Italia. Sipas të dhënave u ripopulluan toka të pabanuara si Foggiano, Martigniano, Monteperano, Roccaforzata, S.Giorgo, S.Martino, S.Marzano, Sternatia, Zollino, Chieuti, Casalnuovo, Campomarino, Casalvecchio, S.Paolo, Portocanone,S.Croce di Magliano, Ururi. Në 1473-1474 u themeluan fshatrat Fraggiano, Martinjano, Monteposano, Roca Forzata, Taranto, Shën Martino, Greçi, Shën Paolo në Kapitana etj.. Në 1476-1478 u themeluan Lungro,Firmo, Aquaformoza, Kastroreggio, Kavalerizo, Cerzeto, Civita, Falkonara, Fraschineto, Shën Bazilio, Shën Benedeto Ullano, Shën Katerina,Shën Lorenzo, Shën Martino, Paltani, Rora Greka etj… Shpërngulje të shqiptarëve drejt Italisë ka pasur pas rënies së Moresë në duart e osmanëve. Një grup me rreth 200 anije kalon në 1543 dhe vendosen në Napoli dhe në rrethinat përreth, të tjerë u vendosën në Potenca të Kalabrisë, sot Potenca Albanese, më pas në Shën Mitër. Këta arbëreshë të Moresë sot e kësaj dite e kujtojnë rrugëtimin e tyre drejt Italisë, vështirësitë që kishin hequr dhe dashurinë për Morenë vendin e tyre që tashmë e kishin lënë shumë larg. Ende sot kanë lënë pas një këngë mallëngjyese për Morenë e tyre të bukur: “Mori e bukura More Si të le e më së të pë! Atje kam zotin tatë, atje kam zonjën mëmë, atje kam edhe tim vëlla: Gjithë të mbuluar në dhe! Të njëjtin fakt e konfirmon dhe Pietro Scaglione në veprën “Historia e Shqiptarëvet t’Italisë”. Thuhet se pas rënies së Moresë shumë shqiptarë u vendosën në Itali. Ata u vendosën në Barrile, Maskite, Shën Kostantino Albanese, Shën Paolo Albanese, Brindisi della Montaja në Provincën e Basilikatës, në Farneta dhe Provincën e Kozencës. Edhe sipas Antonio Scuras në veprën “Origini, europee, religioni, viaggi, studi etnografici” thuhet së italo-shqiptarët u vendosën në Itali përmes disa valëve të emigracionit. Ai përmend se një valë e madhe shqiptarët u vendosën në Taranto. Ata u vendosën në tokat dhënë prijësit të tyre Gjergj Kastrioti në San Pirtro in Galatina. Më pas krijuan kolonitë e tyre në tokat e Fagiano, Roca mbretërore San Krispëri, Monteparano e San MarzanoNjë pjesë e koniderueshme e shqiptarëve u vendosën në afërsi të Puglias. Një pjesë tjetë u vendosën në Sicili dhe Kalabri. Qëndrat më me rëndësi të tyre ishin Piana dei Greci, Palalaco Adrianao. Njëkohësisht u formuan dhe fshatrat si: Zangorana,Vena, Carafa, Andali, San Nikola dell’Alto dhe Carfizzi. Rreth 5 mijë banorë u vendosën në Lungro, 3 mijë në San Demetrio, dhe 2 mijë në San Benedetto. Të gjitha burimet konfirmojnë se emigracioni drejt Italisë ka ndodhur në faza të ndryshme dhe jo në mënyrë të menjëhershme. Këto valë emigrimi kanë zgjatur që nga vitet 1400-1500. Fillimet e valëve emigruese më të fuqishme ashtu sic citojnë shumica e studiuesve i takon viteve 1460-1461periudhë në të cilën Skëndërbeu gjendet në Itali kurse faza e fundit mendohet të jetë regjistruar rreth vitit 1520. Shqiptarët e vendosur në Itali më pas krijuan kolonitë e tyre. Kolonitë më të mëdha sipas studimeve thuhet që kolonitë më të mëdha u formuan në Sicili, Kalabri dhe Bazilikatë. Lidhur me vendosjen e arbëreshëve në Itali na japin informacion dhe të dhënat arkivore. “ Kur paraardhësit tanë, ndër të cilët heroi Gjergj Kastriot Skëndërbeu fitimtar, së bashku me paraardhsit tanë, por sërisht të mundur nga Perandoria më e madhe e kohës shumë shpejt u detyruan të emigrojnë dhe të vendosen në tokën e shenjtë të Italisë, para mijra mijra vitesh ku thuhet se u vendos pellazgu Enea…” Që nga ajo kohë jetojmë një jetë të qetë dhe të respektuar, kemi shtëpitë tona, gëzojmë të drejtat tona dhe ndjehemi krenar që jemi qytetar të këtij atdheu të dytë. Megjithatë ndonse kanë kaluar rreth katër shekuj, në flasim prap gjuhën tonë, që është gjuha e cila është folur nga pellazgët më parë, vazhdojmë të ruajmë të njënjtat tradita , kulturë dhe veshje të vllezërve tanë dhe ndjejmë se në venat tona rrjedh gjaku i të cilëve që Malte-Brun i ka quajtur: “ Rracë e hekurt, e fortë si shkëmbinjtë e vendit ku jetojnë..” Të tjera koloni shqiptare gjenden dhe në Molise, Campomarino, Monteciflone, Portocanone, Ururi në Puglia, San Marzano, Casalvecchio në Puglia etj.. Të dhëna të tjera na vërtetojnë se emigrimet vazhduan edhe më vonë se vitet 1500 por qenë lëvizje sporadike dhe jo valë të fuqishme emigratore. Nga fundi i shekullit XVI dëshmohet se u themeluan në Siçili dy koloni: Sant Angelo Muxara, në provincën e Girgjentit, dhe S. Michele di Ganzariapranë qytetit të Caltagjirones.Dyndje më të vogla shqiptarësh ka pasur edhe për disa kohë. Ermanno Aar thotë se në vitin 1674 mbërritën në Brindisi 175 banorë të fshatit Pressio të Moresë.Ata u vendosën për pak kohë në Motola por u dëbuan