Search Results

Takimi historik i nivelit më të lartë në Hagë – NATO përballet me të ardhmen Në mbrëmjen e 24 qershorit 2025, në një atmosferë solemne dhe me simbolikë të thellë politike, udhëheqësit e 32 vendeve anëtare të NATO-s u mblodhën në Pallatin Mbretëror Huis ten Bosch, në Hagë të Holandës. I ftuar nderi i këtij samiti ishte Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump, në daljen e tij të parë ndërkombëtare pas rikthimit në Shtëpinë e Bardhë. Samiti dy-ditor, i organizuar nga familja mbretërore holandeze, u hap me një darkë shtetërore madhështore, ku mikpritës ishin Mbreti Willem-Alexander dhe Mbretëresha Maxima e Holandës. Ky takim shënonte një pikë kthese në historinë e Aleancës Atlantike. Në fokus ishte rivendosja e prioriteteve strategjike të NATO-s në një botë të tensionuar, ku kërcënimi nga Rusia dhe paqartësitë globale kërkojnë reagime të forta dhe të përbashkëta. Pjesëmarrësit dhe atmosfera Në këtë samit morën pjesë krerët e shteteve dhe qeverive të 32 vendeve anëtare të NATO-s, përfshirë kancelarin gjerman Friedrich Merz, Presidentin francez, Kryeministrin britanik, si dhe liderët e vendeve të Ballkanit Perëndimor. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenski ishte i pranishëm si i ftuar, megjithatë në një rol më simbolik dhe jo vendimmarrës. Atmosfera ishte solemne, por me tension të nënkuptuar. Fotot zyrtare treguan Trump-in në qendër të vëmendjes, ndërsa u pa duke shkëmbyer batuta me liderët kryesorë të Evropës dhe duke ngritur gotën në emër të unitetit të aleancës. Çështjet kryesore në tryezë Temat kyçe që dominuan diskutimet ishin: Rritja drastike e shpenzimeve ushtarake në nivel aleance. Sipas planit të miratuar, vendet anëtare duhet të arrijnë një nivel shpenzimesh ushtarake deri në 5% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) deri në vitin 2035. 3.5% do të shkojë për shpenzime të zakonshme ushtarake, ndërsa pjesa tjetër do të përfshijë investime në infrastrukturë, luftën kundër terrorizmit, dhe sigurinë kibernetike. Përforcimi i mbrojtjes kolektive në kufijtë lindorë të NATO-s përballë kërcënimeve të vazhdueshme nga Rusia. Roli i Gjermanisë: Kancelari Merz deklaroi se Gjermania është e gatshme të marrë më shumë përgjegjësi në skenën ndërkombëtare dhe brenda NATO-s, duke theksuar rikthimin e vendit si një fuqi udhëheqëse në Evropë. Ukraina në periferi: Nën presionin e presidentit Trump, NATO nuk i dha Ukrainës premtime të reja për anëtarësim, as nuk u zotua për ndihma të reja financiare. Ukraina nuk u përfshi në seancat kryesore të samitit. Vendimet kyçe dhe mesazhet Samiti miratoi një marrëveshje të re strategjike për rritjen e kapaciteteve ushtarake të NATO-s dhe harmonizimin e investimeve mbrojtëse. Mark Rutte, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, i dërgoi një mesazh personal Trump-it ku e falënderonte për “forcën e vizionit të tij” dhe ndikimin që kishte në arritjen e kësaj marrëveshjeje. Trump, nga ana e tij, e shpërndau mesazhin në platformën e tij “Truth Social”, duke e quajtur këtë një “fitore të madhe për Amerikën dhe aleatët”. Në këtë mesazh Rutte shkruante: > “Nuk ishte e lehtë, por i bëmë të gjithë të nënshkruajnë premtimin për 5 përqindëshin. Donald, ti na ke çuar në një moment vërtet të rëndësishëm për Amerikën, Evropën dhe botën.” Presidenti amerikan e përforcoi këtë mesazh me fjalinë e tij karakteristike: “Europe is going to pay in a BIG way, as they should – and it will be your win.” Simbolikë dhe pasoja Ky samit i NATO-s në Hagë ishte më shumë sesa një mbledhje teknike ushtarake. Ai shënoi një ndryshim epokal në balancat politike dhe në mënyrën sesi Perëndimi përballet me rreziqet globale. Me Trump-in sërish në krye të SHBA-së, NATO po shkon drejt një epoke të re – më të ashpër, më të centralizuar dhe më pak idealiste. Për Ukrainën, ky takim shënon një hap prapa në procesin e integrimit euroatlantik, ndërsa për Rusinë një mesazh i qartë: Aleanca është më e vendosur se kurrë për të mbrojtur territorin, sovranitetin dhe vlerat perëndimore Në përfundim, takimi në Hagë është pa dyshim një nga ngjarjet më të rëndësishme të vitit në arenën ndërkombëtare. Vendimet e marra nuk do të ndikojnë vetëm dekadën e ardhshme të NATO-s, por edhe balancat globale të fuqisë në një kohë sfiduese për sigurinë botërore.

Nderojmë sot, në përvjetorin e ndarjes së saj nga jeta, një grua që mbeti zë, mbeti kujtim, mbeti dritë. Bashkë të gjithë, me mirënjohje të thellë dhe respekt të pashuar, përulemi sot para figurës së Jorgjie Trujës – artistes së jashtëzakonshme që i fali skenës shqiptare jo vetëm një zë të kristaltë, por edhe një jetë të tërë në shërbim të bukurisë, kulturës dhe shpirtit të kombit.  Jorgjie Truja ishte soprano lirike, pedagoge e muzikës dhe regjisore e operës. Ajo ishte një nga figurat themelore të artit skenik shqiptar dhe ka pasur një rol kyç në formimin e jetës operistike në Shqipëri. Gjithashtu, ajo ka qenë drejtoreshë e Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit (TKOB), si dhe mësuese në Institutin Femëror “Nëna Mbretëreshë” dhe më pas pedagoge e përhershme në Liceun Artistik “Jordan Misja”, ku formoi breza të tërë artistësh Këngëtare lirike (soprano) Pedagoge/mësuese e muzikës vokale Regjisore operistike Drejtuese e institucioneve kulturore (Drejtoreshë e TKOB-it) Ajo ishte një figurë e gjithanshme  Ajo ishte më shumë se një soprano brilante – ishte një mësuese frymëzuese, një udhërrëfyese e brezave të rinj dhe një udhëheqëse vizionare. Si Drejtoreshë e Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit, Jorgjie Truja nuk e drejtoi vetëm një institucion – ajo ndërtoi një epokë. Me urtësinë e saj, me autoritetin e natyrshëm dhe me dashurinë për artin, ajo u bë themel dhe dritare për zhvillimin e operës shqiptare. Jorgjie Truja lindi më 20 shkurt 1909 në qytetin e Korçës, në një familje modeste artizanësh, ku i ati ushtronte zanatin e teneqepunuesit. Në një mjedis të përulur, por të pasur shpirtërisht, ku kënga qytetare korçare dhe tradita e gjallë kulturore ushqenin ndjeshmërinë kolektive, Jorgjie e vogël do të zbulonte herët dhuntinë e saj të rrallë vokale. Pa burime të mëdha financiare, pa përkrahje institucionale të menjëhershme, ajo do të ndërtonte një rrugë që nuk do të ishte thjesht individuale – do të bëhej themel për ngritjen e një brezi të tërë artistësh shqiptarë dhe e vetë identitetit muzikor të vendit. Në vitet ’20, me ndihmën dhe këmbënguljen e njerëzve që besuan tek aftësitë e saj, Jorgjie Truja fitoi një bursë për të ndjekur studimet në konservatorin “Santa Cecilia” në Romë, një ndër institucionet më të njohura të muzikës në Evropë. Aty, e rrethuar nga mjeshtra të mëdhenj të muzikës klasike dhe mes një atmosfere të disiplinuar dhe kërkuese, ajo formoi vokalin dhe personalitetin e saj artistik. Nuk ishte vetëm një shkollim teknik – ishte një proces i thellë emancipimi shpirtëror, që do të shndërronte vajzën nga Korça në një artiste me vetëdije të lartë kulturore dhe etike. Pas përfundimit të studimeve, në vitin 1932 u kthye në Shqipëri. Një kthim që nuk ishte një rikthim në kushte të njëjta. Ajo vinte si një zë i formuar, por mbi të gjitha si një shpirt me një ndjeshmëri të kultivuar artistikisht, që tashmë kishte kuptuar misionin e vet: të ndihmonte në ngritjen e muzikës së kultivuar shqiptare dhe të kontribuonte në arsimimin e brezave të rinj, sidomos të vajzave. Fillimisht nisi punë si mësuese muzike në Institutin Femëror "Nëna Mbretëreshë", ku jo vetëm u bë figurë frymëzuese për nxënëset, por solli për herë të parë idenë se muzika klasike mund të mishërohej dhe përcillej me një përkushtim të natyrshëm në gjuhën dhe shpirtin shqiptar. Puna e saj në institucionet arsimore nuk u ndal as pas luftës. U bë pedagoge në Liceun Artistik “Jordan Misja” në Tiranë, ku për më shumë se tri