Search Results

Atje, o mik, është shqipëria ime...!🇦🇱 Atje, në tokën time, mes shkëmbinjëve rrethuar Pranverës, trëndelina, mbush me erë dynjanë... Atje, ku shqiponjat me flamur, ndër duar... Si shigjeta qiellit fluturojnë, anë e mbanë! Atje, o mik, është toka ime... e bukura, toka ime! Atje, ku në pyll zogjtë këndojnë, mijëra simfoni... Atje, ku shpirti im ka lënë veç gëzime, Atje, ku pemet pranverës, çelin lastarë të rinjë! Atje, tej fushës, ku gjarpëron lumi... atje tej Fëmijëria ime qëndron e pret ashtu pafaj, Kur vendlindjes largohem, kokën pas e kthej... Përmalluar kujtimesh, ulem mbi gur e qaj! Atje, mik, në çati ngrinte akulli dimrit, me acar Trumcakët çukisnin dritareve, çdo mëngjes! Atje, ku mërgimtarët, kthehen çdo behar... Atje, nënën ulur vetëm, shkallëve do ta gjesh! Atje, mik, është toka ime, shekujve larë me gjak! Ku shtëpia e vjetër më duket mbretëri, Mbetëm shpërndarë botës, njëri- tjetrit larg... Nuk e thërras vend, por të Zotit mrekulli! Atje, o mik, është vendi im... Shqipëria ime, Ndoshta e varfër, ndoshta pak e mjerë... Shpirti të më dalë lëndinave të tokës sime, Amanet do t’ua lë brezave të tjerë! -Anita Hoxha-

Sami Frasheri Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet manifest shpirteror Në horizontin e historisë shqiptare, pak libra kanë pasur peshën e një manifesti shpirtëror dhe politik si vepra e Sami Frashërit: “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet”.  Botuar në Bukuresht më 1899, ky libër nuk ishte vetëm një tekst i thjeshtë programatik – ai u bë një flakadan ideali, një testament kombëtar i shkruar në kohë rreziku, një udhërrëfyes për një popull që kërkonte dritën e vet. Historia e veprës dhe fshehtësia e saj Në mars të vitit 1899, Samiu, i frymëzuar nga jehona e manifestit të Vaso Pashë Shkodranit, përfundoi këtë libërth ku shtjellonte me guxim idetë e tij për çështjen shqiptare. Shkrimi i tij nuk mund të qarkullonte lirshëm brenda Perandorisë Osmane – përmbajtja e tij ishte e rrezikshme për pushtetin e kohës. Prandaj ai u botua fshehtas, pa emrin e autorit, në Bukuresht, me ndihmën e botuesve austro-hungarezë dhe me financimin e albanologëve të njohur Ippen dhe Nopça. Pas vdekjes së Samiut, më 17 nëntor 1904, publicisti Shahin Kolonja zbuloi autorësinë e këtij manifesti. Që atëherë, ai nuk i përkiste më vetëm një mendimtari – i përkiste gjithë kombit. Përmbajtja dhe struktura Libri është i ndarë në tre pjesë, sipas vetë titullit: Ç’ka qenë Shqipëria – Samiu pohon me krenari se shqiptarët janë një ndër kombet më të vjetër të Europës, duke i përmendur rrënjët pellazgjike dhe figurën titanike të Skënderbeut. Ai shpjegon kontributin e shqiptarëve në historinë e Perandorisë Osmane dhe shtrinë kufijtë e kombit në një hartë të vetëdijes kombëtare. Ç’është Shqipëria – një tablo e zymtë, ku përshkruhet gjendja e mjeruar e vendit: mungesa e shkollave shqipe, shtypja e gjuhës amtare, ndarjet krahinore e fetare që pengonin bashkimin. Në këtë pjesë, Samiu ngre një kritikë të hidhur ndaj 20 viteve të humbura pa progres. Ç’do të bëhet Shqipëria – pjesa më e ndritur, ku ai shpalos vizionin e tij për një komb të lirë, të bashkuar e të arsimuar. Ai shikon të ardhmen me sytë e shpresës: një Shqipëri të pavarur, ku dallimet fetare dhe krahinore treten përpara flamurit të përbashkët. Botime dhe jehona Ky libër nuk mbeti në errësirë. U përkthye më 1903 në greqisht nga Fan Noli, gjatë qëndrimit të tij në Egjipt, me ndihmën e Thanas Tashkos dhe Jani Vruhos. U ribotua në Sofje më 1907, në shtypshkronjën Mbrothësia. Më vonë, në Shqipëri, u botua nga shtëpia botuese “Naim Frashëri” në vitet 1962 dhe 1978 (me disa ndryshime të diktuara nga politika e kohës). Në vitin 1999, u ribotua sërish në Tiranë, sipas botimit të parë të 1899-ës. Vepra e Samiut është më shumë se politikë – ajo është poezi e mendimit kombëtar. Në faqet e saj, historia kthehet në kujtesë, kujtesa në dhimbje, dhimbja në mision, e misioni në shpresë. Nëse këtë libër do ta krahasonim me muzikë, ai do të ishte si një himn i Beethoven-it, i madh, i dhimbshëm dhe triumfues. Nëse do ta krahasonim me letërsi, do të ishte si një epope homerike, ku kombi i vogël shqiptar paraqitet si një protagonist i madh i historisë. Ky manifest u quajt nga studiuesit “bibla e nacionalizmit shqiptar”. Ai frymëzoi Rilindësit, i dha forcë intelektualëve të kohës, e hodhi urën midis ideve të shekullit XIX dhe pavarësisë së vitit 1912. aNë qarqet shqiptare, ai u prit me emocion dhe entuziazëm; në qarqet e huaja, me shqetësim dhe respekt. Ky libër mbetet edhe sot një pasqyrë ku shqiptarët shohin veten: të kaluarën e lashtë, të tashmen e vështirë, të ardhmen e ëndërruar. “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet” është një klithmë e ndërgjegjes kombëtare. Është fjalë dhe zjarr, është filozofi dhe poezi, është testament dhe profeci. Përmes këtij manifesti, Sami Frashëri u bë jo vetëm mendimtar i madh i kombit shqiptar, por edhe një filozof i shpresës universale: se asnjë popull nuk është i destinuar të shuhet, për sa kohë që ruan gjuhën, kujtesën dhe dashurinë për liri. © 2024–2025 Liliana Pere –   Botuese, Autore