nga arqipeshkëvi i Tarantos për shkak të fesë së tyre dhe ata u larguan e u vendosën në Tricarico ku dhe shumë shpejt u latinizuan. Më 1680 emigruan të tjera familje shqiptare. Një pjesë prej tyre me në krye Gjegj Sevastin u vendosën në Chieuti, në provincë të Foggia-s, ndërsa pjesa tjetër themeluan kolonitë: Ururit, Portokanone, Kampo Marino, Monteciflone, në Provincën e Kampobasso dhe Kieti në Provincë të Puglias, Casalvecchio dhe Casalnuovo në Puglia Faeta, Panni e S. Paolo të Civitatet në Capitanata. Pas shpërnguljeve sporadike pas një shekulli në vitin 1744 niset për në Itali një grup i madh familjesh shqiptare të cilat u vendosën në Villa Badesa në provincën e Peskarës. Mendohet se grupi i fundit që emigron në Itali është ai i 39 familjeve shkodrane me 208 vetë gjithsej , me në krye Anton Remanin të cilët u vendosën në Ankona dhe rrethinat e saj në vitin 1753. Megjithatë ka të dhëna se vala e fundit e emigracioneve i përket viteve nga 1759-1825. Dyndjet e fundit i përkasin pikërisht periudhës kur në krye të Italisë ishte Ferdinandi IV popullsie cila u vendos në Brindisi në Reggio Calabria, në Messina e gjetkë. Por cilat qenë arsyet e shpërnguljes së shqiptarëve drejt Italisë? Nga cilat zona të Shqipërisë kanë emigruar më tepër shqiptar në këtë periudhë kohore ? A gjetën shqiptarët stabilitet në vendet ku u vendosën apo u asimiluan me popullsinë vendase? Ku u vendosën më shumë arbëreshët dhe cili qe qëndrimi i tyre për ruajtjen e identitetit kombëtar? Këto pyetje dhe shumë të tjera do trajtohen më me hollësi në punimin tim. Se në sa katunde apo qytete të Italisë zunë vend shqiptarët, dhe sa mund të jetë numri i tyre me siguri nuk dihet sepse ka mungesë statistikash për periudha të ndryshme. Sipas dokumentave gjetur në arkivin e Napolit nga studiues si Francesco Tajani, Lorenzo Giustiniani, dhe arkivisti Manfredi Polumbo thuhet se numri i shqiptarëve arrin 200.000 mijë frymë të shpërndarë në 80 vende. Sipas studimeve dhe të dhënave thuhet se arbëreshët u vendosën edhe në shumë vende disa prej të cilave u zhdukën me kalimin e viteve. Kjo na bën të kuptojmë që numri i arbëreshëve mund të ketë qënë më i madh sesa ky që deklarohet nga studimet e fundit. Shumë prej fshatrave apo qyteteve janë zhdukur e bashkë me to dhe popullsia arbëreshe e cila nuk ka mundur të ruaj gjuhën, doket, zakonet por është asimiluar me popullsinë vendase. Krahas qyteteve të zhdukura ka dhe nga ato fshatra të cilat kanë ndryshuar emërate tyre.Studime rreth numrit të popullsisë arbëreshe janë bërë nga studiues të ndryshëm në vite të ndryshme. Biondelli në statistikat e tij tregon të 1848 tregon se numri i shqipatrëve që flisnin shqip arrinte 88410 banorë. Tajani në veprën e vet “Istorie Albanezi” na jep një tabelë statistikore që e ndan në tre kohë të ndryshme: në vitin 1806 numri i arbëreshëve arrin 110.955, në 1846 bie në 168.802 në 1886 arrin në 196.708. Studiuesi Biondelli na jep të dhëna statistikore rreth tre provincave kalabreze Cosenca, Catanzaro, Reggjio Calabria. Sipas statistikave kolonitë shqiptare të shpërndara në Kalabri arrin në 40 dhe një numër popullsie 42.400. Për numrin e kolonive shqiptare në 1543 në Kalabri ka mungesë të dhënash gjithsei numrohen rreth 57775 banorë.Tre shekuj më vonë , në 1842 studiuesi Morelli numron rreth 32.269 banorë. Sipas të dhënave në 1881 rezultojnë në vend rreth 85.508 banorë në 1894 rreth 98.798 banorë. Në numrimin e vitit 1901 u bë regjistrimi sipas së cilës numri arrin në 21.554 banorë. Në të dhënat statistikore jepet një pasqyrë e regjistrimit të popullsisë së vitit 1901 dhe përbri ai i vitit 1921. Sipas statistikave të 1901 shuma e përgjithshme e popullsisë arbëreshe në fillim të shek XIX arrinte në 200.219 banorë. Në regjistrimin e vitit 1911 sipas studimit te Carla Costanza rezultojnë të regjistruar rreth 20.467 familje arbëreshe të vendosur në zona të ndryshme të Italisëdhe me rreth 90.670 banorë. Mbas regjistrimit të vitit 1921 numri arrinte në 20.113 familje me 80.282 banorë. Nga ky vëzhgim del qartë se popullsia arbëreshe është zhdukur në disa koloni dhe në disa të tjera është zvogluar numri i kësaj popullsie.Në Itali sot gjenden 80 komuna që e kanë origjinën e tyre te arbëreshët e shpërngulur nga Shqipëria në periudha të ndryshme. Këto komuna gjenden në Abruzzo, Puglia, në Bazilikatë, në Kalabri(më të lulëzuarat janë ato në Kozencë) në Sicili dhe në krahinënë e Palermos.Vërtetohet se në Itali gjenden 200-250 mijë arbëreshë, megjithatë ky numër është tepër i madh larg nga realitetii sotëm sëpse sipas të dhënave të sotme arbëreshët nuk i kalojnë 120.000 banorë. Duke trajtuar me detaje pozicionin gjeografik të tyre, periudhën kur janë formuar, kohën kur janë vendosur popullsia shqiptare në këto vende si dhe evolucionin e tyre dhe gjendjen e tyre sot.Shqiptarët pasi u larguan nga vendi i tyre emigruan dhe u vendosën në pjesën më të madhe të Italisë Jugore duke formuar kolonitë e tyre shumë prej të cilave u zhdukën e të tjera i rezistuan kohës./Denisa Tare, ObserverKult