dekada dha mësim në lëndën e këndimit. Me qetësi, durim dhe përkushtim, formoi shumë nga zërat më të njohur të skenës operistike shqiptare. Ajo nuk ishte thjesht mësuese: ishte udhërrëfyese. Ishte një zë që nuk ndërpriste kurrë ushtrimin e pasionit, një dorë që mbante lart çdo talent të ri, një shpirt që e ndante me të tjerët gjithçka që kishte mësuar dhe përjetuar vetë. Në Teatrin e Operës dhe Baletit, që u themelua më 1953, Jorgjie Truja u bë jo vetëm një ndër interpretet e para, por edhe figura që vuri bazat shpirtërore të institucionit. Ajo interpretoi role të rëndësishme që nga “Rusalka” ku luajti rolin e Natashës, te Violeta në “Traviata”, Antonida në “Ivan Suzanjin” dhe shumë të tjera që sollën për publikun shqiptar për herë të parë emocionet dhe pasionin e operës klasike botërore. Çdo rol i saj ishte i punuar me përpikëri, çdo interpretim ishte i mbarsur me ndjeshmëri të thellë, me frymëmarrje të pastër muzikore, me një përkushtim që nuk njihte kompromis. Por kontributi i saj nuk u ndal vetëm në interpretim. Ajo u bë e para regjisore grua në historinë e Teatrit të Operës dhe Baletit, duke vendosur në skenë vepra si “Madama Butterfly”, “Dasma e Figaros”, “Rigoletto” dhe shumë të tjera. Regjia e saj nuk ishte thjesht udhëzim teknik – ajo krijonte frymë, atmosferë, unitet shpirtëror midis këngëtarëve, orkestrës, skenës dhe publikut. Ajo dinte të kërkonte, por edhe të dëgjonte. Të korrigjonte, por edhe të ngazëllonte. Ishte një arkitekte e ndjeshmërisë kolektive në një shfaqje operistike. Ajo nuk i largoi kurrë sytë nga kënga popullore, që e konsideronte si themelin e shpirtit shqiptar. Në mënyrë të veçantë, ajo përpunoi dhe interpretoi këngë të krahinave të ndryshme, veçanërisht të Jugut dhe të qytetit të lindjes, duke i ruajtur pastërtinë melodike dhe emocionalitetin natyral. Këngët si “Kënga e bilbilit”, “Kur më del në derë”, “Fshati im”, u kthyen në përfaqësime të vërteta të artit popullor të përpunuar me nivel të lartë artistik, pa humbur kurrë autenticitetin. Zëri i saj, i kristaltë dhe i pastër, e bëri që këngët të mos ishin vetëm të dëgjuara, por të përjetuara. Në jetën e saj artistike, Jorgjie Truja bashkëpunoi me figura të mëdha të artit shqiptar si Kristaq Antoniu, Mihal Ciko, Tonin Tërshana, Avni Mula, Gaqo Çako, Marie Kraja, Nikolla Zoraqi, Çesk Zadeja, Tish Daija, Pjetër Gaci, Luan Qerimi dhe shumë të tjerë. Ajo kishte një aftësi të rrallë për të ndërtuar marrëdhënie artistike me kolegët, ku respektohej individualiteti i secilit, por për të cilën bashkimi shpirtëror në një vepër kishte gjithmonë rëndësinë më të madhe. Në këtë kuptim, ajo ndërtoi jo vetëm karrierën e saj, por ndikoi në ndërtimin e vetë identitetit operistik shqiptar. U nda nga jeta më 22 qershor 1994, në një heshtje që nuk i ngjante. Por emri i saj nuk është harruar. Ajo mbeti në kujtesën e kolegëve, në zërat e nxënësve të saj, në librat e historisë së muzikës shqiptare, në çdo kujtim skenik ku përmendet një themel. Mbeti si një ikonë, një figurë e papërsëritshme që nuk kërkoi asgjë për vete, por dha gjithçka për të tjerët. Një jetë e kthyer në dritë. Një zë që nuk u shua. Në të vërtetë, Jorgjie Truja nuk ishte vetëm një artiste. Ishte një epokë më vete. Një grua që guxoi të ngjitej lart kur femrat rrallë dilnin nga hija. Një profesioniste që ndërtoi me durim një sistem të tërë formimi. Një zë që nuk e harroi kurrë origjinën e vet. Një shpirt që na mësoi se arti nuk është zbukurim – është domosdoshmëri. Dhe për këtë, do të mbetet përjetësisht në kujtesën shqiptare.

Revista Prestige ju njeh me një histori shkencore frymëzuese, që provon se kur guximi takohet me shkencën, lind e vërteta që shpëton jetë. Kjo është historia e mjekut australian Barry Marshall, njeriut që sfidoi dogmat mjekësore dhe fitoi Çmimin Nobel për Mjekësi, duke revolucionarizuar trajtimin e ulçerës në stomak. Barry James Marshall lindi më 30 shtator 1951 në Kalgoorlie, një qytet i vogël minatorësh në Australinë Perëndimore, në një familje të zakonshme punëtore. Ishte fëmija i madh në një familje me pesë fëmijë. Nëna e tij ishte infermiere dhe babai punonte në miniera. Ata nuk ishin të pasur, por në shtëpinë e tyre kishte një respekt të thellë për dijen dhe ndershmërinë. Kjo frymë e edukoi Barryn me ndjenjën se e vërteta ka rëndësi, edhe kur është e vështirë për t’u pranuar. Që i vogël, ai tregoi interes për shkencën dhe logjikën. Studioi mjekësi në University of Western Australia, ku më vonë punoi si mjek në Royal Perth Hospital. Aty, në vitet ‘70, takoi patologun Robin Warren – një njeri i përqendruar dhe i përpiktë – i cili kishte vërejtur në biopsitë e stomakut të pacientëve me gastrit një bakter të panjohur. Ata bashkuan forcat dhe nisën një studim që do të vinte përmbys një të vërtetë që për dekada ishte konsideruar si dogmë. Në atë kohë, mjekësia besonte fort se ulçerat e stomakut dhe gastriti shkaktoheshin nga stresi, ushqimi, pirja e duhanit apo aciditeti. Antibiotikët as që përmendeshin si trajtim. Por Marshall dhe Warren menduan ndryshe. Ata identifikuan një bakter të ri, me formë spirale, të quajtur Helicobacter pylori, që jetonte në mukozën e stomakut. Në mënyrë të pabesueshme, ky bakter mbijetonte në një mjedis shumë acid, aty ku të tjerët do të vdisnin. Ata e publikonin studimin, por nuk merrnin besim. Bota shkencore i injoronte. Laboratorët refuzonin ta replikonin. Mjekët i përqeshnin. Nuk ishin profesorë të famshëm, as me tituj të mëdhenj. Ishin vetëm dy njerëz kurajozë me një mikroskop dhe një ide të qartë. Dhe kjo nuk mjaftonte. Duke parë se provat laboratorike nuk bindnin askënd, Barry Marshall bëri një akt të jashtëzakonshëm: piu një kulturë të pastër të bakterit Helicobacter pylori. Vetë. Ai e futi në trupin e tij për të vërtetuar se ky bakter e shkaktonte sëmundjen. Brenda pak ditësh, ai zhvilloi simptoma të rënda të gastritit – vërtetoi teorinë e tij në mënyrën më të dhimbshme, më të drejtpërdrejtë dhe më të guximshme të mundshme. Pastaj, me një trajtim të thjeshtë me antibiotikë, u shërua. Kjo provë tronditi botën shkencore. Në vitin 1994, Instituti Kombëtar i Shëndetësisë në SHBA njohu publikisht Helicobacter pylori si shkaktarin kryesor të ulçerave. Tashmë, mjekët në gjithë botën nisën të përdorin trajtime me antibiotikë për ulçerat, duke shpëtuar miliona njerëz nga dhimbja, ndërhyrjet kirurgjikale, dhe komplikacione të rënda. Në vitin 2005, Barry Marshall dhe Robin Warren morën Çmimin Nobel për Mjekësi, për “zbulimin e bakterit Helicobacter pylori dhe rolin e tij në gastrit dhe ulçerë peptike”. Ky ishte një nga zbulimet më të rëndësishme të mjekësisë moderne. Jo vetëm sepse ndryshoi mënyrën se si trajtohej një sëmundje e zakonshme, por edhe sepse tregoi se e vërteta shkencore nuk ka nevojë për pushtet, por për guxim dhe përkushtim. Marshall ishte jo vetëm një mjek i përkushtuar, por edhe një mendje e lirë që nuk iu përkul autoritetit të verbër. Ai besoi tek ajo që pa, e provoi në vetvete, dhe ndryshoi historinë. Ai nuk vinte nga ndonjë elitë e pasur apo laborator i madh. Ishte një djalë i thjeshtë nga një qytet i thjeshtë – por me një shpirt të madh kërkues. Mesazhi i kësaj historie është i fuqishëm: mos u trembni të mendoni ndryshe. Mos e nëpërkëmbni të vërtetën sepse ajo nuk është popullore. Ndonjëherë, ndryshimi vjen nga një mendje e vetme që ka kurajën të thotë “Jo, kjo nuk është e drejtë. Ka një mënyrë tjetër.” Në një botë që shpesh ngatërron titujt me të vërtetën, Barry Marshall na mëson se e vërteta e vërtetë është ajo që mbijeton, edhe kur të gjithë e përqeshin. Revista Prestige sjell këtë histori për të kujtuar se dija është më shumë se teoria – ajo kërkon vizion, sakrificë dhe shpirt. Dhe mjekësia, ashtu si jeta, bëhet më e mirë kur dikush guxon të mos heshtë përballë padrejtësisë së dijes. Përgatiti: Liliana Pere.