Kristina Gentile Mandala. Shkrimtarja e pare Arbereshe. Kristina Gentile Mandala – Gruaja që shkroi me shpirtin e kombit Në historinë e letërsisë shqiptare, disa emra nuk shuhen kurrë, sepse nuk janë vetëm fjalë mbi letër, por zëra që vijnë nga thellësitë e një kombi. Një ndër këta zëra është Kristina Gentile Mandala (1856–1919), shkrimtarja e parë arbëreshe, një grua e jashtëzakonshme që, me penë e shpirt, ruajti gjuhën, zakonet dhe kujtesën e një populli të mërguar, por jo të harruar. Ajo lindi në Piana degli Albanesi, një fshat i mrekullueshëm në zemër të Siçilisë, ku gjuha shqipe dhe traditat e arbëreshëve ruheshin me fanatizëm brez pas brezi. Familja e saj ishte arbëreshe, rrënjët e së cilës shkonin deri te ata shqiptarë që, në shekullin XV, u shpërngulën nga atdheu për t’i shpëtuar pushtimeve osmane, duke marrë me vete gjuhën, këngët dhe kostumet e tyre si një thesar të shenjtë. E rritur në një mjedis ku krenaria kombëtare ishte frymëmarrje, Kristina u edukua në Kolegjin e Shën Marisë në Piana degli Albanesi. Aty ajo u njoh me veprat e Girolamo de Rada dhe Demetrio Camarda, figurave të mëdha të Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Këto lexime u bënë për të dritare nga ku shihte një botë më të madhe, por edhe thirrje për të shërbyer me talentin e saj në ruajtjen e kulturës shqiptare. Gjininë e krijimtarisë së saj mund ta përkufizojmë si poezi lirike me motive kombëtare dhe folklorike, por ajo ishte gjithashtu një mbledhëse dhe ruajtëse e letërsisë gojore arbëreshe. Brenda jetës së saj të përkushtuar, botoi dy vepra poetike madhore: Pugare (1887) Fatmeni (1887) Por kontributi i saj nuk u ndal këtu. Ajo mblodhi dhe dokumentoi përralla popullore arbëreshe, duke i kthyer në një pasuri të përhershme për kulturën shqiptare. Shkrimet e saj u botuan në revista të kohës, si Flamuri i Arbërit dhe pasardhësi i tij Arbri i Ri, ku zëri i saj u bë frymëzim për të gjithë ata që kërkonin ta shihnin gjuhën shqipe të lulëzonte. Kritika letrare e ka cilësuar Kristina Gentile Mandalën si një “zë të pastër e të guximshëm të shpirtit shqiptar”, duke vlerësuar ndjeshmërinë e saj poetike, gjuhën e pasur figurative dhe besnikërinë e pathyeshme ndaj motiveve kombëtare. Studiuesit e kanë parë si një urë mes letërsisë arbëreshe dhe asaj shqiptare të Rilindjes, një shembull që i tregoi botës se edhe gratë mund të jenë prijëse të mendimit kombëtar. Në rrugën e saj krijuese, ajo pati bashkëpunëtorë të shquar si Girolamo de Rada, Demetrio Camarda dhe Francesco Crispi në rrafshin kulturor. Ndër figurat që e frymëzuan thellësisht ishte edhe Dora d’Istria (Elena Gjika), me të cilën Kristina ndante dashurinë për kulturën, për emancipimin e gruas dhe për çështjen shqiptare. Përtej penës, Kristina kishte edhe shpirt artisti në forma të tjera: qëndiste me mjeshtëri motive tradicionale arbëreshe, këndonte këngë popullore dhe mbante ditarë personalë ku ruante mendimet, ëndrrat dhe shpresat e saj. Sot, emri i saj mbetet një gur themeli në historinë e letërsisë shqiptare. Kristina Gentile Mandala është jo vetëm një pionere e letrave shqipe, por edhe një simbol i dashurisë dhe përkushtimit ndaj identitetit kombëtar. Ajo dëshmoi se fjala mund të jetë armë, se vargu mund të jetë flamur dhe se një grua, me guximin e saj, mund të shkruajë jo vetëm poezi, por edhe historinë e një populli.  © 2025 Liliana Pere. Themeluese Botuese.Autore--Revista Prestige Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Bruges: Një Udhëtim në Kohë dhe Histori Bruges është një qytet i mrekullueshëm që flet me bukuri dhe histori të thella, një perle e vërtetë e Belgjikës, që ka mbetur e pandryshuar dhe magjepsëse për shekuj me radhë. I vendosur në rajonin e Flandrës, në pjesën veriperëndimore të Belgjikës, Bruges është një nga qytetet më të ruajtura të mesjetës dhe një destinacion i preferuar për ata që kërkojnë një udhëtim nëpër histori, art dhe kulturë. Historia dhe Dështimi i Pasur i Qytetit Historia e Bruges është një udhëtim që shkon përtej një mijëvjeçari. Nga shekulli i 11-të, Bruges ishte një qendër tregtare kryesore në Evropën veriperëndimore, një qytet i njohur për pasurinë dhe lavdinë e tij. Por pas një periudhe të lulëzimit, shekulli i 14-të solli rënien. "Zija e bukës", një krizë ushqimore që goditi Evropën, e pasuar nga "Vdekja e Zezë", i la Bruges në një periudhë të errët, duke bërë që kanalet të mbusheshin me baltë dhe të humbnin lidhjet e drejtpërdrejta me detin. Pavarësisht këtyre, qyteti ruajti bukurinë dhe elegancën e tij të vjetër, që sot i jep çdo udhëtari një mundësi për të udhëtuar në kohë. Bruges dhe UNESCO Në vitin 2000, qendra historike e Bruges u shpall pjesë e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. Ky titull është një dëshmi e ruajtjes së jashtëzakonshme të qytetit, që ka mbajtur pothuajse të paprekura rrugët e tij me kalldrëm, kanalizimet e tij të lashta dhe fasadat karakteristike të shtëpive të tij mesjetare. Katedrala e Shën Salvadorit dhe Kambaniera e Bruges janë dy nga monumentet që i japin qytetit një aurë të veçantë. Kultura dhe Traditat e Qytetit Bruges është një qytet i pasur me kulturë, me muze të shumtë, galeri arti dhe festivale që tërheqin vizitorë nga e gjithë bota. Një ndër ato është festivali i "Fyerjeve të Hanës" që mbledh artistë dhe publikum çdo vit. Gjithashtu, festivali i muzikës dhe artizanaleve është një ngjarje që promovon traditat lokale dhe bën që qyteti të rrezatojë më shumë se kurrë. Një tjetër element kulturor i veçantë është pasuria e kuzhinës së Bruges, e njohur për pijet e saj të shijshme, siç është çokollata, birra belge dhe patatja e skuqur që shërbehet me majonezë, që është një shije tradicionale e qytetit. Bursa e Bruges dhe Ekonomia Një nga ngjarjet më të rëndësishme të historisë së Bruges ishte hapja e Bursa e parë në botë në vitin 1309. Ky ishte një hap i madh për tregtinë ndërkombëtare dhe e bëri Bruges një qendër ekonomike të fuqishme, që tërhoqi tregtarë dhe investitorë nga të gjitha anët e Evropës. Ky treg ishte një motor i zhvillimit ekonomik dhe vazhdoi të jetë një element që e bëri qytetin të njohur në periudha të ndryshme. Arti dhe Arkitektura Bruges është gjithashtu një qytet i pasur me arkeologji dhe art. Katedrala e Shën Salvadorit dhe Kishat e tjera mesjetare janë monumente që janë restauruar dhe ruajtur me kujdes. Kjo arkitekturë e lashtë, e shoqëruar me rrugët e ngushta, kalldrëmet dhe kanalet e kristaltë, e bën qytetin një nga më të vizituarit në Belgjikë dhe në Evropë. Popullsia dhe Jetesa e Qytetit Sot, Bruges ka një popullsi prej rreth 120,000 banorësh, por kjo shifër rritet shumë gjatë sezonit të turizmit, kur qyteti mbushet me vizitorë të interesuar për të parë bukuritë e tij mesjetare dhe për të shijuar atmosferën e tij romantike dhe të qetë. Shumë vizitorë thonë se kalimi nga një rrugicë e ngushtë në tjetrën është si një udhëtim nëpër kohë, një eksperiencë që të bën të harrosh përkohësisht jetën moderne. Gjykatat dhe Autoritetet Historike Një tjetër aspekt i rëndësishëm i qytetit është historiku i gjykatave të tij. Bruges ka pasur një sistem ligjor të zhvilluar që mbështeste zhvillimin e tregtisë dhe mbrojtjen e të drejtave të qytetarëve. Gjykatat dhe ndërtesat administrative të qytetit, shumë prej të cilave kanë mbijetuar deri më sot, janë dëshmi e një rendi të fortë dhe një shoqërie të orientuar drejt drejtësisë dhe zhvillimit ekonomik. Zija e Bukës dhe Dëshmia e Varfërisë dhe Rilindjes Një nga momentet më të errëta të historisë së Bruges ishte periudha e "Zijës së Bukës", një krizë e ushqimit që goditi qytetin dhe të gjithë Evropën në mes të shekullit të 14-të. Kjo përjetësi vuajtjesh ishte pasuar nga "Vdekja e Zezë", një pandemi që e shkatërroi pjesën më të madhe të popullsisë. Sidoqoftë, varfëria që mbajti Bruges të larguar nga zhvillimi i tepërt urban dhe ndërtimi i ri, e ndihmoi atë të ruajë bukurinë e saj të lashtë dhe autenticitetin mesjetar, i cili sot e bën qytetin të duket si një muze i gjallë. Një Vështrim i Përshtatshëm për të Kuptuar Bruges Bruges, me historinë dhe bukurinë e saj të pakrahasueshme, është një qytet që flet nëpërmjet çdo guri të kalldrëmit, çdo kanali dhe çdo ndërtese të lashtë. Kjo është një qytet që mbart një histori të pasur, ku pasiguria dhe bukuria shkrirë së bashku, e ku kalimi i kohës është një mundësi për të përjetuar një dimension tjetër të së kaluarës.

