Search Results

Revista Prestige ju njeh me:intervisten e Mirela Milorit dhe Edlira Çepani – Gruaja që flet me dritë Dy gra. Dy zëra. Dy intelektuale të përgatitura, që nuk kanë frikë të flasin me mendje dhe me zemër. Në një studio të ndriçuar jo vetëm nga dritat, por nga qartësia dhe ndjeshmëria e bisedës, gazetarja e mirënjohur Mirela Milori dhe juristja mendjehollë Edlira Çepani vendosën përballë njëra-tjetrës jo vetëm pyetje dhe përgjigje, por tema, shqetësime, rrëfime dhe ide që përçojnë frymëzim. Ishte më shumë se një intervistë. Ishte një takim vlerash. Një përqafim mendor mes dy grave që besojnë se fjala është mjet ndryshimi, se dhembja mund të kthehet në dritë dhe se mirësia, kur e shpreh një grua me forcë të brendshme, është armë që çarmatos botën. “Më çarmatos me mirësinë që ke,” – do t’i thoshte Mirela në fund, dhe ndoshta nuk kishte mënyrë më të bukur për të përmbledhur një intervistë që mbeti gjatë në mendjen e atyre që e ndoqën. Më 18 maj 2025, në emisionin “Interview” në Euronews Albania, publiku shqiptar përjetoi jo vetëm një bisedë televizive, por një rrëfim që preku zemrat dhe ndërgjegjen kolektive. Në qendër ishte Edlira Çepani, juriste, qytetare aktive dhe zë i qartë në një shoqëri që shpesh mbushet me zhurmë e pak dritë. Përballë saj, gazetarja e respektuar Mirela Milori, një grua që di të dëgjojë me mendje dhe me shpirt. Ishin dy gra, dy gjenerata, dy perspektiva që bashkoheshin në një qëllim të përbashkët: më shumë ndjeshmëri, më shumë drejtësi, më shumë dashuri për Shqipërinë. Një fëmijëri me horizont ndërkombëtar “Kam lindur në Meksikë,” – tregoi Edlira, duke ndarë rrënjët e saj mes dy kontinentesh. Me prindër diplomatë, jeta e saj nisi midis kulturave latine, nën diellin e Meksikës dhe në ritmet e Kubës. “Amerika Latine më mësoi pozitivitetin, njerëzit atje të japin një qetësi shpirtërore të jashtëzakonshme,” – tha ajo, ndërsa theksonte se falë përkushtimit të prindërve, gjuhën dhe shpirtin shqiptar nuk i harroi kurrë. “Duhej të flisja shqip në shtëpi, për të mos e humbur lidhjen me identitetin tim.” Ky dualitet – të jesh pjesë e botës, por edhe thellësisht shqiptare – është shtylla mbi të cilën Edlira ndërton mendimin e saj të lirë dhe të përgjegjshëm. Dashuria që mbetet përtej jetës Në një nga momentet më të thella të intervistës, Edlira foli për humbjen e bashkëshortit të saj, Gert Bogdani, i cili u nda nga jeta në shtator 2024. “Gerti nuk është më fizikisht, por është me ne çdo ditë. Ai na ka dhënë dashuri sa për tre jetë,” – tha ajo, me një qetësi që vetëm dashuria e vërtetë mund ta japë. Fjalët e saj ishin drithëruese. Jo për trishtimin që mbartnin, por për forcën me të cilën fliste për dashurinë si dritë që nuk shuhet kurrë dhe transformohet ne nje forme tjeter , nje monument vlerash qe rri me dorën shtrire dhe të tregon drejtimin dhe te flet cdo natë “Mungesa e tij ndihet në çdo gjë – në këshillat që nuk i jap dot, në sukseset që nuk i ndajmë më bashkë... por edhe në forcën që më dha për të mos u dorëzuar.” Në atë çast, sikur dhimbja u kthye në dritë. Siç shkruante Maya Angelou: “Nuk ka agoni më të madhe se të mbash një histori të pathënë brenda vetes.” Edlira nuk e mbajti. E ndau me ne – dhe e bëri më të lehtë për të gjithë ata që vuajnë në heshtje. Kur politika nuk është karrierë, por përgjegjësi Edlira Çepani nuk është pjesë e asnjë partie politike – por kjo nuk e ndal të flasë për politikën me një ndershmëri që mungon shpesh në debatet publike. “Unë nuk kam qenë pjesë e politikës, por kjo nuk do të thotë që nuk më intereson politika. Është e rëndësishme që profesionistët, njerëzit me vlera, të mos qëndrojnë jashtë. Ata kane qene dhe jane kontribuesit me te mire. Sepse po i lamë vendin bosh, po e boshatisim shpresën,” – tha ajo. Ishte një thirrje për t’u zgjuar. Për të kuptuar se politikën nuk duhet ta lëmë vetëm në duart e atyre që e përdorin për pushtet, por duhet ta mbushim me vizion dhe ndershmëri. Gratë në politikë: më shumë se numra Edlira foli me ndjeshmëri dhe kthjelltësi për përfaqësimin gjinor në politikë. Po, 37% e deputetëve në Shqipëri janë gra. Por a janë ato të fuqizuara realisht? A kanë mundësi të udhëheqin, të ndikojnë, të ndryshojnë? “Kuotat janë të nevojshme, por jo të mjaftueshme,” – u shpreh ajo. “Na duhet një sistem që jo vetëm t’i përfshijë gratë, por t’i fuqizojë ato – financiarisht, moralisht dhe institucionalisht. Duhet mentorim, trajnime, mbrojtje nga ngacmimet dhe diskriminimi. Dhe më shumë: një kulturë që i sheh gratë si lidere, jo si zbukurim të listave.” Në një shoqëri ku politika ende shihet si territor mashkullor, Edlira kërkon të ndërtojë një hapësirë të re, ku gratë të mos jenë vetëm pjesë e vendimmarrjes, por protagoniste të ndryshimit. Siç do të thoshte Virginia Woolf: “Një grua duhet të ketë para dhe një dhomë më vete, nëse do të shkruajë.” Nëse do të udhëheqë – le të ketë mundësi reale dhe përkrahje të sinqertë. Në fund të intervistës, Mirela Milori u kthye nga e ftuara me një buzëqeshje që mbante gjithçka brenda: respekt, afërsi, vlerësim. “Ti, Edlira, të çarmatos me mirësinë që ke.” Ishte fjalia që mbështolli gjithë intervistën si një fjongo e padukshme dashurie. Sepse në një botë që shpesh të sulmon, të largon, të përbuz, mirësia është arma më e fortë që mund të mbash. Dhe Edlira e mban me dinjitet. Mesazhi: Një grua që nuk ngre zërin për të zënë vend, por për të hapur rrugë Në një kohë kur zhurma shpesh zë vendin e vlerës, Edlira Çepani vjen si një kujtesë e heshtur por e fortë: Se fjala ka fuqi, kur buron nga dhimbja, dashuria dhe drejtësia. Se politika mund të ndryshojë, kur preket nga dora e ndershme. Se gratë nuk kërkojnë më të tolerohen, por të vlerësohen. Dhe më e rëndësishmja: Se Shqipëria ka nevojë për më shumë zëra si ky – që nuk kërkojnë duartrokitje, por ndikim. Sepse siç thotë Maya Angelou: “Unë ngrihem. Çdo ditë. Edhe kur më rrëzojnë. Edhe kur më keqkuptojnë. Edhe kur më lëndojnë. Unë ngrihem.” Dhe kështu ngrihet edhe Edlira. Për veten, për gratë, për Shqipërinë. Përgatiti : Liliana Pere.

Zinja e velluar Giovanni Battista "Zonja e velluar" Bust i skulpturuar në vitin 1869 nga artisti italian Giovanni Battista Lombardi. I famshëm për skulpturat e tij me një hijeshi romantike dhe sentimentale, Lombardi aplikoi një teknikë në mermer që na jep përshtypjen e një vello të hollë që mbulon fytyrën e trishtuar të zonjës. Nëse e shohim me kujdes, kemi përshtypjen se nyja nën mjekër është bërë nga pëlhurë e vërtetë. Garza diafane tregon shprehjen e saj melankolike, duke zbuluar gjoksin e zhveshur poshtë. Dantella e vellos u bë edhe nga skulptori, duke rritur më tej realizmin e kësaj kryevepre.

