Vallja e Skenderbeut

Përshkrim më i detajuar i Valljes së Skënderbeut

1. Origjina dhe simbolika: Vallja e Skënderbeut është një valle rituale luftarake, që përfaqëson trimërinë, unitetin dhe krenarinë kombëtare të shqiptarëve. Ajo bazohet në legjendat për betejat e Gjergj Kastriotit dhe është trashëguar brez pas brezi në diasporën arbëreshe.

2. Struktura e valljes:

Burrat formojnë një rreth ose vijë, me armë simbolike në duar si shpata ose shtizat prej druri.

Lëvizjet janë të forta, kërcyese, dhe herë-herë dramatike, që evokojnë përgatitjen për betejë.

Vallja shoqërohet nga këngë epike, të kënduara në arbërisht, me vargje që përmendin Skënderbeun, trimat, dhe ngjarje të mëdha historike.

Gratë ndonjëherë marrin pjesë duke kënduar ose duke qëndruar në rreth për të përforcuar aspektin komunitar të valljes.

3. Veshjet tradicionale:

Kostumet janë të ngjashme me uniformat e vjetra shqiptare mesjetare: përkrenare me shqiponjë, xhamadanë, fustanella ose brekushe të zbukuruara me qëndisje, dhe rripa me simbole luftarake.

Ngjyrat më të zakonshme janë e zeza, e kuqja dhe e bardha, që përfaqësojnë respektivisht trimërinë, gjakun dhe pastërtinë.

Krahina ku luhet Vallja e Skënderbeut

Kjo valle ruhet dhe luhet kryesisht në fshatra arbëreshe të Italisë së Jugut, veçanërisht në:

1. Kalabria

Frascineto (Frasnita)

Civita (Çifti)

San Demetrio Corone (Shën Mitri)

San Cosmo Albanese (Strigari)

San Giorgio Albanese (Mbuzati)

Në këto zona, vallja luhet gjatë festave të Pashkës, Ditës së Shën Gjergjit, si dhe në evenimente kulturore arbëreshe.

2. Sicilia

Piana degli Albanesi (Hora e Arbëreshëvet)

Kjo është një nga komunitetet më të mëdha arbëreshe dhe ruan me përkushtim traditat, përfshirë veshjet dhe vallet.

3. Basilicata

San Costantino Albanese

San Paolo Albanese

Edhe këtu, vallja luhet si pjesë e ritualeve tradicionale të festave fetare apo kombëtare.

Në thelb, kjo valle është më shumë se një akt koreografik – është një formë ruajtjeje të identitetit kombëtar dhe një mënyrë për të mbajtur gjallë kujtimin e Skënderbeut si figurë unifikuese e kombit shqiptar.

Shumë bukur! Ja një tekst kënge epike arbëreshe, e cila shpesh shoqëron Valljen e Skënderbeut. Kjo këngë është kënduar brez pas brezi në gjuhën arbëreshe, e ruajtur nga gojëdhëna:

"Oj Skanderbeg, trim i motit"

(Version tradicional arbëresh)

Oj Skanderbeg, trim i motit,

biri i shqipes, n’majë t’kalit,

me shpat’ n’dorë, në flakë e zjarm,

t’mëbrojte tokën, nderin, flamur.

Kur thirri nana Shqipëri,

ti s’u trembe, more rrugë,

n’krahnor armët, n’sy dritë,

për liri e për Arbëri.

Kush t’harrojë, o bir i diellit?

Kush s’kujton lavdin’ e gjakut?

Ne, bijt’ e tu, këtu n’Itali,

vallëzojmë me mall e nderim.

Rroft’ emri yt për jetë e mot,

me këngë, me valle, me lot,

sa t’jetë gjuhë e sa t’ketë zemër,

Skanderbegu s’ka me vdek kurrë!

Kjo këngë interpretohet me ndjeshmëri të madhe gjatë valljes, duke ndjekur ritmin e hapave të burrave që vallëzojnë si ushtarë. Këngëtarët, shpesh gra, qëndrojnë në rreth e këndojnë me zë të thellë