Irene Papas – Një legjendë e kinemasë me rrënjë shqiptare Irene Papas, e lindur si Eirini Lelekou më 3 shtator 1926 në Chiliomodi të Korinthit, Greqi, ishte një nga aktoret më të shquara të shekullit XX.  Me një karrierë që përfshin mbi 90 filma, ajo u bë e njohur ndërkombëtarisht për rolet e saj në filma si Zorba the Greek, The Guns of Navarone, dhe Electra.  Ajo gjithashtu interpretoi Penelopën në serialin italian Odissea, krah aktorit shqiptar Bekim Fehmiu.  Në vitin 2022, ajo u nda nga jeta në moshën 96-vjeçare.  Irene Papas lindi në Chiliomodi, një fshat i vogël pranë Korinthit.  Ajo ishte e bija e Eleni Prevezanou, një mësuese, dhe Stavros Lelekos, një mësues i dramës klasike.  Në një intervistë, Papas ka deklaruar se babai i saj mund të ketë origjinë shqiptare, duke thënë: "Mund të jem shqiptare, ose gjysmë shqiptare. Peloponezi është plot me shqiptarë."   Në moshën 7-vjeçare, familja e saj u transferua në Athinë, ku Irene filloi studimet në Shkollën e Dramës të Teatrit Kombëtar të Greqisë në moshën 15-vjeçare.  Ajo u diplomua në vitin 1948 dhe filloi karrierën e saj teatrale, duke interpretuar role si Elektra dhe Lady Macbeth.  Irene Papas ka luajtur në mbi 90 filma, duke përfshirë:  Zorba the Greek (1964): Një film i njohur ndërkombëtarisht, ku ajo luajti krah Anthony Quinn.  The Guns of Navarone (1961): Një film aksion i vitit 1961, ku ajo luajti një rol të rëndësishëm.  Electra (1962): Një adaptim i veprës së Euripidit, ku ajo luajti rolin e Elektras. Filmi fitoi çmime në Festivalin e Filmit në Cannes dhe në Festivalin e Filmit në Selanik.  Odissea (1968): Një serial televiziv italian, ku ajo interpretoi Penelopën krah Bekim Fehmiut.  Çmimi i Aktorit më të Mirë në Festivalin e Filmit në Selanik për rolin e saj në Electra. Nomimim për Çmimin AFI në Festivalin e Filmit të Hamptons për filmin Island (1989). 🏆 Çmime dhe Nderime Gjatë karrierës së saj, Irene Papas ka marrë disa çmime dhe nderime, duke përfshirë:  Çmimi i Aktorit më të Mirë në Festivalin e Filmit në Selanik për rolin e saj në Electra. Nomimim për Çmimin AFI në Festivalin e Filmit të Hamptons për filmin Island (1989). Ajo gjithashtu ka marrë vlerësime për kontributin e saj në artin e kinemasë, duke u konsideruar një nga aktoret më të mëdha të shekullit XX.  Irene Papas ka lënë një trashëgimi të pasur në botën e kinemasë.  Ajo ka interpretuar role të paharrueshme që kanë pasuruar artin e filmit dhe kanë ndikuar në breza të tërë aktorësh.  Origjina e saj shqiptare ka qenë një pjesë e rëndësishme e identitetit të saj, dhe ajo ka qenë gjithmonë krenare për rrënjët e saj.  Jeta e Irene Papas mund të krahasohet me një udhëtim të gjatë dhe të pasur nëpër detin e kinemasë, ku çdo film është një ishull i veçantë me histori dhe emocione të ndryshme.  Si një udhërrëfyes i mençur, ajo ka udhëhequr shikuesit nëpër këto ishuj, duke i ndihmuar ata të kuptojnë më mirë natyrën njerëzore . © 2024–2025 Liliana Pere –   Botuese, Autore

Naim Frashëri – Apostulli i Rilindjes Kombëtare Naim Frashëri është një nga figurat më të shquara të Rilindjes Kombëtare Shqiptare dhe njihet si poeti kombëtar i Shqipërisë.  Me veprat e tij, ai kontribuoi në zhvillimin e gjuhës dhe letërsisë shqipe, duke u bërë një simbol i unitetit dhe identitetit kombëtar.  Naim Frashëri ishte poet, shkrimtar, intelektual dhe veprimtar i shquar i Rilindjes Kombëtare Shqiptare.  Ai ishte një nga udhëheqësit e lëvizjes për pavarësinë dhe bashkimin e shqiptarëve, duke përdorur letërsinë si mjet për të zgjuar ndërgjegjen kombëtare.  Naim Frashëri lindi më 25 maj 1846 në Frashër, një fshat në jug të Shqipërisë.  Ai ishte i biri i Halit beut dhe Emine hanëmit.  Në fëmijërinë e tij, Naimi mori mësime në Teqenë Bektashiane të Frashërit, ku nisi të mësonte turqishten, arabishten dhe persishten.  Arsimi dhe Formimi: Në vitin 1865, familja e tij u shpërngul në Janinë, ku Naimi ndoqi gjimnazin "Zosimea".  Gjatë kësaj periudhe, ai u njoh me letërsinë dhe filozofinë klasike greke dhe romake, si dhe me idetë e Revolucionit Francez.  