Sot u zhvillua Inaugurimi i Papës Leone XIV "Një Mëngjes që Preku Qiellin" Nën tingujt solemnë të himneve liturgjike dhe përqafimin e butë të mëngjesit pranveror romak, Sheshi i Shën Pjetrit u kthye sot në një mozaik shprese dhe bashkimi, ku feja, drita dhe njerëzimi u ndërthurën në një ceremoni që shënon një kapitull të ri për Kishën Katolike dhe botën. Inaugurimi i Papa Leo XIV nisi me lutjen e lashtë “Regina Caeli”, një antifonë mariane që, me notat e saj të gëzimit të ringjalljes, e vendosi gjithë kremten nën mbrojtjen dhe ndërmjetësimin e Zojës së Bekuar. Një Det Personalitetesh dhe Besimtarësh Në këtë ceremoni marramendëse morën pjesë mbi 250 mijë besimtarë nga çdo kontinent. Atmosfera ishte e mbreslenese,, rreshta pa fund pelegrinësh, kori ndërkombëtar që ndërthuri zëra të të gjitha kombeve, veshje tradicionale të vjetra sa vetë historia dhe një gjendje emocionale që s’mund të përshkruhet veçse si hyjnore. Në mesin e të pranishmëve ishin edhe figura të njohura botërore, ndër ta: JD Vance, Zëvendëspresident i SHBA Volodymyr Zelensky, President i Ukrainës Ursula von der Leyen, Presidente e Komisionit Europian Roberta Metsola, Presidente e Parlamentit Europian Robert Abela, Kryeministër i Maltës Përfaqësues të lartë të feve botërore: hebrenj, myslimanë, hindu, budistë, sikhë, zoroastrianë dhe gianistë Shqipëria u përfaqësua nga Presidenti Bajram Begaj, figura të komuniteteve fetare dhe personalitete të jetës publike dhe kulturore shqiptare. Fjalimi i Papës: Një Udhë për Paqe dhe Drejtësi Nga altari para Bazilikës së Shën Pjetrit, Papa Leone XIV mbajti një fjalim të thellë e të ndjerë, i cili trajtoi plagët më të rënda të njerëzimit me tone lutjeje dhe guximi: ** Gaza – “Fëmijët, familjet, të moshuarit janë të uritur. Le të mos harrojmë të bëhemi zë për ata që nuk kanë më zë.” ** Ukraina – “Koha është tani për një paqe të drejtë. Popujt nuk duhet të jetojnë më në ankthin e raketave.” ** Mianmari – “Sa jetë të reja duhen shuar që ne të kuptojmë se urrejtja është një grackë që na gërryen njerëzinë?” Ai u bëri thirrje kombeve të mos mbyllen në egoizmat e tyre, por të ringjallin diplomacinë, dialogun dhe mëshirën. **“Kisha nuk është një kështjellë e mbyllur, por një dritare e hapur drejt një bote më të mirë,” theksoi ai. Një Papë që Rrezaton Shpresë! Papa Leone XIV është figura e që flet me thellësi e butësi. Me rrënjë në spiritualitetin e Papa Françeskut dhe me vështrim drejt së ardhmes, ai u shfaq si një Papë i shpresës, unitetit dhe drejtësisë. “Kam ndjerë fuqishëm praninë e Papa Françeskut në këtë meshë – ai na shikon nga qielli,” tha Papa i ri, duke fituar një duartrokitje që përshkoi Sheshin nga njëri skaj në tjetrin. Me Marinë përpara, me Njerëzimin në Zemër Ceremonia përfundoi me një akt simbolik: një lutje e thellë përpara ikonës së Marisë, ku Papa e vendosi gjithë papatin e tij si një shërbesë në dobi të njerëzve dhe paqes. “Me Zojën në timon, le të udhëtojmë drejt një bote të pajtuar, me më shumë dashuri dhe më pak frikë.” Revista Prestige Autor: Liliana Pere

Një fjalim drejtuar Evropës 16 Maj 2025: Lea Ypi. »Një botë në të cilën askush nuk detyrohet të largohet nga shtëpia e tij« Çfarë domethënie ka Evropa sot dhe si mund ta dëgjojmë zërin e saj në zemër të një qyteti? Në Judenplatz të Vjenës, »Një fjalim drejtuar Evropës« ofron një moment vjetor reflektimi mbi të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen e Evropës. Fjalimi i këtij viti u mbajt nga filozofeja dhe politologia e njohur Lea Ypi, duke folur mbi migrimin dhe identitetin. Teksti i plotë i fjalimit është më poshtë. E iniciuar nga ERSTE Stiftung për të shënuar Ditën e Evropës, seria filloi në vitin 2019 me një leksion nga historiani i njohur Timothy Snyder . Koha dhe vendi nuk janë rastësi. Judenplatz, i mbushur me shtresa të historisë evropiane, shërben si një skenë e fuqishme për idetë që formësojnë kontinentin. Çdo vit, eventi fton folësin të ofrojë një rrëfim që hedh një dritë të ndryshme mbi Evropën në të cilën jetojmë dhe do të donim të jetonim. Me »Një Fjalim për Evropën«, Fondacioni ERSTE së bashku me partnerët tanë, Wiener Festwochen, Institutin për Shkencat Humane dhe në bashkëpunim me Muzeun Hebraik të Vjenës, synon të ankorojë idenë evropiane, dikur një premtim paqeje dhe uniteti, në arenën publike dhe në vetëdijen tonë të përbashkët. *** Fjala e Lea Ypi-t Sonte, do të doja të flisja me ju për migrimin dhe identitetin. Ndoshta mënyra më e mirë për ta filluar këtë bisedë është me një prezantim të vetes. Emri im është Lea Ypi. Shpesh më prezantojnë si filozofe, si shkrimtare, si shtetase shqiptare ose si shtetase britanike e natyralizuar. Kur u flas grave, më prezantojnë si grua, ndonjëherë si grua punëtore. Kur u flas nënave, më prezantojnë si nënë. Ndonjëherë më prezantojnë si një shqiptare me familje myslimane, dhe ndonjëherë si diçka shumë e ndryshme nga një myslimane, megjithëse ende një »M«: një marksiste. Ndonjëherë më prezantojnë si një »M« tjetër: një emigrante. Por dua të filloj diku tjetër. Jo me atë që jam, ose me atë që njerëzit mendojnë se jam, por me atë që do të doja të isha. Dhe, siç ndodh, ajo që do të doja të isha është gjithashtu ajo që do të doja të ishte Evropa. Pra, çfarë dua të jem? Çfarë dua të jetë Evropa? Një statujë. Ose për të qenë më të saktë, fryma që kap një statujë. Siç ndoshta e dini, termi statujë vjen nga folja latine stare , që do të thotë »të qëndrosh», sepse statujat »qëndrojnë» në një vend të caktuar. Por mund të lidhet edhe me një fjalë tjetër me të njëjtën rrënjë si stare : status . Statusi në këtë rast kuptohet si »qëndrim», pushtimi i një gjendjeje të caktuar, simboli i një mënyre të caktuar të qenies. Statujat nuk "qëndrojnë" thjesht që ne t'i shikojmë, ose, më me shumë gjasa, këto ditë, të bëjmë selfie para tyre. Përmes veprimit ose personit që ato përshkruajnë, ato simbolizojnë një status ose gjendje të caktuar: një gjendje që meriton të mbahet mend, të mbahet me vete në një farë mënyre. Kushti që dua që Europa të reflektojë është kushti i të qenit njeri, jo siç janë njerëzit, por siç mund të jenë. Jo në realitet, por si një ideal. Dhe statuja që kam në mendje si simbol të asaj gjendjeje është një statujë që të gjithë e njihni. Në fakt, mund ta admironi tani (por ju lutem ruajini selfiet për më vonë). Ajo qëndron para meje dhe pas jush, pikërisht këtu në Judenplatz. Nëse ktheni kokën dhe shikoni përreth, nuk do të jeni në gjendje ta shmangni. Kjo statujë përshkruan një burrë mbi një piedestal. Këmba e tij e djathtë është pak e ngritur, shputa mbështetet mbi një shkallë, dhe pëllëmba e dorës së djathtë është plotësisht e hapur, pak e shtrirë dhe e sjellë përpara sikur po përpiqet të shkundë tënden, duke të hapur veten, duke sinjalizuar se është miku yt. Ai e shikon shikuesin nga një lartësi e caktuar, por jo me arrogancë, paternalizëm apo përbuzje. Ka simpati njerëzore në atë shprehje, por edhe shqetësim të thellë. Statuja Lessing në Judenplatz në Vjenë. Foto: eSeL.at – Lorenz Seidler (eSeL) Statuja është e shkrimtarit Gotthold Ephraim Lessing. Lessing ishte një nga përfaqësuesit më të shquar të epokës së asaj që ne e quajmë "Iluminizmi". Iluminizmi nganjëherë përkufizohet si "epoka e arsyes" dhe nganjëherë kapet në moton sapere aude — të kesh guximin të mendosh për veten tënde, në një frymë publike, duke dalë jashtë identiteteve të fiksuara dhe roleve shoqërore. Iluminizmi është gjithashtu shumë i denigruar këto ditë, si nga e majta ashtu edhe nga e djathta. Ai denigrohet nga e djathta sepse reflektimi kritik, "guximi për të menduar për veten", ka qenë gjithmonë një kërcënim për nënshtrimin pasiv ndaj autoritetit që kërkohet për të normalizuar përjashtimin. Por ai denigrohet edhe nga shumë njerëz në të majtën postkoloniale, të cilët fajësojnë Iluminizmin për brutalitetin, dominimin dhe paternalizmin që shpesh kanë karakterizuar takimet midis shteteve evropiane dhe pjesëve të tjera të botës. Ka njëfarë të vërtete në këtë pozicion, por edhe shumë pak nuanca. Iluminizmi, sigurisht, u instrumentalizua përfundimisht nga elitat në pushtet për misionet e tyre shfrytëzuese dhe të ashtuquajtura civilizuese, por në fillimet e tij ai mishëroi një qëndrim shumë subversiv. Nuk ka provë më të mirë për këtë sesa vetë Lessing. Gjatë jetës së tij, veprat e tij u ndaluan dhe pas vdekjes së tij, një polemikë mbi panteizmin e tij të supozuar çoi në një sulm më të gjerë ndaj konceptit të Iluminizmit për arsyen. Ky sulm u mor përsipër nga reaksionarë të të gjitha llojeve në dy shekujt që pasuan, duke kulmuar me një ndalim të plotë të veprës së Lessing në Evropën fashiste të viteve 1930. Kjo statujë është një rindërtim: origjinali u hoq nga nazistët dhe u shkri në vitin 1939. Një nga dramat më të famshme të Lessing, Nathan i Urti , prek disa nga temat e fjalimit tim drejtuar Evropës sot: identiteti dhe zhvendosja, kultura dhe konflikti, migrimi dhe kozmopolitizmi. Drama zhvillohet në Jerusalem gjatë njërës prej kryqëzatave. Personazhi kryesor i saj, Nathan i Urti, është një hebre që jeton nën sundimin mysliman dhe rrit një vajzë të krishterë jetime. Familja e tij, gruaja dhe