21 shkurti është Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare, që kremtohet në të gjitha vendet e botës. Qëllimi i caktimit nga UNESCO-ja të kësaj dite si dita e gjuhës amtare ka qenë vlerësimi i gjuhës si mjeti më i rëndësishëm për ruajtjen dhe trashëgimin e kulturës së çdo populli dhe i nevojës për të nxitur lëvrimin e gjuhëve amtare të popujve dhe të etnive dhe të popujve të botës, të cilat janë pjesë e thesarit kulturor të njerëzimit. Duke u ndalur këtë ditë te gjuha shqipe, si gjuha amtare e shqiptarëve kudo ku ata jetojnë, vërejmë me kënaqësi se statusi i saj këta 100 vjetët e fundit ka ardhur duke u rritur. Nga gjuhë e ndaluar nën pushtimin otoman, me shpalljen e Pavarësisë më 28 Nëntor 1912, ajo u bë gjuhë zyrtare e shtetit shqiptar, ndonëse mbeti gjuhë e ndaluar për pjesën tjetër të kombitqë u bënë me dhunë pjesë e shtetit grek dhe e Mbretërisë Serbo-Kroato-Sllovene. Kjo gjendje u përmirësua pas Luftës së Dytë Botërore, kur shqiptarët e Kosovës, të Maqedonisë dhe të Malit të Zi fituan të drejtën e shkollimit në gjuhën amtare dhe hapën shkolla të të gjitha niveleve deri te Universiteti i Prishtinës dhe katedra e gjuhës shqipe në Universitetin e Shkupit. Me kushtetutën jugosllave të vitit 1974, shqipja në këto troje u ngjit në shkallën e gjuhës zyrtare rajonale në Kosovë dhe të gjuhës zyrtare paralele në Maqedoni. Këtë fillim shekulli, me shpalljen e Kosovës shtet i pavarur, shqipja u bë gjuhë zyrtare kryesore, ndërsa në Maqedoni që nga vitet ’80 të shekullit të kaluar e deri një vit më parë, shqipja ra në statusin e gjuhës rajonale të papërkrahur nga shteti. Po vitin e kaluar, me miratimin nga parlamenti maqedonas i ligjit për gjuhën shqipe, kjo u njoh si gjuhë zyrtare rajonale, pra fitoi status zyrtar, po jo me të njëjtin status me maqedonishten, sikundër ia kishte njohur kushtetuta jugosllave. Përtej këtyre trevave, në Mal të Zi shqipja ruan statusin që ka pasur, si gjuhë rajonale e përkrahur nga shteti; në Greqi për popullsinë e trevave shqiptare brenda kufijve të këtij shteti dhe për arbërorët shqipja është gjuhë e papërkrahur nga shteti, por jo e ndaluar të mësohet nga fëmijët e emigrantëve; në Itali shqipja është gjuhë e përkrahur e pakicës arbëreshe dhe e lejuar të mësohet nga fëmijët e emigrantëve shqiptarë, ashtu si në gjithë Europën; kurse në Turqi shqipja nuk mësohet nga fëmijët e emigrantëve. Gjuha shqipe ka përparuar shumë këta njëqind vjet edhe për sa i përket shkallës së përpunimit të saj. Nga gjuhë me disa variante letrare e dy gjuhë zyrtare (toskërishtja në Shqipëri, gegërishtja në trojet shqiptare në ish-Jugosllavi), prej vitit 1972 ajo është ngritur në shkallën e gjuhës letrare kombëtare, të pranuar nga të gjitha pjesët e kombit. Ishte Konsulta e Prishtinës eprillit 1968 ajo që hodhi hapin e madh të bashkimit gjuhësor, kur intelektualët shqiptarë të atjeshëm, të udhëhequr nga motoja “një komb – një gjuhë letrare”, shpallën se shqiptarët në Jugosllavi pranonin “si gjuhë të vetën letrare gjuhën letrare të vendit ëmë”. Kongresi i Drejtshkrimit e sanksionoi këtë vendim të tyrin, duke shënuar në këtë mënyrë fundin e periudhës kur shqipja shkruhej në disa variante dhe fillimin e jetës kombëtare shqipes letrare. Periudha nga Kongresi i Drejtshkrimit e deri më 1990 vlerësohet nga të gjithë si periudha e përpjekjeve për zotërimin dhe përdorimin e normave të gjuhës letrare në të gjithë veprimtarinë ligjëruese të shkruar e të folur. Në trojet shqiptare të ish-Jugosllavisë Konsulta u vuri detyrë shkollës enteve botuese, redaksive e gazetave dhe administratës zbatimin e normën letrare; kurse në Shqipëri, zbatimi i normave të gjuhës letrare nga shkolla, entet botuese dhe administrata shtetërore u bë i detyrueshëm me një vendim të vitit 1978 të Këshillit të Ministrave. Pas viteve ’90, me përmbysjen e sistemeve politike njëpartiake dhe kalimin në pluralizëm, u vu re një rënie e theksuar e kujdesit për gjuhën nga të gjithë, nga shteti e shoqëria, që u pasua edhe me kontestime të gjuhës letrare e me përpjekje për krijimin e gjuhëve të reja letrare. Në praktikën e ligjërimit të shkruar e të folur, për fat të keq, kjo gjendje vijon edhe në ditët tona, kur vijon mungesa e pafalshme e kujdesit të shtetit për gjuhën, ndonëse kushtetutat e të dy shteteve shqiptare e shpallin mbrojtjen e gjuhës si detyrim