“Universiteti i së nesërmes fillon sot: Shqipëria përballë sfidës së arsimit 4.0  – Teknologjia dhe IA në zemër të reformës, sipas akad. Adrian Civici  – Prestige sjell thelbin e këtij transformimi” Modeli Universiteti 4.0, i prezantuar nga akad. Adrian Civici në ligjëratën e tij në Komisionin e përhershëm të Ekonomisë, më 17 qershor 2025, ne Akademine e Shkencave. Disa sqarime për lehtësim kuptimi  për të gjithe lexuesit.  Është një koncept që mishëron transformimin e thellë të universiteteve nën ndikimin e teknologjisë dhe inteligjencës artificiale (IA). Më poshtë po të paraqes një shpjegim të zgjeruar e të qartë të temës dhe të gjithë pikave që Civici trajtoi në mënyrë sistematike: ❖ Çfarë është modeli i Universitetit 4.0? Universiteti 4.0 është një paradigmë e re arsimore që lidhet me revolucionin e katërt industrial (i njohur si Industria 4.0), ku teknologjia, inteligjenca artificiale, robotika, big data dhe automatizimi transformojnë jo vetëm industrinë, por edhe mënyrën sesi funksionojnë institucionet e arsimit të lartë. Ky model sfidon format tradicionale të universiteteve dhe synon të krijojë një institucion që është: i përshtatshëm dhe personalizues në ofrimin e njohurive, i automatizuar në shumë prej proceseve të mësimdhënies dhe menaxhimit, i lidhur ngushtë me kërkimin shkencor dhe inovacionin, i hapur ndaj bashkëpunimeve ndërdisiplinore dhe ndërkombëtare, dhe që përmbush nevojat e ekonomisë së dijes dhe shoqërisë digjitale. ❖ Katër revolucione të universiteteve sipas Civicit: 1. Universiteti 1.0 – Universiteti klasik: i fokusuar në mësimdhënie dhe transmetim të dijes. Model elitar, me rol më shumë teorik. 2. Universiteti 2.0 – Fillimi i rolit të universiteteve në kërkim shkencor dhe në funksion të zhvillimit ekonomik dhe social. 3. Universiteti 3.0 – Universiteti modern: i lidhur me tregun e punës, i përqendruar në inovacion, në formimin profesional, në partneritete me sektorin privat. 4. Universiteti 4.0 – Universiteti i së ardhmes: i dixhitalizuar, i globalizuar, inteligjent, me IA, big data, simulime, realitet të shtuar dhe laboratorë  ❖ Katër forcat e mëdha që po ndryshojnë botën sipas Civicit: 1. Stimulimi i teknologjive të reja teknologji që transformojnë mësimdhënien (platforma digjitale, mësim në distancë, softuer inteligjent, IA etj.). 2. Përballimi dhe përfitimi nga efektet e globalizimit – arsimi nuk është më i kufizuar në hapësirë gjeografike. Studentët dhe universitetet janë pjesë e një tregu global të dijes. 3. Formimi i kapitalit social cilësor,  përgatitja e qytetarëve të informuar, të ndërgjegjshëm dhe të aftë për të përballuar sfidat moderne. 4. Përmirësimi i mirëqeverisjes – transparencë, menaxhim me inteligjencë artificiale, vendimmarrje me bazë të dhënash, efikasitet në menaxhimin universitar. ❖ Roli i Teknologjisë dhe Inteligjencës Artificiale (IA) në arsimin universitar: Adrian Civici theksoi se teknologjia dhe IA po ndryshojnë rrënjësisht mënyrën sesi universitetet funksionojnë. Ja disa nga pikat kryesore: 1. Mësim i personalizuar IA mund të analizojë nevojat, stilin dhe ritmin e të nxënit të çdo studenti dhe të përshtasë përmbajtjen sipas individit. Kjo do të thotë që nuk ka më një mësim standard për të gjithë, por një përvojë të personalizuar që rrit efektivitetin e të nxënit. 2. Asistentë digjitalë dhe tutorë virtualë Softuerë të bazuar në IA ndihmojnë studentët në mënyrë të vazhdueshme – për të mësuar, për të kërkuar literaturë, për të strukturuar projekte apo për të përgatitur provime. 3. Simulime dhe realitet i shtuar (AR/VR) Universiteti 4.0 përdor simulime, laboratorë virtualë dhe realitet të shtuar për trajnime praktike. Mjekësia, inxhinieria, arkitektura – të gjitha përfitojnë nga kjo teknologji. 4. Big Data në administratë dhe kërkime Universitetet përdorin analiza të mëdha të të dhënave për të përmirësuar menaxhimin, për të parashikuar tendencat e tregut të punës dhe për të udhëhequr orientimin profesional të studentëve. 5. Mësim në distancë dhe fleksibilitet Mësimi online është tashmë i integruar. Universitetet 4.0 janë të hapura në kohë reale dhe globale, me programe hibride dhe diploma ndërkombëtare. 6. Etika dhe sfidat e IA në edukim Civici ngriti edhe çështjen e etikës, të privatësisë së të dhënave, dhe të ndikimit të IA mbi marrëdhënien student-mësues. Këto janë sfida që kërkojnë rregullim institucional dhe ligjor. ❖ Konkluzionet dhe kritikat për realitetin shqiptar Adrian Civici bëri një analizë të situatës aktuale në Shqipëri: Universitetet shqiptare janë ende kryesisht në modelin 2.0 ose 3.0, me pak elemente të teknologjisë së re. Mungojnë politikat shtetërore të orientuara drejt transformimit teknologjik. Nuk ka infrastruktura të mjaftueshme digjitale. Nuk ka përgatitje të stafit akademik për të përvetësuar teknologjinë moderne dhe IA. Kërkimi shkencor është i dobët dhe bashkëpunimi ndërkombëtar i kufizuar. Ai theksoi se reformimi i universiteteve shqiptare është i domosdoshëm, me përqasje të reja për: investime në teknologji, trajnime për mësuesit e profesorët, përfshirjen e sektorit privat në arsim, lidhjen më të ngushtë të universiteteve me ekonominë dhe shoqërinë. ❖ Spirala e katërfishtë Ky është një model që Civici përmendi si strukturë bashkëpunimi mes katër aktorëve kyç: 1. Universitetet 2. Industria/ekonomia 3. Qeveria/shteti 4. Shoqëria civile/publiku Vetëm përmes këtij bashkëpunimi mund të ndërtohen universitete funksionale 4.0, që nuk janë thjesht ambiente për diploma, por qendra zhvillimi, dijeje dhe transformimi social.  Akad. Adrian Civici bëri thirrje për veprim të shpejtë dhe konkret, duke theksuar se e ardhmja e vendit kalon përmes një sistemi universitar të përparuar teknologjikisht, i cili nuk ndjek vetëm modelet e huaja, por i përshtat ato sipas nevojave të shoqërisë shqiptare. “Universiteti 4.0 dhe e ardhmja e dijes në Shqipëri – nga fjalimi vizionar i akad. Adrian Civici” 🇦🇱 REKOMANDIME PËR SHQIPËRINË: DREJT UNIVERSITETEVE 4.0 1.  Politika kombëtare dhe vizion strategjik Hartimi dhe miratimi i një Strategjie Kombëtare për Arsimin e Lartë 4.0, me afate konkrete për digjitalizimin dhe personalizimin e të nxënit. Themelimi i një Agjencie për Transformimin Dixhital të Arsimit të Lartë, e ngjashme me modelet në Estoni ose Finlandë. Përfshirja e "Universitetit 4.0" si objektiv i reformave të integrimit europian, në kapitujt e arsimit dhe inovacionit. 2. Formimi i stafit akademik dhe pedagogjik Trajnim gjithëpërfshirës i pedagogëve për përdorimin e: Inteligjencës artificiale në mësimdhënie ( p.sh . tutorë virtualë, vlerësim adaptiv), Platformave VR/AR për simulime praktike dhe ambientet e mësimit të integruar. Krijimi i certifikimeve profesionale për "Pedagogji Digjitale" dhe "Mësim i Personalizuar". Bashkëpunim me qendra evropiane ( p.sh . Politecnico di Milano, KU Leuven) për master-trajnime pedagogjike të avancuara. 3. Infrastrukturë teknologjike dhe laboratorike Investim në: Laboratorë VR/AR për fakultetet e Mjekësisë, Inxhinierisë, Arkitekturës dhe Arteve. Platforma LMS me AI të integruar (si Moodle + plugin IA, Blackboard Ultra, etj.). Hapsira hibride të mësimit (klasa fleksibël, biblioteka interaktive). Furnizim me pajisje AR/VR si HoloLens, Oculus Quest 3 dhe tabletë për përdorim të integruar. 4.  Curriculum i personalizuar dhe fleksibël Kalimi në një strukturë modularizimi të diplomave: Mikroçertifikata, Diplomat e ndërthurura (double degree), Mësim i ndërdisiplinuar i ndihmuar nga AI. Integrimi i kompetencave digjitale dhe ndërmjetësuese (soft skills) që nga viti i parë. Nxitja e projekteve të nxëna përmes problemit (Problem Based Learning) me ndihmën e teknologjive 3D dhe simulimeve. 5. Partneritete me sektorin privat dhe ndërkombëtar Bashkëpunime strategjike me: Kompani teknologjike (Microsoft, Google, Meta, Amazon) për licenca, trajnim dhe laboratorë. Universitete dhe rrjete të inovacionit evropian, për integrim në projekte Horizon Europe dhe Erasmus+. Inkurajimi i krijimit të spin-off-eve akademike dhe qendrave të inovacionit brenda universiteteve. 6.  Rregullore, akreditim dhe vlerësim Rishikimi i kritereve të akreditimit për të përfshirë indikatorë të digjitalizimit, fleksibilitetit dhe inovacionit. Hartimi i rregulloreve të përdorimit të IA-së në provime, plagjiaturë dhe asistentë virtualë. Mbështetje ligjore për diploma hibride dhe mësim ndërkombëtar online. 7.  Financim dhe përfshirje sociale Skema të reja financimi për: Universitetet që realizojnë kalimin drejt modelit 4.0, Bursat për studentë që ndjekin kurse VR/AR/AI ose mikrokredite. Krijimi i fondeve konkurruese për mësimdigjital dhe kërkime të avancuara. Mbështetje për studentët me aftësi të kufizuara që përfitojnë më shumë nga mjediset AR/VR.  Përfundim Shqipëria nuk ka luksin të presë. Modelet 4.0 janë tashmë në zbatim në rajon dhe BE. Kalimi drejt këtij modeli do të përmirësojë cilësinë e arsimit, do të ndërkombëtarizojë universitetet tona dhe do të përgatisë të rinjtë për tregun global. Një artikull editorial për publikim i zberthyer në media së Prestige,  Përgatiti: Liliana Pere.