Veprimtaria Kombëtare: Në vitin 1878, Naimi mori pjesë në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, një ngjarje kyçe në lëvizjen për pavarësinë e shqiptarëve.  Ai u angazhua për mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve dhe për zhvillimin e arsimit në gjuhën shqipe.  Jetesa në Stamboll: Në vitin 1882, Naimi u vendos në Stamboll, ku punoi si anëtar i Komisionit Arsimor të Inspektimit dhe Kontrollit.  Ai kontribuoi në përpjekjet për përhapjen e arsimit dhe kulturës shqiptare.  ✨️✨️✨️ Naim Sami Abdyl Frashëri –  Rrjeti i Rilindjes .  Ai lindi më në Frashër të Dangëllisë, në një familje të njohur bejlerësh, ku drita e diturisë bashkëjetonte me zakonet e vjetra të vendit.  Te tre bijt e Halit beut dhe Emine hanëmit, u rritëb në një mjedis ku bashkëjetonin besimi, kultura dhe dashuria për atdheun.  Tre vëllezërit Frashëri – Abdyli, Samiu dhe Naimi – do të bëheshin në histori një treshe e shenjtë, që la themele në politikë, në shkencë e në letërsi. Abdyli, vëllai më i madh, ishte udhëheqësi politik. Ai i dha jetë Lidhjes së Prizrenit më 1878, duke u bërë flamurtar i kërkesës për autonominë e Shqipërisë.  Ndërkohë, Samiu, mendimtari dhe enciklopedisti, shkroi veprën e pavdekshme “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është dhe ç’do të bëhet”, ku vizatoi hartën e një Shqipërie të lirë e të bashkuar. Dhe më pas erdhi Naimi, poeti i kombit, i cili, me vargje të ndritura, u fut në zemrat e shqiptarëve si një profet i shpirtit kombëtar. Në këtë mënyrë, të tre vëllezërit plotësonin njëri-tjetrin: njëri udhëhiqte, tjetri mendonte, e tjetri frymëzonte. Lidhjet e Naimit me rilindasit e tjerë janë një rrëfim më vete. Ai nuk veproi i vetëm. Ishte pjesë e një rrjeti të madh intelektualësh, ku secili kishte rolin e vet, por që të gjithë bashkoheshin në një ideal: Shqipërinë. Kur u hap Mësonjëtorja e Korçës më 1887, shkolla e parë kombëtare në gjuhën shqipe, pas dyerve të saj ishte edhe hija e butë e Naimit. Si zyrtar në Ministrinë e Arsimit në Stamboll, ai shfrytëzoi ndikimin e vet për të siguruar lejen e sulltanit për këtë shkollë. Ajo u bë një dritare për djemtë shqiptarë dhe një ogur i madh për ardhmërinë e arsimit. Pandeli Sotiri, drejtori i parë i shkollës, ishte zbatuesi i asaj ëndrre që Naimi mbillte me penë. ✨️ Në krah të tyre ishin edhe Petro Nini Luarasi, një mësues i përkushtuar, i cili përhapte abetaren dhe hapte shkolla shqipe në fshatra, duke i çuar në praktikë idealet e Naimit. Po ashtu, Kostandin Kristoforidhi, gjuhëtari i madh, përktheu Biblën në shqip dhe punoi për të përbashkuar dialektet. Naimi e adhuronte punën e tij, sepse e shihte gjuhën si themelin e kombit. Kristoforidhi e pasuroi gjuhën me themel, ndërsa Naimi e lartësoi me poezi. ✨️✨️ Një kapitull të veçantë hapin motrat Qiriazi, Sevasti dhe Parashqevi. Ato themeluan shkollën e parë të vajzave në Korçë në vitin 1891. Kjo ishte një guxim i madh në kohën kur arsimi i femrave shihej si luks i panevojshëm. Por Naimi e kuptonte se kombi nuk mund të ngrihej pa edukimin e nënave të ardhshme. Me mbështetjen e tij, motrat Qiriazi i hapën dyert e diturisë për vajzat shqiptare, duke vendosur një gur themeli në emancipimin shoqëror. ✨️✨️ Në këtë udhëtim të madh të Rilindjes, përveç Qiriazëve, Sotirit, Kristoforidhit e Luarasit, ishin edhe figura të tjera si Pandeli Qirjazi dhe bashkëpunëtorë të shumtë që punuan në terren për të realizuar atë që Naimi shkruante nga Stambolli. Të gjithë ishin fijet e një rrjete që lidhej e ngurtësohej rreth flamurit të diturisë. ✨️✨️ Naimi dhe Fan Noli nuk u takuan kurrë, sepse Naimi u shua në vitin 1900, para se Noli të hynte në arenën kombëtare. Por lidhja e tyre është shpirtërore dhe e pashkëputur. Fan Noli e quajti Naimin poetin kombëtar dhe mësuesin shpirtëror të brezit të tij. Ai e ngriti varrin monumental në Tiranë më 1937 dhe në ligjëratat e tij e vendosi pranë figurave më të ndritura të botës. Noli ishte trashëgimtari i frymës së Naimit: nëse poeti predikoi lirinë me vargje, Noli e vazhdoi atë me politikë, kishë e diplomaci. 