shtetëror. Sa pak e mbrojmë gjuhën shqipe, kjo duket po ta krahasojmë gjendjen në këtë pikë me vendet fqinje. Maqedonia e Veriut ka një ligj për gjuhën i cili parashikon sanksione të rrepta për shkelësit e tij – institucione, redaksi apo ente botuese. Kurse as Shqipëria dhe as Kosova nuk kanë ende një ligj për gjuhën, ndonëse projektligji përkatës është depozituar prej kohësh në të dy kuvendet. Si pasojë e mungesës së kujdesit shtetëror për gjuhën, në botimet, në gazetat e revistat, në televizionet dhe në dokumentacionin zyrtar vërehen shkelje të pafalshme të normave të gjuhës letrare. Më e dukshme kjo dukuri e shëmtuar është në fushën e fjalorit, ku vërehet një vërshim i fjalëve të huaja të panevojshme, madje i fjalëve “kopile”, si realizoj, akses e aksesoj, tentoj, mesazh etj., të cilat po e drunjëzojnëe po e venitin gjuhën, duke u zënë vendin dhjetëra fjalëve të bukura shqipe që përdoren në kontekste të ndryshme sintaksore; edhe në fushën e drejtshkrimitmospërdorimi i shkronjave ë dhe ç është tregues i injorancës kompjuterike, po edhe mungesë e respektit për alfabetin tonë, për shkronjat e të cilit është derdhur gjak. Në televizione po sundojnë modele akcentologjike të huaja, duke i theksuar fjalët e thjeshta e kompozitat në rrokjen e parë si në anglishte, kur modeli theksor i shqipes kërkon theksimin fundor të fjalës, veçanërisht të fjalëve të përbëra, në të cilat pa asnjë përjashtim theksohet përbërësi i dytë. Ky model i huaj theksimi ka prishur edhe melodinë dhe metrikën e frazës, që nuk tingëllon më si shqip, po si një surrogat shqip-anglisht-italisht. Sot, në Ditën Ndërkombëtare të Gjuhës Amtare, është rasti t’u drejtohemi shkollës, shtypit dhe të gjithë atyre që janë përfshirë në ligjërimin publik, me thirrjen që të tregojnë respekt për gjuhën tonë, e cila është tipari i vetëm që na dallon prej të tjerëve dhe na bashkon ne shqiptarët në një komb. Thirrja jonë i drejtohet edhe shtetit që të kujdeset për gjuhën, në radhë të parë, duke miratuar ligjin përkatës, i cili do t’u jepte zgjidhje shumë problemeve, duke krijuar një mjedis të pastër nga ndotjet gjuhësore e shkeljet e normave të gjuhës letrare. Dhe deri në miratimin e këtij ligji jemi të mendimit që shteti të kthejë në fuqi vendimin e Këshillit të Ministrave të vitit 1978. Mbrojtja e gjuhëve në botë, lufta kundër zhdukjes së tyre dhe ruajtja e identitetit të kombeve nëpërmjet gjuhës, janë qëllimet kyçe të manifestimeve që sot do të organizohen në suaza botërore. Analizat e UNESKO-s tregojnë se mund të zhduken rreth 2,500 gjuhë nga pothuajse 6,000 që fliten në botë. Në 90 vitet e kaluara janë zhdukur rreth 200 gjuhë, ndërsa 199 i flasin më pak se dhjetë njerëz. E fundit që është zhdukur është gjuha “ajake”, të cilën e folur një grua e cila ka vdekur në vitin 2008 në Alaskë. Arsyet kryesore për zhdukjen e gjuhëve janë luftërat dhe dëbimi i detyrueshme. Emigrantët gjithashtu e përziejnë gjuhën amtare me gjuhën e shtetit në të cilin jetojnë që të integrohen më mirë. Megjithatë, ka shembuj, më së shumti në Australi, ku gjuhët të cilat janë “nën kërcënim” i flasin të rinjtë, tha një përfaqësues i UNESCO-s. Hulumtim

Lumi Vjosa është shpallur Park Kombëtar nga qeveria e Shqipërisë. “Shpallja Park Kombëtar është kategoria e dytë e mbrojtjes që është shumë më e lartë se ajo që kishte më parë si Park Natyror. Shpallja e lumit Vjosa Park Kombëtar nënkupton se nuk do të lejohet asnjë ndërtim që cenon luimin, përfshirë këtu edhe hidrocentralet. Lumi Vjosa, i gjatë 270 kilometra, rrjedh nga shpatet e mbuluara me pyje të maleve të Pindit të Greqisë deri në bregdetin Adriatik të Shqipërisë. Shkencëtarët thonë se ekosistemi i Vjosës është habitati për 1.100 specie, 13 prej të cilave janë në rrezik të madh të zhdukjes. Vjosa gjithashtu ka vlerë ekologjike, kulturore dhe ekonomike për 60.000 shqiptarët që jetojnë në brigjet e saj. Vjosa, një ndër të vetmit lumenj “të egër” në Evropë. Disa opinione per lumin Vjosa. Në një shkrim për ‘National Geographic”, gazetari Stefan Lovgren rrëfen për lumin Vjosa dhe impaktin që mund të shkaktojë ndërtimi i digave në këtë lumë. Duke dalë nga një grykë malore aty pranë, lumi Vjosa rrezaton nëpër hapësirën e gjerë të zhavorrit poshtë këtij qyteti historik, të vendosur në kodër. Ujërat e tij me rrjedhje të shpejtë thurin një rrjet të çuditshëm kanalesh dhe përrenjsh. Ky është një lumë që shkon atje ku dëshiron. Është gjithashtu imazhi i shumë lumenjve në Evropën Qendrore shumë kohë më parë, para se të ndoteshin, të ndërtoheshin diga apo t’u ndryshohej rrjedha. Sot, më shumë lumenj në Evropë janë ndryshuar apo vënë dorë mbi ta sesa në çdo kontinent tjetër. Vjosa, e cila rrjedh e papenguar