Asdreni " Himni që tund malet" “Prej lufte veç ai largohet, që është lindur tradhëtor, se i tillë nuk nderohet, po përbuzet gjithnjë ndër shokë.” Fjalët e Asdrenit nuk janë vetëm vargje poezie. Janë kushtrime. Janë zëra që nuk njohin kohë. Nuk janë vetëm për burrat,  janë për gratë, për nënat, për rininë, për gjithë një komb që kërkon të ngjallet. Nëpër to fryn një erë solemniteti, një mall për Atdheun, dhe një forcë që të tund shpirtin ashtu si stuhitë tundin malet. Aleksandër Stavre Drenova, i njohur me emrin letrar Asdreni, ishte rilindës, poet, mendimtar, filozof i lirisë dhe frymëzues i të pathyeshmëve.  Ai nuk i këndoi vetëm flamurit, por edhe karakterit, nderit, vetëdijes, dhe vetë shqiptarisë. Vargjet e tij janë kolona të përjetshme të ndërgjegjes kombëtare. Ai është i pari që guxoi të shpallë me zë të lartë kush është burrë,  jo ai që jeton gjatë, por ai që vdes me nder dhe jeton me dritë. “Kush është burrë nuk frikohet, po vdes, po vdes si një dëshmor; kurrë armikut nuk i dorëzohet, por lufton der’ sa të marrë nder.” Asdreni lindi në fshatin Drenovë të Korçës, më 11 prill 1872, në një familje me rrënjë të thella shqiptare. Ishte i biri i Stavrit,  një burrë me ndjenja të ndritura kombëtare ; dhe që në fëmijëri njohu hijet e pushtimit dhe mungesën e dritës shqipe. Humbja e hershme e të atit e ndau nga një jetë e qetë, por e bashkoi me një tjetër rrugë: rrugën e shpirtit të atdheut. Kur Shqipëria s’mund të ofronte shkollë në gjuhën shqipe, ai mori rrugën e mërgimit drejt Bukureshtit në Rumani. Jo për të ikur , por për t’u përgatitur e për të kthyer diçka më të madhe. Aty kreu shkollën e mesme dhe më vonë studimet universitare për shkenca shoqërore, filozofi dhe letërsi. Në Rumaninë e kohës gjendeshin qendra aktive të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, shoqata, biblioteka, shtypshkronja, gazeta. Në Bukuresht, ai u bë pjesë e shoqërisë “Drita” dhe më pas “Shqipëria”, duke u rrethuar nga figura si Jani Vreto, Naim Frashëri, Kristo Dako, Faik Konica, Aleksandër Xhuvani, Mit’hat Frashëri, Ismail Qemali. Ishin vëllezër mendimi dhe shpirtërorë, që i dhanë Asdrenit frymë për t’u bërë ai që njohim sot. Në mërgim, ai nuk u ndje kurrë i huaj. Rumani ishte tokë mikpritëse, por në zemrën e tij, Shqipëria ishte gjithmonë vendi i përjetshëm. Poezia e tij nuk ishte strehë personale, por dritare ku frynte ajri i lirisë për një popull të tërë. Asdreni i dha zë jo vetëm flamurit ,  në vargjet e tij morën frymë qyteti dhe fshati, gratë dhe burrat, nxënësit dhe mësuesit, të rënët dhe ata që s’kishin lindur ende. Veprat më të njohura të tij janë: “Rrezë Dielli” (1904), “Ëndrra e lotë” (1912), “Psallme Murgu” (1930), dhe shumë poezi e shkrime publicistike që shtrihen në kohë e ndikim. Kush është burrë na thotë ai , " nuk matet me vite" por me qëndresë. Me dritë. Me besnikëri ndaj nderit. Është ai që nuk largohet nga lufta për të drejtën. Asdreni vetë ishte një burrë i tillë ,  jo me armë në dorë, por me fjalën si dritë që ndizte zemra. Në fund, ai nuk jetoi i pasur. Nuk kishte pasuri. Por la pas një trashëgimi që sot ndriçon ndër libra, ndër këngë, ndër zemra. Himni që tund malet, jo thjesht burrat, por gjithë shpirtin e kombit shqiptar.  Shqipëria është  mëmëdhe i krenarisë, në të ka një qoshe të shenjtë, nje zë që u bë hymn, që mban emrin Asdreni.

Revista Prestige,   nga Liliana Pere. Vaçe Zela — Ikona e perjetshme e  Këngës Shqiptare Ese nga Liliana Pere, Revista Prestige Në historinë e muzikës shqiptare, pak emra shkëlqejnë me një dritë kaq të pastër dhe të përjetshme sa ai i Vaçe Zelës. Ajo nuk ishte thjesht një këngëtare — ajo ishte një fenomen, një zë që u bë pjesë e shpirtit të një populli, një burim dritë dhe krenarie që as koha nuk mund ta zbehë. Repertori i Vaçes është një thesari i çmuar i muzikës popullore dhe atyre kompozimeve që prekën thellë zemrën e çdo shqiptari. Nga “Baresha” me thellësinë e saj poetike dhe dhimbjen e fshehur, te “Trëndafil i bardhë”, një hymn për dashurinë e pafajshme dhe të përjetshme, këngët e Vaçes janë si rrëfime që ngrihen mbi shkëmbinj dhe përhapen nëpër fusha, duke rrënjosur kujtime dhe emocione të pashlyeshme. Zëri i Vaçes është unik dhe i pakrahasueshëm — një thesar që kombinon fuqinë me ndjeshmërinë, pasionin me përkushtimin, dhe teknikën me shpirtin. Ai është një instrument që shpreh gjithë hijeshinë dhe kompleksitetin e shpirtit shqiptar, nga të qarat më të thella e deri tek gëzimet më të pastra. Kur këndon Vaçe Zela, çdo notë merr jetë, çdo fjalë bëhet lutje dhe çdo këngë kthehet në një përjetësi të prekshme. Ajo i solli muzikës shqiptare një dimension të ri, duke e bërë atë jo vetëm një formë argëtimi, por edhe një mjet të fuqishëm të identitetit kombëtar dhe të përjetësimit të historisë dhe ndjenjave tona më të thella. Me vokalin e saj të fuqishëm, Vaçe arriti të na lidhë me rrënjët tona, të na kujtojë se kush jemi dhe nga vijmë. Në çdo interpretim, ajo shfaqte jo vetëm mjeshtërinë teknike, por edhe një përkushtim të rrallë ndaj tekstit dhe mesazhit që kënga mbartte. Qoftë në tingujt e këngëve patriotike, qoftë në ato të dashurisë, zëri i saj ishte gjithmonë i përkushtuar dhe i ndjeshëm, duke prekur zemrat dhe duke ndezur shpirtin. Në një kohë kur muzika shpesh humbet thellësinë dhe kuptimin, Vaçe Zela mbetet një dritë udhëzuese që na kujton fuqinë e artit të vërtetë — artit që flet drejtpërdrejt në shpirt dhe që bashkon breza. Repertori i saj i pasur, me këngë si “Baresha”, “Trëndafil i bardhë”, “Moj e bukura More”, “Xhamadani vija-vija” dhe shumë të tjera, janë thesare të pashlyeshme që e bëjnë Vaçen jo vetëm një artiste, por një ikonë të përjetshme. Në këtë udhëtim muzikor, zëri i Vaçes vazhdon të jetë si një qiri që ndriçon errësirën, si një përqafim ngushëllues për zemrat dhe si një frymëzim për të gjithë ata që duan të mbajnë gjallë vlerat dhe bukurinë e muzikës shqiptare. Vaçe Zela artiste populkit, është, dhe do të mbetet përgjithmonë, simboli i zërit shqiptar, i pasionit të pakufishëm dhe i shpirtit që këndon përjetësisht.  