shtatë djemtë e tij, janë vrarë nga të krishterët. Në mungesë të tij, shtëpia e tij është djegur. Megjithatë, gjatë gjithë shfaqjes, Nathan nuk ushqen asnjë pakënaqësi as ndaj të krishterëve dhe as ndaj myslimanëve. "Dhe a kam gjetur tek ti edhe një tjetër, të cilit i mjafton të jesh burrë?" pyet ai, duke refuzuar të përcaktohet nga identiteti i tij. Në një moment, Nathani thirret nga Sulltani, i cili e pyet se cila nga tre fetë e mëdha monoteiste është superiore - Krishterimi, Judaizmi apo Islami. Nathani shpjegon me durim se përgjigjja e duhur nuk qëndron në të kaluarën, por në të ardhmen. Nuk mund të vendoset në një mënyrë konservatore, thotë ai, bazuar në traditën, vlerat ekzistuese dhe historinë e trashëguar. Çdo histori do t'i duket superiore një të brendshmi të mësuar të nderojë traditën dhe të mendojë për armikun në një mënyrë të caktuar, por shumë ndryshe nga jashtë. E vërteta e të gjitha kulturave, nëse dikush mund të flasë fare për të vërtetën, rindërtohet vetëm, sugjeron Lessing, duke zgjeruar shikimin dhe duke shikuar përpara, në një provë të vazhdueshme se cila kulturë vazhdon të shfaqë virtytet e njerëzimit, të heqë paragjykimet, të tregojë dashurinë e premtuar në tekstet e saj themelore dhe të inkurajojë tolerancën në brezat e ardhshëm. Në të vërtetë, gjatë gjithë shfaqjes, vetë Nathani e refuzon etiketimin. «Duhet, do të jemi miq», i përgjigjet ai në një moment një kalorësi të krishterë që e ngulmonte për identitetin e tij. «Ne nuk zgjodhëm një komb për veten tonë. A jemi ne kombet tona? Çfarë është atëherë një komb? A ishin të tillë hebrenjtë dhe të krishterët, para se të ishin njerëz?», pyet ai. Ka vetëm një pikë në shfaqje ku Nathani i Urti duket se humbet durimin. Kjo ndodh në vargjet hapëse, kur ai kthehet nga bredhja e tij, dhe gruaja që e përshëndet thërret: «Falë të Plotfuqishmit, që më në fund u ktheve.» Dhe Nathani e qorton. «Po,» përgjigjet ai, «por pse më në fund kjo ? A e kisha ndërmend, apo ishte e mundur të kthehesha më shpejt?» «Isha i detyruar të udhëtoja,» deklaron ai. Siç mund ta shihni këtu, ekziston një lloj kategorizimi që Nathan i Urti do ta kishte të vështirë ta hidhte poshtë, një lloj identiteti. Dhe ky është identiteti i migrantit, më konkretisht i migrantit pa zgjedhje, sepse zhvendosja vështirë se është një akt vullnetar. Një migrant është njëkohësisht qytetar i botës dhe qytetar i askundit. Një migrant është njëkohësisht i hapur ndaj botës dhe i alienuar prej saj. Një migrant duhet të jetë i gatshëm të përvetësojë gjithçka që nuk i vjen natyrshëm, të çmësojë mënyrat e njohura të të qenit dhe të përvetësojë mënyra të reja. Por një migrant gjithashtu duhet të jetë i përgatitur të jetojë në një gjendje të përhershme ankthi për shkallën në të cilën mund të përkasë plotësisht. Për migrantin, përkatësia është një aspiratë, diçka që për Lessing-un kapte frymën e kozmopolitizmit të Iluminizmit. E megjithatë, Nathani është një emigrant i mirë. Së pari, sepse u bindet ligjeve të vendeve që viziton. Së dyti, sepse është i pasur. Së treti, sepse nuk përpiqet të vendoset diku tjetër; ai përfundimisht kthehet në shtëpinë e tij, sado vonë. Sonte, dua t'ju flas jo vetëm për migrantët e mirë, por edhe për ata të këqij, shumë prej të cilëve kam takuar. Dhe dua t'ju flas, në frymën e Lessing, për kotësinë e zbatimit të kategorive të të mirës dhe të keqes në lidhje me migrimin, dhe për shpatin rrëshqitës që përfshihet në përpjekjen për ta bërë këtë, një shpat rrëshqitës që na pengon të ardhmen dhe na kthen në të kaluarën. *** Kur po rritesha në Shqipëri në vitet 1990, babai i njërit prej miqve të mi më të mirë ishte kontrabandist. Ne e quanim "Ben i Çalët". Ben i Çalët nuk kishte qenë gjithmonë kontrabandist. Përpara se vendi të bënte kalimin nga një shtet komunist në një shtet liberal, ai punonte me turne në kantierin detar, ku bënte rrjeta peshkimi dhe lyente anije. Beni nuk dukej si kontrabandist—ishte i vogël, anemik dhe çalonte. Ai nuk zgjodhi të ishte kontrabandist—reformat e privatizimit që shoqëruan ardhjen e pluralizmit politik i detyruan menaxherët e kantiereve detare të bënin shkurtime nga puna, kështu që Beni dhe gruaja e tij u gjetën të papunë. As nuk e mendonte veten si kontrabandist: ishte një punë si çdo tjetër. Ai paguhej për të ndihmuar njerëzit me gomone të arrinin në Itali dhe i duheshin para për të ushqyer fëmijët e tij. Ai kishte pak frikë, por nuk turpërohej nga aktiviteti i tij. Për dekada të tëra, shqiptarët ishin vrarë nga shteti i tyre sa herë që përpiqeshin të kalonin kufirin. Në rastet shumë të rralla kur njerëzit ia dilnin mbanë, të afërmit që linin pas deportoheshin. Më në fund, shqiptarët ishin të lirë dhe Beni i Çali po i ndihmonte të realizonin ëndrrat e tyre. Ai fliste për këtë me një dozë krenarie. Një natë, Beni i Çali u zhduk dhe nuk u kthye më kurrë. Disa njerëz thanë se u vra; të tjerë se u mbyt në Detin Adriatik, i ngrënë nga i njëjti peshk që përdorte për të ndërtuar rrjeta. Përfundimisht, shumë më vonë, pati një funeral për të; një funeral pa trup, vetëm një arkivol bosh. Shumë njerëz erdhën në funeral dhe folën me mirënjohje për faktin se ai i kishte ndihmuar të afërmit e tyre të arratiseshin, duke u ofruar atyre mundësinë e zgjedhjes së një jete tjetër jashtë vendit. Ata folën se si remitancat që dërgonin këta të afërm po ndihmonin familjet e lëna pas të mbijetonin. Ata folën gjithashtu se si kishin ndryshuar kohërat. Rreth asaj se si kur ra Muri i Berlinit dhe shqiptarëve iu lejua të udhëtonin jashtë shtetit të tyre, diskursi rreth migrimit ndryshoi papritur dhe tani kishte shumë më tepër armiqësi ndaj tyre në Perëndim. Nuk ishte e vështirë të kuptohej qëndrimi i tyre. Në të kaluarën, shqiptarëve u ishte thënë se nuk mund të udhëtonim sepse shteti ynë nuk do të na lejonte të udhëtonim, duke na mohuar të gjithëve pasaportat. Por kur Lufta e Ftohtë mori fund, socializmi shtetëror u braktis. Pothuajse brenda natës, shteti njohu të drejtën për t'u larguar. E megjithatë, njerëzit zbuluan se të kesh pasaportë nuk mjaftonte. Gjithashtu, nevojitej një vizë për të cilën shteti yt nuk ishte përgjegjës, dhe kjo doli të ishte përgjegjësi e një shteti tjetër. Shumë papritur, të gjitha kufizimet mbi lirinë e lëvizjes, të cilat i kishim përvetësuar duke pranuar se nuk mund të udhëtonim sepse nuk na lejohej të udhëtonim nga shteti ynë, u bënë të jashtme. Perëndimi kishte kaluar dekada duke kritikuar Lindjen për kufijtë e saj të mbyllur, duke financuar fushata për të kërkuar lirinë e lëvizjes, duke dënuar imoralitetin e shteteve të angazhuara për të kufizuar të drejtën për t'u larguar. Mërgimtarët më parë priteshin si heronj. Papritmas, retorika ndryshoi. Heronjtë tani ishin bërë kriminelë, përmbysës të rrezikshëm që kërcënonin "mënyrën evropiane të jetesës". E megjithatë, nëse liria është një vlerë, nëse liria e lëvizjes ka rëndësi, ajo ka rëndësi si në emigracion ashtu edhe në imigracion: si për të lënë vendin tënd ashtu edhe për të hyrë në një vend tjetër. Nëse më thuhet se jam i lirë të largohem nga ky shesh, por rrugët që do të më mundësonin të largohesha nga qyteti janë të mbyllura, a kam vërtet liri lëvizjeje? Pikërisht kur ish-shtetet socialiste nuk qëllonin më qytetarët e tyre në kufi, vendet kapitaliste filluan të dërgonin anije për të patrulluar detet e tyre. Në një drejtim apo në tjetrin, emigrantët ende vdisnin. Vetëm ngjyra e uniformave kishte ndryshuar, flamujt nën të cilët kryheshin krimet. Rojet kufitare, anijet patrulluese dhe ndalimi e shtypja e emigrantëve që dikur dënoheshin jashtë shteteve liberale perëndimore, tani janë bërë praktikë standarde në ato vende. Këto masa jo vetëm që tolerohen, por festohen si një shenjë force. Perëndimi ka përsosur një sistem për përjashtimin e më të prekshmëve dhe tërheqjen e më të aftëve, ndërkohë që mbron kufijtë për të "mbrojtur mënyrën tonë të jetesës". E megjithatë, ata që kërkuan të emigronin e bënë këtë sepse tërhiqeshin nga ajo mënyrë jetese. Larg nga të qenit një kërcënim për sistemin, ata ishin mbështetësit e tij më të zjarrtë. Që nga fundi i Luftës së Ftohtë, migrimi ka qenë njëkohësisht një bekim dhe një mallkim për shumë shtete anembanë botës. Ka qenë një bekim sepse pa remitancat nga emigrantët, familjet e tyre do të kishin luftuar me ndikimin shkatërrues të reformave neoliberale të "terapisë së shokut" që premtonin t'i shndërronin shtetet komuniste të dështuara në parajsa kapitaliste të lulëzuara. Ka qenë një mallkim sepse Lessing ka të drejtë. Askush nuk zgjedh të jetë realisht emigrant. Ndryshe nga ajo që propaganda anti-emigracioni do të donte të besonte, askush nuk kënaqet duke rrezikuar veten ose duke u larguar nga vendi i tij vetëm për hir të bezdisjes së njerëzve në një vend tjetër. Edhe duke lënë mënjanë rreziqet e kalimeve të paautorizuara, dhe madje edhe aty ku rrugët ligjore janë të disponueshme, migrimi i ndan familjet dhe ikja e trurit është një plagë e hapur. Çdo vit këto shtete investojnë në mjekë dhe infermierë që e braktisin vendin e tyre menjëherë pas diplomimit, të joshur nga pagat më të larta dhe kushtet më të mira të jetesës në Perëndim. Kur mbështet një