Natasha Lako – Zëri i butë i Korçës që u bë jehonë në Letërsi, Kinema dhe Politikë

Në piedestalin e kulturës shqiptare qëndron hijerëndë dhe e qetë Natasha Lako – një yll i lindur në Korçën e bukur, një qytet që rrit poetë me shpirt të gjerë dhe mendimtarë me fjalë të qarta.

Si një lule që çel në pranverë, Lako u rrit në gjirin e një kulture të pasur e të rafinuar, duke e bërë vendlindjen e saj jo vetëm sfond të frymëzimit, por edhe metaforë të thellë për krijimtarinë e saj.

Poete me zë të brendshëm – Një shpirt që flet për të gjithë

Poezia e Natasha Lakos është si një pasqyrë që thyen dritën në mijëra ngjyra të shpirtit njerëzor. Ajo nuk i drejtohet vetëm lexuesit, por i flet ndërgjegjes kolektive, një zë i brendshëm që shpaloset në rreshta të butë, por të thellë si burimet e maleve të saj.

Në librat e saj si “Marsi brenda nesh” apo “Yllësia e fjalëve”, ndjeshmëria dhe reflektimi janë si fije ari të endura në një qilim mendimesh dhe ndjenjash.

Poezia e Lakos është një thirrje e heshtur, por e fuqishme, për të parë thellë në sytë e tjetrit dhe në vetvete.

Ajo përdor metafora të ngrohta, si “këmisha e pranverës” që mbulon plagët e dimrit, apo “thesi me pëllumba” që bart mesazhet e paqes në ajrin e trazuar të realitetit shqiptar.

Krahasimi i saj me natyrën, me fjalën dhe me kohën është i natyrshëm – si gjethet që ndryshojnë ngjyrë, edhe poezitë e saj përshkojnë stinët e shpirtit njerëzor.

Skenariste e kujtesës kolektive – Një sy që sheh pas perdes së realitetit

Natasha Lako, përveçse poete, është edhe skenariste që ka ditur të gdhendë me penë dhe mendje portretet e shoqërisë shqiptare. Filmat e saj si “Mësonjtorja”,

“Një emër mes njerëzve”, dhe “Rruga e lirisë” nuk janë thjesht rrëfime në lëvizje – ato janë kujtesa e gjallë e një populli që ka kaluar nga hija në dritë, nga heshtja në fjalë.

Përmes figurave filmike, Lako nuk na jep thjesht personazhe, por pasqyra që na shtyjnë të shohim të vërtetat e hidhura, shpresat e harruara dhe heroizmat e zakonshëm.

Ajo i jep jetë ekranit me të njëjtën ndjeshmëri që i jep fjalës në poezi – duke krijuar një urë midis letërsisë dhe kinemasë, ku ndjesia shndërrohet në imazh.

Një bashkëudhëtim artistik dhe jetësor – Natasha Lako dhe Mevlan Shanaj

Në jetën e saj, Natasha Lako ka ndarë jo vetëm një partneritet jetësor, por edhe një bashkëpunim artistik të jashtëzakonshëm me regjisorin e njohur Mevlan Shanaj.

Ata janë dy yje të kinematografisë shqiptare që kanë lëvizur në orbitë të njëjtë – me përkushtim, pasion dhe dashuri për artin. Lidhja e tyre ka qenë e qëndrueshme si mali dhe frymëzuese si një poezi e pashkruar.

Dy artistë të shkëlqyer, që kanë ushqyer njëri-tjetrin në krijimtari dhe kanë ndikuar në zhvillimin e artit filmik dhe kulturës shqiptare me vepra që prekin zemrën dhe mendjen.

Deputete me shpirt krijues – Zëri i letërsisë në politikë

Në një kohë kur fjala politike kërkonte shpirt dhe drejtim, Natasha Lako solli të dyja. Si një ndër deputetet e para të parlamentit pluralist shqiptar, ajo nuk ishte vetëm përfaqësuese e popullit, por edhe një mbrojtëse e fjalës së lirë dhe e vlerave demokratike. Si një fjalë e shkruar në gur, kontributi i saj në jetën politike mbeti i rrënjosur në historinë e një vendi në tranzicion.

Ajo nuk foli me ton të lartë, por me argument të thellë. Nuk bëri zhurmë, por bëri ndryshim. Dhe kjo, sepse kishte me vete fuqinë e penës dhe ndershmërinë e mendimit.

Publiciste dhe zyrtare e kulturës – Një mendje në shërbim të artit kombëtar

Si publiciste, Natasha Lako është shquar për analizat dhe reflektimet e saj të thella mbi shoqërinë, artin dhe rolin e gruas në tranzicionin shqiptar.

Ajo ka pasuruar mendimin kritik shqiptar me artikuj që prekin tema delikate dhe thelbësore për kulturën kombëtare.

Më tej, si drejtore e Qendrës Kombëtare të Kinematografisë, ajo ka qenë një urë midis krijuesve dhe institucioneve, duke mbështetur projekte filmike me vlerë dhe duke forcuar infrastrukturën e kinematografisë shqiptare në periudha sfiduese.

Përkthyese dhe ambasadore e fjalës poetike

Natasha Lako është gjithashtu një zë që nuk njeh kufij. Përkthimet e saj, si ai i poezive të Tomas Tranströmer, janë dëshmi e një shpirti që kërkon të ndërtojë ura midis kulturave. Nëpërmjet gjuhës, ajo lidh zemrat e lexuesve shqiptarë me universin poetik të botës, duke e bërë artin të prekë çdo kufi.

Përfshirja e saj në antologji ndërkombëtare është një tjetër dëshmi se zëri i saj poetik nuk mbetet brenda kufijve të Shqipërisë, por shkon atje ku ndjenja gjen strehë – në çdo shpirt që lexon.

Përfundim – Një yll që nuk shuhet

Natasha Lako është si një yll që ndriçon në tri horizonte: në qiellin e letërsisë, në ekranin e kinemasë dhe në skenën e politikës. Ajo është një zë i qetë që flet shumë, një mendje që ndriçon rrugë të errëta dhe një zemër që pulson në ritmin e një kombi të tërë.

Si poetja e fjalëve me yllësi, si skenaristja e kujtimeve të skalitura, si deputetja e fjalës së lirë, si bashkëshorte dhe bashkëkrijuese me një artist të madh si Mevlan Shanaj, Natasha Lako mbetet një nga figurat më të paharruara të kulturës shqiptare.

Në poezitë e saj – “Marsi brenda nesh”, “E para fjalë e botës”, “Këmisha e pranverës”, “Yllësia e fjalëve”, “Natyrë e qetë”, “Thesi me pëllumba” – ne gjejmë heshtjen që flet. Në përkthimet e saj, gjejmë frymëmarrjen ndërkombëtare të artit. Në jetën dhe veprën e saj, gjejmë inspirimin për të ndërtuar një të ardhme më të ndjeshme, më të drejtë dhe më te mirë.

Përgatiti:

Liliana Pere.