"Çifutka e Toledos" është një roman i shkruar nga Lion Feuchtwanger, një autor i njohur gjerman i shekullit XX. Në shqip është përkthyer mjeshtërisht nga Robert Shvarc

Përshtypje personale mbi "Çifutka e Toledos"

Kur hapa për herë të parë faqet e romanit "Çifutka e Toledos", ndjeva sikur po hidhja hapat në një botë të largët, ku dashuria dhe urrejtja ndesheshin në betejën më të egër: atë për shpirtin e njeriut.

Në çdo rresht, historia më mbështolli me një ndjenjë trishtimi të ëmbël, si një këngë e harruar që risillet në kujtesë dhe të mbush sytë me lotë të padukshëm.

Figura e Rahel la Fermosa më ngjau si një ylber mbi një qiell të mbuluar me re të zeza. Bukuria e saj nuk qëndronte vetëm në pamjen e jashtme, por në shpirtin e saj të lirë, në mendjen e ndritur që guxonte të ëndërronte përtej mureve të ngurta të paragjykimit. Raheli, për mua, është simboli i dritës që nuk pranon të shuhet, edhe kur i fryjnë erërat më të forta të urrejtjes.

Nga ana tjetër, Mbreti Alfonso VIII më bëri ta shoh një mbret jo si një figurë të largët dhe të ftohtë, por si një njeri që, pavarësisht fronit dhe pushtetit, mbart një zemër të etur për dashuri të vërtetë. Vendosmëria dhe njëkohësisht brishtësia e tij tregojnë se edhe më të fuqishmit e kësaj bote janë të pafuqishëm përballë ndjenjave të tyre më të thella.

Por nuk mund të harroj as figurat që sollën errësirën në këtë histori:

Mbretëresha Leonora, krenare dhe hakmarrëse, më krijoi ndjesinë e një shpirti të plagosur që, për të ruajtur dinjitetin e vet, ishte gati të shkatërronte dashurinë e të tjerëve.

Kardinali Villalar dhe klerikët më përkujtuan sa shkatërruese mund të jetë fanatizmi kur përdoret si armë në emër të "së shenjtës". Ata më sollën në mendje shprehjen se ndonjëherë "urrejtja vesh petkun e fesë për të fshehur fytyrën e saj të vërtetë."

Në çdo faqe, ndieja peshën e rëndë të historisë, betejat e brendshme të Alfonsos, frikën e heshtur të Rahelit, urrejtjen që përhapej si helm ndër oborre dhe rrugë.

Ngjarjet zhvillohen me një ritëm që herë të pushton me emocion, herë të shtrëngon zemrën me dhimbje.

Më pëlqeu shumë mënyra se si autori ndërton tensionin: ngadalë, si një stuhi që grumbullon re të zeza përpara shpërthimit të saj shkatërrues.

Në fund, kur dashuria e Alfonsos dhe Rahelit shuhet nën pesha që as vetë mbretërit nuk mund t’i zmbrapsin, unë mbeta me një shije të ëmbël të hidhur në shpirt.

E kuptova se kjo histori nuk është thjesht një histori dashurie të pamundur: është një reflektim i përjetshëm mbi luftën midis ndjenjës dhe interesit, midis dritës së shpirtit dhe errësirës së paragjykimit.

Çifutka e Toledos është, për mua, një thirrje që vjen nga shekujt për të mbrojtur dashurinë, lirinë dhe të drejtën për të qenë vetvetja, pavarësisht çmimit që kërkon bota rreth nesh.

Kur mbylla librin, kisha përshtypjen se nuk e kisha mbyllur thjesht një histori, por një dritare drejt një bote që, megjithëse larg në kohë, pasqyron shumë plagë që edhe sot nuk janë sheruar

"Çifutka e Toledos" është një roman i shkruar nga Lion Feuchtwanger, një autor i njohur gjerman i shekullit XX. Në shqip është përkthyer mjeshtërisht nga Robert Shvarc – një ndër përkthyesit më të mëdhenj shqiptarë, veçanërisht për letërsinë gjermane.

Subjekti

Romani zhvillohet në Spanjën mesjetare gjatë shekullit XII, në kohën e mbretit Alfonso VIII të Kastiljes. Alfonso është një mbret i ri dhe i fuqishëm, por jeta e tij ndikohet thellësisht nga dashuria e ndaluar për një vajzë çifute të quajtur Rahel la Fermosa.

Dashuria mes Alfonsos dhe Rahelit kthehet në një skandal të madh politik dhe fetar. Shumë fisnikë dhe klerikë e shohin lidhjen e tyre si një rrezik për rendin e mbretërisë dhe për besimin e krishterë. Kështu, intriga, tradhti dhe komplotet fillojnë të lëkunden përreth kurorës. Mbreti, i verbuar nga dashuria, shpesh rrezikon pushtetin e tij për të qenë me Rahelin.