sistem selektiv imigracioni ose pranon që një vend në Perëndim duhet të investojë në tërheqjen e migrantëve me aftësi të larta, në fakt po mbështet një formë shfrytëzimi. Emigrantët nga një vend tjetër do të punojnë dhe do të paguajnë taksa që të sëmurët dhe të dobëtit të kujdesen nga mjekët dhe infermierët e tyre, që fëmijët tuaj të kujdesen nga mësuesit e tyre. Spitalet atje do të vuajnë nga mungesa në mënyrë që pacientët këtu të mund të vazhdojnë të marrin kujdesin e duhur. Shkollat ​​dhe qendrat kërkimore atje do të vuajnë në mënyrë që arsimi këtu të mund të lulëzojë. *** Thuhet se kufijtë janë problemi përfundimtar i kohës sonë. Sigurisht, kufijtë janë një problem, por jo sepse ekziston ndonjë çështje qytetërimi që duhet zgjidhur për të përcaktuar se kush i përket dhe kush jo. Jo sepse ekziston një problem i përshtatjes kulturore nga disa grupe krahasuar me të tjerët. Sigurisht jo sepse, siç i tha Giorgia Meloni kohët e fundit Donald Trump, qëllimi i Evropës duhet të jetë "ta bëjë Perëndimin përsëri të madh" dhe migrimi përfaqëson një sfidë për këtë qëllim. Në të vërtetë, nuk ka asgjë më fyese për mençurinë e Nathanit të Urtit, me të cilën fillova, sesa kjo ide se ekziston një qytetërim, një mënyrë jetese, që mishëron të vërtetën dhe vlerat e të jetuarit së bashku. Madje as qytetërimi evropian. Siç i këmbëngul Nathan kalorësit të krishterë në dramën e Lessing, "të gjitha vendet prodhojnë njerëz të mirë". Kalorësi e sfidon këtë pohim. "Këtu më shumë, a jeni të sigurt se keni më pak?" sugjeron ai. Por Nathan e hedh poshtë edhe këtë. Ai e di se madhështia përfundimisht vjen me një kosto dhe se kostoja e hierarkisë kulturore është shkatërrimi i tjetrit, i kujtdo që perceptohet si një kërcënim, i kujtdo që konsiderohet i pamundur të përshtatet. Nëse keni ndonjë dyshim se si duket saktësisht kjo kosto kur çohet në pasojat e saj ekstreme, shikoni memorialin pas shpatullave të mia, një memorial për viktimat e projektit më shkatërrues të ribërjes së diçkaje të madhe që njerëzimi ka njohur ndonjëherë: Holokaustit. Edhe ky është një produkt i vlerave evropiane, perëndimore, një projekt që premtoi të spastronte shoqërinë nga elementët e saj të padëshiruar, të eliminonte hebrenjtë, komunistët, romët, personat me aftësi të kufizuara, homoseksualët, këdo që konsiderohej i papërshtatshëm. Lea Ypi përpara memorialit të Holokaustit në Judenplatz në Vjenë. Foto: eSeL.at – Lorenz Seidler (eSeL) Kjo duhet të jetë pika fillestare e çdo diskutimi mbi migracionin në Evropë, në vend që të përpiqemi të bëjmë dallimin midis migrantëve të mirë dhe të këqij, migrantëve që janë të dobishëm dhe migrantëve që nuk janë, migrantëve që janë një përfitim dhe migrantëve që janë një barrë, migrantëve që i binden ligjit dhe migrantëve që ndjekin rregullat e tyre, migrantëve ekonomikë dhe azilkërkuesve, migrantëve që vijnë vetëm për të qëndruar për një kohë dhe pastaj kthehen në shtëpitë e tyre dhe migrantëve që aspirojnë të vendosen, migrantëve që meritojnë mikpritje dhe migrantëve që duhet të përballen me deportimin. Të përballesh me migracionin si problem do të thotë të kuptosh se ai nuk është një problem si i tillë. Do të thotë të kuptosh pjerrësinë e rrezikshme rrëshqitëse që përfshihet në normalizimin e këtij qëndrimi në diskursin politik. Nëse e shohim migrimin vetëm në terma numrash dhe fluksesh, të dhënat sugjerojnë se, ndërsa numri i njerëzve që jetojnë jashtë vendit të tyre të lindjes është rritur në terma absolutë, kjo rritje është në përputhje me rritjen e popullsisë globale dhe për këtë arsye proporcionale me flukset e migrimit në të kaluarën. Nëse e shohim kontributin e migrantëve në shoqëritë pritëse, ka pak prova për të arritur në përfundimin se migrantët janë një barrë në terma absolutë. Migrantët ndihmojnë në luftimin e rënies demografike, ata paguajnë në sistemet e sigurimeve shoqërore dhe kontribuojnë në shoqëritë pritëse. Kjo vlen edhe për migrantët e parregullt, në rastet kur rrugët për legalizim janë të disponueshme. Dhe sigurisht, nëse vizat do të ishin lehtësisht të arritshme, nuk do të kishim fare migrim të parregullt. Megjithatë, migrimi ende përmendet si një problem në diskursin politik. Problemi është politik, jo kulturor. Çështja nuk ka të bëjë fare me vetë emigrantët, por ka të bëjë tërësisht me krizën e demokracisë liberale, një krizë që nuk e shkaktuan emigrantët dhe që sigurisht nuk po thellohet për shkak të tyre - nëse ka ndonjë gjë, është e kundërta. Problemi është hegjemonia e së djathtës mbi diskursin mbi migracionin dhe një paaftësi, një "mungesë guximi" (për t'u kthyer te Iluminizmi) për të menduar në mënyrë kritike, për të menduar përtej ideologjisë dhe propagandës që përpiqet të na bindë ndryshe. Por një alternativë e ka të vështirë të dalë. Sepse edhe ata që refuzojnë politikat specifike të migracionit i kanë pranuar politikat e saj. Sepse shumë progresivë e kanë braktisur universalizmin dhe, në vend që të sfidojnë termat kulturorë me të cilët përkufizohet migrimi, ata thjesht ofrojnë interpretimin e tyre të fenomenit. Sepse e majta ka braktisur gjuhën e klasës dhe ka përqafuar gjuhën e kulturës; sepse ka zëvendësuar një diagnozë socio-ekonomike të problemeve të botës me një diagnozë të bazuar në identitet. *** Për një kohë të gjatë, shoqëritë liberale kanë dështuar në shumë fronte. Më lejoni të rendis vetëm tre prej tyre. Së pari, dështimi i politikës demokratike, hendeku në rritje midis përfaqësuesve dhe të përfaqësuarve, një sistem partiak që funksionon gjithnjë e më shumë si një kartel biznesi, një marrëdhënie midis politikanëve dhe njerëzve që i ngjan marrëdhënieve midis bizneseve dhe konsumatorëve. Së dyti, një dështim i drejtësisë sociale: një sistem ekonomik i paaftë për t'u kujdesur për shqetësimet e më të prekshëmve (si qytetarëve ashtu edhe jo-qytetarëve), për të menaxhuar një ekonomi që funksionon për të gjithë dhe për të garantuar mekanizma për të luftuar kundër interesave të organizuara të oligarkëve, kapitalit të madh, donatorëve të pasur dhe platformave dixhitale të korporatave - shkurt, kujtdo që përdor paratë e tij për të blerë ndikim politik. Së treti, një dështim i solidaritetit ndërkombëtar: pamundësia për të ofruar një vizion alternativ të një rendi global që do të përfshinte një reformë të institucioneve ndërkombëtare për t'i bërë ato vërtet përfaqësuese të njerëzve dhe vendeve të cenueshme, për të prezantuar një model të ndërtuar jo mbi antagonizëm, por mbi bashkëpunim. Kjo është tabloja komplekse e botës nga e cila dalin pabarazitë globale që prodhojnë migrim asimetrik. Problemi, siç e shoh unë, është se ne kemi zgjedhur një model shoqërie në kundërshtim me karakteristikën humaniste të shpirtit të Lessing-ut, një model ku ndjekja e fitimit i nënshtron marrëdhëniet midis njerëzve ndaj imperativave të tregut. Një bashkësi politike që ua hedh fajin për dështimet e saj atyre që nuk janë pjesë e saj, ose nuk kanë pretendim të jenë pjesë e saj, ose shihen si të padenjë për të qenë pjesë e saj, nuk ka nevojë të marrë përgjegjësi për dështimet e saj: ajo mund të vazhdojë t’ua hedhë fajin për dështime të tilla më të prekshmëve dhe të pretendojë se ka zgjidhje në dispozicion pasi “tjetri” të mos jetë më kërcënim. Premtimi i dhënë nga e djathta është ky: nëse zgjidhni çështjen se kujt i përket, do të keni zgjidhur konfliktet e kohës sonë. Por migrimi, siç e përmenda edhe më parë, nuk është burimi i problemit; përkundrazi, është një simptomë e krizës. Dhe këtu qëndron dështimi i alternativës. Çështja e progresit politik tani shihet vetëm si një çështje e ligjit dhe të drejtave abstrakte, e atij që i formon dhe i miraton ligjet, e atij që përfshihet dhe atij që përjashtohet. Me fjalë të tjera, është bërë një çështje e rregullimit të kushteve të anëtarësimit politik. Migrimi perceptohet si problem sepse anëtarësimi politik shihet si zgjidhja. Luftërat kulturore janë kaq të spikatura sepse ato kanë të bëjnë me ruajtjen e kufijve të një grupi shoqëror, duke përfshirë edhe çështjen se kush mund të flasë në emër të atij grupi. Nëse nuk ka alternativë në dispozicion për të sfiduar këtë mënyrë të të menduarit për problemin, nëse nuk jemi në gjendje të rimendojmë rolin e kulturës, lidhjen e saj me demokracinë dhe fatin e demokracisë nën kapitalizëm, është e vështirë të kuptohet se si çdo zgjidhje e propozuar nuk do të përfundojë në favor të së djathtës. E megjithatë, nuk është e vështirë të dekonstruktohet diskursi i së djathtës mbi migracionin. Kufijtë si të tillë nuk janë problem, sepse kufijtë gjithmonë kanë qenë (dhe do të vazhdojnë të jenë) të hapur për disa dhe të mbyllur për të tjerët. Vetë qasja e së djathtës ndaj kësaj çështjeje e konfirmon këtë pikë. Për ta parë rastin, merrni në konsideratë dy trende mbizotëruese të kohëve të fundit. Trendi i parë vlen për shumë të varfrit. Duke lënë mënjanë projektet aktuale për të deportuar azilkërkuesit e dështuar në shtete të treta, në shkelje të normave ndërkombëtare, rruga drejt shtetësisë nuk është më e lehtë as për migrantët e rregullt. Nga kërkesat e të ardhurave minimale për t'u kualifikuar për qëndrim deri te testet gjuhësore