Search Results

Platformat dixhitale – Tribuna që zgjojnë mendimin dhe zhvillimin nëpërmjet teknologjisë Në epokën dixhitale, platformat e dijes dhe komunikimit janë bërë ura që lidhin njerëzit me informacionin, kulturën dhe inovacionin. Ato nuk janë më thjesht media, por tribuna që nxisin mendimin, edukimin dhe frymëzimin. Në këtë realitet të ri global, teknologjia bëhet mjet i emancipimit, jo i konsumit. Pikërisht këtu qëndron edhe misioni i Revistës Prestige – të zgjojë mendimin përmes dijes dhe të ndërtojë ura përmes vlerave. Një platformë ku drita e dijes bashkohet me fuqinë e teknologjisë për t’i shërbyer njeriut. Çfarë është platforma dixhitale Prestige Anëtare e Akademisë Globale Dixhitale me 1,105 citime, Revista Prestige shërben si një referencë akademike globale, duke ofruar përmbajtje të besueshme dhe të thellë për kërkime dhe studime ndërkombëtare. Revista Prestige lindi nga një vizion i qartë dhe një mision i thellë: të ndërtojë një platformë që nuk konsumon përmbajtje, por kultivon mendim, vlera dhe frymëzim. Ajo nuk kërkoi tribuna, sepse u bë vetë tribunë – për mendimin, shpirtin dhe vlerat njerëzore. E ngritur me qetësi dhe përkushtim të madh, Revista Prestige bashkon teknologjinë me njerëzoren, dijen me inovacionin, progresin me kujtesën publike. Ajo është një urë që lidh njerëzit me dijen, kulturën dhe identitetin. Sot, Revista Prestige është një platformë referuese në hartën globale të institucioneve të dijes. Ajo bashkon katër shtylla thelbësore: kërkimin, studimin, promovimin dhe publicitetin – jo si zbukurim, por si shërbim ndaj njerëzimit. Me mbi 1,500 artikuj të publikuar dhe më shumë se 1,105 përmendje akademike në platformën ndërkombëtare Academia.edu, Revista Prestige është një dritare e hapur drejt një horizonti të ri kulturor dhe intelektual. Kjo nuk është thjesht statistikë – është dëshmi e seriozitetit dhe përkushtimit që e ka karakterizuar që në ditën e parë. Sherben si reference per akademine globale dixhitale. Në këtë univers letrar dhe intelektual, lexuesit takojnë filozofë, nobelistë, shkencëtarë, humanistë, artistë dhe figura frymëzuese nga Shqipëria dhe bota. Revista Prestige është vendi ku librat bëhen urë, artikujt bëhen dritë, dhe çdo personalitet – një kapitull në rrëfimin e së vërtetës, dijes dhe dashurisë për jetën. Në këtë hapësirë, dija nuk është thjesht informacion – është ndriçim i brendshëm Themeluesja dhe botuesja e saj eshtë: Exp. IT. Liliana Pere – inxhiniere informatike, kërkuese, autore publiciste – është themeluesja dhe botuesja e Revistës Prestige. Akredituar nga Organizata e Kombeve te Bashkuara. Ajo bashkepunon me disa figura akademike te nderuara, studiuese, si Prif.Aurela Anastasi,Prof. Shefkije Islamaj, Prof.Alma Canaj dge me shume intelektuale te tjerë. Ajo ka ndërtuar një platformë që bashkon teknologjinë me humanizmin, duke e kthyer dijen në një urë shërbimi për komunitetin global. Si Anëtare e Akademisë Globale Dixhitale dhe Ambasadore e Paqes, Dr. Pere ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm në promovimin e edukimit, barazisë dhe inovacionit në mbarë botën. Nën drejtimin e saj, Prestige është kthyer në një model të ndërthurjes së shkencës, artit dhe shpirtit njerëzor. Çfarë gjen tek Prestige? Në Revistën Prestige gjen një urë lidhëse të dijes, kulturës, artit dhe shkencës, studime një hapësirë ku takohen analiza, studime, promovime dhe reflektime të thella për figura të rëndësishme shqiptare dhe botërore. Është një univers që frymëzon, edukon dhe ngre mendimin në një nivel më të lartë – ku fjala shërben si dritë dhe si vlerë. Frymë nga Margaret Fuller > “If you have knowledge, let others light their candles in it.” (Nëse ke dije, le të ndriçojnë edhe të tjerët qirinjtë e tyre me të.) > “Today a reader, tomorrow a leader.” (Sot një lexues, nesër një udhëheqës.)

GJUHA STANDARDE SHQIPE DHE E ARDHMJA E SAJ Prof. Dr. Shefkije Islamaj Në 53 vjetorin e Kongresit të Drejtshkrimit Në ditët e Kongresit të Drejtshkrimit (20-25 nëntor 1972) Çdo gjuhë standarde ka historinë e saj, të tashmen e saj, por ka edhe të ardhmen e saj. (1) Zhvillimi i gjuhës letrare shqipe është i shënuar me një histori të gjatë përpjekjesh, vështirësish, pengesash e veprimtarish të shumta e sakrifikuese të atdhetarëve, veprimtarëve e zelltarëve tanë gjuhësorë, letrarë e kulturorë edhe përmes një procesi të gjatë standardizues që u intensifikua sidomos në gjysmë e dytë të shekullit 19-të në kohën e Rilindjes Kombëtare për të vazhduar përgjatë shekullit 20 deri në vitin 1972 kur përfundimisht u ligjësua në pikëpamje shoqërore, politike, kulturore por në rend të parë shkencore Kongresi i Drejtshkrimit i Gjuhës Shqipe dhe i gjuhës së përbashkët letrare që po mbush 5 dhjetëvjetëshat e vet pikërisht këto ditë kur po mbahen edhe aktivitete të shumta shënuese në Tiranë, Prishtinë, Shkup e më gjerë. Jo vetëm në historinë tonë kulturore, por edhe në historitë kulturore të Ballkanit e përtej tij, proceset standardizuese gjuhësore, më herët ose më vonë ose shumë më vonë, gjithmonë janë nxitur nga idetë e ndërgjegjes kombëtare dhe nga ndjenjat e përkatësisë kombëtare. Dhe këto ide janë bërë forcë lëvizëse në historinë e një populli siç janë bërë edhe në historinë e popullit shqiptar. Duke pasur parasysh historinë e gjuhës letrare shqipe, duke e njohur kontekstin e saj historik e politik e duke i ditur rrugën e ecejaket e saj në këtë histori si edhe proceset e saj standardizuese që sollën krijimin e saj, nuk mund të mos themi se kjo histori, ky rrugëtim, këto procese nuk kanë ecur lehtë e pa vështirësi llojesh të ndryshme, përkundrazi. Krijimi i një gjuhe letrare, procesi i normimit dhe i standardizimit të saj gjithmonë, pra gjithmonë, bart, pos përmasës kryesore gjuhësore e shkencore, edhe përmasat si këto: ideologjike, politike dhe simbolike që ndërlidhen ngushtë mes vete dhe shoqërohen me kritikën gjuhësore dhe me mendimin për gjuhën. Kështu është krijuar dinamizmi tipik i të arsyetuarit të hapur mbi gjuhën dhe mbi bazën mbi të cilën është ndërtuar ajo dhe rrjedhimisht edhe mbi bazën e drejtshkrimit të saj. Në këtë mënyrë u krijua një marrëdhënie e ndërsjellë midis përpjekjeve për standardizimin e gjuhës dhe ndryshimeve shoqërore e politike, sepse është e kuptueshme pse standardizimi i gjuhës shqipe është gjithmonë i lidhur edhe me botëkuptimin mbi gjuhën si simbol identiteti, i identitetit tonë kombëtar e jo vetëm si mjet a instrument i marrëveshjes mes nesh, që, natyrisht, është përbërësi themelor i saj. Kritika shkencore, prandaj, duhet të jetë më objektive, më reale e më paanshme dhe të marrë parasysh shumë faktorë, faktorët historikë, politikë, shoqërorë, kulturorë dhe jo vetëm ata gjuhësorë, që kanë ndikuar në jetën tonë kombëtare dhe në krijimin standardit tonë gjuhësor, që do të thotë se duhet të marrë parasysh të shkuarën, të sotmen e sidomos të ardhmen e saj, të gjuhës standarde, por jo vetëm – duhet të marrë parasysh edhe të ardhmen e vetë kombit. Përthyerjet historike të shumë kombeve, siç po dëshmohet edhe sot, nuk kanë përfunduar, ato po përsëriten e përsëriten, prandaj kohezioni brendakombëtar vazhdon të mbetet fjalë kyçe në jetën tonë kombëtare. Sot për sot dhe kushedi sa kohë. Ne nuk jemi as francezë, as