nëpër Shqipërinë e Jugut në Detin Adriatik, është një nga lumenjtë e fundit të mëdhenj evropianë që ende vazhdon të qëndrojë e egër. Kjo e bën atë shtysën kryesore për përpjekjet e ruajtjes edhe të lumenjve më të vegjël në të gjithë Ballkanin, të cilët gjithashtu mbeten relativisht të paprekur. Megjithatë Vjosa, degët e saj dhe lumenjtë e tjerë të Ballkanit përballen me kërcënime të reja ndaj rrjedhave të tyre natyrore ndërsa zyrtarët në rajon po konsiderojnë propozimet për të ndërtuar më shumë se 3 mijë 400 hidrocentrale të reja atje. Kritikët paralajmërojnë se zhvillime të tilla mund të kenë pasoja shkatërruese ekologjike për një nga rajonet më biodiversitare të Evropës. “Vjosa është beteja kryesore për mbrojtjen e lumenjve me rrjedhje të lirë në Ballkan dhe më gjerë”, thotë Ulrich Eichelmann, CEO i OJF-së “Riverwatch”, një prej disa grupeve të ruajtjes që disa vjet më parë u bashkuan në një koalicioni i quajtur “Save the Blue Heart of Europe”. Gjatë një bio-sondazhi të vitit 2017 – i kryer mes planeve për të ndërtuar dy diga në seksionin e mesëm të Vjosës – rreth 40 shkencëtarë nga Shqipëria, Austria dhe Gjermania gjetën dhjetëra specie që shumë kohë më parë ishin zhdukur nga lumenjtë e rregulluar në Evropën Qendrore, përfshirë shumë insektet. “Vjosa është bota e humbur e Evropës.” thotë Fritz Schiemer, një ekolog në pension nga Universiteti i Vjenës, i cili drejtonte sondazhin. Krijesa të vogla dhe shumë të vogla Një studim tjetër, këtë herë duke u përqendruar në dy degë kryesore të Vjosës, Shushicën dhe Bënçën, pjesë e një rrjeti lumenjsh të pacenuar që shtrihen tre herë më gjatë se vetë Vjosa. “Është një shans për të studiuar lumenjtë në kushtet e tyre natyrore, gjë që nuk mund ta bëjmë më në pjesën më të madhe të Evropës”, thotë Schiemer. Edhe pse pellgu i lumit është shtëpia e kafshëve karizmatike si rrëqebulli ballkanik, i cili ndodhet në rrezik zhdukjeje, biodiversiteti i tij më i pasur gjendet midis jovertebrorëve, ku insektet përbëjnë shumicën dërrmuese të specieve që jetojnë atje. Afër fshatit Brataj, Anton Drescher qëndron në bregun me zhavorr të Shushicës, duke inspektuar një mur shkëmbi. Një potpuri me lule të egra kishte dalë nga çarjet e saj. Drescher, një botanist në Universitetin e Graz në Austri, identifikoi shumicën e tyre si specie tipike mesdhetare. “Nuk mund të shihen këto lule dhe bimë, kështu të gjitha së bashku, në vende të tjera”, tha ai. Të paktën 31 specie peshqish janë identifikuar në Vjosë, duke përfshirë disa lloje të rrezikuara, të tilla si Skadar, një krap i vogël endemik në Ballkan. Duket se lumi është bërë gjithashtu një strehë për ngjalat evropiane të rrezikuara në mënyrë kritike që vijnë nga deti. “Ne shohim një bollëk peshqish detarë në pjesët e poshtme të lumit”, thotë Paul Meulenbroek, një ekolog peshqish në Universitetin e Burimeve Natyrore dhe Shkencave të Jetës në Vjenë. Organizma të tjerë, të zakonshëm buzë lumit por shpesh të papërfillura, janë molusqet dhe veçanërisht kërmijtë, të cilët lulëzojnë në grumbuj të materialit organik të larë në brigjet e lumit. Ekzistojnë shumë pak të dhëna për këto krijesa të larmishme në Vjosë, thotë Michael Duda, një malakolog (zoolog i specializuar në studimin e molusqeve) në Muzeun e Historisë Natyrore të Vjenës. “Shanset janë që ne po humbasim specie që as nuk e dinim se ekzistonin”. Çfarë rrezikohet Vjosa ka një digë, të ndërtuar në fund të viteve 1980 afër origjinës së saj në Malet Pindus përtej kufirit në Greqinë veriore, ku lumi njihet si “Aoos”. Por, për pjesën tjetër të rrjedhës së tij prej 170 miljesh, ai rrjedh lirshëm përmes një mozaiku të peizazheve malore shqiptare që përfshijnë kanione dhe pjesë lumore të thurura më shumë se një milje të gjerë. “Ajo që e bën Shqipërinë të veçantë janë pasuritë e saj biologjike”, thotë Mirjan Topi, një ornitolog, cili punon si guidë turistike në zonën e Vjosës dhe Nartës. “Nëse ndërtohet aeroporti, një nga thesaret e mëdha të biodiversitetit, jo vetëm në Shqipëri por Evropë, do të humbasë”. Një plan “mbrojtje” “Vlera e lumit Vjosa garanton më shumë sesa përcaktimi i parkut natyror,” thotë Andrej Sovinc, nënkryetari i Komisionit Botëror të IUCN për Zonat e Mbrojtura. Historikisht, zonat e mbrojtura janë projektuar për ekosistemet tokësore, jo lumenjtë që mund të përshkojnë ato. Ndërsa disa parqe kombëtare evropiane janë emëruar pas lumenjve, ekziston vetëm një, Parku Kombëtar Danub-Auen në Austri, që mund të konsiderohet një park kombëtar lumor i vërtetë, pasi është i kufizuar në lumin Danub dhe habitatin e tij bregdetar. Por, ai park mbulon vetëm një pjesë të Danubit, i cili përndryshe është një nga lumenjtë më të modifikuar në Evropë.