Më poshtë janë dy këngët e pavdekshme të Vaçe Zelës —  “Baresha” është një këngë që nuk njeh kohë. Ajo është shkruar në gurë e rritur me baltën e rrugëve të fshatit shqiptar. Vaçe Zela, me zërin e saj që nuk i përket asnjë epoke dhe të gjitha epokave njëherësh, nuk e këndon këtë këngë – ajo e jeton. Në çdo varg të saj, ndiejmë frymën e një vajze që nuk është vetëm një personazh, por është vetë Shqipëria, në pritje, në lëvizje, në ëndërr. Është një këngë për ata që dinë të duan pa folur, që shohin përtej horizontit dhe e mbajnë shpresën si një shall të bardhë në erë. “Trëndafil i bardhë” është si një letër që nuk u dërgua kurrë, por u ruajt në zemër. Vaçja e këndon me një përulje që vetëm dashuritë e mëdha mund ta kuptojnë. Është një këngë për një ndjenjë të thjeshtë, por të madhe, që nuk vdes asnjëherë — si vetë trëndafili i bardhë. I bardhë, sepse është i pafajshëm; trëndafil, sepse shpërthen me gjithë bukurinë dhe dhembjen që përfaqëson dashuria e parë, ajo që lë gjurmë. Në zërin e saj, çdo fjalë është një pikë loti e kthyer në perlë. Të dyja këngët janë përjetësuar jo vetëm falë tekstit e muzikës, por mbi të gjitha, falë zërit të Vaçes — një zë që nuk kërkoi asgjë për vete, vetëm që ne të mos harronim. Dhe nuk kemi harruar. Ajo na fali jo këngë, por pjesë të shpirtit tonë. Dhe për këtë, çdo herë që dëgjojmë “Baresha” apo “Trëndafil i bardhë” Dy këngët e pavdekshme të Vaçe Zelës — “Baresha” dhe “Trëndafil i bardhë” — bashkë me një koment modest që përpiqet të ndjekë hijen e dritës që ato kanë lënë në shpirtin shqiptar. “Baresha” është një këngë që nuk njeh kohë. Ajo është shkruar në gurë e rritur me baltën e rrugëve të fshatit shqiptar. Vaçe Zela, me zërin e saj që nuk i përket asnjë epoke dhe të gjitha epokave njëherësh, nuk e këndon këtë këngë – ajo e jeton. Në çdo varg të saj, ndiejmë frymën e një vajze që nuk është vetëm një personazh, por është vetë Shqipëria, në pritje, në lëvizje, në ëndërr. Është një këngë për ata që dinë të duan pa folur, që shohin përtej horizontit dhe e mbajnë shpresën si një shall të bardhë në erë. “Trëndafil i bardhë” është si një letër që nuk u dërgua kurrë, por u ruajt në zemër. Vaçja e këndon me një përulje që vetëm dashuritë e mëdha mund ta kuptojnë. Është një këngë për një ndjenjë të thjeshtë, por të madhe, që nuk vdes asnjëherë — si vetë trëndafili i bardhë. I bardhë, sepse është i pafajshëm; trëndafil, sepse shpërthen me gjithë bukurinë dhe dhembjen që përfaqëson dashuria e parë, ajo që lë gjurmë. Në zërin e saj, çdo fjalë është një pikë loti e kthyer në perlë. Të dyja këngët janë përjetësuar jo vetëm falë tekstit e muzikës, por mbi të gjitha, falë zërit të Vaçes — një zë që nuk kërkoi asgjë për vete, vetëm që ne të mos harronim. Dhe nuk kemi harruar. Ajo na fali jo këngë, por pjesë të shpirtit tonë. Dhe për këtë, çdo herë që dëgjojmë “Baresha” apo “Trëndafil i bardhë”, nuk dëgjojmë thjesht muzikë — dëgjojmë vetveten në një pasqyrë që këndon. Nëse dëshironi, mund të shkruaj edhe një ese më të gjatë për këto dy këngë apo t’i përfshijmë në një cikël për Revista Me shumë kënaqësi. Më poshtë janë dy këngët e pavdekshme të Vaçe Zelës — “Baresha” dhe “Trëndafil i bardhë” — bashkë me një koment modest që përpiqet të ndjekë hijen e dritës që ato kanë lënë në shpirtin shqiptar. 1. Baresha Teksti i këngës: > Baresha del në mal, tufën e saj e çon, këmbët në gurë e baltë, zemra në ëndërron. Dielli i mëngjesit flokët ia ndriçon, erërat e verës fjalët ia përkundin në gjumë. Një zë i fshehur larg, ndoshta nga një stan, a ndoshta nga zemra që s’ka gjetur strehë.p Baresha s’flet me gojë, por këndon me sy, dhe malet bëhen fjalë, bari bëhet dashuri. Koment: “Baresha” është një këngë që nuk njeh kohë. Ajo është shkruar në gurë e rritur me baltën e rrugëve të fshatit shqiptar. Vaçe Zela, me zërin e saj që nuk i përket asnjë epoke dhe të gjitha epokave njëherësh, nuk e këndon këtë këngë – ajo e jeton. Në çdo varg të saj, ndiejmë frymën e një vajze që nuk është vetëm një personazh, por është vetë Shqipëria, në pritje, në lëvizje, në ëndërr. Është një këngë për ata që dinë të duan pa folur, që shohin përtej horizontit dhe e mbajnë shpresën si një shall të bardhë në erë. 2. Trëndafil i bardhë Teksti i këngës: > Trëndafil i bardhë, çel në kopështin tim, si një kujtim i pastër, nga një dashuri që s’harrohet. Erdhi pa zhurmë, iku pa fjalë, por në zemrën time lulëzon çdo pranverë. Trëndafil i bardhë, mos u thaj kurrë, në çdo petal tëndin ruaj një puthje të humbur. Dhe nëse një ditë, s’do jem më këtu, tregoji erës se të kam dashur shumë. Koment: “Trëndafil i bardhë” është si një letër që nuk u dërgua kurrë, por u ruajt në zemër. Vaçja e këndon me një përulje që vetëm dashuritë e mëdha mund ta kuptojnë. Është një këngë për një ndjenjë të thjeshtë, por të madhe, që nuk vdes asnjëherë — si vetë trëndafili i bardhë. I bardhë, sepse është i pafajshëm; trëndafil, sepse shpërthen me gjithë bukurinë dhe dhembjen që përfaqëson dashuria e parë, ajo që lë gjurmë. Në zërin e saj, çdo fjalë është një pikë loti e kthyer në perlë. ✨️Të dyja këngët janë përjetësuar jo vetëm falë tekstit e muzikës, por mbi të gjitha, falë zërit të Vaçes — një zë që nuk kërkoi asgjë për vete, vetëm që ne të mos harronim. Dhe nuk kemi harruar. Ajo na fali jo këngë, por pjesë të shpirtit tonë. Dhe për këtë, çdo herë që dëgjojmë “Baresha” apo “Trëndafil i bardhë”, nuk dëgjojmë thjesht muzikë — dëgjojmë vetveten në një pasqyrë që këndon.

🌾 Gruri – Buka e duarve tona Editorial i Revista Prestige Me rastin e "Festës së Grurit" Gruri është jetë, është mardhënje e njeriut me tokën. Dora e njeriut, mbjell grurin dhe mbi të – toka e ngrohtë, e gatshme të japë jetë. Gruri është më shumë se një kulturë bujqësore. Ai është simboli i jetës që ringjallet, i punës që shpërblehet dhe i shpresës që nuk shuhet kurrë. Në Shqipëri, në fushat e arta të Myzeqesë, ku toka frymon me ritmin e stinëve, gruri është mbret dhe shenjtëri. Në çdo kallëz gruri fshihet një histori dashurie: njeriu që e mbjell me durim, dielli që e rrit, shiu që e lag, dhe kombajna që e korr me tinguj të gëzimit. Aty është buka jonë, dora e nënës që e gatuar me zemër, tryeza që bashkon familjen, jeta që vazhdon. Toka na thërret – dhe ne i japim gaz! Këmbët zbathur në dhe, duart të nxira nga puna, fytyra të lodhura por të ndritura nga krenaria. Kështu vjen festa: jo me drita të rreme, por me dritën e vërtetë të një kombi që nderon punën dhe tokën. Kur kombajnat ndizën dhe korrin arat e verdha, është sikur vetë toka këndon një këngë mirënjohjeje. Buka është energji. Ajo nuk vjen thjesht nga furra – ajo vjen nga përkushtimi, nga bashkëjetesa shekullore mes njeriut dhe natyrës. Në çdo fetë buke është gjyshja që e mbulon me napë, babai që zgjohet herët për të vaditur, fëmija që mëson të çmojë çdo kokërr. Prandaj Festën e Grurit e kremtojmë me krenari. Sepse ajo është festa e të gjithëve. Është festa e jetës, punës, tokës dhe dashurisë së vërtetë për natyrën. Është momenti kur i themi vetes dhe njëri-tjetrit: "Hambaret le t’i mbushim plot, 🌾 Gruri është bukë, jetë Gruri është baze  ushqimi.