Në prapaskenë janë dhe konfliktet e mëdha politike të kohës: luftrat mes të krishterëve dhe myslimanëve në Gadishullin Iberik, marrëdhëniet delikate me hebrenjtë (çifutët), dhe krizat e brendshme në oborr

Personazhet kryesore

Alfonso VIII – Mbreti i Kastiljes, i ndarë mes detyrës dhe dashurisë.

Rahel la Fermosa – Çifutka e bukur e Toledos, e zgjuar dhe e kulturuar, që fiton zemrën e mbretit.

Mbretëresha Leonora – Gruaja e ligjshme e Alfonsos, një figurë krenare dhe politike.

Klerikët dhe fisnikët – Pjesa konservatore e shoqërisë që përpiqet të rrëzojë Rahelin dhe të ruajë rendin tradicional.

Familja e Rahelit – Një familje çifute me ambicie dhe frikë, që lundron mes pasurimit dhe rrezikut në një shoqëri të paqëndrueshme.

Pse flitet në libër

Për dashurinë e ndaluar dhe konfliktin mes ndjenjës personale dhe detyrimit politik.

Për tolerancën dhe intolerancën fetare në mesjetë.

Për intrigat dhe komplotet politike.

Për rolin e grave në një shoqëri të dominuar nga burrat.

Për fatin e komuniteteve çifute në Spanjën mesjetare.

Shtjellim i romannit.

Çifutka e Toledos – Saga e një dashurie të pamundur

Në zemrën e Spanjës mesjetare, aty ku betejat e kryqëzatave përplaseshin si detet në stuhitë më të egra, ndodhi një histori që tejkaloi kohën dhe ligjet e njerëzimit. Ishte koha e Mbreti Alfonso VIII, një sundimtar i ri, i fuqishëm si një lis, por i brishtë si një fletë nën erërat e ndjenjës.

Ngjarjet marrin jetë në oborrin e mbretërisë së Kastiljes, ku Alfonso, i rrethuar nga këshilltarë të pabesë dhe klerikë të zymtë, bie në dashuri me Rahel la Fermosa, një çifutkë e Toledos, e bukur si një lule e egër që sfidon rrugën e gurët të historisë. Takimi i tyre nuk ishte një takim i zakonshëm; ishte si ndezja e një pishtari në mes të një shkreti të errët.

Fillimisht, dashuria mes Alfonsos dhe Rahelit rritet në fshehtësi, si një filiz që kërkon dritën e diellit. Raheli, e mençur dhe e kulturuar, nuk është thjesht një grua e bukur; ajo është një mendje e ndritur që magjeps mbretin jo vetëm me bukurinë, por edhe me fjalën, me ëmbëlsinë dhe mençurinë e saj. Në një botë të dominuar nga lufta dhe fanatizmi, ajo është një shpresë për një botë më të drejtë.

Por dashuria e tyre nuk mbetet gjatë një sekret. Oborri nis të ziejnë. Fisnikët, që shihnin te Raheli një kërcënim për rendin dhe pushtetin e tyre, fillojnë të thurin rrjeta intrigash. Mbretëresha Leonora, gruaja e ligjshme e Alfonsos, një grua krenare dhe e vendosur si një mal graniti, vendos të mos qëndrojë në heshtje përballë turpërimit të saj. Ajo bashkëpunon me klerikët dhe fisnikërinë për të rrëzuar Rahelin dhe për ta kthyer mbretin në "rrugën e duhur".

Si një lumë që mbart copëza bore dhe gurësh, historia e dashurisë së Alfonsos dhe Rahelit shndërrohet në një betejë të madhe politike. Kishat ngrihen kundër mbretit, fisnikët përhapin helm fjalësh dhe mashtrimesh, ndërsa vetë Alfonso luhatet mes pasionit dhe detyrës mbretërore.

Personazhe të shumtë ndërthuren në këtë dramë madhështore:

Kardinali Villalar, një klerik i pamëshirshëm, përfaqëson ligësinë e një feje të shndërruar në instrument dhune. Ai e sheh Rahelin si një "murtajë çifute" që duhet shfarosur.

Judá Ibn Ezra, babai i Rahelit, një tregtar i pasur dhe i mençur, mundohet ta mbrojë vajzën e tij me diplomaci, por e kupton se para urrejtjes kolektive edhe pasuria është pluhur në erë.

Fisnikët kastilianë, të etur për pushtet dhe influencë, nxisin rebelime kundër Alfonsos, duke e akuzuar atë për tradhti ndaj fesë dhe popullit.

Në fund, dashuria pëson atë që koha dhe njerëzit e paragjykuar gjithmonë ia bëjnë bukurisë: e shkatërrojnë. Raheli bëhet viktima e një komploti të madh. Zemra e mbretit thyhet, dhe ai, i rrëzuar si një mbret pa fron, mëson në mënyrën më të dhimbshme se dashuria, kur sfidon urrejtjen, paguan gjithmonë një çmim të tmerrshëm.

Çifutka e Toledos nuk është thjesht një histori dashurie. Është një trishtim i skalitur në mermer, një këngë e lënë pezull në ajrin e një nate pa hënë, një thirrje për tolerancë në një botë ku dallimet shndërrohen ne armiqsi.