gjermanë, as anglezë dhe jeta jonë, historia jonë nuk shëmbëllejnë me të tyret. E as gjuha e historia e saj. Dhe arsyet dihen. Dhe referimi me to nuk na ndihmon shpesh. Gjuha standarde shqipe vazhdon edhe sot të mbetet identifikuese dhe ruajtëse e identitetit shqiptar. Ndërkaq kritika negative ndaj gjuhës standarde dhe normës së saj shpesh jep përfytyrimin e dëshirës për një eksperiment ose eksperimentim pa farë strategjie a projektimi rrjedhojat largvajtëse të të cilit mund të parakuptohen e të mendohen. Një gjuhë standarde për të qenë e aftë të përmbushë funksionet e saj, funksionet e synuara me normimin e saj, e kjo do të thotë që të bëhet një mjet i përbashkët dhe i vlefshëm komunikimi, për një komunitet më të gjerë shoqëror, që ka një ndjenjë të zhvilluar përkatësie, që ka një identitet të përbashkët, që ka një ndjenjë të përbashkët ndjeshmërie gjuhësore, një mjet që mund të veprojë e të aktualizohet me sukses në shumë fusha të jetës së tij duhet të ketë një pranim të gjerë. Gjuha standarde shqipe këtu e 50 vjet e ka këtë pranim. Kundërshtimi i saj i përket një grupi individësh që shfrytëzon të drejtën e tij legjitime për t’u mos pajtuar me qëndrime a vendime të caktuara në rrethanat e sotme demokratike të shoqërisë shqiptare. Dhe është e drejtë e tij siç është e drejtë edhe e shumicës të ngulmojë në vlefshmërinë e standardit dhe sidomos, pra sidomos në të drejtën e patjetërsueshme që shqiptarët kudo që janë të kenë një gjuhë të përbashkët, një gjuhë standarde të ligjësuar, të vlerësuar e të dëshmuar se ajo ka kryer e po i kryen të gjitha funksionet e një gjuhe standarde, të një gjuhe të pasur, moderne, të epshme për t’u modifikuar e për t’iu përshtatur zhvillimeve të reja e të përshpejtuara shoqërore, ekonomike, teknologjike, shkencore, kulturore e të tjera. Përcaktimi, krijimi dhe përdorimi i drejtë i një gjuhe standarde parakupton gatishmërinë e pjesëtarëve të një bashkësisë të gjerë etnike, shoqërore, që e pranon simbolikisht dhe objektivisht gjuhën standarde si sistem të përbashkët gjuhësor dhe që rrjedhimisht tregon gatishmëri edhe për ta mësuar dhe zbatuar në situatat komunikuese të përcaktuara me normën e saj. Në gjithë hapësirën e saj në fushat e përcaktuara të përdorimit të saj zbatohet norma e gjuhës standarde me sukses, me më pak kujdes ose me shkujdesje. Dhe kjo është plotësisht e kuptueshme për rrethanat dhe kontekstin tonë historik, shoqëror, politik, arsimor e kulturor. Cili është niveli i përvetësimit dhe i zbatimit të kësaj norme në këto 50 vjet është një çështje tjetër që do diskutim të gjerë dhe që do mobilizimin e të gjitha institucioneve të rëndësishme e përgjegjëse. Çdo normë gjuhësore duhet të mësohet, askush nuk lind me gjuhën standarde. Se zotërimi i plotë i normës gjuhësore nga të gjitha shtresat e parapara të folësve dhe të shkruesve do të ndodhë shpejt dhe në mënyrë të lehtë, pa pasur parasysh as rrethanat tona historike, politike, shoqërore të shqiptarëve të shpërndarë në disa shtete dhe pa komunikime e kontakte mes vete gjatë, si dhe faktorë të tjerë të shumtë ndikues e përdallues në këto pesëdhjetë vjet tona historie aspak të lehtë në gjithë hapësirën tonë të përbashkët gjuhësore, ka qenë dhe mbetet ide dhe parashikim utopist. Prandaj zotërimi a përvetësimi dhe zbatimi i normë gjuhësore të shqipes standarde ka marrë kohë e do të marrë kohë edhe më tej për arsyet që u theksuan dhe për të tjera që nuk u theksuan. Por, shtrohet pyetja kush e di e kush mund ta thotë saktë e me siguri se ç’ kohë u janë dashur popujve të tjerë të zhvilluar dhe dukshëm më të zhvilluar se ne, ose më të pazhvilluar, për ta zotëruar standardin e tyre? Gjuha standarde shqipe ka tashmë historinë e saj, po e jeton të tashmen e saj dhe po ndërton të ardhmen e saj dhe kjo e ardhme është shumë e besueshme: - sepse arritjet 50 vjeçare gjuhësore e shkencore, arritjet në fushën e pranimit, të përvetësimit e të zbatimit të gjuhës standarde e të normës së saj të kodifikuar në këtë Kongres na lejojnë të themi se gjuha standarde shqipe përmbush të gjitha kriteret që janë përcaktuar nga studiuesit e krijimit të gjuhëve standarde: funksionin përbashkues - gjuha standarde shqipe bashkon të gjithë shqiptarët e të dyja dialekteve; funksionin veçues - gjuha standarde shqipe përfaqëson identitet të veçantë, simbol që identifikon bashkësinë shqipfolëse, shqiptarët, në raport me bashkësitë gjuhësore jo shqipe; funksionin simbolik – gjuha standarde për shqiptarët është simbol i identitetit kombëtar; funksionin e autoritetit – gjuha standarde, pasojisht zotërimi dhe zbatimi i saj, si për shqiptarin si subjekt shoqëror, ashtu edhe për shqiptarët si bashkësi etnike, do të thotë autoritet; funksionin qytetërues – me standardizimin e gjuhës shqiptarët janë bërë komb modern; funksionin komunikues dhe kulturor – gjuha standarde shqipe kultivon dhe zhvillon shprehjen gjuhësore dhe kulturën gjuhësore në përgjithësi përmes sistemit arsimor, administratës, medies, letërsisë, etj.; funksionin shoqëror-politik – gjuha standarde i siguron gjuhës shqipe statusin e gjuhës kombëtare, zyrtare dhe shtetërore por, për një status të tillë të gjuhës standarde është me rëndësi të madhe qëndrimi ynë ndaj saj, vetëdija jonë për rëndësinë e saj dhe qëndrimi ynë ndjenjor ndaj saj, të cilat ia sigurojnë asaj jo vetëm statusin shoqëror-kulturor por edhe statusin shoqëror-psikologjik.(2) Gjuha standarde shqipe i përmbush mirë këto funksione, prandaj ajo ka të ardhmen e saj. -sepse gjuha standarde shqipe ka edhe treguesit e tjerë të rëndësishëm shoqërorë: historinë, që shprehet përmes vetëdijes për bashkekzistencën dhe vazhdimësinë e pashkëputshme të dialekteve të saj, të gegërishtes e të toskërishtes, përmes vlerave të përbashkëta kulturore që shprehin këto dy idioma të shtresëzuara e të mbrujtura në gjuhën standarde; gjallësinë – gjuha shqipe është standardizuar në një moment të historisë së saj, por ajo po tregon qëndrueshmëri dhe hapje ndaj ndryshimeve që ka sjellë e po sjell koha, që po sjell zhvillimi i shqiptarëve në gjithë hapësirën e tyre dhe që po sjellin zhvillimet në përgjithësi në gjithë botën; dhe përshtrirjen – gjuha shqipe është standardizuar dhe pranuar nga gjithë shqiptarët kudo janë, pra, edhe nga gegëfolësit.