Trembëdhjetë fakte interesante rreth Angelina Jolie Angelina Jolie Para 4 vitesh Përveç aktrimit, bota e njeh Angelina Jolie nga përpjekjet e saj humanitare. Aktrimi dhe përpjekjet e saj të jashtëzakonshme në punë bamirësie mahnisin të gjithë botën. Pse Gjermania po dërgon trupa ushtarake në Lituani?Projekti i ri “Telegrafi Local News” – bashkohuni me ekipin e lajmeve lokalePo transformohet Pallati i Rinisë, më shumë opsione për sportistët kosovarë“Bojkotoni qumështin serb”, blegtorët shqiptarë në protestë për çmimet e ul...Historia socio-ekonomike e Kosovës në shekullin XVIII Këtu janë faktet pak të njohura për jetën e aktores sonë frymëzuese: 1. Lindur më 4 qershor 1975, Angelina Jolie filloi modelimin kur ishte 11-vjeçe me insistimin e nënës së saj. Angelina Jolie 2. Ajo filloi karrierën prej aktoreje në filmin “Lookin To Get Out”, skenarin e të cilit e kishte shkruar babai i saj Angelina Jolie 3. Ajo u largua nga shkolla kur ishte 14-vjeçe. Ajo ishte rebele atë kohë, flokët i mbante ngjyrë vjollcë dhe iku me të dashurin e saj. Pas dy vitesh së bashku, ajo u kthye në shkollë dhe mori me qera një shtëpi afër prindërve të saj. Angelina Jolie 4. Angelina Jolie në fëmijëri kishte dy njerëz të preferuar. Spock nga “Star Trek” dhe Anthony Perkins nga filmi legjendar, Psycho. Spock, Angelina Jolie, Anthony Perkins 5. Ajo u martua me Lee Miller në vitin 1996. Për ceremoninë e dasmës, veshi pantallona të zeza lëkure dhe një bluzë të bardhë. Lee Miller dhe Angelina Jolie 6. Jolie u takua me Billy Boll Thorton në filmin “Pushing Tin” në vitin 1999 dhe ata u martuan një vit më vonë. Angelina Jolie dhe Billy Bob Thorton 7. Babai i saj ishte neglizhent dhe pasi të gjitha kaluan ajo hoqi mbiemrin e babait (Voight) dhe e mori Angeline Jolie si emrin e saj juridik. Angelina Jolie dhe babai i saj 8. Ajo mbeti një temë e nxehtë rreth fillimit të vitit 2005, me thashethemet se ishte shkaku i ndarjes së Brad Pitt dhe Jennifer Aniston. Jennifer Aniston dhe Brad Pitt 9. Ajo kurrë nuk e pranoi marrëdhënien e saj me Brad Pitt deri në shkurt 2006, kur njoftoi se ishte shtatzënë me fëmijën e tij. Angelina Jolie dhe Brad Pitt Pas nëntë vitesh së bashku, çifti u martuan në gusht 2014. Angelina Jolie me familjen e saj 10. Ajo ka shitur foton e parë të vajzës së saj Shiloh për 4.1 milionë dollarë dhe fotografitë e para të binjakëve të saj të porsalindur për 14 milionë. E njëjta dhuroi të gjitha paratë për bamirësi (e cila vendosi rekordin botëror për fotot më të shtrenjta të bebeve). Angelina Jolie dhe Brad Pitt 11. Angelina Jolie dhe Brad Pitt kanë gjashtë fëmijë së bashku: tre të birësuar (Maddox, Pax, Zahara) dhe tre biologjikë (Shiloh, Knox, Vivienne). Angelina Jolie dhe familja e saj 12.Ylli i Hollywood-it lindi vajzën e saj Shiloh në Namibia dhe Shiloh tani është një qytetare namibiane. Angelina Jolie dhe vajza e saj, Shiloh 13. Aktorja amerikane është e njohur veçanërisht për përpjekjet e saj humanitare. Ajo merr pjesë në ngjarje për refugjatët dhe i kushtohet tejet shumë punës bamirëse.