dhe të integrimit qytetar gjatë aplikimit për shtetësi, këto masa në dukje të padëmshme mund të shndërrohen në pengesa të pakapërcyeshme që i dënojnë të sapoardhurit të jenë anëtarë të përhershëm të klasit të dytë të shoqërive pritëse. Në këtë nivel, migrimi nuk është gjë tjetër veçse një luftë e zhvilluar kundër më të prekshmëve. Kur njerëzit nuk kanë zë politik, ata janë shumë më të lehtë për t'u shfrytëzuar. Trendi i dytë vlen për shumë të pasurit. Për ta, kufijtë janë më të hapur se kurrë; në fakt, është bërë gjithnjë e më e lehtë të fitosh shtetësinë në një shtet të ri thjesht duke e blerë atë. Merrni një shembull të kohëve të fundit: në të njëjtat javë në të cilat Shtëpia e Bardhë po postonte video të emigrantëve të parregullt që hipnin fjalë për fjalë në fluturime deportimi të lidhur, Donald Trump njoftoi planet e tij për të shitur vendbanimin në SHBA dhe një rrugë drejt shtetësisë për pesë milionë dollarë individëve të pasur që aplikojnë për karta jeshile "të arta". Ky nuk është aspak një rast i izoluar. Në të gjithë botën, investitorët financiarë, zhvilluesit e pronave ose individët që janë të gatshëm të paguajnë një tarifë të konsiderueshme në këmbim të një pasaporte të ndryshme, vihen në një rrugë të përshpejtuar dhe të lehtësuar drejt natyralizimit. Të dyja trendet flasin për një përmbysje rrënjësore në mënyrën se si e kuptojmë tani identitetin dhe përkatësinë. Shpresa e demokracisë sociale në fillim të shekullit të 20-të ishte se demokracia do të sillte zhdukjen e dallimeve të klasës, gjinisë, racës e kështu me radhë. Sipas fjalëve të politikanit gjerman dhe teoricienit marksist Eduard Bernstein, themeluesit të demokracisë sociale, "partitë dhe klasat që i mbështesin ato shpejt mësojnë të njohin kufijtë e pushtetit të tyre". E drejta e votës i bën qytetarët partnerë virtualë në një ndërmarrje bashkëpunuese që çon përpara të mirën e komunitetit politik në tërësi. Ky ishte agimi i një epoke në të cilën barrierat e pronës, shkrim-leximit dhe ekspertizës teknike po hiqeshin si rezultat i mobilizimit politik për të zgjeruar të drejtën e votës. Kushtet për një vlerësim kaq optimist, nëse ka qenë ndonjëherë i justifikuar, nuk ekzistojnë më. Trendi aktual është në fakt pikërisht i kundërt. Nëse në epokën e artë të qytetarisë ekspansive, demokracia premtonte të shëronte komunitetin politik nga efektet potencialisht shkatërruese të konfliktit të klasave, në epokën e qytetarisë kufizuese lufta nuk mund të ndërmjetësohet më institucionalisht, nuk mund të përmbahet më në kanalet standarde të pjesëmarrjes politike. Pasi shtetësia bëhet përsëri shtetësi për një pakicë të kufizuar, një mall për t’u blerë, shitur dhe shkëmbyer, demokracia degjeneron në një formë oligarkie përmes së cilës elitat e pasura kontrollojnë pushtetin politik. Kur shtetësia blihet dhe shitet, në vend që të jetë një mjet i emancipimit politik, ajo bëhet një mjet shtypjeje. Me gjithë respektin për Bernstein, kjo konsolidon në vend që ta gërryejë karakterin klasor të shtetit. Të thuash se shteti ka karakter klasor është ekuivalente me të thuash se shteti humbet aftësinë e tij për të vepruar si platforma politike përmes së cilës konfliktet midis grupeve shoqërore balancohen dhe ndërmjetësohen në një mënyrë të drejtë përmes përfaqësimit demokratik. Në vend të kësaj, shteti bëhet një instrument që shërben për të shpërblyer anëtarët e grupeve me më shumë para dhe pushtet dhe për të kufizuar dhe ndëshkuar pjesën tjetër. Në vend që të jetë mjeti përmes të cilit zbuten teprimet e tregjeve përmes përfaqësimit demokratik, kur shtetësia blihet dhe shitet, ajo shndërrohet në një mall si çdo gjë tjetër. Ndërkohë që në teori ende i japin premtime boshe një ideali emancipues të qytetarisë, progresistët në mbarë botën çuditërisht heshtin mbi transformimin e qytetarisë bazuar në këto tendenca përjashtuese. As dokumentet zyrtare të politikave social-demokrate dhe as manifestet zgjedhore të partive të krahut të majtë nuk duket se tregojnë ndonjë shqetësim për gjetjen e masave që mund t'i kundërvihen trendit aktual dhe të gjejnë masa korrigjuese. Rënia e politikës qytetare në etnopolitikë dhe reduktimi i idealit universal, progresiv të qytetarisë në një ideal partikularist dhe konservator vazhdon i pashqetësuar në pjesën më të madhe. Çfarë kërkon një alternativë e vërtetë? Refuzimin për të luajtur. Refuzimin e reduktimit të demokracisë në anëtarësim dhe të konfliktit politik në konflikt kulturor. Vendosjen e çështjes së migrimit në kontekstin e padrejtësive më të gjera sociale të shkaktuara nga rënia e shteteve të mirëqenies, e ndjekur nga pandëshkueshmëria e punëdhënësve që kërkojnë fitim, të cilët i vënë njerëzit e varfër (qofshin vendas apo emigrantë) kundër njëri-tjetrit. Kërkon një diskutim të mëtejshëm se pse ka luftëra në të gjithë botën dhe se si përdorimi i tyre si armë kontribuon në flukset asimetrike të migracionit. Shkurt, kërkon një diskutim se si kriza e demokracisë sociale nuk lidhet me rritjen e konflikteve kulturore, por me dekada politikash sociale dhe ekonomike, si brenda ashtu edhe jashtë vendit, të hartuara për të fuqizuar kapitalin e organizuar dhe për t'u hequr të drejtën e votës njerëzve vulnerabël. Përsëri, problemi nuk është thjesht ekzistenca e kufijve, apo prania e kufijve që janë më të hapur ose më të mbyllur, siç preferojnë disa ta ndërtojnë dilemën e migrimit. Problemi është se përjashtimet si brenda shtetit ashtu edhe midis shteteve mbështesin reciprokisht njëra-tjetrën dhe shërbejnë për të forcuar më tej një rend ekonomik që është i pakontestueshëm në thelbin e tij. Praktika e shitjes së shtetësisë te të pasurit dhe e kufizimit të aksesit në të për ata me pak mjete materiale, arsim ose aftësi qytetare na tregon një histori të rëndësishme rreth marrëdhënies midis kapitalizmit dhe shtetit gjoja demokratik. Nëse nuk e ndryshojmë mënyrën se si e konceptojmë këtë marrëdhënie, do të hyjmë në një shpat të rrëshqitshëm ku së pari vijnë për migrantët e parregullt, pastaj vijnë për jo-qytetarët rezidentë dhe më pas vijnë për qytetarët me emrat Mohamed dhe Abdallah, ashtu siç vinin dikur për Goldschmidt-ët dhe Levi-t. A është e vështirë të kuptohet se si do të ndodhë kjo? A mund të themi se nuk kemi qenë kurrë atje më parë? Si përfundim, dua të kthehem te Lessing. Qëndrimi kozmopolit që mishëroi Nathan i Urti nuk duhet të ngatërrohet me Samaritanizmin e Mirë ose me etikën humanitare që ndonjëherë përdoret në mbrojtjen e të drejtave të emigrantëve. Iluminizmi ishte për shumë nga mbështetësit e tij një projekt politik dhe jo vetëm moral: refuzimi i institucioneve që nuk arrijnë të përfaqësojnë çdo qenie njerëzore; kritika publike e ideve që favorizojnë një grup etnik, fetar ose racor, një klasë ose një komunitet politik mbi një tjetër. Iluminizmi i nxiti njerëzit të hidhnin poshtë vlerat që nuk i rezistojnë shqyrtimit racional, të përqafonin një pikëpamje kritike në krahasim me hipokrizinë e atyre që janë në pushtet dhe t'i rezistonin çdo pretendimi për autoritet, përfshirë autoritetin e atyre që premtojnë të kenë interesat tona në zemër. Kjo braktisje e frymës së Iluminizmit pikërisht kur është më e nevojshme është tragjike, por jo tërësisht rastësi. Bindja kërkon injorancë; injoranca ndihmon bindjen. Dhe ne po mësohemi gjithnjë e më shumë të mos mendojmë, por të ndjekim trendet. Kjo është arsyeja pse fillova duke thirrur frymën e asaj statuje. Sepse mund të ketë më shumë njerëzim në gurin e saj të heshtur sesa në veprimet e shumë udhëheqësve evropianë sot. Vlerat që Evropa shpall me kaq krenari - kaq njëanshëm, kaq pa kritikë - vlejnë shumë pak nëse zbatohen vetëm për disa. Ato duhet të bazohen në një angazhim më të gjerë ndaj drejtësisë sociale kombëtare dhe ndërkombëtare, ndaj një të ardhmeje që hedh poshtë me vendosmëri çdo dëshirë për madhështinë e së kaluarës, çdo iluzion të superioritetit qytetërues dhe çdo kompromis me idealet globale egalitare dhe radikale demokratike. Migrimi, padrejtësitë që zbulon migrimi, janë në vijën e parë të kësaj beteje. Sepse nuk është në premtimin për ta bërë Perëndimin përsëri të madh që premtimet e Evropës testohen më kritikisht, por në angazhimin për liri, barazi dhe një botë në të cilën askush nuk detyrohet të largohet nga shtëpia e vet. Origjinal Imazhi i kokës: eSeL.at – Lorenz Seidler (eSeL) Rrevista Prestige