(3) Këta tregues janë përgjigjja më e mirë që i bëhet kritikës negative por janë edhe tregues projektues të së ardhmes së saj. -sepse gjuha standarde ka kaluar tashmë disa dhjetëvjetësha dhe gjatë kësaj kohe ajo është studiuar gjerësisht si në rrafshin teorik ashtu edhe në rrafshin praktik. Mund të thuhet, prandaj se gjuha standarde shqipe sipas teorisë bazë për krijimin e gjuhëve standarde përmbush të gjithë treguesit që përbëjnë një gjuhë standarde: qëndrueshmërinë elastike të standardit të saj, si tendosje dinamike midis kodifikimit dhe normës reale, që do të thotë se ajo është stabilizuar me kodifikim përkatës, kurse norma e saj e përcaktuar me këtë kodifikim ka treguar elasticitetin e duhur për t’iu përshtatur ndryshimeve e zhvillimeve të kohës dhe të folësve të saj për të cilët u krijua, pra për shqiptarët kudo qofshin ata. Kjo dëshmon se ajo do të ketë të ardhmen e saj (4). -sepse çdo kthim prapa do të thotë mohim i gjithë asaj pune të gjatë, të madhe dhe të kuptimshme të zelltarëve e të lëvruesve të shqipes pothuajse dy shekujsh, do të thotë mohim i pesë dhjetëvjetëshave jete të standardit të shqipes të realizuar e të dëshmuar në të gjitha funksionet e tij në gjithë hapësirën shqiptare, do të thotë mohim i aftësisë së shqiptarëve për të bërë një gjuhe letrare të përbashkët në shkallë kombëtare, do të thotë mohim i aftësisë për të pasur vetëdije se u duhet një gjuhë e përbashkët standarde, do të thotë mohim i aftësisë për të vlerësuar rëndësinë e të qenët bashkë nga pikëpamja gjuhësore, do të thotë mohim i aftësisë për t’u rreshtuar me të gjithë ata popuj, afër e larg gjeografisë shqiptare, që kanë zgjidhur historikisht, politikisht dhe kulturalisht çështjen e gjuhës së përbashkët gjuhësore me kohë, do të thotë në të vërtetë mohim i së vërtetës së madhe se shqiptarët kanë pasur e kanë vetëdije, aftësi e gatishmëri të kenë një gjuhë të përbashkët standarde, ta zhvillojnë gjuhën e tyre standarde dhe të mblidhen rreth një gjuhe të përbashkët standarde (5) siç janë mbledhur rreth një flamuri e rreth një kombi. Edhe për këtë arsye gjuha standarde ka të ardhmen e vet. -sepse gjuha standarde është edhe gjuhë politike: po cila gjuhë standarde nuk është gjuhë politike përderisa krijimi i gjuhës standarde është pjesë e politikës gjuhësore të çdo shteti e të çdo shoqërie, sepse ajo është pjesë e politikës së përgjithshme kulturore, arsimore, kombëtare, është pjesë e politikës së jashtme dhe e politikës së brendshme që ndjek një shtet. Prandaj gjuha standarde shqipe ka të ardhmen e saj! -sepse historia jonë kulturore dhe kombëtare ka dëshmuar prirjen e fuqishme përafruese e përbashkuese që ka karakterizuar proceset standardizuese në historinë e gjuhës shqipe dhe në historinë e shqiptarëve dhe faktet për këtë prirje janë shumë kokëforta sepse janë nxitur jo vetëm nga arsyet gjuhësore e kulturore, por edhe nga arsyet shoqërore, politike, ekonomike. E kjo i siguron gjuhës standarde shqipe të ardhmen e saj. Dhe si përfundim: Gjuha standarde shqipe sot me veçoritë e funksionet e një varianti standard të krijuar gjatë procesit të gjatë standardizues paraqet gjuhë të pranueshme dhe të autoritetshme për të gjithë shqiptarët kudo janë, ndërsa vëmendja e atyre që merren me planifikimin gjuhësor në gjithë hapësirën gjuhësore shqiptare, e atyre që studiojnë gjuhën shqipe dhe gjuhën standarde shqipe, duhet të drejtohet rreth kujdesit të munguar ndaj saj, kujdesit të munguar institucional, pra kujdesit shtetëror e shoqëror. Jo vetëm institucionet shkencore që merren me planifikimin gjuhësor, jo vetëm gjuhëtarët që studiojnë gjuhën, po edhe lëvruesit e gjuhës - shkrimtarët, përkthyesit, publicistët, gazetarët dhe të gjithë përdoruesit e saj duhet të ndërgjegjësohen për rëndësinë e madhe që ka përdorimi i drejtë i gjuhës standarde dhe i gjuhës në përgjithësi, i njërës prej vlerave më të mëdha kombëtare që kemi.(6) Gjuha standarde ka të ardhmen e saj sepse këtë të ardhme do ta ndërtojmë bashkërisht siç kemi krijuar historinë e saj bashkërisht e siç po e jetojmë të tashmen bashkë. FUSNOTAT 1.Kumtesë e lexuar në Konferencën shkencore "Një komb - një gjuhë", kushtuar 50-vjetorit të Kongresit të Drejtshkrimit, organizuar nga Instituti Albanologjik, Prishtinë, 23.11.2022. 2.Shih: Shefkije Islamaj, “Gjuha shqipe e standardizuar”, Gazeta “Dita”, 8 tetor 2022, f. 16-17, Tiranë. 3.Po aty, f. 16-17. 4. Po aty, f. 16-17. 5.Po aty, f. 16-17. 6.Po aty, f. 16-17. Prof.Sh efkije Islamaj. Albanologe

KONGRESI I MANASTIRIT NË KUJTESËN E FISHTËS Në Kongresin e Manastirit (14 – 22 nëntor, 1908) u morën vendime të rëndësishme, për çështjen e alfabetit, apo për ato politike, që ndihmuan për ngritjen në një shkallë më të lartë të kulturës e arsimit shqiptar, si edhe për bashkimin e mëtejshëm në luftën për çlirimin kombëtar. At’ Gjergj Fishta, me një ndikim të fuqishëm në unifikimin e alfabetit të shqipes, duke e rikujtuar këtë ditë, shkruante: “Ishim nga të gjitha skajet e Shqipnisë dhe të kolonive shqiptare ndër dhena të hueja. U treguam me të vërtet shqiptar sepse kurnjani nuk donte me i lëshue asnji fije penit nga mendimi i vet atij tjetrit. Kongresi duhej të shpërndahej pa marrë kurrnji vendim. – U tërbova nga inati, U çova në kambë e u fola: – O burra shqyptarë, po a me të vërtetë do t’i lamë marre vedit para të gjithë botës? – Po a mendoni ndopak se çka do t’u thomi shqyptarëve kur të na pvesin se çka keni ba ju dijetarët atje në Manastir? – Çka do t’u thomi na njerzve të pashkollë që nuk dijnë as me shkrue as me këndue?… Na jemi që mendojmë me ba Shqypninë e si do ta bajmë atë kur na nuk duem me u marrë vesht ndërmjet vedit se si duhet me u shkrue germa A e ajo I? – Burra po u flas me zemër në dorë se asht marre e turp e faqe e zezë me i lanë marre vedit para popullit shqyptar e para tanë botës, që pret dishka prej nesh e na të kthejmë pa kurrgja në dorë ndër shpija tona. – Po ulnju burra, ulnju sheshit e pse të kalojmë edhe nji ditë ma shumë në kët vend, mos ta lamë duerbosh popullin që na pret!… – Aferim! P.Gjergj!… Aferim të kjoftë, bërtiti më të madhë një hoxhë me mjekërr. Ai u çue në kambë e erdh drejt te un, e më puthi në ballë e më tha: – Kështu flet shqiptari që e di që asht shqiptar!… Ulnju burra, – u tha, – ulnju këtu në shesh të zgjedhim një komisjon e në krye të vemë Pader Gjergj Fishten e vetëm komisjoni do të caktojë se shka duhet të bajmë sot-për të mirën e popullit shqiptar neser… Fjala e tij u ndigjue me duartrokitje e më caktuen Kryetar të Komisionit të Kongresit të Manastirit, i cili do të delte bosh sikur mos të ishte tregue toleranca e eme që të pranojshm dy alfabete njiherit, atë të Stambollit që kërkonte Mit’hat Frashëri dhe kët që u vendos. Kjo sjellje e eme në Kongres të Manastirit më ka kushtue mjaft shtrejt në jëtë sepse Abat Doçi, të cilin un e përfaqsova në atë Kongres m’u idhnue. E kur u ktheva më tha: Pater Gjergj, un të kam dijtë si nieri që nuk ban kompromis në jetë! … Por Shqypnija nuk mund të bahej ndryshe…”

Rrevista Prestige #personality #FanNoli #inspiration Si u emërua Fan Noli peshkop i Kishës Ortodokse Shqiptare. Fan Noli u ngrit në hierarkinë kishtare shqiptare në një periudhë të ngarkuar me zhvillime kombëtare dhe fetare. Udhëtimi i tij nisi më 8 mars 1908, kur ai u shugurua prift në SHBA nga kryepeshkopi ortodoks rus i Nju Jorkut, Platoni. Pikërisht aty, në mërgatën shqiptare të Bostonit, Noli mbajti liturgjinë e parë në gjuhën shqipe dhe u bë figurë qendrore e komunitetit, duke e lidhur kishën me identitetin kombëtar. Shumë vite më vonë, në shtator të vitit 1922, shqiptarët e besimit ortodoks shpallën autoqefalinë e Kishës së tyre në Kongresin e Beratit, një akt historik që kërkonte krijimin e një hierarkie vendase. Në këtë kohë, u bë e qartë se Kisha e re shqiptare kishte nevojë për figura të forta, të ditura dhe me autoritet shpirtëror e kombëtar, dhe natyrisht vëmendja u drejtua te Fan Noli, njeriu që kishte mishëruar për vite të tëra idealin e një kishe shqiptare dhe të pavarur. Kështu, më 21 nëntor 1923, në një mbledhje të rëndësishme të kongresit kishtar shqiptar, ai u emërua peshkop i Korçës dhe mitropolit i Durrësit. Vendimi erdhi pas diskutimeve të gjera dhe vlerësimit të rolit të tij në gjuhën, kulturën dhe diplomacinë shqiptare. Delegatët e kongresit e panë Nolin si personin që mund të forconte identitetin e kishës së re dhe të mbronte pavarësinë e saj nga ndikimet e huaja, ndaj emërimi i tij u prit si një hap natyral në konsolidimin e autoqefalisë. Kështu, nga shugurimi i parë si prift në Amerikë deri te përzgjedhja e tij si peshkop në Shqipëri, ngritja e Fan Nolit ishte rezultat i një procesi historik ku përziheshin thirrja shpirtërore, idealizmi kombëtar dhe nevoja për një udhëheqës të mençur në kohë ndryshimesh të mëdha Programi i Kishës së Fan Nolit – “Autoqefalia Shqiptare” Kisha që udhëhoqi Fan Noli kishte një program të qartë kombëtar e fetar, i cili në atë kohë quhej Programi i Autoqefalisë Shqiptare. Ky program nuk ishte thjesht fetar – ishte një projekt i madh kombëtar. Çfarë përfshinte ky program? 