🌟 Kështu, Naim Frashëri është nyja që lidh gjithë këta emra të mëdhenj: vëllezërit e tij Abdylin dhe Samiun, mësuesin Petro Nini, gjuhëtarin Kristoforidhi, Pandeli Sotirin dhe Pandeli Qirjazin, motrat Qiriazi, e deri te Fan Noli. Ata janë yje të të njëjtit qiell, dhe drita e tyre buron nga një diell i përbashkët: dashuria për Shqipërinë. Poezia “Dituria” (nga “Lulet e verës”, 1890) Dituria është dritë, është diell për njerinë, është shkëlqim edhe jetë, është mëma e miqësisë. Ajo mbjell dashuri, lidhje, vëllazëri, bashkon zemrat dhe shpirtërat, i bën njerëzit njerëzi. Këto vargje të thjeshta, por plot madhështi, janë një testament i shpirtit rilindas të Naimit. Për të, dija ishte arma më e fuqishme për çlirimin e kombit. Në një kohë kur Shqipëria ishte e shtypur nga analfabetizmi dhe mungesa e shkollave, Naimi e përshkruan dijen si “dritë” dhe “diell”, duke i dhënë asaj vlerë hyjnore. Ajo nuk është thjesht mjet njohurie, por një forcë që sjell miqësi, dashuri dhe vëllazëri mes njerëzve. Në këto vargje shihet qartë se Naimi nuk e mendonte diturinë vetëm si shkollë, por si një moral të ri shoqëror. Një popull i ditur do të bëhej një popull i bashkuar, i lirë dhe i qytetëruar. Ky është vizioni i tij i madh: pa dituri nuk ka liri, pa arsim nuk ka komb. Poezia është shkruar me vargje të shkurtër e të kthjellët, që kujtojnë ligjërimin e urtësive popullore. Naimi e afron idenë e dijes me gjuhën e zemrës, duke e bërë atë të kuptueshme për çdo shqiptar, edhe për atë që sapo hidhte hapat e parë drejt shkollës. Naim Frashëri nuk na la vetëm poezi, por një program kombëtar të ndritjes shpirtërore dhe arsimore. Ai u bë jo vetëm poet, por një apostull i dritës, i cili edhe sot e kësaj dite na kujton se “dituria është mëma e lirisë”. Vdekja dhe Trashëgimia: Naim Frashëri vdiq më 20 tetor 1900 në Stamboll.  Mbretëresha Zogu e solli trupin e tij në Shqipëri në vitin 1937, dhe ai u varros në Memorialin e Rilindjes në Tiranë.  Naim Frashëri është një përfaqësues i Rilindjes Kombëtare Shqiptare dhe i romantizmit në letërsinë shqipe.  Veprat e tij shquhen për përmbajtjen patriotike, filozofike dhe përpjekjen për zhvillimin e gjuhës shqipe.  Naim Frashëri ka lënë një pasuri të madhe letrare, përfshirë poezi, ese dhe përkthime.  Disa nga veprat e tij më të njohura janë: "Bagëti e Bujqësi" (1886): Një poezi që përshkruan jetën e thjeshtë dhe natyrën e bukur të Shqipërisë.  "Lulet e Verës" (1890): Një koleksion poezish me tema patriotike dhe filozofike.  "Histori e Skënderbeut" (1898): Një poezi epike që lavdëron heroizmin e Gjergj Kastriotit, Skënderbeut.  "Fletore e Bektashinjëve" (1895): Një vepër që pasqyron besimin dhe filozofinë Bektashiane.  "Gjuha Jonë" (1899): Një poezi që thekson rëndësinë e përdorimit të gjuhës shqipe.  Veprat e Naim Frashërit janë vlerësuar për pasurinë e gjuhës dhe për mesazhet e forta patriotike dhe filozofike.   Ai përdori letërsinë për të zgjuar ndërgjegjen kombëtare dhe për të promovuar unitetin e shqiptarëve. Poezi të tij Një nga poezitë e tij më të njohura është: Oh malet e Shqipërisë, Oh pemët e larta, Fushat e gjëra me lule, Ditë e natë ju shikoj. Cilat ishin më pikante? Poezitë e Naim Frashërit që kanë lënë më shumë gjurmë janë ato me tema patriotike dhe filozofike, si "Bagëti e Bujqësi", "Lulet e Verës" dhe "Histori e Skënderbeut".  Kritika letrare e ka quajtur Naim Frashërin si "Apostull të Rilindjes Kombëtare" dhe "Poet Kombëtar", për shkak të kontributit të tij të jashtëzakonshëm në zhvillimin e letërsisë dhe kulturës shqiptare.  Naim Frashëri mund të krahasohet me nobelistët shkrimtarë filozofë për thellësinë e mendimit dhe mesazhet e tij të fuqishme.  Si dhe ata, ai përdori letërsinë për të reflektuar mbi shoqërinë, kulturën dhe identitetin kombëtar.  Naim Frashëri mbetet një figurë kyçe në historinë e letërsisë dhe kulturës shqiptare.  Veprat e tij vazhdojnë të lexohen dhe vlerësohen për mesazhet e tyre të fuqishme dhe për pasurinë e gjuhës shqipe.  Autor: Liliana Përe studiuese e letërsisë shqiptare dhe pasionante e veprës së Naim Frashërit.