Gëzuar ditëlindjen e 43-të, e nderuara Presidente e Republikës së Kosovës, znj. Vjosa Osmani! Ju qëndroni lidership i matur, inteligjent dhe diplomate e shkëlqyer, një yll i ndritshëm në qiellin e politikës shqiptare dhe botërore. Si një dritë e palëkundur mbi majat e Sharrit, ju qëndroni në ballë të kombit – krenare, e urtë, e pathyeshme. Jeni simbol i një Kosove që rritet, që flet me zërin e saj të pavarur, por me mençuri që kumbon në kancelaritë më të fuqishme të botës. Diplomate e përkryer, që fjalën e kthen në urë, qëndresën në argument, dhe krenarinë në dialog të hapur e të ndritur. Jeni zëri dhe zemra e grave të Kosovës – mbrojtëse e të drejtave të tyre, shembull i forcës së butë, por të vendosur, që mban mbi supe barrën e historisë dhe të shpresës për brezat që vijnë. Kosova krenohet me ju – siç krenohet një nënë me bijën e saj më të mençur. E Shqipëria ju sheh si një pasqyrë ku reflektohet dinjiteti, përkushtimi dhe dashuria për Atdheun. U bëfshi 100 vjeçe! Qoftë rruga juaj gjithmonë e ndriçuar nga idealet që ju udhëheqin. Nje ceremoni e ndarjes së Çmimit të Evropës nga Fondacioni Panevropian “Coudenhove-Kalergi” - Nder për Presidenten e Kosoves Vjosa Osmani. Ne fjalën e saj Vjosa theksoi: Kosova është shtet që lindi nga vullneti i popullit të saj dhe u shty përpara nga shpresa e brezave që guxuan të besojnë e luftojnë për liri e pavarësi. Ky çmim është një njohje e rrugëtimit tonë të përbashkët - një rrugëtim i ndërtuar mbi sakrificë, qëndresë dhe besimin e palëkundur se e ardhmja e Kosovës është në zemër të Evropës. Një lidere që bën histori Në zemër të Evropës, aty ku ndërthuren vlerat dhe vizionet e së ardhmes, Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, pranoi me nder Çmimin e Evropës nga Fondacioni Pan-Evropian “Coudenhove-Kalergi”. I njëjti çmim, dikur i ndarë presidentit historik Dr. Ibrahim Rugova, sot i jepet një lidereje që mbart në vetvete jo vetëm barrën e shtetit, por edhe shpresën e një gjenerate të re. Vjosa Osmani, e cila mbajti fjalen në ceremoninë e ndarjes së Çmimit të Evropës nga Fondacioni Pan-Evropian Richard Coudenhove-Kalergi.  Ky çmim iu akordua për përkushtimin e saj ndaj raporteve me partnerët euroatlantikë, orientimit pro-evropian, demokracisë dhe sundimit të ligjit  Kosova, përmes saj, foli qartë: jemi këtu, pjesë e familjes evropiane – me dinjitet, me vlera dhe me besim në rrugën tonë. E arsimuar. E përgatitur. E përkushtuar. E shkolluar në vend dhe jashtë tij, me doktoraturë në të drejtën ndërkombëtare. E ngritur nëpër institucione me integritet, e formuar për të përfaqësuar jo vetëm me fjalë, por me vepra. Ajo është zëri që nuk lë në heshtje padrejtësitë, por i thërret botës me qartësi e bindje. Një figurë që përfaqëson kohën e vet Në vitin 2021, Vjosa Osmani u zgjodh Presidente e Republikës së Kosovës – gruaja e parë me këtë mandat të plotë. Jo vetëm një emër në histori, por një kthesë. Një dëshmi se politika mund të jetë edhe shërbim, edhe kujdes, edhe largpamësi. Ajo nuk ecën mbi gjurmët e zakonshme të pushtetit – ajo hap shtigje të reja, aty ku nuk ka qenë më parë një grua, një nënë, një zë i tillë. Pesë shtyllat mbi të cilat ndërton vizionin: 1. Rruga e pakthyeshme drejt integrimit evropian dhe euroatlantik 2. Sundimi i ligjit dhe thellimi i demokracisë 3. Barazi gjinore si themel, jo si premtim 4. Diplomaci aktive – me dinjitet dhe qëndrim 5. Paqe e qëndrueshme dhe mbrojtje e të drejtave të njeriut Çfarë e dallon? Ajo është lidere që flet me forcën e arsyes dhe dëgjon me zemrën e një nëne. Në zyrën më të lartë të shtetit, ajo sjell butësinë si virtyt, jo si dobësi. Për të, familja nuk është kundërpeshë e pushtetit – por burim i tij. Çdo vendim i saj është i menduar për brezat që do të vijnë – për të ndërtuar një Kosovë ku vajzat dhe djemtë mund të ëndërrojnë pa frikë dhe të rriten me mundësi. Nderime ndërkombëtare – një pasqyrë e vlerësimit global: Çmimi Evropës – nga Fondacioni Coudenhove-Kalergi Çmimi për Lidership Ndërkombëtar – nga National Democratic Institute (NDI), Uashington Çmimi “Gratë me Vizion” – nga Vital Voices, për ndikim global dhe frymëzim Çmimi për Paqe “Tällberg-SNF Eliasson” – për guxim, integritet dhe vizion global  Vjosa Osmani Një grua që ecën drejt së ardhmes pa u trembur nga hija e së kaluarës. Një nënë që flet për Kosovën si shtëpinë e të gjithë qytetarëve të saj. Një presidente që ka kuptuar se pushteti i vërtetë nuk qëndron te titulli, por te shërbimi. Ajo është drita që nuk verbëron, por ndriçon. Një urë mes brezave. Një rrëfim që po shkruhet me dinjitet. Presidentja Vjosa Osmani është mishërim i një lidershipi modern – e përgatitur, e vendosur dhe me një vizion të qartë për të ardhmen evropiane të Kosovës. Me një diplomaci të matur dhe të vendosur, ajo ka rritur profilin ndërkombëtar të vendit, ka ndërtuar aleanca të reja dhe ka përforcuar miqësitë e vjetra, duke e vendosur Kosovën në qendër të vëmendjes globale si një partner i besueshëm dhe me integritet. Ajo udhëheq me mençuri, por edhe me guxim; me ndjeshmëri, por edhe me vendosmëri. Si grua në një pozicion historik, ajo ka thyer barriera dhe ka hapur rrugë të reja – duke dëshmuar se lidershipi nuk njeh kufij gjinorë kur ndërtohet mbi vlera, dije dhe përkushtim të sinqertë. Në figurën e saj, Kosova gjen një presidente që nuk bën kompromis me parimet, që flet me zë të qartë për të drejtën dhe që ecën përpara me besim të palëkundur në të ardhmen. Ajo është shembull i një gruaje që udhëheq me dinjitet dhe forcë, pa e humbur asnjëherë lidhjen me njerëzoren dhe me të përditshmen. Kosova ecën përpara. Me një presidente që e përfaqëson me dinjitet. Një grua që po bën histori – me diplomaci, vendosmëri. Kjo është Vjosa Osmani – një grua nje presidente qe ben histori Pergatiti: Dr.Li liana Pere

Foto familjare e liderëve pjesëmarrës në Samitin e VI të Komunitetit Politik Europian🇦🇱🫶🇪🇺 Samiti i 6-të i Komunitetit Politik Evropian (KPE) u zhvillua më 16 maj 2025 në Sheshin Skënderbej, Tiranë, duke shënuar një moment historik për Shqipërinë si mikpritëse e një ngjarjeje të këtij niveli. Ky samit mblodhi 47 liderë shtetesh dhe qeverish nga e gjithë Evropa, përfshirë përfaqësues të lartë të Bashkimit Evropian, NATO-s, Këshillit të Evropës dhe OSBE-së. 🧭 Temat kryesore të samitit Samiti u fokusua në katër fusha strategjike: 1. Siguria demokratike dhe stabiliteti, me theks në mbështetjen për Ukrainën dhe mbrojtjen nga ndërhyrjet e huaja. 2. Konkurrueshmëria dhe siguria ekonomike, përmes inovacionit dhe tranzicionit energjetik. 3. Migracioni, mobiliteti dhe rinia, duke adresuar sfidat dhe potencialin e brezit të ri evropian në epokën digjitale. 4. Lidershipi evropian në një botë të re, me synim një vizion më të qartë dhe vendosmëri për të vepruar në arenën ndërkombëtare. 👥 Udhëheqës të rëndësishëm të pranishëm Ndër liderët e shquar që morën pjesë në samit ishin: Emmanuel Macron – President i Francës Volodymyr Zelenskyy – President i Ukrainës Giorgia Meloni – Kryeministre e Italisë Recep Tayyip Erdoğan – President i Turqisë Keir Starmer – Kryeministër i Mbretërisë së Bashkuar Edi Rama – Kryeministër i Shqipërisë (mikpritës) Përfaqësues të institucioneve kryesore të BE-së përfshinin: Ursula von der Leyen – Presidente e Komisionit Evropian Charles Michel – President i Këshillit Evropian Roberta Metsola – Presidente e Parlamentit Evropian Gjithashtu, ishin të pranishëm përfaqësues të organizatave ndërkombëtare si: Mark Rutte – Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s Alain Berset – Sekretar i Përgjithshëm i Këshillit të Evropës Kate Fearon – Drejtoreshë për Parandalimin e Konflikteve në OSBE 📸 Momente të veçanta Samiti nisi me një ceremoni zyrtare dhe një foto familjare në Sheshin Skënderbej, ku liderët u bashkuan për të shfaqur unitetin evropian. Më pas, u zhvilluan sesione plenare dhe tryeza të rrumbullakëta mbi temat kryesore. Në mbrëmje, Kryeministri Edi Rama organizon një darkë zyrtare për liderët e pranishëm. 🇦🇱 Shqipëria në qendër të vëmendjes Për Shqipërinë, ky samit përfaqëson një moment historik dhe një shans për të treguar rolin e saj si faktor stabiliteti dhe partner i besueshëm në rajon. Kryeministri Rama e ka cilësuar këtë si “një krenari kombëtare” dhe një dëshmi e besimit që vendi ka fituar në arenën ndërkombëtare. 📅 Axhenda e samitit 10:00 – Mbërritja e delegacioneve 11:00 – Ceremonia e hapjes 11:30 – Fotoja familjare 11:45 – Sesioni i parë plenar 13:00 – Dreka zyrtare 14:30 – Tryezat tematike 15:45 – Takime bilaterale 17:30 – Sesioni përmbyllës plenar 18:30 – Konferenca e përbashkët për shtyp me Kryeministrin e Shqipërisë dhe Kryeministrin e Danimarkës 🔗 Për më shumë informacion Dokument informues zyrtar i Këshillit Evropian për Samitin e KPE Transmetimi live i samitit në YouTube Pergatiti: Liliana Pere Revista Prestige