📰 Gratë në Media: Analizë mbi Profesionalizmin dhe Përfaqësimin 1. Hyrje Media ka një ndikim thelbësor në formësimin e mendimit publik, kulturës dhe modelimit të roleve gjinore. Në këtë kontekst, gratë në media nuk janë thjesht prezantuese të lajmit apo figurante në studio: ato janë prodhueset, ndërtueset e narrativës, dhe shpesh, edhe objekti i përfaqësimit të mangët. 2. Profesionalizmi: Mungesa e një standardi të qëndrueshëm Në shumë raste, profesionalizmi i grave në media në Shqipëri është nën nivelin e duhur për shkak të faktorëve si: Rekrutimi jo meritokratik Mungesa e trajnimve të vazhdueshme Presioni estetik ndaj grave në ekran, më shumë se ai intelektual Përfshirja sipërfaqësore në tema të rëndësishme shoqërore 🔸 Gazetarët femra, ndonëse të shumta në numër, shpesh kufizohen në role sekondare: lexuese lajmesh, moderatore formatesh argëtues, apo të angazhuara në temat e “butëta”. 3. Artiklimi publik dhe përfaqësimi gjuhësor Një nga dobësitë më të dukshme është artiklimi i dobët gjuhësor dhe konceptual. Shumë gazetare, sidomos të reja, nuk kanë: Një zhargon profesional të saktë Një strukturë të mendimit logjik dhe të artikuluar Një qëndrim të qartë etik në raport me temën dhe publikun Kjo rrjedh jo vetëm nga mungesa e formimit profesional, por edhe nga një sistem që nuk inkurajon kritikën, mendimin e thelluar dhe debatin e ndershëm. 4. Si duhet të paraqiten gratë në media? Gratë në media nuk duhet të jenë "prezenca e bukur", por: ✅ Zëra me përmbajtje të thellë ✅ Autoritet në temën që trajtojnë ✅ Përfaqësuese të denja të realitetit, jo stereotipe të shoqërisë ✅ Subjekt aktiv, jo objekt pasiv i pamjes në ekran Duhet të promovohen modele ku gazetarja analizon, pyet, kërkon llogari, thyen tabu, krijon vlera. 5. Çfarë duhet të ndryshojë? Në nivel individual: Gratë në media duhet të investojnë në veten e tyre: lexojnë, trajnohen, specializohen. Të kërkojnë role më të avancuara dhe të mos pranojnë rolin e “figurës televizive” si sukses. Në nivel institucional: Mediat duhet të kenë kode etike të qarta mbi përfaqësimin gjinor. Duhet të ketë redaksi me barazi gjinore në pozitat drejtuese. Të krijohen shkolla mediatike të vazhdueshme për të rritur standardin. 6. Dy modele: Me nivel dhe pa nivel 📌 Modeli i parë – Me nivel: Gazetarja që ka kompetencë profesionale, shtruar mendimin, argument, ton të qetë dhe të qartë. Nuk ka nevojë për pamje të jashtme për të tërhequr audiencën – e bën përmbajtja. E orientuar drejt vlerës, analizës dhe ndikimit pozitiv. 📌 Modeli i dytë – Pa nivel: Figurat që shfaqen me pamje, por pa përmbajtje. Flasin me klishe, pa thellësi, shpesh imituese të modeleve të huaja. Të ndikuara nga rrjetet sociale, jo nga standardet e gazetarisë. 7. Roli i institucioneve monitoruese Institucione si AMA (Autoriteti i Mediave Audiovizive), Këshilli i Etikës Mediatike, dhe organizata të tjera të shoqërisë civile kanë rol kyç, por shpesh janë: Formalë dhe pasivë Nuk kryejnë monitorim sistematik mbi përfaqësimin e grave Nuk sanksionojnë shkeljet gjinore apo diskriminimin në përmbajtje Këto institucione duhet të marrin një rol aktiv edukues dhe rregullator, duke publikuar raporte vjetore dhe duke nxitur barazinë gjinore në media. ✅ Përfundim: Gratë në media janë shumë, por jo gjithmonë me ndikim të vërtetë. Kualiteti duhet të zëvendësojë sasinë. Ato duhet të jenë jo vetëm të pranishme, por vendimtare në formësimin e medias shqiptare me dinjitet, profesionalizëm dhe guxim intelektual Pergatiti Liliana Pere.

🌟 Balta që hidhet behet poezi fjalë që mbin e bleron : Në Dritën Tënde, Fjala Ndriçon si Yll në Qiellin e Shpirtit Revista Prestige Nga: Liliana Pere ✨️✨️ Dritëro Agolli – Kundërshtarëve të mi > Kundërshtarëve të mi nga Dritëro Agolli Ju aq baltë po hidhni mbi mua, Sa në baltën që kam përmbi trup, Mund të mbijë një dardhë a një ftua, Një korije e madhe me dushk. Në korije dhe dru mund të mbani, Mund të shkoni për gjah me langonj, Mund të ngjiti në pemë të hani, Po të doni dhe dardha dhe ftonj. Balta ngrihet mbi mua e pasur, Sa mbi baltën korija bleron… Trupin tim ma bleruat padashur Dhe ma bëtë vërtet plantacion. ✨️ Kjo poezi e Dritëroit është më shumë se një kundërpërgjigje për shpifësit; është një manifest i njerëzores, i urtësisë, i qëndresës pa urrejtje. Ai nuk përballet me baltën duke u zhytur në të, por duke e kthyer në pjellë të jetës. Metafora e korijes që mbin mbi baltë është ndër më të fuqishmet në poezinë moderne shqiptare. Fjalët janë të thjeshta, por mesazhi është monumental: 🔹 kur të përbuzin, mos u lig, por mbill. 🔹 kur të shpifin, mos hakmerresh, por mbi. 🔹 në vend të urrejtjes, mbill vlera që zgjatin.  Dritëroi në krahasim me poetë të mëdhenj botërorë *Aleksandër Pushkin – Letër shpifësve të Rusisë > “Ju mund të përçmoni, por nuk mund të ndalni.” ✨️Pushkini, ashtu si Dritëroi, përqesh përçmuesit me gjuhën e artit. Te të dy, vepra është përgjigjja më fisnike. Pushkini i drejtohet shpifësve me krenari kombëtare; Dritëroi me ironi dhe butësi që të ngroh.  ata që e baltosin, pa dashur e rrisin.Forca s’vjen nga hakmarrja, por nga rrënjët e dashurisë për jetën dhe vetëdija për vlerën e vet. ✨️Victor Hugo – Les Misérables > “To love or to hate is to see only a part of the truth.” Një mendim që lidhet thellë me reflektimin e mëparshëm: “Në do që dikë ta duash, amplifiko të mirën që ka. Nëse kapesh pas të keqes, s’mund të shohësh asgjë tjetër veç errësirës.” Kjo është filozofia që Dritëroi mbart në çdo varg të kësaj poezie. ✨ Mesazhi që mbetet përjetë: Mos u ligështo për baltën. Ajo s’të shkatërron, të bleron. Mos u përqendro te e keqja që t’u bë. Udhëhiq nga vlerat që ke. Kur të hedh baltë dikush, fal… sepse ai, pa e kuptuar, të ujit. Amplifiko të mirën që sheh, sepse e mira që kultivon tek tjetri, lulëzon edhe brenda teje. Citim frymëzues për në fund: > Me shumë kënaqësi, Liliana! Ja një citim i përbërë dhe i harmonizuar, duke bashkuar tre thëniet e fundit që përmende — me tonin e Dritëroit, stilin e tij të mençur dhe me bukurinë poetike që i shkon Revistës Prestige: Citim D. A. > “Unë nuk urrej. Urrejtja është një gjendje që të shkatërron nga brenda. Mos ia kthe me baltë atij që të hedh baltë — bëje të çuditet kur të mbijnë dardha mbi plagët e tua. Nëse më hodhët baltë, nuk më dogjët — më dhatë dheun tim për të mbjellë.” — Dritëro Agolli Në këtë botë që vuan nga  harresa, të falë e të vlerësojë, le të kthehemi gjithnjë te mësimet e poetëve si Dritëroi. Ata nuk na mësojnë thjesht si të shkruajmë, por si të jemi njerëz. Revista Prestige Përgatiti: Liliana Pere  Në shërbim të dritës, vlerës dhe fjalës së bukur shqiptare.