Revista Prestige Rubrika Personalitete që frymëzojnë “Ekselenca Shqiptare në Arenën Globale: Udhëtimi i Mendimtarit Ditmir Bushati drejt Harvardit” Ditmir Bushati – Udhëtimi i një mendimtari që shndërron dijen në shërbim publik. Sot, ai shihet jo vetëm si një diplomat i përmasave ndërkombëtare, por edhe si një mendimtar i kthjellët që përfaqëson një elitë të re politike e intelektuale, ku graviteti moral dhe vizioni strategjik janë busulla të pashkëputura. Ditmir Bushati vjen nga Shkodra, qytet me një traditë të jashtëzakonshme kulturore e intelektuale, që ka dhënë poetë, dijetarë e udhëheqës. Ai është pjesë e familjes historike Bushati, një derë e njohur që ka lënë gjurmë të pashlyeshme në shekuj – nga pashallarët e Shkodrës, te diplomatët e kohëve moderne si Petrit Bushati, apo figurat historike si Maliq Bushati. Kjo trashëgimi nuk është thjesht një emër, por një kapital moral që e ka shoqëruar Ditmirin në çdo hap, duke i dhënë përmasën e një figure që nuk u shfaq rastësisht në skenën publike, por si vazhdimësi e një historie shërbimi e përkushtimi ndaj dijes e diplomacisë. Ai e nisi udhëtimin e dijes në Fakultetin e Drejtësisë të Universitetit të Tiranës, ku spikati mes bashkëmoshatarëve dhe u diplomua në vitin 1999 me rezultate të shkëlqyera. Kjo diplomë nuk ishte thjesht një dokument, por një pasaportë drejt botës. Në Leiden të Holandës, një nga universitetet më prestigjioze të Europës, Bushati përfundoi Masterin në Drejtësi Ndërkombëtare Publike (LL.M), duke hyrë në ligjërimin akademik global. Studimi mbi drejtësinë ndërkombëtare e bëri të shikonte marrëdhëniet mes shteteve jo si lojë shifrash dhe interesash, por si arkitekturë të vlerave universale. Më tej, horizonti i tij u thellua me eksperienca studimi në Harvard University, në American and International Law Academy (Dallas), si edhe në Abo Akademi University (Finlandë). Secili institucion i dha një dritë të re vizionit të tij: Harvard i dha reflektimin mbi lidershipin dhe fuqinë e ideve, Dallas mbi drejtësinë ndërkombëtare praktike, dhe Finlanda mbi dimensionin nordik të demokracisë dhe paqes. Ky itinerar akademik nuk e shkëputi kurrë nga Shqipëria, përkundrazi e pajisi me aftësinë për të përkthyer në realitet vizionin se vendi ynë mund të jetë pjesë e dinamikave më të mëdha botërore. Rruga e tij nuk nisi me pushtet, por me shërbim. Si bashkëthemelues i European Movement Albania, Bushati u bë një prej zërave më të rëndësishëm të shoqërisë civile, duke treguar që politika nuk duhet parë si rrugë për privilegj, por si instrument për ndryshim. Në Ministrinë për Integrimin Europian, ai ishte një prej arkitektëve të Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit me BE-në, duke harmonizuar ligjet shqiptare me ato europiane. Ishte një punë e gjatë, shpesh e padukshme, por me ndikim të madh për të ardhmen e vendit. Aristoteli thoshte: “Ne jemi ajo që bëjmë në mënyrë të përsëritur. Ekselenca nuk është një akt, por një zakon.” Ekselenca e Bushatit ka qenë gjithnjë përkushtimi sistematik dhe puna me vizion afatgjatë. Në Parlament, ai u dallua për fjalën e matur dhe analizën e kthjellët, duke e kthyer debatin politik nga retorikë e zbrazët në argument të ndërtuar mbi dije. Si kryetar i Komisionit për Integrimin Europian dhe anëtar i delegacionit Shqipëri-BE, ai solli një kulturë debati që shpesh mungonte në politikën shqiptare. Kulmi i karrierës së tij erdhi me postin e Ministrit të Punëve të Jashtme (2013–2019). Në këtë periudhë, ai konsolidoi partneritetin strategjik me SHBA, avancoi procesin e integrimit europian dhe përfshiu Shqipërinë në nisma rajonale si Procesi i Berlinit. Bushati ishte pjesë e samitit të parë në Berlin (2014), ku kancelares Merkel i paraqiti vizionin që Shqipëria të bëhej kontribuese e vërtetë në stabilitetin rajonal. Në vijim, në Vjenë (2015) dhe Paris (2016), ai mbrojti projektet strategjike të Shqipërisë dhe solli rezultate konkrete si financimi i linjës hekurudhore Tiranë–Durrës–Rinas. Në Trieste (2017), ai nënshkroi marrëveshjen historike për krijimin e Zyrës së Bashkëpunimit Rajonal për të Rinjtë (RYCO), me qendër në Tiranë – një model i frymëzuar nga bashkëpunimi franko-gjerman pas Luftës së Dytë Botërore. Në Sofie (2018), ai doli në mbrojtje të perspektivës europiane të Ballkanit, me një fjalë të cituar gjerësisht: “Ballkani nuk është periferia e Europës, por zemra e saj e pazgjidhur.” Një tjetër episod i rëndësishëm ishte hapja e negociatave të vështira me Greqinë për çështjet e detit, minoritetit dhe ligjit të luftës, duke dëshmuar se diplomacia kërkon guxim dhe vizion afatgjatë. Në partneritetin me SHBA, Bushati firmosi marrëveshjen për transformimin e bazës ajrore të Kuçovës në një bazë taktike të NATO-s, duke e futur Shqipërinë në hartën e sigurisë euroatlantike. Po ashtu, në forumet e OKB-së, ai mbrojti Shqipërinë si një zë të besueshëm për paqen dhe multilateralizmin, duke theksuar rolin e vendit tonë në misionet paqeruajtëse. Nën drejtimin e tij, Shqipëria fitoi respekt të ri në arenën ndërkombëtare. Shërbimet konsullore u modernizuan, arkivat u digjitalizuan dhe u vendosën standarde meritokratike për diplomatët shqiptarë. Për kontributin e tij në diplomaci, Bushati është nderuar me dekorata të larta, ndër të cilat Grand Cross of the Order pro Merito Melitensi nga Urdhri i Maltës në