Eurovision 2025 u bë këtë vit skena ku jehuan rrënjët, zëri dhe dinjiteti i një kombi.CNN e rendit të parën këngën "Zjerm" në Eurovision 2025. 🌟❤️ Në një festival ku shpesh dominon spektakli, Shqipëria zgjodhi të sjellë thelb. Me “Zjerm”, kënga që përflak shpirtin dhe drithëron zemrën, u dëgjua një tjetër gjuhë — gjuha e tokës, e kujtesës, e dhimbjes dhe shpresës. Shqipëria këndoi me gjuhën e traditës dhe modernitetit. Tingujt e vjetër u shkrinë me rrymat elektronike si lumenj që takohen në detin e emocioneve. Në skenë, mes veshjeve kuq e zi që bartnin motivet e trashëgimisë sonë, u shfaqën figura që tejkaluan muzikën: një feniks, simbol i ngjalljes së shpirtit përmes flakës së kujtesës; një Promete, që sjell zjarrin për të ndezur ndërgjegjen, jo për të pushtuar. Ka këngë që thjesht dëgjohen. Dhe pastaj ka këngë që jetohen — që të prekën në shpirt si një pëshpëritje e lashtë, duke risjellë kujtime të harruara. “Zjerm” është pikërisht një nga këto. Një dhuratë e fortë e Shqipërisë në Eurovision 2025, por thjesht “këngë” do të ishte pak për ta përshkruar. “Zjerm” është një lutje elektronike, një valle e shenjtë, një dialog i thellë mes shpresës dhe realitetit, sjellë në jetë nga dyshja italo-shqiptare Shkodra Elektronike — Beatriçe Gjergji dhe Kolë Laca. Të lindur në Shkodër, në veri të Shqipërisë — qyteti ku gjuhët, fetë, ritualet dhe heshtja kanë bashkëjetuar për shekuj — sot ata jetojnë në Itali, por mbajnë në vetvete zërin e maleve dhe lumenjve, kujtesën e një toke të lashtë. Ky zë, në “Zjerm”, bëhet një klithmë e heshtur që ndez flakën brenda zemrës. Beatriçe ëndërron, Kolë vëren. Kënga nis me një vizion të pastër, gati fëmijëror, ku Beatriçe kërkon vetëm një minutë — një frymëmarrje të lirë për botën: “Imagjinoni një minutë… Pa ushtarë Pa jetimë Asnjë shishe në oqean Vaji ka erë si jargavan Dhe fjala është e lirë Mirësia nuk ka emër Liria mësohet në shkolla.” Kjo minutë është ajo që botës i mungon — ëndrra e atyre që nuk jetojnë në vendin e duhur, por zgjedhin të kërcejnë, të këndojnë, të besojnë. “Krijo një zemër të pastër me mua.” “Në natën time, unë ju dërgoj dritë.” “Të lutem ki mëshirë.” E më pas, me një varg plot simbolikë dhe përbashkësi, ajo thërret: “Dashuri, ki mëshirë.” Fjala “aman” – e përdorur në vajtimet sufiste – dhe “miserere” – lutje e krishterë për falje – bashkohen në një thirrje universale që kapërceu çdo kufi, për të prekur njerëzimin në thellësi. Por menjëherë pas ëndrrës së Beatriçes, Kolë i jep zë anës tjetër — zë i plagosur dhe i zhgënjyer nga realiteti i dhimbshëm: “Zjarri bie mbi vallet tona fisnore.” “Shtatë thika godasin shpirtin.” “Njerëzit po bien si ortekë.” “Ne nuk i shohim më yjet... i kemi shkelur.” Kënga e tij është një thirrje për të mos harruar dhimbjen, për të mos humbur lidhjen me poezinë dhe bukurinë e humbur të botës. Por në fund, kur gjithçka duket e errët, Beatriçe rikthehet me shpresë: “Në zemrën time, njerëz të mirë, njerëzit pa emër, ata kërcejnë në luginën e shpirtit.” “Jarna as ti, toka ime… vazhdoni të shkëlqeni.” Zjarmi i “Zjermit” nuk shkatërron, por pastron dhe ndriçon. Është flaka që ndez zemrat kur gjithçka tjetër fiket. Është forca e brishtë e atyre që vazhdojnë të kërcejnë mbi rrënojat. “Zjerm” është minuta e ëndërruar nga Beatriçe — ajo që të gjithë ne e kërkojmë thellë brenda vetes: një moment kur bota ndalon dhe merr frymë me të vërtetë. Kjo këngë është një bashkim i magjishëm i muzikës elektronike dhe asaj tradicionale, poezie dhe shpirtit. Shqipëria nuk solli thjesht një performancë, por një përvojë – një meditacion në muzikë dhe një akt dashurie për atë që njerëzimi ka humbur. Është ftesa e heshtur dhe e pandalshme: Ëndërro përsëri. Digju nga brenda me bukuri. Shqipëria ka arritur një tjetër moment magjik në Eurovizion! Me këngën "Zjerm". Teksti i saj është krijuar me pasion nga Beatriçe Gjergji dhe Lekë Gjeloshi, ndërsa kompozimi është fryt i talentit të Kolë Lacës, një bashkëpunim i fuqishëm që ka arritur të kapë thelbin e shpirtit shqiptar. "Zjerm" është një këngë, por një simbol i pasionit dhe këmbënguljes së shqiptarëve Forca Shqipëri – çdo hap, çdo notë, çdo moment ! Teksti i këngës. Në këtë minutë, në këtë çast No paranoja Pas shiut, e ylbertë të duket bota S'ka përreth asnjë ambulancë S'ka kush flet me arrogancë Edhe sot na thanë Që s'prishet koha Përfundova nën ujë Kurrë s'mu tha goja Imagjino një minutë Pa ushtarë, pa jetima Asnjë shishe në oqean. Naftës i vjen era jargavan, Lirinë e fjalës Ta mëson shkolla Krijo në mua një zemër t'pastër Në natën time, të dërgoj dritën Aman miserere Aman miserere Në zemrën time N'zemër teme Ky minutë do të vazhdojë Njerëzit e mirë Njerëzit pa emër Kërcejnë valle në shpirt Jarna ne ti toka ime Ku kam lindë s'do të harroj Jarna ne ti toka ime Vazhdo më shndrit Shndrit Shndrit Shndrit Zjerm! Bjer mbi vallet tona tribale Që ushtojnë sa orteku kur bjen n'male Zjerm! Njerëzit pa emën e njerëzit e dlirtë Njësoi këputen e bijnë Si 7 thika që t'ngulen n'shpirt Zjerm! Këtu flen deti, rana e hana E yjet s'i shohim se yjet na i shkel kamba Kur ecim n'jerm Zjerm! Jena t'untë për flakë e dritë E t'kërkojmë n'kyt terr që s'pranë tuej shndritë Krijo në mua një zemër t'pastër Në natën time, të dërgoj dritën Aman miserere Aman miserere Në zemrën time N'zemër teme Ky minutë do të vazhdojë Njerëzit e mirë Njerëzit pa emër Kërcejnë valle në shpirt Jarna ne ti toka ime Ku kam lindë s'do të harroj Jarna ne ti toka ime Vazhdo më shndrit Shndrit Shndrit Shndrit

Valbona Alia – “Telajo e jetës sime” Forca që pikturon dhimbjen në ngjyra Reportazh ekskluziv për  Revistën Prestige. Kur dhimbja troket në portën e zemrës, shumëkush rrëzohet, hesht, tërhiqet në vetvete. Por ka gra që prej asaj dhimbjeje lindin dritë. Valbona Alia është një prej tyre – një shpirt që nuk u thye, por u rrit mes plagëve, duke mbjellë ngjyra mbi telajon e bardhë të fatit. Pas humbjes së bashkëshortit, kur heshtja kishte mbushur shtëpinë dhe lotët kishin ngrirë në sytë e ditës, ajo filloi të pikturojë për herë të parë në jetën e saj, dhe provoi në moshën 45 vjet.Nje muaj pasi ishte larguar nga jeta bashkeshorti. Në atë çast, në atë përballje të heshtur me zbrazëtinë, shpërtheu talenti. Me dy fëmijë të rritur dhe një peshë të madhe mbi supe, ajo nuk e lejoi dhimbjen ta përpinte. Përkundrazi – e mori atë si frymëzim, si pikënisje të një udhëtimi të ri. Telajo nuk ishte thjesht një mjet – ishte dritarja ku ajo rifilloi të merrte frymë, të jetonte ndryshe. Valbona Aliu Bregasi Dhe sot, Valbona është një piktore e dashur për publikun, një artiste që ndriçon me penelatat e shpirtit. Ajo është me origjinë nga Përmeti dhe jeton në Tiranë. Brenda saj jetojnë rrënjët e një qytetarie të vjetër, të kultivuar ndër breza. Trashëgon nga familja një fisnikëri të heshtur, një kujdes të hollë për bukurinë dhe të bukurën. E bukur, e dashur,e arsimuar, e edukuar, e butë në fjalë dhe e thellë në ndjenjë, Valbona është portreti i një gruaje që ka ditur të jetojë me dinjitet edhe në furtunë. Edhe pse nuk ka ndjekur akademi arti, ajo ndoqi rrugën e zemrës. E aty ku logjika do të ngurronte, shpirti i saj çeli si një lule pas shiu. Në çdo penelatë, në çdo fije ngjyre, ajo derdh emocione të papërkthyera, ndjenja që s’të lënë të njëjtë. Nuk është çudi që ekspozita e saj e parë, e çelur u kthye në një ngjarje të veçantë – jo thjesht për veprat, por për frymën që ato përcollën. Kur jeta bëhet art, pikturat nuk janë më figura – janë rrëfime të pikturuara me heshtjen e shpirtit. Te veprat e Valbonës gjen dritë dhe errësirë, mall dhe dashuri, përballje dhe pajtim. Ajo nuk pikturon pamje – ajo pikturon ndjenja. Përveçse artiste, Valbona është nënë, gjyshe dhe një grua që përballon përditshmërinë me elegancë dhe vendosmëri. Menaxhon një biznes, kujdeset për familjen, rrit mbesat me përkushtim dhe dashuri, dhe mes gjithë këtyre, gjen kohë për të krijuar. Pasditet janë oazi i saj – koha kur ajo rikthehet tek vetja, për t’u shprehur pa fjalë, por me dritë. Inspirimi i saj më i madh janë dy fëmijët dhe dy mbesat. Ato janë muzika e shpirtit të saj, melodia që udhëheq dorën në çdo pikturë. Frymëzimi nuk e gjeti herët – por kur erdhi, ishte si një stuhi e butë që shkund botën e saj të brendshme dhe e ndriçoi. Ekspozitat e para ishin si fletë ditari të hapura para publikut – dhe publiku e kuptoi menjëherë sinqeritetin, thellësinë dhe bukurinë e veçantë të artit të saj. Ekspozita “Frymëzimi vonë dhe muza e vjeshtës” mblodhi rreth saj piktorë, artistë dhe dashamirës nga çdo cep. Vlerësimet ishin të shumta – por më shumë se lavdërimet, ajo u frymëzua nga lidhja që krijoi me njerëzit. Sepse Valbona nuk pikturon për veten – ajo pikturon për të ndarë shpresë, për të dhënë forcë atyre që ndihen të humbur. Me të ardhurat e ekspozitave, ajo synon të hapë një galeri arti – jo vetëm për të vazhduar ëndrrën e saj, por për të krijuar një hapësirë për artistët që nuk kanë zë, për shpirtat që kërkojnë dritë. Një galeri ku arti do të flasë me zemrën, jo me etiketa. Një vend ku do të jetojë ndjeshmëria dhe forca e brendshme. Në një botë plot sfida, gra si Valbona janë fanarë drite. Ato nuk duhet vetëm të admirohen – duhet të përkrahen. Sepse përmes artit të tyre, na mësojnë se asgjë nuk është e pamundur kur kemi dashuri, kur kemi qëllim, dhe kur kemi guximin të flasim me ngjyrat e shpirtit. Arti i Valbona Alias nuk është vetëm estetik – është emocional, është një përqafim i heshtur, një thirrje për jetën. Me shumë kënaqësi – ja një version i personalizuar dhe i ngrohtë, me stilin tënd dhe prekjen e natës që përmende: Nga zemra ime për gratë si Valbona dhe te tjera – Liliana Nuk lodhem kurrë duke shkruar për gra si Valbona. Edhe kur nata ka rënë dhe gjithçka hesht, unë zgjohem brenda me dëshirën për të ndihmuar. Sepse besoj thellë se çdo grua që ka kaluar dhimbje dhe ka zgjedhur të rilindë, meriton të ndriçojë. Dëshira ime nuk është thjesht të tregoj histori – por të ndez dritë, të jap krahë, të jem një urë për ato gra që janë gati të ecin përpara por kanë nevojë për një dorë. Në telajon e jetës, secila nga ne ka një ngjyrë që meriton të shkëlqejë. Dhe unë dua të jem aty – për ta parë, për ta përkrahur, për ta ndriçuar. Me gjithë respektin dhe dashurinë time, Liliana Pergatiti:Liliana Pere.