1. Liturgji në gjuhën shqipe Qëllimi kryesor ishte që shërbesat të bëheshin në shqip, e jo në greqisht apo gjuhë të tjera, në mënyrë që besimtarët të kuptonin fenë e tyre dhe të ruhej identiteti kombëtar. 2. Pavarësia nga Patrikana e Kostandinopojës Kisha e Nolit synonte pavarësinë administrative, shpirtërore dhe kulturore, që shqiptarët të mos vareshin nga hierarkët e huaj. 3. Formimi i hierarkisë shqiptare Programi kërkonte që peshkopët, mitropolitët dhe priftërinjtë të ishin shqiptarë dhe të shërbenin interesat e komunitetit shqiptar. 4. Bashkimi i besimtarëve Noli punoi që ortodoksët shqiptarë të mos përçaheshin sipas ndikimeve të huaja (greke, sllave), por të bashkoheshin në një kishë të vetme kombëtare. 5. Roli kombëtar i kishës Kisha e Nolit promovonte arsimin, kulturën, gjuhën dhe identitetin kombëtar, duke e parë fenë si pjesë të rilindjes shqiptare. 6. Modernizimi i jetës fetare Programi i tij synonte t’i jepte kishës një frymë të re: – më shumë edukim, – më pak formalizma, – më shumë lidhje me botën perëndimore. Zakonisht referohej si: “Programi i Autoqefalisë së Kishës Ortodokse Shqiptare” © 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author Prestige Magazine

Rrevista Prestige #artist #Inspiration Ariana Grande sjell stilin e Glinda-s — dhe Dior-in arkivor — në Governors Awards 2025 Burimi: W Magazine – Artikulli nga Matthew Velasco, botuar më 17 nëntor 2025 Kanë mbetur vetëm pak ditë deri në publikimin në kinema të Wicked: For Good, dhe Ariana Grande po e shfrytëzon çdo paraqitje për të kombinuar stilin vintage me “method dressing”. Në Governors Awards 2025, ajo vazhdoi të ndërtojë estetikën e saj të frymëzuar nga Glinda me një pamje të re të rrënjosur thellë në historinë e modës. Së bashku me Cynthia Erivo në eventin e yllëzuar në Los Anxhelos, Grande u shfaq në tapetin e kuq me një fustan Dior arkivor. I siguruar nga Happy Isles, fustani vjen nga epoka e John Galliano-s për shtëpinë franceze – konkretisht koleksioni vjeshtë 2007. Ai përfshin një trupore të ngushtë me një supe të zhveshur dhe një fund të gjatë deri në tokë me drapërime të strukturuara. Pëlhura rozë-blush është e mbushur me rruaza rubini, topazi dhe kristale. Fustani ka edhe histori të mëparshme: ai është veshur nga Claire Danes në një editorial të Vanity Fair në gusht 2007. Grande, nga ana e saj, zgjodhi një pamje tërësisht glamuroze — bizhuteri Swarovski, flokë të kapur në një model të skulpturuar dhe grim që i jepte nuanca Hollywood-it të vjetër. Edhe pse më “i butë” se disa prej veshjeve të tjera të saj të fundit, fustani i referohet një epoke klasike. Në koleksionin e vjeshtës 2007, Galliano u frymëzua nga siluetat historike të Dior-it të viteve ’40 dhe ’50. Në javët e fundit, Grande dhe stilisti i saj Law Roach kanë krijuar një garderobë që përzien histori Hollywood-i me couture vintage: fustane të rralla të viteve ’50 nga Gilbert Adrian, Givenchy i epokës Alexander McQueen, si edhe krijime moderne nga Thom Browne, Sarah Burton dhe Balenciaga e Pierpaolo Piccioli. Me Dior-in vintage të Galliano-s, Ariana Grande vërteton sërish se stili i saj për Wicked: For Good është një përzierje perfekte e karakterit dhe trashëgimisë së modës.

Rrevista Prestige #InspirationModaGala Editorial: Kur Moda Kthen Sytë e Botës — Konkurenca e Elegancës mes Melania Trump dhe Georgina Rodriguez në Gala-n e 19 Nëntorit Mbrëmja e 19 Nëntorit 2025 në Shtëpinë e Bardhë nuk ishte thjesht një event protokollar. Ishte një spektakël diplomacie dhe mode, i organizuar nga Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, dhe Zonja e Parë, Melania Trump, në nder të Princit të Kurorës së Arabisë Saudite. Një gala që mblodhi së bashku politikanë të rangut të lartë, figura të njohura të biznesit, aristokraci moderne dhe emra të botës së artit e sportit. Një natë ku çdo fjalë ishte e matur, por çdo veshje fliste shumë më tepër. Në mesin e të ftuarve të nderit, një çift tërhoqi menjëherë vëmendjen e mediave ndërkombëtare: Cristiano Ronaldo dhe partnerja e tij, Georgina Rodriguez. Prania e tyre sinjalizoi një hop nga protokolli drejt glamurit global, duke sjellë energjinë e yjeve të tapetit të kuq në një mjedis të injektuar me formalitet politik. E megjithatë, qendra e vërtetë e skenës u nda mes dy grave që kanë pushtuar botën secila në mënyrën e saj: Melania Trump dhe Georgina Rodriguez. Konkurenca e tyre e elegancës nuk ishte e shpallur, por ishte aty — e dukshme, e ndjeshme dhe absolutisht e pashmangshme. Melania, nikoqire e mbrëmjes, zgjodhi të interpretojë diplomacinë vizuale me një fustan smerald të Elie Saab. Ngjyra nuk ishte rastësi: e gjelbra, simbol i flamurit saudit, ishte një tribut i sofistikuar për të ftuarin kryesor. Fustani bust pa rripa, linjat e pastra dhe silueta madhështore i garantuan një prani të pakundërshtueshme. Ajo dukej si ndërmjetëse mes kulturash — e qetë, aristokratike dhe plot vetëbesim. Georgina, në anën tjetër, zgjodhi t’i fliste historisë së modës. Fustani i saj i zi nga Guy Laroche — i njëjti që Hilary Swank veshi në Oscar 2005 — ishte një deklaratë e guximshme. Një zgjedhje që mbartte simbolikë, nostalgji dhe një respekt për momentet ikonike të tapetit të kuq. Me shpinën e zhveshur dhe linja të strukturuara me finesë, ajo solli sensualitet të përmbajtur dhe modernitet të pastër. Pjesëmarrësit, nga senatorë amerikanë te diplomatët sauditë, nga drejtues kompanish te personalitete të njohur globale, nuk mund t’i shpëtonin kësaj konkurence të heshtur që gjallëroi eventin. Ishte një kontrast i bukur: Melania, përfaqësuese e protokollit perfekt; Georgina, simbol i yllit ndërkombëtar që shkëlqen jashtë çdo kornize zyrtare. Në fund, kjo nuk ishte një garë për të fituar një kurorë. Ishte një soare ku moda u bë gjuhë, ku secila grua komunikoi përmes stilit të saj atë që fjalët nuk arritën ta thonin. Dhe pikërisht aty qëndron magjia: dy botë të ndryshme që u takuan për një natë dhe e ngritën glamurin e Washington-it në një nivel krejt tjetër. Sepse kur diplomacia vjen në fustane të tilla… atëherë çdo detaj merr peshë. Dhe modelet e natës së 19 Nëntorit e dëshmuan këtë më së miri. Autor.LP © 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author Prestige Magazine