GPT-të e personalizuara vinë për përdoruesit pa pagesë të ChatGPT Nga: PCWorld Publikuar rreth 2 orë më parë, 30 Maj 2024 Këto funksionalitete ishin të disponueshme për përdoruesit me pagesë të ChatGPT Plus, Teams dhe Enterprise, por tani janë të hapur për të gjithë përdoruesit e ChatGPT. GPT-të e personalizuara vinë për përdoruesit pa pagesë të ChatGPT Përdoruesit pa pagesë të ChatGPT tashmë mund të aksesojnë GPT-të e personalizuara, të analizojnë grafikë, të bëjnë pyetje rreth fotove dhe të kenë akses në disa veçori të reja shtuar me GPT-4o në fillim të muajit Maj. Këto funksionalitete ishin të disponueshme për përdoruesit me pagesë të ChatGPT Plus, Teams dhe Enterprise, por tani janë të hapur për të gjithë përdoruesit e ChatGPT. Ndërsa përdoruesit pa pagesë mund të zbulojnë dhe përdorin GPT të personalizuara, ata nuk mund të krijojnë GPT-të e tyre. Tashmë mund të krijojnë versionet e tyre të ChatGPT për nevoja specifike ndërsa mund të bëhen pjesë edhe të skemë së ndarjes së të ardhurave që OpenAI e filloi në muajin Mars. Megjithatë përdoruesit me pagesë do të kenë një avantazh tjetër: më pak kufizime. Kur përdoruesit pa pagesë arrijnë limitin e mesazheve dhe bisedave me GPT-4o, ata automatikisht kalohen në GPT-3.5 /PCWorld Albanian

Të premtet e veçanta të Michael Douglas dhe Catherine Zeta-Jones Michael Douglas dhe Catherine Zeta-Jones Michael Douglas dhe Catherine Zeta-Jones Çifti i mirënjohur i Hollywoodit, aktorët, Michael Douglas dhe Catherine Zeta -Jones kanë thënë se ditët e premte i kalojnë duke kërcyer. Aktori ka treguar se ndihet pak i ndrojtur sepse “Catherine di të vallëzojë shumë mirë”. “Të premteve më pëlqen të lëshoj muzikë e të kërcej. Por jam pak i ndrojtur sepse gruaja ime është valltare e jashtëzakonshme. I kam disa lëvizje që i bëj unë, por ajo më bën të dukem bukur”, ka thënë ylli për revistën People. Kur u pyet se a e mban mend daljen e fundit me gruan, ai ka thënë se së fundmi kanë darkuar bashkë me shoqen e Catherines, legjendën e komedisë, Carol Burnett dhe burrin e saj Brianin në një restaurant në Santa Barbara. Ai ka thënë gjithashtu se i pëlqen shumë të luajë golf dhe ndihet i bekuar që edhe gruas së tij i pëlqen ky sport. “Tani që në shtëpi kemi mbetur vetë, më pëlqen të dalim vetëm ne të dy pa u ndjerë në faj që fëmijët janë duke ndenjur në shtëpi”, ka thënë Douglas. Michael Douglas është dashuruar në Catherine Zeta-Jonesin pasi e ka parë atë të luante në filmin “The Mask of Zorro”, në vitin 1998. Ata mirëpritën fëmijën e parë dhe u martuan në vitin 2000. Më pas ata kanë edhe një fëmijë.

Rezidenca sekrete në Londër e Catherine Zeta-Jones dhe Michael Douglas është e përshtatshme për familjen mbretërore të Hollivudit Banesat e përfolura në Londër të yjeve të Chicago dhe The War of the Roses janë në pronësi të mbretit Charles Katie Daly Nuk është e çuditshme që një yll i Hollivudit si Catherine Zeta-Jones që ka pushtuar ekranin e argjendtë për tre dekadat e fundit, do të kishte një shtëpi përrallore. Aktorja e së mërkurës, 54 vjeçe, kalon shumicën e ditëve të saj në Amerikë që nga dasma e saj me aktorin e “Fatal Attraction”, Michael Douglas në vitin 2000. Por kjo nuk do të thotë se ajo nuk gjen kohë për t'u rikthyer në MB, përkatësisht në Londër ku ajo thuhet se qëndron në akomodim shumë të veçantë. Catherine Zeta-Jones dhe Michael Douglas kanë një rezidencë në Londër Është raportuar se ylli i The Mask of Zorro dhe burri i saj jetojnë në një apartament në Pallatin e St James, në Londër, i cili është në pronësi të vetë mbretit Charles. Pamja anësore e Pallatit të Shën James Pallati i Shën James është pallati më i vjetër në Londër Deri në vitin 2017, Princesha Beatrice dhe Princesha Eugenie ndanin një apartament brenda pallatit, ndërsa Princesha Anne ende e përdor pallatin për kohën e kaluar në qytet duke qëndruar larg komoditetit të pronës së saj në Gatcombe Park në Gloucestershire. Princesha Beatrice dhe Princesha Eugenie jetonin në Pallatin e Shën James Princesha Beatrice dhe Princesha Eugenie jetonin në Pallatin e Shën James Mundësitë e qirasë në pallat u shfaqën për herë të parë në vitin 2015 dhe besohet të jetë pallati më i vjetër në Londër që ende qëndron në këmbë. Metro raportoi se një apartament me një dhomë gjumi në pallat shitet me pakicë në tregun e qirave për pak më pak se 4000 £ në muaj.