🎬 REVISTA PRESTIGE PREZANTON: FESTIVALI I FILMIT NË KANË 2025   ✨ Një Edicion i Pashlyer në Rivierën Franceze Nga data 13 deri më 24 maj 2025, qyteti i Kanës u shndërrua në kryeqytetin botëror të kinemasë, duke mirëpritur yje të mëdhenj, regjisorë të shquar dhe një publik të apasionuar pas artit të shtatë.  Festivali i 78-të i Filmit në Kanë solli emocione të forta, premiera të shumëpritura dhe një atmosferë magjepsëse në tapetin e kuq.  --- 👩‍⚖️ Juria e Konkursit Kryesor Nën drejtimin e aktores së mirënjohur franceze Juliette Binoche, juria e këtij viti përbëhej nga figura të shquara të kinemasë ndërkombëtare:  Halle Berry (SHBA) – aktore dhe regjisore e njohur Payal Kapadia (Indi) – regjisore e vlerësuar Alba Rohrwacher (Itali) – aktore e talentuar Leïla Slimani (Francë/Marok) – shkrimtare dhe aktiviste Dieudo Hamadi (RD Kongo) – dokumentarist i njohur Hong Sang-soo (Koreja e Jugut) – regjisor i njohur Carlos Reygadas (Meksikë) – regjisor i vlerësuar Jeremy Strong (SHBA) – aktor i njohur për rolin në "Succession"  🌟 Yjet që Ndriçuan Tapetin e Kuq Festivali i këtij viti mirëpriti një sërë yjesh të Hollywood-it dhe kinemasë botërore:  Tom Cruise – prezantoi premierën e filmit të tij të fundit "Mission: Impossible – The Final Reckoning" Robert De Niro – u nderua me Palma d'Or për kontributin e tij të jashtëzakonshëm në kinematografi Scarlett Johansson dhe Kristen Stewart – debutuan si regjisore me projektet e tyre të para Jennifer Lawrence, Joaquin Phoenix, Emma Stone, Bella Hadid, Heidi Klum dhe Jeremy Strong – ishin ndër të ftuarit e shumtë që zbukuruan festivalin me praninë e tyre  👗 Një Kod Veshjeje më i Rreptë Organizatorët e festivalit vendosën një kod veshjeje më të rreptë për të ftuarit, duke ndaluar veshjet tepër provokuese.  Kjo masë synon të rikthejë vëmendjen tek arti dhe përmbajtja kulturore e filmave, duke shmangur shpërqendrimet nga veshjet e shfaqura në tapetin e kuq.  🏆 Çmimet dhe Filmimet e Shquara Ndër filmat më të përfolur dhe të vlerësuar në këtë edicion ishin:  "The Phoenician Scheme" nga Wes Anderson "Highest 2 Lowest" nga Spike Lee "Eddington" nga Ari Aster  Këta filma konkurruan për çmimin prestigjioz Palma d'Or, duke sjellë histori të fuqishme dhe interpretime të jashtëzakonshme.  📸 Momente të Paharrueshme Tapeti i kuq i Kanës u ndriçua nga prania e yjeve dhe eleganca e tyre:  Juliette Binoche dhe anëtarët e jurisë në photocall-in zyrtar Tom Cruise duke përshëndetur fansat në premierën e filmit të tij Scarlett Johansson dhe Kristen Stewart në prezantimin e projekteve të tyre si regjisore Robert De Niro duke marrë çmimin Palma d'Or për arritjet e tij në kinematografi

Giovanni Battista Tiepolo – një prej yjeve më të ndritur të qiellit të artit venedikas, lindi më 5 mars 1696 në Venecie, qyteti ku ngjyrat vallëzojnë mbi ujë dhe ku piktura frymon si vetë ajri. Fëmijëria dhe Familja – Lulja që çeli në heshtje Giovanni lindi në një familje modeste: i ati ishte kapiten detarie, por ai vdiq kur Tiepolo ishte ende fëmijë. Në mungesë të dorës atërorë, nëna e tij e rriti me shumë përkushtim, duke e ushqyer shpirtin e tij me ëndrra të mëdha e duke e mbështetur në rrugën e artit. Ai ishte më i vogli nga gjashtë fëmijët – një zog i artë mes foleve të zakonshme. Arsimi – Lëmimi i shpirtit piktor Në moshën 14-vjeçare, Tiepolo hyri në punëtorinë e piktorit venedikas Gregorio Lazzarini – një mjeshtër i butë, që lëvrinte stilin barok si një violinë me tinguj të mëndafshtë. Por shpejt, Giovanni u ndikua nga Veronese e Piazzetta, duke përthithur dritën, hijen dhe lëvizjen si një letër e bardhë që pret stuhinë e ngjyrave. Ai ishte një nxënës, por gjithmonë dukej sikur universi i ngjyrave mësonte prej tij. Stili – Vallëzim mes reve dhe ndriçimit Tiepolo është krahasuar shpesh me një poet qiellor të ngjyrave. Stili i tij ishte një simfoni rokoko, plot me liri kompozimi, dritë hyjnore, ngjyra të lehta si puhiza e mëngjesit. Figuracioni i tij nuk qëndronte mbi tokë – ai lëvizte në ajër, mbështetej mbi retë e imagjinatës dhe hidhte hijen e tij mbi tavanët e pallateve mbretërore. Veprat më të bukura – Si petale që bien nga qielli Këtu janë disa nga veprat më të famshme dhe të bukura të Giovanni Battista Tiepolo: 1. “Triumfi i Virgjëreshës Mari” – në tavanin e Kishës së Gesù në Venecie – një eksplozion dritash qiellore, ku Maria ngjitet mbi engjëjt si një yll që s’ka nevojë për horizont. 2. “Aleksandri i Madh viziton tendën e Dariusit” – një dramë historike ku ndjenja dhe krenaria mbivendosen si penela të trasha mbi fytyra njerëzore. 3. Freskot në Villa Valmarana (afër Vicenzës) – skena mitologjike ku hyjnitë lozin me erën, dhe çdo figurë duket se ka brenda vetes një histori të pathënë. 4. **Freskot në Palazzo Labia, Venecie – sidomos “Nuses së Kleopatrës” – një bashkim i luksit oriental dhe shpirtit venedikas. 5. Tavanet e Rezidencës Wurzburg në Gjermani – kryevepra e tij më kolosale, ku e gjithë bota – kontinentet, perënditë, njerëzit – ndërthuren në një rrotullim hyjnor. Trashëgimia – Kur ngjyra bëhet frymë Tiepolo ndërtoi një dinasti artistësh: djemtë e tij, Giandomenico dhe Lorenzo, ndoqën rrugën e tij si zogj që fluturojnë pas erës së etërve. Ai udhëtoi nga Venecia në Gjermani, nga Milano në Spanjë, duke lënë pas një gjurmë dritëbardhë mbi tavanët dhe muret e kontinenteve. Ai vdiq në Madrid në vitin 1770, por si një artist që e pikturoi qiellin – nuk u varros kurrë. Ai jeton ende aty lart, mes reve që pikturoi vetë 🎨 Veprat Kryesore të Giovanni Battista Tiepolo 1. “The Banquet of Cleopatra” (1744) Një pikturë që paraqet momentin kur Kleopatra tret një perlë në verë për të fituar një bast me Mark Antonin. Aktualisht ndodhet në Galerinë Kombëtare të Viktorias në Melburn, Australi. 2. “Allegory of the Planets and Continents” (1752) Një skicë për një freskë të madhe që përfaqëson planetët dhe kontinentet përmes figurave mitologjike. Versioni i madh ndodhet në Rezidencën Würzburg në Gjermani, ndërsa skica ruhet në Muzeun Metropolitan të Artit në Nju Jork. 3. “Scipio Africanus Freeing Massiva” (1719–1721) Pikturë që tregon momentin kur gjenerali romak Scipio Africanus liron Massivën, një princ të ri numidian. Kjo vepër ndodhet në Muzeun e Artit Walters në Baltimore, SHBA. 4. Freskot në Ca' Dolfin (1726–1729) Një seri prej dhjetë pikturash që përshkruajnë skena nga historia e Romës së Lashtë, të krijuara për sallonin kryesor të Palazzo Ca' Dolfin në Venecie. 5. “The Immaculate Conception” (1767–1768) Një pikturë që paraqet konceptimin e pastër të Virgjëreshës Mari, e porositur nga Mbreti Karli III i Spanjës për Kishën e Shën Paskalit në Aranjuez. Aktualisht ndodhet në Muzeun Prado në Madrid.

Dita e Nënës – një himn i dashurisë që s’mbaron kurrë Dita e Nënës, ajo ditë e mbështjellë me mëndafshin e ndjenjës dhe arin e përjetësisë, lindi nga zemra e një vajze që donte të mos harrohej dashuria e një nëne. Në fillim të shekullit XX, në Shtetet e Bashkuara, një grua e quajtur Anna Jarvis, e pikëlluar nga vdekja e nënës së saj, vendosi të bëjë diçka që do të prekte botën: një ditë për të nderuar nënën, për të ngritur tempullin e saj mbi çdo tjetër. Më 1908, në një kishë të vogël në Grafton, Virxhinia Perëndimore, u mbajt për herë të parë Dita e Nënës. Anna shpërndau karafila të bardhë – të pastër si dashuria e nënës, të thjeshtë si përqafimi i saj, dhe që nga ajo ditë, ky lule u bë simboli i dashurisë së pavdekshme. Falë përkushtimit të saj, më 1914, presidenti amerikan Woodrow Wilson shpalli ditën e dytë të diel të majit si festë kombëtare – një ditë për të gjithë nënat e botës. Sot, kjo ditë festohet në më shumë se 100 vende nëpër botë, në mënyra të ndryshme, por me një ndjenjë të përbashkët: mirënjohje e thellë për gruan që është burim jete. --- Nëna – tempulli ku dhe Zoti përkulet Nëna nuk është vetëm një fjalë – ajo është poezia e parë që dëgjon zemra, lutja e parë që shqipton shpirti, ujëvara e parë që shuan etjen e jetës. Ajo është rrënja e thellë që s’tunden erërat, dielli që ndriçon edhe në errësirën e dëshpërimit, kulla që nuk shembet kurrë, sado të përplasin stuhitë. Nëna është vetë toka kur rrëzohesh, qielli kur lutesh, era kur qan, drita kur humbet. Kur flet nëna, edhe heshtja merr kuptim. Kur qesh nëna, lulëzojnë drurët e tharë të shpirtit. Ajo është gjaku ynë që këndon, qumështi që bëhet melodi, duart që dinë vetëm të japin, zemra që rreh për të gjithë, por veten harron. Në çdo hap tonin, në çdo sukses, në çdo plagë, është dora e saj e padukshme që na mbështjell. Dita e Nënës – një ditë, një përulje, një përjetësi Kjo ditë nuk është thjesht një festë. Është një përulje përballë hyjnisë që ecën mbi tokë me këmbë njerëzore. Është një falënderim për netët pa gjumë, për shikimin që nuk pushon kurrë së ruajturi, për dashurinë që s’njeh kushte, as kufij. Në këtë ditë, bota ndalon për një çast frymëmarrjen, për të dëgjuar zemrën e nënës që rreh si këmbanë e shenjtë. Dhe ne, bij e bija, ulemi para saj – jo me lule në duar, por me mall në sy, lot në gji dhe falënderime në çdo qelizë të shpirtit. Sepse nëna është fjala që Zoti e shkroi me dorën e tij, dhe ia dhuroi njerëzimit si bekimin më të madh.

Fan Noli është një nga figurat më të rëndësishme të historisë politike dhe kulturore shqiptare. Data 10 maj 1924 ka një lidhje të fortë me aktivitetin e tij politik, pasi lidhet me fillimin e Revolucionit të Qershorit, një lëvizje kundër qeverisë së Ahmet Zogut, e cila çoi në ardhjen në pushtet të Nolit për një periudhë shumë të shkurtër. Ja një shpjegim me detaje: 1. Çfarë ndodhi më 10 maj 1924? Më 10 maj 1924, ndodhi vrasja e Avni Rustemit, një deputet i njohur i opozitës dhe patriot demokrat. Kjo ngjarje ndezi protesta të mëdha popullore dhe e përshpejtoi krizën politike kundër regjimit të Zogut. Vrasja e tij shihej si politike dhe opozita e përdori si katalizator për një kryengritje. 2. Cili ishte pozicioni i Fan Nolit në këtë kohë? Fan Noli ishte lider i opozitës demokratike. Ai përfaqësonte një vizion perëndimor, reformator dhe kundërshtonte mënyrën autokratike të qeverisjes së Zogut. Pas fillimit të kryengritjes, dhe me përkrahjen e intelektualëve, patriotëve dhe një pjese të ushtrisë, Fan Noli mori pushtetin në qershor 1924, duke formuar një qeveri të re pas largimit të Ahmet Zogut nga Shqipëria. 3. Bashkëpunëtorët e Fan Nolit Fan Noli kishte përkrahjen e: Bajram Currit, luftëtar popullor dhe patriot. Hasan Prishtinës, politikan dhe patriot i Kosovës. Sulejman Delvinës dhe shumë figurave të tjera që kishin ideal demokratik dhe antizogist. 4. Kur u zgjodh dhe pse u rrëzua kaq shpejt? U zgjodh kryeministër më 17 qershor 1924. Qeveria e tij zgjati vetëm deri në dhjetor 1924 (rreth 6 muaj). Arsyet e rrëzimit: Noli donte të bënte reforma radikale demokratike dhe kundër bejlerëve e feudalëve, gjë që i ktheu shumë kundër. Nuk kishte mbështetje të fuqishme ndërkombëtare, sidomos nga Italia dhe Britania. Ahmet Zogu, me ndihmën e Jugosllavisë dhe me ndihmën ushtarake, organizoi një rikthim të fuqishëm në fund të dhjetorit 1924. Mungesa e përvojës administrative dhe dobësia e strukturave shtetërore e bënë të pamundur që Noli të qendronte në pushtet. --- 5. Çfarë ndodhi me Fan Nolin pas rrëzimit? U detyrua të arratisej jashtë vendit. Fillimisht shkoi në Itali, pastaj në Vjenë dhe më pas përfundimisht në SHBA. Në SHBA, vazhdoi veprimtarinë si klerik, intelektual, përkthyes dhe patriot, themeloi Kishën Ortodokse Autoqefale Shqiptare dhe ishte aktiv në diasporë. Kurrë nuk u rikthye në pushtet në Shqipëri, por mbeti figurë morale dhe kulturore shumë e respektuar. Pergatiti.LP