Rrevista Prestige #DitaeAlfabetit #KongresiiManastirit #NjeAlfabetNjëGjuhëNjëKomb #inspirim 22 Nëntori – Dita e Alfabetit dhe lindja e gjuhës sonë të bashkuar 22 Nëntori është një nga datat më të shënuara të historisë sonë kulturore, sepse pikërisht në këtë ditë përkujtojmë miratimin e alfabetit të gjuhës shqipe, një prej vendimeve më madhore që vulosi identitetin tonë kombëtar. Ky vendim u mor në Kongresin e Manastirit, një tubim historik që u zhvillua nga 14 deri më 22 nëntor të vitit 1908, në qytetin e Manastirit (Bitola e sotme), atëherë një qendër e rëndësishme kulturore në Perandorinë Osmane. Në ndërtesën e shoqërisë atdhetare “Bashkimi”, për nëntë ditë me radhë, u mblodhën delegatë nga të gjitha trevat shqiptare, për të marrë një vendim të përbashkët që do t’i hapte rrugën unifikimit kulturor dhe arsimor të shqiptarëve. Në atë kohë, shqipja shkruhej me disa alfabete të ndryshme – arab, grek, turk dhe disa variante të latinishtes – gjë që e pengonte zhvillimin e arsimit, botimeve dhe krijimin e një identiteti të qartë kombëtar. Kongresi i Manastirit u thirr pikërisht për ta zgjidhur këtë problem. Përfaqësues të klubeve patriotike, shoqërive kulturore, institucioneve arsimore dhe kolonive shqiptare të diasporës u bashkuan në këtë mision historik. Në krye të Kongresit u vu Mit’hat Frashëri, i zgjedhur kryetar për autoritetin dhe erudicionin e tij; Gjergj Qiriazi shërbeu si nënkryetar, ndërsa sekretar i punimeve ishte Luigj Gurakuqi, një ndër penat më të ndritura të kohës. Ndër pjesëmarrësit spikati edhe Parashqevi Qiriazi, e vetmja grua delegatë, figura që dëshmon për rolin e hershëm të vajzave dhe grave shqiptare në arsim e kulturë. Kongresi kishte një qëllim të qartë: të përzgjidhte një alfabet të përbashkët që do t’i shërbente gjithë shqiptarëve. Gjatë seancave u diskutuan disa variante. Mjaft peshë kishin propozimet e Shoqërisë “Bashkimi” dhe Shoqërisë “Agimi”, dy prej qendrave më të rëndësishme të kulturës shqiptare të asaj kohe. Pas debateve të gjata dhe argumentimeve të thelluara, delegatët arritën në përfundimin se alfabeti me bazë latine ishte më i përshtatshmi: i thjeshtë, praktik, i lehtë në mësimdhënie, i pranueshëm për botimet dhe më i lidhur me traditën perëndimore ku synonte të ecte Shqipëria. Lista e plotë të delegatëve të Kongresit të Manastirit (1908) dhe funksionet e tyre, bazuar në burimet historike. Kongresi pati 50 delegatë, përfaqësues të klubeve, shoqërive patriotike, shkollave, kolonive shqiptare dhe figurave intelektuale. --- 🇦🇱 KONGRESI I MANASTIRIT (14–22 NËNTOR 1908) Delegatët dhe funksionet e tyre KRYESIA E KONGRESIT 1. Mit’hat Frashëri Kryetar i Kongresit Përfaqësues i “Bashkimit” të Selanikut 2. Gjergj Qiriazi Nënkryetar Përfaqësues i Manastirit, drejtues i Shoqërisë “Bashkimi” 3. Luigj Gurakuqi Sekretar i Kongresit Përfaqësues i Shkodrës (Klubi “Gjuha Shqipe”) 4. Parashqevi Qiriazi Delegatë (e vetmja grua) Përfaqësuese e arsimit dhe Institutit Femëror të Manastirit --- DELEGATËT SIPAS SHOQËRIVE DHE TREVA VE Në vijim janë të gjithë delegatët e njohur historikisht dhe funksionet e tyre gjatë Kongresit. --- PËRFAQËSUES TË SHOQËRISË “BASHKIMI” (Manastir) Gjergj Qiriazi – drejtues i shoqërisë Elif Frashëri – anëtar Nuri Sojliu – anëtar Refik Toptani – anëtar --- PËRFAQËSUES TË SHOQËRISË “AGIMI” (Shkodër) Ndre Mjeda – poet dhe gjuhëtar Dom Ndue Bytyçi – delegat --- PËRFAQËSUES TË KLUBIT “BASHKIMI” (Selanik) Mit’hat Frashëri – kryetar i Kongresit Bajo Topulli – veprimtar i çështjes kombëtare Fehim Zavalani – patriot dhe publicist --- PËRFAQËSUES TË KLUBIT TË SHKUPIT Bedri Pejani – delegat, një nga figurat e Rilindjes Rexhep Mitrovica – delegat --- PËRFAQËSUES TË KLUBIT TË PRISHTINËS Dom Llazar Mjedja – delegat --- PËRFAQËSUES TË DIBRËS Hilë Mosi – poet dhe veprimtar Rrok Berisha – delegat --- PËRFAQËSUES TË KOSOVËS (përfshirë Mitrovicë, Pejë, Gjakovë) Sami Shpata Sylejman Vokshi Riza Kryeziu (Gjakova) – patriot i njohur Avni Zhaboli Hajdar Dushi --- PËRFAQËSUES TË KORÇËS Mihal Grameno – shkrimtar, gazetar Sotir Peci – pedagog, kontribues i alfabetit Ibrahim Pasha – delegat --- PËRFAQËSUES TË GJIROKASTRËS Aristidh Rusi – delegat Jani Vruho – botues dhe publicist --- PËRFAQËSUES TË BERATIT Ilia Kacorri – delegat Loni Logori – delegat, poet dhe veprimtar -- PËRFAQËSUES TË VLORËS Thoma Avrami – publicist, poet i Rilindjes Jani Minga – atdhetar --- PËRFAQËSUES TË ELBASANIT Dervish Hima – publicist dhe veprimtar Aqif Pashë Elbasani – delegat --- PËRFAQËSUES TË DRENIÇËS DHE PRIZRENIT Mustafa Mulla – delegat Ismail Boletini (nuk ishte fizikisht, por mbështeti Kongresin) --- PËRFAQËSUES TË KOLONIVE SHQIPTARE JASHTË ATDHEUT Kolonia e Bukureshtit (Rumania) Asdreni (Aleksandër Stavre Drenova) – poet i himnit kombëtar Dhimitër Beratti – publicist dhe veprimtar Pandeli Evangjeli – personalitet politik Kolonia e Sofjes (Bullgari) Kostandin Kristoforidhi (përmendur si nderim, i ndikuar për alfabetin) Atë Pëllumb Prifti – delegat Kolonia Shqiptare e SHBA Përfaqësues me letër, jo fizikisht prezent (sipas dokumenteve) --- ANËTARËT E KOMISIONIT PËR PËRZGJEDHJEN E ALFABETIT Komisioni teknik i Kongresit për shqyrtimin dhe miratimin e alfabetit ishte i përbërë nga: Luigj Gurakuqi – drejtues Ndre Mjeda – ekspert gjuhësor Sotir Peci – pedagog dhe gjuhëtar Mit’hat Frashëri – kryetar i Kongresit Parashqevi Qiriazi – eksperte e metodikës së arsimit --- 🇦🇱 ROLI I SECILIT FUNKSION Kryetari – drejtonte seancat, orientonte diskutimet, ndërmjetësonte debate. Nënkryetari – mbështeste drejtimin dhe koordinonte punën mes delegatëve. Sekretari – mbante procesverbalet, dokumentonte vendimet dhe përpilonte aktet përfundimtare. Delegatët – përfaqësonin krahinën/shoqërinë e tyre, propozonin alfabetin, votonin variantet. Komisioni teknik – shqyrtonte propozimet dhe hartoi versionin final të alfabetit latin. ✨️✨️ Kështu, më 22 nëntor 1908, Kongresi e miratoi zyrtarisht alfabetin latin, që sot është themeli i gjuhës së shkruar shqipe. Ky vendim nuk ishte vetëm një zgjedhje teknike, por një akt i thellë kulturor dhe politik. Alfabeti latin i dha popullit shqiptar një mjet të unifikuar komunikimi, duke bërë të mundur hapjen e shkollave shqipe, botimin e librave, gazetave dhe revistave, dhe krijimin e një vetëdije të qartë kombëtare. Dita e Alfabetit është në thelb dita kur shqiptarët morën në duar fatin e gjuhës së tyre dhe ndërtuan themelet e identitetit modern të kombit. Prandaj, 22 Nëntori nuk është thjesht një datë historike; është një simbol i bashkimit përmes gjuhës, një kujtesë se fjala shqipe është ura që lidh të shkuarën me të ardhmen, dhe është shpirti i një kombi që e ka gjuhën flamurin e tij të brendshëm. © 2024–2025 Liliana Pere – Founder. Publisher. Researcher. Author Prestige Magazine

Forca e Dashurisë Mbretërore: Një Bashkim që Frymëzon Teksti: Mbretërimi dhe Mbretëresha jonë e ardhshme qëndrojnë të bashkuar, dashuria dhe përkushtimi i tyre duke ndriçuar në çdo shikim dhe gjest. Bashkëpunimi i tyre na kujton se udhëheqja e vërtetë nuk përcaktohet nga titujt, por nga karakteri, dhembshuria dhe mbështetja e palëkundur ndaj njëri-tjetrit. Ata mishërojnë shpresën, qëndrueshmërinë dhe bukurinë e qëllimit të përbashkët, duke na treguar forcën që vjen nga uniteti. Përballë çdo sfide, ata qëndrojnë të palëkundur, duke shërbyer si simbol i stabilitetit, kujdesit dhe fuqisë transformuese të dashurisë. Ndërsa hyjnë në rolet e tyre, përkushtimi i tyre ndaj njëri-tjetrit dhe ndaj njerëzve të tyre do të vazhdojë të frymëzojë👑💖 Imperial News #ForcaMbretërore #UdhëheqjaNëDashuri #PrinceshaCatherine #PrinciWilliam #FamiljaMbretërore #MbretIArdhshëm #MbretëreshaEArdhshme