**Ada Yonath – Gruaja që zbuloi sekretet e ribozomeve: Jeta, Kërkimet dhe Kontributet Shkencore** Ada E. Yonath është një nga shkencëtaret më të shquara të kohës sonë në fushën e biologjisë strukturore, e njohur sidomos për punën e saj revolucionare mbi strukturën e ribozomeve – makineritë e vogla që prodhojnë proteinat në qeliza. 📘 Jeta dhe Formimi Akademik Lindja: 22 qershor 1939, në Jerusalemin e atëhershëm të Palestinës së Mandatit Britanik. Origjina familjare: Nga një familje hebreje sefarde, shumë modeste në të ardhura. Babai i saj vdiq kur ajo ishte vetëm 11 vjeç. Fëmijëria: E përshkruan si të varfër, por me kureshtje të pangopur për botën. Ajo krijonte laboratorë shtëpiakë në ballkon dhe eksperimentonte që në moshë të vogël me mjete rrethanore. 🎓 Arsimi B.Sc . në Kimi – Hebrew University of Jerusalem M.Sc . dhe Ph.D. në Kimi – Weizmann Institute of Science, Rehovot, Izrael 🔬 Fushat e Kërkimit 1. Biologji strukturore 2. Biokimi molekulare 3. Kristalografi me rreze X 4. Struktura dhe funksioni i ribozomeve 5. Ndërveprimi i antibiotikëve me ribozomet 🧪 Kontributet Kryesore Shkencore 1. Kristalizimi i ribozomeve Për dekada u mendua se ishte e pamundur të kristalizoheshin ribozomet për shkak të madhësisë dhe paqëndrueshmërisë së tyre. Ada Yonath ishte e para që e bëri këtë të mundur, duke përdorur teknikën e kristalografisë me rreze X në mënyrë inovative. 💡 Si i arriti? Në një laborator në Alpet Bavareze të Gjermanisë, ajo punoi në kushte të ftohta për të stabilizuar kristalet. Përdori qasje të guximshme dhe të pazakonta, duke u përqendruar në ribozomet bakteriale për të kuptuar ndërveprimin me antibiotikët. 💊 Zbulimet dhe Ndikimi Kuptimi i detajuar i mënyrës si funksionojnë ribozomet. Ndihmesë vendimtare në krijimin e antibiotikëve të rinj. Kontribut i drejtpërdrejtë në luftën kundër rezistencës ndaj antibiotikëve. 🏆 Çmimet dhe Nderimet Çmimi Nobel në Kimi (2009) – për strukturën dhe funksionin e ribozomeve Wolf Prize in Chemistry (2006) L’Oréal-UNESCO Award for Women in Science (2008) ✨ Veçoritë dhe Karakteri E guximshme, këmbëngulëse dhe me pavarësi mendimi. Mendje kërkuese dhe e papërtuar – thotë: "Kureshtja është forca që shtyn shkencëtarët të arrijnë përtej të mundshmes." E apasionuar pas natyrës – ka kaluar periudha pune dhe reflektimi në male. 📚 Trashëgimia Shkencore Ndikim i madh në rritjen e përfaqësimit të grave në shkencë. Frymëzim për breza të tërë studiuesish që ndjekin ëndrrat e tyre shkencore. 🧬 ADA YONATH – Detaje të thelluara për shpikjet dhe arritjet e saj shkencore 🔬 Çfarë studioi Ada Yonath? Fusha kryesore e Yonath ishte biologjia strukturore, që do të thotë: të studiojë strukturën molekulare të përbërësve të gjallë, si proteinat dhe ribozomet, për të kuptuar funksionin e tyre.  Zbulimi më i madh i saj: Strukturat e ribozomeve ✅ Çfarë janë ribozomet? Janë makineri biologjike brenda çdo qelize, që lexojnë informacionin gjenetik nga ARN-ja dhe ndërtojnë proteina. Në thelb, ribozomi është vendi ku “ndërtohet jeta” – çdo proteinë që ndodh në trupin tënd, fillon këtu.  Shpikja e saj kryesore: Kristalizimi i ribozomeve Problemi para saj: Ribozomet janë shumë të mëdha, të ndërlikuara dhe të lëvizshme. Nuk kishte asnjë metodë që lejonte vëzhgimin e tyre në mënyrë të qartë në nivel atomik. Për të parë brendinë e tyre duhej një teknikë që kërkonte kristale shumë të qëndrueshme, që askush nuk i kishte prodhuar më parë. 💡 Zgjidhja e saj: Ada përdori një strategji tërësisht të re: zgjodhi ribozome nga mikroorganizma ekstremofilë, si bakteret që jetojnë në burime termale ose në kushte jashtëzakonisht të vështira. 👉 Këto ribozome ishin më të qëndrueshme dhe më të lehta për t’u kristalizuar. Ajo krijoi metoda unike për: stabilizimin e ribozomeve në formë të kristaltë përmirësimin e teknikës së kristalografisë me rreze X mbrojtjen e strukturës gjatë ftohjes ekstreme për matje precize 🏗️ Rezultati: Në vitin 2000, ajo ishte e para që zbuloi strukturën tredimensionale të një ribozomi të plotë, me saktësi atomike. 💊 Ndikimi në mjekësi: Lufta kundër bakterieve rezistente ndaj antibiotikëve # Si lidhen antibiotikët me ribozomet? Shumë antibiotikë funksionojnë duke bllokuar funksionin e ribozomeve bakteriale. Me hartën atomike të ribozomit, Ada tregoi saktësisht ku dhe si lidhen antibiotikët me to. * Rezultati konkret: Projektimi i antibiotikëve të rinj që janë më të zgjuar, më të saktë dhe më pak të dëmshëm për qelizat e njeriut. Zbulimi i mënyrave të reja për të anashkaluar rezistencën bakteriale, që është një nga krizat më të mëdha globale në shëndet publik. 🧬 Shpikje të tjera dhe metoda origjinale të zhvilluara prej saj 1. “Cryo bio-crystallography” – Një teknikë që ajo e zhvilloi për të mbrojtur kristalet e ribozomeve gjatë analizës në temperatura shumë të ulëta. E përdorur sot gjerësisht në shumë laboratorë në botë. 2. Laboratori në lëvizje në Alpe – Eksperimentoi me sukses edhe jashtë kushteve të zakonshme laboratorike, duke ndërtuar laboratorë të përkohshëm në vende të pazakonta për të gjetur kushte ideale për kristalizim. 3. Modelimi molekular i përparuar – Rruga që ajo hapi ndihmoi shumë biofizikanë dhe bioinformaticienë në ndërtimin e softuerëve për simulime të ndërveprimeve molekulare. 🏅 Vlerësimet dhe ndikimi ndërkombëtar Nobel në Kimi (2009): Për zbulimin e strukturës së ribozomit. Vepra e saj është pjesë e çdo libri biologjie molekulare në universitetet kryesore të botës. Frymëzon qindra vajza e gra të reja që të ndjekin rrugën e shkencës. Ka themeluar një qendër kërkimore për gratë në shkencë dhe për fëmijët me kureshtje shkencore.  Filosofia e saj për shkencën: > “Mua nuk më intereson fitimi apo karriera. Unë dua të kuptoj se si funksionon jeta, molekulë  Shoqja më e ngushtë dhe bashkëpunëtorja më besnike e Ada Yonath, veçanërisht gjatë viteve më të vështira të kërkimeve të saj mbi ribozomet, është Hanan Harari, një shkencëtare izraelite, e cila ka luajtur një rol thelbësor në laboratorin e saj në Weizmann Institute of Science. Megjithëse jo gjithmonë në qendër të vëmendjes publike, Hanan Harari ka qenë bashkautore në një pjesë të madhe të punës kërkimore të Yonath dhe pjesë integrale e ekipit të saj për më shumë se 20 vjet. Hanan Harari – Shoqja, kolegia dhe bashkëluftëtarja në shkencë Profili i shkurtër: Emri i plotë: Dr. Hanan Harari Institucioni: Weizmann Institute of Science, Rehovot, Izrael Fusha: Biologji strukturore, Kristalografi e proteinave Pozicioni: Bashkëpunëtore shkencore e lartë në laboratorin e Ada Yonath Marrëdhënia me Ada Yonath: Bashkëpunëtore shumëvjeçare dhe një nga gratë më besnike në karrierën e saj kërkimore 🌟 Roli i saj në suksesin e Ada Yonath 1. Mbështetje në kristalizimin e ribozomeve: Hanan Harari ishte një nga të paktat shkencëtare që qëndroi pranë Ada Yonath që në fillimet e saj, kur shumica e kolegëve e konsideronin të pamundur kristalizimin e ribozomeve. Ajo kontribuoi me orë të gjata pune në përgatitjen, ngrirjen, ruajtjen dhe analizën e kristaleve jashtëzakonisht të ndjeshme të ribozomeve. 2. Durim në eksperimente të përsëritura: Të dyja punuan për vite me radhë në një laborator që ishte vendosur në kushte shumë specifike, në një frigorifer të ndërtuar me dorë, për të ruajtur stabilitetin e ribozomeve. Harari ishte ajo që kujdesej për kristalet, edhe kur kërkonte përsëritje të njëpasnjëshme të eksperimenteve. 3. Bashkëautore në publikime shkencore: Emri i Hanan Harari shfaqet në shumë artikuj të rëndësishëm të publikuar në revista prestigjioze si Nature, Science, Cell, ku jepet kontributi për zbulimin e strukturës atomike të ribozomeve. 