“Madgeshtia nëHë heshtjaëe që fluturon: Zëri i Anri Salës Mes Fotove e Tingujve”

19 hours ago
4 min read

Updated: 4 hours ago

Titulli: “Heshtja që Fluturon: Zëri i Anri Salës Mes Fotove e Tingujve”

Anri Sala është një artist vizual bashkëkohor, i njohur ndërkombëtarisht për krijimin e instalacioneve video, zanore dhe hapësinore, që shpesh ndërthurin muzikën, arkitekturën dhe kohën si elementë poetikë të rrëfimit. Ai nuk është thjesht regjisor, as thjesht piktor apo muzikant — por një ndërtues atmosferash, një kompozitor emocionesh vizuale që përdor videon si një instrument për të krijuar ndjesi të padukshme, por të fuqishme.

Ai punon në kufijtë mes artit pamor dhe muzikës, ku tingulli nuk është vetëm sfond, por protagonist; ku imazhi nuk rrëfen një histori të drejtpërdrejtë, por krijon një gjendje, një rezonancë emocionale. Vepra e tij shpesh është një udhëtim meditativ, ku kamera lëviz ngadalë, tingujt ndizen e shuhen si frymëmarrje, dhe çdo gjë që mungon – fjala, zëri, përfundimi – bëhet vetë mesazhi.

Në fakt, Anri Sala është një filozof i heshtjes dhe i harmonisë së prishur, një shqiptar universal që ka ditur ta kthejë mungesën – qoftë të fjalës, të ngjyrës apo të vendit – në forcë krijuese që prek dhe fton në reflektim botën mbarë.

Anri Sala (lindur në Tiranë, 1974) është artist bashkëkohor shqiptar, i njohur ndërkombëtarisht për instalacionet e tij të bazuara te videoja dhe tingulli. Karriera e tij, e nisur në Shqipërinë post‑komuniste dhe realizuar ndërkombëtarisht në Francë dhe Gjermani, është një sintezë e kujtesës historike dhe ndjeshmërisë poetike. Vepra si Intervista, Dammi i colori, dhe Ravel Ravel Unravel e kanë vendosur në qendër të skenës europiane të artit.

Anri Sala lindi në Tiranë në vitin 1974. Prindërit janë Valdete Sala dhe Bashkim Sala — të dy intelektualë dhe të angazhuar në jetën kulturore të Tiranës. Valdete luajti një rol kyç në historinë e veprës Intervista, ku reprezentohet figura e saj në këndvështrimin e kujtesës së humbur dhe heshtjes së politizuar .

Midis viteve 1992–1996, Sala studioi pikturë në Akademinë e Arteve të Bukura në Tiranë, por u tërhoq nga video-arta dhe filmi. Pasardhësisht u zhvendos në Francë, ku studioi video në École Nationale Supérieure des Arts Décoratifs në Paris dhe më vonë regji filmi në Le Fresnoy në Tourcoing .

Intervista (Finding the Words) (1998): Ai dokumenton nënën e tij duke folur në një kongres të rinisë komuniste pa zë, duke kërkuar të rikrijojë komunikimin me ndihmën e lexuesve të buzëve — një meditacion mbi heshtjen dhe memorien kolektive .

Dammi i colori (2003): Vepër vizuale dhe poezike lidhur me projektin e Edi Ramës për ngjyrosjen e Tiranës. Ekspozuar në Tate Modern në Londër, thekson ndikimin urban dhe ndryshimin simbolik të qytetit .

Ravel Ravel Unravel (2013): Dy interpretime të ndara cinematografike të një koncerti Ravel, të shfaqura në pavijonin francez të Bienales së Venedikut—një alegori për kohën, sinkronizimin dhe perceptimin njerëzor .

Le Clash & Doldrums (2010–2014): Instalacione zanore dhe konceptuale që lidhen me tensionet politike dhe historinë, për të cilat fitoi Vincent Award në 2014 .

Vepra të tjera të rëndësishme: Answer Me, If and Only If, 1395 Days Without Red, Time No Longer, të gjitha duke luajtur me konceptin e tingullit si objekt narrativ dhe reflektues.

🏅 Çmime, famë dhe vlerësime ndërkombëtare

Young Artist Prize, Bienali i Venedikut (2001) .

Prix Gilles Dusein (2000), Absolut Art Award (2011), dhe nominim për Hugo Boss Prize (2002) .

Vincent Award (2014) për “Le Clash” dhe instalacionet audio-konceptuale që përzihen me politikën .

Përfaqësues i Francës në Bienalen e Venedikut 2013 .

Përmendur ndër artistët më me ndikim në lista si ArtReview Power 100 dhe zyrtar i tre fishëm si artisti më i rëndësishëm në Francë nga ArtIndex France deri më 2025 .

Anri Sala jeton dhe punon kryesisht mes Parisit dhe Berlinit. Ekspozitat e tij personale dhe kolektive shtrihen në mbarë Europën, Amerikën e Veriut dhe Azi: Centre Pompidou (Paris), Tate Modern (Londër), New Museum (NY), Moderna Museet (Stockholm), Kunsthalle Wien (Vjenë), Fundacion Botín (Santander), MUDAM (Luksemburg) etj. .

Artisti është krahasuar me emra si Christian Boltanski, Steve McQueen dhe Christian Marclay, për përdorimin e tingullit dhe kujtesës si element narrativ. Por dallimi i tij qëndron në sensin poetik dhe hapësinor ku heshtja bëhet akt, e cila sipas kritikëve si Hans Ulrich Obrist, e bën atë “piktor i dritës zanore” .

Punët e tij janë si simfoni të heshtura: çdo zë që mungon, çdo tingull i prerë është një fragment kampión i rezonancës humane. Analogjia më e bukur është me filmin poetic të Tarkovskyt—të ndjeshmit, të ndaluar, të kthjellët.

Është i famshëm në Francë e me tej?

Po, Anri Sala është një nga artistët më të famshëm në Francë. Ai përfaqëson lidhjen mes estetikës shqiptare dhe botës evropiane të artit bashkëkohor. Vepra më të nderuara mbeten Ravel Ravel Unravel dhe Dammi i colori, të cilat e bënë emrin e tij global dhe simbol të reflektimit urbane dhe historik .

Një zë shqiptar që ndriçon botën

Anri Sala është më shumë se një artist - ai është një rrëfimtar që përdor heshtjen, tingujt dhe kohën për të përcjellë historinë e humbur. Ai nuk shpjegon; ai çon të shohësh brenda vendit-ndeshjes të kujtesës. Me një origjinë shqiptarësh dhe një biçim europian, ai e integron identitetin kombëtar në artin global. Vepra e tij është një dritë që ndriçon thellësitë e historisë, kujtimit dhe gjuhës universale të artit.

Revista Prestige

Të gjitha të drejtat e rezervuara.