Rrevista Prestige #inspiration #KellyBrook Gruaja më e bukur në botë tregon se përse nuk do të humbasë “kurrë” peshë! Kelly Brook, aktorja angleze e shpallur nga shkencëtarët e Teksasit si gruaja më e bukur në botë, duket se ndihet rehat me peshën dhe trupin e saj, edhe pse nuk i ka më përmasat e famshme 86-61-86. Së fundmi, një mjek i sugjeroi të merrte Mounjaro, një ilaç për humbje peshe, përpara pjesëmarrjes në programin “I’m a Celebrity…Get Me Out Of Here!” në xhunglën australiane, por ajo refuzoi. Në një rrëfim të hapur për podkastin “How to Fail”, Brook tha se për trupin e saj është e rezervuar: ajo e do ashtu siç është, vazhdon të shijojë makarona dhe një gotë verë, dhe nuk heq dorë nga aktiviteti fizik – madje mori pjesë në një maratonë këtë vit, në moshën 45-vjeçare. Për të, trupi është partneri i saj më i besueshëm, një ndihmës që e ka mbështetur në sfidat e jetës dhe për këtë arsye meriton respekt dhe dashuri, jo presion për ndryshim. Brook thekson se kjo dashuri për trupin reflektohet edhe tek marrëdhënia me burrin e saj dhe tek mënyra se si e sheh veten: me krenari, jo me kritika të rënda apo krahasime të shoqërisë. Së fundmi, aktorja është fokusuar tek mirëqenia dhe energjia e brendshme, duke treguar se bukuria dhe shëndeti nuk maten me kilogramë apo centimetra, por me respektin dhe dashurinë për trupin që ke. Ky qëndrim i Kelly Brook është një mesazh i qartë për gratë kudo: prano trupin tënd, kujdesu për të, por mos e detyro kurrë të përshtatet me pritshmëritë e të tjerëve. Revista Prest7ge.LP

Muzikologu dhe Akademiku Vasil S. Tole – Një jetë në Rrugëtimin e Tingullit, Mendimit dhe në Shërbim të Artit dhe Historisë dhe Muzikës” Në historinë e muzikes shqiptare, ka njerëz që jetojnë për të krijuar, dhe për të riformuar vetë kuptimin e krijimit. Akademik Vasil S. Tole, biri i Përmetit fisnik, është një nga ata që ka arritur ta përkthente identitetin kombëtar në tinguj, dhe tingujt - në mendim filozofik për qenien shqiptare. Ai është simbol i harmonisë ndërmjet shkencës dhe shpirtit, ndërmjet arsyes muzikore dhe ndjesisë njerëzore. I lindur në Përmet, në atë qytet ku guri dhe kënga bëjnë një simfoni të heshtur, Tole e mori frymën e parë të artit në një mjedis ku muzika nuk mësohej - por jetohej. Familja e tij, me traditë në kulturë dhe arsim, u bë për të burimi i parë i ndriçimit shpirtëror. Origjina e tij përfaqëson unitetin platonik të shpirtit me vendin e vet – një njeri që e gjen kuptimin në kthimin drejt rrënjëve. Siç thoshte Heidegger, “të banosh do të thotë të mendosh vendin”. Dhe Vasil Tole ka menduar gjithmonë Shqipërinë përmes vendit të vet – Përmetit. Nga “Tefta Tashko Koço” në Korçë, te Universiteti i Arteve në Tiranë, e deri në studimet në Essen dhe Athinë, ai ndërtoi një urë ndërmjet traditës shqiptare dhe universales. Ashtu si Beethoveni që dëgjoi brenda vetes atë që bota nuk arrinte ta dëgjonte, edhe Tole kërkoi gjithmonë “muzikën që s’është shkruar ende” – muzikën që ndodhet midis heshtjes dhe fjalës. Arsimi i tij është dëshmi e dialektikës së njohjes, ku çdo shkallë studimi është një ngritje drejt formës më të lartë të të bukurës – të bukurës që Aristoteli e quante “shkëlqim i së vërtetës” Qoftë si pedagog, drejtues, apo si kërkues, ai ka ditur të mbajë ekuilibrin mes krijuesit të lirë dhe shkencëtarit të disiplinuar. Si një Orfe modern, ai ka ditur ta bëjë muzikën jo mjet për arratisje, por për rilindje shpirtërore të kombit. Përvoja e tij është shembulli i ekzistencës autentike sipas Kierkegaard-it: njeriu që e gjen kuptimin jo në famë, por në përgjegjësinë ndaj shpirtit të njerzve. Krijimtaria e Vasil Toles është një urë ndërmjet kohëve. Muzika e tij është kujtim dhe parashikim njëherësh – ajo flet për çfarë kemi qenë, dhe çfarë mund të bëhemi. Në veprat e tij, tingulli popullor i Jugut përzihet me strukturën intelektuale të muzikës bashkëkohore, duke krijuar një dialektikë mes shpirtit dhe arsyes. Si Bartók-u për hungarezët, Tole është për shqiptarët arkeolog i shpirtit tonë muzikor. Ai nuk e ruan traditën si muze, por e ringjall si frymë. muzika e tij është një akt ontologjik, një përpjekje për ta bërë të dukshme thelbësinë e njeriut përmes tingullit – pra, për ta përkthyer “qenien në melodi”. Në qetësinë e tij, në përkushtimin ndaj studentëve e kolegëve, ndjehet fisnikëria e rrallë e njeriut që mendon para se të flasë dhe ndien para se të gjykojë. Në këtë kuptim, Vasil Tole ngjan me Leonardo da Vinci-n, jo për ngjashmëri veprash, por për unitetin e mendimit dhe artit: një mendje që nuk kërkon lavdi, por kuptim. Dhe si Sokrati, ai e ndjen detyrën për t’i dhënë dritë brezave të rinj. Në thelb, jeta dhe vepra e akademik Vasil S. Toles janë një reflektim mbi vetë kuptimin e ekzistencës shqiptare. Ai e ka ngritur muzikën nga art në akt filozofik, nga krijim në ndriçim. Në çdo partiturë të tij dëgjohet një thirrje e heshtur: “Njih veten përmes tingullit.” Dhe në këtë kuptim, Tole është jo vetëm kompozitor, por filozof i heshtjes që flet me gjuhën e tingujve. Akademik Vasil S. Tole është një nga figurat më të rëndësishme të jetës akademike dhe kulturore shqiptare. Pas përfundimit të studimeve në Institutin e Lartë të Arteve (1987), ai nisi karrierën e tij si punonjës kulturor në Shtëpinë e Kulturës “Naim Frashëri” në Përmet (1987–1991), ku përhapi dashurinë për artin dhe muzikën ndër breza të rinj. Që prej vitit 1991, ai është pedagog i kompozicionit dhe i folklorit muzikor shqiptar në Fakultetin e Muzikës, Universiteti i Arteve, Tiranë. Në këtë institucion ai ka formuar qindra studentë, duke mbjellë tek ta ndjenjën e kërkimit artistik dhe të ruajtjes së trashëgimisë muzikore kombëtare. Në vitin 1994, ai mbrojti disertacionin e doktoratës me temë “Aspekte historike në evolucionin e muzikës popullore instrumentale të Shqipërisë së Jugut”, duke hedhur bazat e studimeve moderne etnomuzikologjike shqiptare. Më pas, kreu specializime pasuniversitare në Folkwang Hochschule (Essen, Gjermani, 1994–1995)* dhe studime postdoktorale në Universitetin e Athinës (1996), duke pasuruar horizontin e tij krijues dhe kërkimor. Në periudhën 1997–1999 ai shërbeu si drejtor i Teatrit të Operas dhe Baletit të Tiranës, ku kontribuoi në rigjallërimin e repertorit kombëtar. Më vonë, për disa vite, ka qenë Sekretar Shkencor i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, ndërsa që nga viti 2019 është Zëvendëskryetar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë (AShSh) – një pozicion që e ka ushtruar me përkushtim, vizion dhe integritet. Përvoja e tij është një udhëtim i gjatë drejt urtësisë, ku çdo detyrë nuk është pushtet, por mision për të shërbyer dijes dhe shpirtit të kombit. Siç thoshte Kant, “vlera e njeriut qëndron jo në atë që arrin, por në qëllimin e përkushtimit të tij”. 