Angelina Jolie mbush 49 vjeç - brenda botës së saj private: gjashtë fëmijë, tre divorce dhe karriera e mbushur me yje Brenda jetës së trazuar të Angelina Jolie, nga martesa me Brad Pitt deri te puna e saj humanitare Bryony Gooch Një aktore fituese e Oskarit, reputacioni i së cilës si humanitare i paraprin, Angelina Jolie po mbush 49 vjeç dhe ajo tashmë ka jetuar një jetë më të çmendur nga sa mund ta imagjinojnë shumë njerëz. Nga vitet e saj të trazuara të adoleshencës si vajza e aktorit Jon Voight dhe Marcheline Bertrand, tek ngritja e saj meteorike në famë dhe përfundimisht duke pasur familjen e saj të madhe me gjashtë fëmijë - Angelina nuk tregon asnjë shenjë se ndalon. SHIKO: Angelina Jolie flet për fëmijët dhe tranzicionin personal Ndërsa ylli mbush 49 vjeç, HELLO! shikon prapa në sukseset e saj për të festuar rastin e rëndësishëm. Familje e mbushur me yje Angelina Jolie lindi më 4 qershor 1975 në Spitalin Cedars-Sinai, Los Angeles, nga aktorët Jon Voight dhe Marcheline Bertrand - fëmija i tyre i dytë, pas lindjes së James Haven. Një vit pasi vajza e tyre lindi, Jon dhe Marcheline u ndanë dhe kjo e fundit e shtyu karrierën e saj për të rritur fëmijët e saj. LOS ANGELES - 4 QERSHOR: Aktori Jon Voight mban fëmijën e tij të porsalindur Angelina Jolie Voight (vetëm 4 orë e vjetër) më 4 qershor 1975 në Los Anxhelos, Kaliforni. (Foto nga Donaldson Collection/Michael Ochs Archives/Getty Images)© Koleksioni Donaldson Jon Voight mban fëmijën e tij të porsalindur Angelina Jolie kur ajo ishte vetëm katër orëshe Por Angelina e ka bërë të qartë se ajo u frymëzua për të aktruar nga shikimi i filmave me nënën e saj, në krahasim me shikimin e karrierës së suksesshme të babait të saj, pasi ai fitoi një Oscar për Coming Home, dhe mori vlerësime kritike për rolet e tij në Midnight Cowboy dhe Deliverance. . LOS ANGELES - 01 JANAR 1978: Jon Voight duke mbajtur vajzën e tij Angelina Jolie në një festë për KISS në Firoucci në Los Angeles, Calfornia. Fotot nga Brad Elterman/FilmMagic)© Brad Elterman Jon me Angelina në 1978 Në fakt, aktorja kishte një marrëdhënie të tendosur me babanë e saj herët, pavarësisht se debutoi në aktrim në moshën shtatë vjeçare në filmin e tij Lookin' to Get Out. Ajo në mënyrë të famshme nuk e pranon Voight, pasi ajo kërkoi ligjërisht të ishte Angelina Jolie. Adoleshentët e trazuar Pasi kaloi vitet e saj të hershme në Palisades, Nju Jork, Marcheline e zhvendosi familjen përsëri në Los Anxhelos, ku Angelina ndoqi shkollën e mesme Beverly Hills ku ajo luftoi. Kur u transferua në shkollën e mesme Moreno, ajo u rebelua si një "punk i huaj". Ajo vishej tërësisht të zeza, dilte për të ngrënë dhe kishte një të dashur të gjallë për dy vjet kur ishte 14 vjeç. Angelina Jolie me vëllain e saj James Haven marrin pjesë në ngjarjen e shtatë në shitje për të ndihmuar në mbledhjen e parave për AIDS më 30 nëntor 1990 në Nju Jork... Titulli i artikullit: 'Eye Scoop' (Foto nga Fairchild Archive/WWD/Penske Media nëpërmjet Getty Images )© WWD Angelina, 15, me vëllain e saj James në ngjarjen e shtatë në shitje për të ndihmuar në mbledhjen e parave për SIDA-n “Nëna ime është kaq e kujdesshme dhe edukuese, dhe zgjedhjet që ajo bëri për mua nuk ishin të papërgjegjshme”, tha ajo për Cosmopolitan në 2003. “Kur isha 14 vjeç, ose do të isha i pamatur në rrugë me të dashurin tim, ose ai do të ishte me mua në dhomën time të gjumit me mamin tim në dhomën tjetër, sepse unë do të kisha një të dashur”. LOS ANGELES - 1991: Aktorja Angelina Jolie pozon për një portret në 1991 në Los Angeles, Kaliforni. (Foto nga Harry Langdon/Getty Images) © Harry Langdon Adoleshente Angelina Jolie në 1991 Ajo vazhdoi: "Ajo bëri zgjedhjen, dhe për shkak të saj, unë vazhdova të shkoja në shkollë çdo mëngjes dhe eksplorova marrëdhënien time të parë në një mënyrë të sigurt. Pra, në një mënyrë të çuditshme, ajo bëri vërtet gjënë e duhur. Kjo më mbajti jashtë telashe." Shendeti mendor Ishte si adoleshente që Angelina fillimisht luftoi me shëndetin e saj mendor, duke përjetuar pagjumësi dhe një çrregullim të të ngrënit dhe duke përdorur drogë. Çështjet e saj të shëndetit mendor u bënë aq të rënda sa ajo bëri dy plane për të vrarë veten në moshën 19-vjeçare dhe më pas në moshën 22-vjeçare kur u përpoq të punësonte një vrasës me pagesë për të bërë punën. Angelina Jolie dhe djali i saj Maddox marrin pjesë në Premierën Botërore të "Shark Tale" në 2004, dy vjet pas adoptimit të tij "Ai ishte një person mjaft i mirë dhe më pyeti nëse mund ta mendoja dhe ta telefonoja përsëri pas dy muajsh," tha ajo. "Diçka ndryshoi në jetën time dhe kuptova se do ta mbaja jashtë." Kur ajo adoptoi fëmijën e saj të parë, Maddox, Angelina u kthye në një cep: "E dija që sapo të isha përkushtuar ndaj Maddox, nuk do të isha më kurrë vetëshkatërruese". Suksesi në karrierë Pas një periudhe të shkurtër në filmin e babait të saj në moshën shtatë vjeçare, Angelina do të fillonte më vonë karrierën e saj në filmin me buxhet të ulët Cyborg 2 në 1992, më pas mori një rol kryesor në Hackers në 1995, ku takoi së shpejti burrin e parë Jonny Lee Miller. Angelina Jolie qëndron pas Jonny Lee Miller në një skenë nga filmi 'Hackers', 1995. (Foto nga United