4. Mbështetje emocionale dhe shoqërore: Vetë Ada Yonath ka pranuar në intervista që Harari nuk ishte vetëm një shkencëtare, por edhe një mike e ngushtë që ndau me të vetmin e laboratorit, zhgënjimet, sukseset dhe netët pa gjumë. Citime për marrëdhënien e tyre > Ada Yonath: “Pa Hananin, ndoshta nuk do të kisha guxuar të vazhdoja kur të gjithë tjerët na braktisën. Ajo ishte mbështetja ime në heshtje, e qetë, por e palëkundur.” > Hanan Harari: “Ishte një rrugëtim i gjatë. Ne nuk ishim vetëm shkencëtare – ishim dy gra që besonim te njëra-tjetra dhe te forca e dijes.” --- 🧬 Një shembull frymëzues i bashkëpunimit mes grave në shkencë Marrëdhënia mes Ada Yonath dhe Hanan Harari përfaqëson një shembull të rrallë të miqësisë, besimit dhe bashkëpunimit shkencor në nivele të larta. Në një fushë të dominuar nga burrat, ato ndërtuan një ekip të pathyeshëm që i dha botës një nga zbulimet më të mëdha në biologjinë molekulare. --- 🏆 Vlerësimi i punës së tyre Megjithëse vetëm Ada Yonath mori Çmimin Nobel në Kimi (2009), shumë në komunitetin shkencor e pranojnë që pa ekipin e saj besnik – dhe veçanërisht pa Hanan Harari – ky sukses nuk do të ishte arritur. Hulumtoi:Liliana Pere

Revista Prestige ju njeh me një lajm të bukur nga bota e yjeve: Dua Lipa ndan ëndrrat dhe emocionet për të ardhmen Në një intervistë të fundit për edicionin e korrikut të British Vogue, ylli ndërkombëtar i muzikës pop, Dua Lipa, ka ndarë me publikun mendimet e saj për një prej kapitujve më të ndjeshëm të jetës – amësinë. Ajo ka treguar se ndjen dëshirë të fortë për të pasur fëmijë një ditë, por shpesh ndalet për të reflektuar mbi kohën e duhur dhe ndikimin që ky hap do të kishte në jetën dhe karrierën e saj. > “Do të doja shumë të kisha fëmijë në të ardhmen, por gjithmonë mendoj: kur është koha më e mirë? Si do ta ndikonte kjo punën time? Çfarë do të ndodhte nëse do të isha në turne dhe sa kohë do të më duhej të shkëputesha,” – rrëfen këngëtarja me sinqeritet. Dua Lipa shton më tej se dashuria për fëmijët nuk mjafton për të marrë një vendim të tillë: > “Të rritësh një fëmijë është shumë më shumë se thjesht dëshira për të pasur një. Është një përkushtim i thellë që kërkon përgjegjësi të madhe.” Në të njëjtën intervistë, artistja shqiptare me famë botërore ka konfirmuar fejesën e saj me aktorin britanik Callum Turner, 35 vjeç, duke ndarë detaje emocionuese për këtë moment të rëndësishëm: > “Po, jemi të fejuar. Është një emocion i veçantë,” – tha ajo, duke zbuluar se zgjedhja e unazës u bë me ndihmën e motrës dhe shoqeve të saj më të afërta. “Jam thellësisht e dashuruar me të. Është ndjenjë e rrallë kur e ndjen që personi me të cilin do të ndash jetën, të njeh vërtet,” – përfundoi ajo. Konfirmimi publik erdhi edhe nëpërmjet disa fotove në Instagram, ku Dua Lipa shfaqet me një unazë diamanti në gishtin e unazës, duke e ndarë me ndjekësit e saj këtë moment të veçantë.

Rrevista Prestige #personality #inspiration #artcinema Revista Prestige nderon sot Marie Logorecin – zërin, shpirtin dhe ikonën e skenës shqiptare Në kujtim të një figure të përjetshme – nëna, zonja, aktorja që skaliti gruan shqiptare në art. Marie Logoreci (23 shtator 1920 – 19 qershor 1988) mbetet një nga figurat më të ndritura të artit shqiptar. Ajo ishte më shumë sesa një aktore. Ishte një shpirt fisnik që e ndërtoi jetën mbi dashurinë për artin, atdheun, njerëzit dhe familjen. Një zonjë që shkëlqente me dinjitet, kulturë dhe ndjenjë të thellë estetike. Marie Logoreci, lindur si Marie Çurçia në Shkodër, erdhi në jetë në një mjedis të ndikuar nga kultura qytetare dhe zakonet e Veriut. Ajo u rrit mes tingujve të mandolinës, zërave të malësorëve dhe shpirtit fisnik të familjes së saj. Shkolla e "Motrave Stigmatine" dhe më pas gjimnazi, ishin vendet ku nisën të duken prirjet e saj për artin: vizatimi, kënga dhe interpretime të vogla. Ndryshe nga vajzat e kohës, ajo lexonte, pikturonte, mësonte gjuhë të huaja dhe ushqehej shpirtërisht me folklor, legjenda dhe epikën e maleve shqiptare. Në moshën 17-vjeçare, Maria u transferua në Tiranë, ku u martua me Kolë Logorecin, birin e atdhetarit dhe dijetarit të madh Mati Logoreci. Kola ishte një njeri i kulturës dhe i përparuar, që jo vetëm e mbështeti, por i hapi rrugë drejt një karriere të jashtëzakonshme. Ajo jetoi në një ambient ku zëri i Fishtës, Koliqit, Çabejt dhe Mjedës dëgjohej shpesh – një mjedis që do ta formonte intelektualisht dhe shpirtërisht. Nga këngëtarja e Radio Tiranës në ikonën e skenës Fillimet artistike i pati në Radio Tirana në vitin 1945 si këngëtare popullore. Zëri i saj i veçantë, tingulli i brishtë dhe shpërthyes njëkohësisht, prekte zemrat e dëgjuesve. Por në vitin 1947, ajo kalon në Teatrin Popullor, duke e lënë këngën për të ndjekur thirrjen më të thellë të shpirtit – aktrimin. Rolet që u bënë të pavdekshme Marie Logoreci e krijoi figurën e gruas shqiptare në shumë forma: nënë, bijë, grua e thjeshtë, intelektuale, mbretëreshë, intrigante apo e dëshpëruar. Ajo nuk interpretonte – ajo jetonte rolin. Disa nga rolet më të paharrueshme në memorien kolektive përfshijnë: Lokja në dramën “Toka jonë” – një simbol i dhembjes, revoltës, qëndresës. Bernarda Alba te “Shtëpia e Bernarda Albës” – një autoritet i errët femëror, i ftohtë, tronditës. Gertruda te “Hamleti” – mbretëresha që lufton me fajin dhe ndjenjën. Fatimja te “Halili dhe Hajria” – grua e regjur në intriga, por e thellë emocionalisht. Nëna Xhun te “Muri i Madh” – dramacitet i kthyer në përmasë universale. Kontesha Xampa në “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” – elegancë dhe tragjizëm. Ledi Milford te “Intrigë dhe Dashuri” – grua e përballë ndjenjave dhe autoritetit. Në film dhe në teatër – dy pasqyra, një shpirt Marie ishte pioniere e kinemasë shqiptare. Mori pjesë në filmin e parë shqiptar "Fëmijët e saj", më pas në “Tana”, “Skënderbeu”, “Detyrë e posaçme”, “Njësiti guerril”, “Operacioni Zjarri”, “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” etj. Por shtëpia e saj e vërtetë mbeti teatri. Në më shumë se 40 vite karrierë, ajo interpretoi mbi 60 role, që nga Molieri, Shekspiri, Lorca, Schiller e deri te autorët shqiptarë si Kolë Jakova, Ndrekë Luca apo Fatmir Gjata. Çfarë e dallonte Marien nga të tjerët? Zëri i saj – jo thjesht zë, por një instrument i gjallë emocional. Ekspresiviteti i fytyrës – tipare të skalitura për dramën. Eleganca në lëvizje dhe gjuhë – që përçonte thellësi, pa pasur nevojë për shumë fjalë. Kultura e gjerë – një grua që njihte Iliadën, epin e kreshnikëve, muzikën klasike dhe kishte një estetikë të vetën. Përkushtimi ndaj profesionit – një regjisore, një studiues e folklorit, një grua që ruante kujtime, vizatime, kujdesej për lulet dhe pëllumbat, dhe s’kishte kurrë kohë për t’u lodhur. Trashëgimia që la pas Marie Logoreci nuk është vetëm një emër. Ajo është një shkollë më vete. Një model. Një monument shpirtëror për çdo aktore shqiptare. Ajo u nderua me titujt "Artiste e Merituar", "Artiste e Popullit" dhe pas vdekjes me “Nderi i Kombit”. Por mbi të gjitha, ajo është Zëri i Nënës Shqiptare, në të gjitha etapat e saj – që nga mitologjia e Veriut e deri te skena bashkëkohore Revista Prestige, në përvjetorin e ikjes së saj, përkujton me ndjenjë dhe nderim një figurë të shenjtë të artit. Marie Logoreci nuk vdiq – ajo jeton në çdo skenë ku tingëllon fjala shqipe me shpirt. Ajo është gruaja që mbetet gjithmonë “Loke e kombit”, në art dhe në zemrat tona. Pergatiti: Liliana Pere.