🎼 Vepra dhe krijimtaria muzikore e shkencore Akademik Vasil S. Tole ka ndërtuar një opus të gjerë krijimtarie, që përfshin muzikë simfonike, muzikë dhome, vepra për instrumente solo, balete dhe botime shkencore. Në veprat e tij ndjehet një bashkim i ndjesisë shqiptare me gjuhën universale të muzikës moderne. Ai është autor i shumë librave, monografive dhe punimeve shkencore, që janë bërë referenca për studimet etnomuzikologjike në vend. Botimet kryesore: 1. “Muzika dhe Letërsia” – Onufri, 1997 2. “Sazet, muzika me saze e Shqipërisë së Jugut” + CD – Teknotrade, 1998 3. “Folklori muzikor-polifonia shqiptare” – vëllimi I, Sh.B.L.U., 1999 4. “Folklori muzikor – strukturë dhe analizë” – Sh.B.L.U., 2000 5. Artikuj të shumtë në shtypin periodik, artistiko-shkencor dhe revista ndërkombëtare 6. Punime të prezantuara në kongrese, simpoziume dhe festivale ndërkombëtare në Holandë, Francë, Itali, Austri, Greqi etj. 7. Punime teorike për polifoninë shqiptare, strukturën e melodisë popullore, dhe rolet arketipale të muzikës tradicionale në formimin e identitetit kulturor. Veprat e tij janë katedrale tingujsh, ku muzika dhe fjala bëhen një. Ai kërkon në çdo notë shpirtin e humbur të njeriut modern, duke e rikthyer në qendër të jetës estetike shqiptare. ✨️✨️✨️ Krijimtaria e Akademik Toles është vlerësuar me një sërë çmimesh dhe nderimesh kombëtare e ndërkombëtare, që dëshmojnë ndikimin dhe nivelin e lartë të veprës së tij artistike dhe kërkimore: Çmimi i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë (1990) – për kompozitorin e ri më të mirë Çmime në “Ditët e Muzikës së Re Shqiptare” – 1993, 1994, 1995, 1997 Çmime në “Festivalin e Romancave Shqiptare” – 1996, 1999 Çmimi i Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sporteve (1998) – për baletin me një akt Vlerësime nga organizata ndërkombëtare për studime muzikore dhe etnomuzikologji Anëtarësime nderi në organizata si: Shoqata Ndërkombëtare e Muzikës (UNESCO) Shoqata Gjermane e të Drejtave Autoriale të Muzikës (GEMA) Këshilli Ndërkombëtar i Muzikës (CIM) Shoqata Amerikane për Etnomuzikologji (SEM) CIOFF – Këshilli Ndërkombëtar i Festivaleve Folklorike Çmimet nuk janë qëllim, por pasojë e dritës që ai përhap. Siç thotë Schopenhauer, “arti është pasqyra e vullnetit kozmik” – dhe në këtë pasqyrë, vepra e Toles ndriçon me qetësinë e shpirtit që e di se ka shërbyer me dashuri. Vlerësimet e tij janë shenjë e përjetësisë në kohë, dëshmi se arti i vërtetë nuk vdes, por transformohet në kujtesë kolektive. __‐--------------------------------------------- Per Academia globale dignitale: Abstrakti dhe referencat. Ky shkrim reflektiv - analizeshqyrton jetën, veprën dhe ndikimin e Akademikut Vasil S. Tole, një prej figurave më përfaqësuese të muzikologjisë, krijimtarisë dhe mendimit estetik shqiptar bashkëkohor. Duke ndjekur një qasje hermeneutike, trajtimi përqendrohet në lidhjen midis origjinës përmetare të autorit, arsimimit ndërkombëtar, dhe veprimtarisë së tij në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë, ku ai shërben si Zëvendëskryetar. Përmes analizës së veprave të tij muzikore dhe teorike, si dhe nëpërmjet një leximi filozofik të ndikimit të tij mbi polifoninë dhe identitetin kulturor shqiptar, Tole paraqitet si një figurë sintetizuese midis traditës dhe modernes, midis artit dhe dijes, argumentohet se muzika në veprën e Toles nuk është vetëm formë estetike, por kategori ontologjike, një mënyrë e të menduarit mbi qenien dhe përkatësinë kombëtare. Përmes simbiozës midis folklorit dhe akademizmit, ai ka ndërtuar një “metafizikë të tingullit shqiptar” që ngre artin në nivel filozofik dhe etik, duke dëshmuar se arti i vërtetë është shërbesë për shpirtin e komunitetit. --- Referencat (sipas stilit MLA 9th edition) Tole, Vasil S. Muzika dhe Letërsia. Onufri, 1997. Tole, Vasil S. Sazet: Muzika me saze e Shqipërisë së Jugut. Teknotrade, 1998. Tole, Vasil S. Folklori muzikor – Polifonia shqiptare, vëll. I. Sh.B.L.U., 1999. Tole, Vasil S. Folklori muzikor – Strukturë dhe analizë. Sh.B.L.U., 2000. Tole, Vasil S. “Aspekte historike në evolucionin e muzikës popullore instrumentale të Shqipërisë së Jugut.” Disertacion për gradën “Doktor i Shkencave Etnomuzikore.” Universiteti i Arteve, 1994. Akademia e Shkencave e Shqipërisë. Profili biografik i akademikut Vasil S. Tole. Tiranë: AShSh, 2024. Hufschmidt, Wolfgang. Musik und Gesellschaft. Essen: Folkwang Hochschule, 1995. Heidegger, Martin. Bauen Wohnen Denken. Neske Verlag, 1951. Nietzsche, Friedrich. Die Geburt der Tragödie. Leipzig: E.W. Fritzsch, 1872. Schopenhauer, Arthur. Die Welt als Wille und Vorstellung. Leipzig: Brockhaus, 1819. Kant, Immanuel. Kritik der Urteilskraft. Berlin: Lagarde, 1790.

Wesley Clark – Komandanti i NATO-s që shndërroi tragjedinë e Kosovës në agimin e lirisë Wesley Clark është një nga ata njerëz që historia i vendos në kryqëzimin mes fatit të popujve dhe vendimeve të mëdha. Ai është një gjeneral amerikan me karrierë brilante, një mendje strategjike e shkolluar në West Point dhe një figurë që do të mbetet përgjithmonë e lidhur me fatin e shqiptarëve të Kosovës. Në vitet 1997–2000 ai mbante detyrën më të lartë ushtarake të Aleancës së Atlantikut të Veriut, Komandant Suprem i Forcave Aleate të NATO-s në Evropë, një pozicion ku peshonin jo vetëm hartat e luftës, por edhe përgjegjësitë morale të një kontinent të tërë. Në vitin 1999, kur Kosova po kalonte nëpër njërën prej tragjedive më të mëdha të historisë së saj moderne dhe kur shqiptarët ishin vënë përballë zhdukjes, Clark ishte njeriu që kuptoi se ajo që po ndodhte nuk ishte thjesht konflikt, por shuarje e jetëve të pafajshme. Ai pa qartë se nuk ishin vetëm territore që kërcënoheshin, por ishin njerëzit që humbisnin shtëpitë, nënat që mbanin fëmijët në krahë, familjet që kërkonin shpëtim nën qiellin e hapur. Në atë orë të rëndë, kur hezitimi i botës i zgjaste plagët e Kosovës, ai mori mbi vete udhëheqjen e ndërhyrjes që do të hapte rrugën e çlirimit. Wesley Clark ishte arkitekti i fushatës ajrore të NATO-s, nisësi i operacionit që ndali makinerinë e dhunës dhe u dha shqiptarëve të drejtën të marrin frymë sërish. Vendimet e tij nuk ishin thjesht taktika ushtarake, por një akt i thellë njerëzor, një thirrje e brendshme se e drejta duhet mbrojtur pa vonesë. Ai e pa Kosovën jo si një zonë të tymosur lufte, por si një popull të plagosur që meritonte mbrojtje dhe dritë. Nën drejtimin e tij u shpëtuan jetë, u rikthye dinjiteti dhe u hap kapitulli i lirisë së Kosovës. Sot Wesley Clark është gjeneral në pension, një zë me peshë në analizën e sigurisë globale, një figurë publike që vazhdon të flasë hapur për Kosovën me të njëjtin respekt dhe të njëjtën mbështetje që tregoi në kohën më të vështirë. Ai ka mbetur një mik i sinqertë i shqiptarëve, një njeri që e ndjek ende rrugëtimin e Kosovës dhe e mbron të drejtën e saj për stabilitet e zhvillim. Edhe pse nuk mban më një detyrë ushtarake, autoriteti moral që fitoi në vitin 1999 mbetet i paprekur dhe i gjallë. Për shqiptarët, Wesley Clark nuk është vetëm gjenerali që udhëhoqi NATO-n, por njeriu që u bë dritë në një epokë errësire. Ai është simbol i guximit që nuk u tremb nga përgjegjësia, i ndërgjegjes që nuk pranoi të heshtte dhe i vendimit që ndryshoi përgjithmonë fatin e një populli. Mirënjohja ndaj tij nuk është vetëm kujtim, por pjesë e shpirtit tonë kolektiv, një ndjenjë që nuk shuhet sepse është e gdhendur në vetë qenien tonë historike. Autor.Liliana Pere.

Përse sot në ditën e tij duhet ta kujtojmë e nderojmë Robert Elsie-n? Sepse ai nuk ishte thjesht një studiues i vendit tonë, por një dashuri e rrallë që Shqipëria e takon një herë në shekuj. Ai e deshi gjuhën tonë me gjithë zemrën, e gërmoi thellë në rrënjët e saj, e ngriti në podiumet akademike të botës dhe i dha asaj lavdinë që shpesh ia mohuam vetë. E kujtojmë Robert Elsie-n sepse: Ai përjetësoi Shqipërinë përmes fjalëve, imazheve, përkthimeve e veprave, duke i dhënë kombit tonë një pasqyrë ku të shihte veten me dinjitet. Ai e bëri të njohur kulturën shqiptare për botën, në kohë të vështira, kur zërat tanë nuk dëgjoheshin askund. Ai ringjalli epikën e kombit tonë, duke i kthyer shqiptarëve “Lahutën e Malësisë” si një himn nderimi ndaj vetes. Ai zgjodhi të prehet në Alpet Shqiptare, mes maleve që aq shumë i deshi, për të thënë me heshtje: “Jam njëri prej jush”. E kujtojmë me respekt të thellë, sepse në një botë ku shumë harrojnë nga vijnë, ai zgjodhi të na kujtojë ne se kush jemi. E kujtojmë sepse vepra e tij është amanet i ndritshëm për çdo brez që do ta dojë Shqipërinë me dije, me shpirt dhe me përkushtim. Robert Elsie nuk ishte thjesht mik i shqiptarëve. Ai ishte shqiptaria vetë, në përkthim, në mendim, në dashuri. Dhe për këtë, do ta kujtojmë gjithmonë. Robert Elsie – Ambasadori i madh i kulturës shqiptare në botë Në nderim të lindjes së tij, 29 qershor 1950 Nga Liliana Pere | Revista Prestige Një jetë e tërë për Shqipërinë Në rrjedhën e historisë shqiptare, emrat e huaj që i janë përkushtuar shpirtërisht dhe akademikisht vendit tonë janë të paktë. Ndër ta qëndron i pashlyeshëm Robert Elsie , studiuesi dhe përkthyesi kanadez që ia kushtoi jetën promovimit të gjuhës, letërsisë, historisë dhe kulturës shqiptare në gjithë botën. I lindur më 29 qershor 1950 në Vancouver të Kanadasë , Elsie ndoqi studimet e larta në University of British Columbia , ku u diplomua në filologji klasike dhe gjuhësi më 1972. Më pas, udhëtoi drejt Evropës për specializime në Universitetin e Lirë të Berlinit , École Pratique des Hautes Études në Paris, Institutin e Dublinit për Studime të Larta , dhe më në fund, Universitetin e Bonit , ku mori doktoratën në gjuhësi krahasimtare dhe keltologji më 1978. Vizita e tij në Shqipëri në fund të viteve ’70 do të bëhej një pikë kthese jetësore . Aty nisi dashuria dhe lidhja e pazgjidhshme me gjuhën shqipe dhe kulturën shqiptare , të cilën nuk e la më deri në frymën e fundit. Një urë mes Shqipërisë dhe botës Robert Elsie përfaqësonte atë që Shqipërisë i mungonte prej kohësh: një zë i besueshëm, i ditur dhe i paanshëm që të fliste për ne në gjuhët e botës . Ai e tha vetë qartë: “T’ia transmetoj botës së jashtme njohuritë që kam për këtë vend, që kjo botë të kuptojë se ç’është Shqipëria, kush janë shqiptarët, historia e tyre, kultura e tyre… Shqipëria mbetet një vend shumë i panjohur.” Veprat kryesore – thesari që na la trashëgim Gjatë jetës së tij, Elsie botoi mbi 60 libra dhe dhjetëra artikuj shkencorë. Ja disa nga studimet më të rëndësishme , të cilat janë referencë edhe sot për akademikë e studiues në mbarë botën: 1. “A History of Albanian Literature” – Columbia University Press (1995) 🔹 Vepra më e rëndësishme e tij, në dy vëllime, që përmbledh gjithë rrugëtimin e letërsisë shqipe që nga Buzuku deri te autorët modernë. “Qëllimi im ishte të paraqes letërsinë shqiptare pa filtra ideologjikë, thjesht si letërsi, ashtu siç meriton çdo popull i qytetëruar.” – R. Elsie 2. “Albanian Literature: A Short History” (2005) 🔹 Një version më i shkurtër dhe më praktik për lexuesin e gjerë ndërkombëtar. 3. “Albanian Folktales and Legends” (1994) 🔹 Përmbledhje me legjenda e përralla të përkthyera në anglisht – një vepër që hapi dritare të reja mbi imagjinatën shqiptare. 4. “An Elusive Eagle Soars: Anthology of Modern Albanian Poetry” (1993) 🔹 Antologji me poezi të përkthyera nga shqipja, përfshirë autorë si Lasgush Poradeci, Migjeni, Ali Podrimja, Eqrem Basha, Visar Zhiti etj. 5. “Dictionary of Albanian Religion, Mythology and Folk Culture” (2001) 🔹 Një fjalor i jashtëzakonshëm që pasqyron botën shpirtërore dhe mitologjike të shqiptarëve. 6. Përkthimi i “Lahutës së Malcís” në anglisht (2005) 🔹 Një nga punët më të vështira të përkthimit – vepra epike e Gjergj Fishtës që e përfaqëson identitetin heroik të shqiptarëve. “Fishta është Homeri shqiptar, dhe ai meriton të dëgjohet nga bota.” – R. Elsie 7. Krijimi i www.robertelsie.com 🔹 Një arkiv virtual me bibliografi, përkthime dhe artikuj – ende sot një pasuri unike për studiuesit shqiptarë. Dëshira e fundit u bë realitet – prehu në Theth Më 2 tetor 2017 , Elsie ndërroi jetë nga një sëmundje e rrallë e neuroneve motorike . Ceremonia lamtumirëse u zhvillua në Bibliotekën Kombëtare në Tiranë , e më pas trupi i tij u përcoll për në Theth – vendi që ai e quante "Shangri-La e ashpër e Shqipërisë" . Në librin e tij me Gerda Mulder " Një pasion për Thethin ", ai përshkruante Thethin përmes shkrimeve të udhëtarëve si Edith Durham , Karl Steinmetz , Franz Nopcsa dhe Rose Wilder Lane . Partneri i tij gjerman, Stephan Trierweiler , deklaroi se nuk kishte një testament të shkruar për varrosjen, por ai vetë zgjodhi që dëshira e fundit e Elsie-t të përmbushej: “E zgjodha Thethin si vendin më të dashur për albanologët. Ai u largua pa keqardhje, pa lënë asnjë vepër të pabotuar. Fjalët e fundit në shtratin e vdekjes ishin: ‘Vdekja është kaq e mërzitshme. Kaq e ngadaltë. Vetëm pret për të.’” Një zë që na përfaqësoi kur nuk kishim zë Elsie vizitoi çdo cep ku flitej shqip: në Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, Greqi, Kalabri, Kroaci, Bullgari, Turqi dhe Ukrainë . Regjistroi dialekte, dokumentoi kulturën gojore dhe ndërtoi një urë të gjallë mes vendit tonë dhe botës akademike. Ai shërbeu si përkthyes në Ministrinë e Jashtme të Gjermanisë , ishte përkthyes në konferenca të nivelit të lartë për BE-në, OKB-në dhe NATO-n , dhe ndihmoi në ndërmjetësime historike. Nderime dhe mirënjohje Në vitin 2013 , Presidenti Bujar Nishani i dha Medaljen e Mirënjohjes . Presidenti Ilir Meta e përkujtoi me këto fjalë: “Do të jemi gjithmonë mirënjohës për gjithçka bëri me kaq shumë dashuri dhe pasion për promovimin e kombit tonë.” Akademiku nga Kosova, Rexhep Smajli , tha: “Ai u bë një dritare dhe zë për kulturën shqiptare në kohë të vështira.” Profesori Robert Austin nga Universiteti i Torontos e përshkroi: “Elsie ishte studiuesi më i frytshëm shqiptar deri më tani. Nuk mund ta studiosh Shqipërinë pa u angazhuar me veprën e tij.” Trashëgimia që nuk vdes Robert Elsie nuk është më fizikisht mes nesh, por vepra e tij është më e gjallë se kurrë. Ai është pasqyra më e ndritur e dashurisë për kulturën shqiptare nga një i huaj , që u bë i yni me përkushtim, njohje të thellë dhe dashuri të pakushtëzuar. Nga Liliana Pere Revista Prestige – Qershor 2025, në nderim të 74-vjetorit të lindjes së Robert Elsie-t