vitin 2016. Sot, ai vijon të jetë i ftuar në ceremoni dhe forume ndërkombëtare prestigjioze, ku vlerësohet për kontributin e tij në konsolidimin e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe promovimin e paqes në Europën Juglindore. Pas vitit 2019, karriera e Bushatit mori një dimension të ri. Edhe pse nuk mbante më poste qeveritare, ai mbeti një zë i fuqishëm në debatin publik, akademik dhe diplomatik. Ai iu rikthye botës së shoqërisë civile dhe akademisë, duke ligjëruar në universitete ndërkombëtare dhe duke botuar analiza e opinione mbi proceset gjeopolitike që po përfshinin Europën dhe Ballkanin. Artikujt e tij në media prestigjioze si Financial Times, Politico Europe, Euractiv dhe revista të specializuara në marrëdhënie ndërkombëtare, u cituan gjerësisht për qartësinë analitike dhe vizionin afatgjatë. Në këtë periudhë, Bushati botoi edhe libra dhe studime mbi integrimin europian, marrëdhëniet transatlantike dhe transformimin e Ballkanit Perëndimor. Vepra e tij “Shqipëria në marrëdhëniet ndërkombëtare: sfida dhe mundësi” u përkthye në disa gjuhë dhe përdoret si referencë në studimet rajonale. Po ashtu, ai mbajti ligjërata të ftuara në universitete si Oxford, Cambridge, Georgetown dhe Sciences Po Paris, ku u vlerësua për qasjen ndërdisiplinore që ndërthurte diplomacinë praktike me reflektimin teorik. Në nivel ndërkombëtar, ai u përfshi në forume të rëndësishme si Munich Security Conference, Brussels Forum i German Marshall Fund, si edhe në takimet e European Council on Foreign Relations, ku është anëtar i bordit. Ai gjithashtu u zgjodh anëtar i disa këshillave akademikë dhe organizatave që merren me zhvillimin e politikave të jashtme dhe të sigurisë. Në Shqipëri, Bushati vijoi të ishte aktiv në nisma sociale dhe intelektuale, duke themeluar fondacione që mbështesin të rinjtë dhe duke nxitur kulturën e dialogut qytetar. Nëpërmjet mentorimit dhe leksioneve publike, ai u bë një model për studentët dhe profesionistët e rinj, duke treguar se politika dhe diplomacia mund të ndërthuren me etikën dhe kulturën e shërbimit. Ky angazhim i vazhdueshëm i dha figurës së tij një përmasë të re: jo vetëm si ish-ministër, por si një mendimtar global, i pranishëm në tryezat më të rëndësishme ndërkombëtare. Pikërisht kjo rrugë e çoi drejt Harvardit në vitin akademik 2024–2025, duke i hapur një kapitull të ri në udhëtimin e tij intelektual dhe diplomatik. Për Ditmirin hapet një kapitull i ri në Harvard. Për vitin akademik 2024–2025, Ditmir Bushati i është bashkuar Qendrës për Marrëdhënie Ndërkombëtare të Harvardit – një institucion i themeluar nga Henry Kissinger dhe Robert Bowie në vitin 1958, që mbetet qendra kërkimore më e madhe në këtë fushë. Në Harvard, ai do të marrë pjesë në projekte kërkimore dhe do të mbajë cikle leksionesh me studentë, pedagogë dhe studiues mbi rolin e marrëdhënieve SHBA-BE në paqen dhe prosperitetin e Europës Juglindore. Për Bushatin, kjo është një eksperiencë e vyer ku ai jo vetëm do të kontribuojë me përvojën e tij, por edhe do të mësojë nga të tjerët. Nuk është hera e parë që ai kthehet në këtë universitet prestigjioz, por këtë herë me një mision më të gjerë: të ndajë përvojën e një diplomati që ka qenë pjesë e vendimmarrjeve historike për Shqipërinë dhe rajonin. Si e shohin elitat sot figurën e Ditmir Bushatit? Në qarqet akademike dhe diplomatike, Bushati perceptohet si një mendimtar politiko-diplomatik i rrallë, që kombinon reflektimin teorik me përvojën praktike. Profesorë ndërkombëtarë e kanë cilësuar si “një nga mendjet më të kthjellëta të Ballkanit për të kuptuar raportin BE–SHBA në rajon”. Në një shoqëri ku politika shpesh reduktohet në arenë polemikash të vogla, figura e tij shihet si përjashtim – një intelektual që ruan gravitetin e fjalës publike dhe që e ndërton karrierën mbi dije e integritet. Elitat e shohin si një përfaqësues të denjë të Shqipërisë moderne, si një urë mes Tiranës, Brukselit dhe Uashingtonit, dhe si një figurë që ka ende shumë për të dhënë në arenën globale. Për brezat e rinj, ai është shembull se si një shqiptar i formuar mes Shkodrës dhe Harvardit mund të ndikojë në fatet e rajonit e më gjerë. Nëse do ta shihnim jetën e Ditmir Bushatit përmes syve të filozofëve, ai është mishërim i konceptit aristotelian të “polis-it”: qytetari që nuk jeton vetëm për fatin e vet, por për fatin e komunitetit. Sot, kur bota po përballet me kriza të reja ndërkombëtare, figura e tij del si simbol i ekuilibrit mes idealizmit dhe pragmatizmit, mes dijes dhe veprimit. Ditmir Bushati nuk është thjesht një diplomat. Ai është një mendimtar me vizion global, një udhëheqës intelektual dhe një figurë që frymëzon. Në rrugëtimin e tij shohim jo vetëm historinë e një individi, por edhe dëshminë se Shqipëria mund të japë liderë që flasin me gjuhën e botës, pa harruar rrënjët e tyre. © 2025 Liliana Pere. Themeluese Botuese. Autore -- Revista Prestige Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Kënga "Margjelo" është një këngë tradicionale arbëreshe, që përfaqëson kulturën dhe trashëgiminë e popullsisë arbëreshe, që është një komunitet shqiptar që jeton kryesisht në Itali, pas migrimit të paraardhësve të tyre nga Shqipëria dhe territore të tjera shqiptare gjatë periudhës së Mesjetës. Historia e këngës: Kënga "Margjelo" ka një lidhje të fortë me traditën e maleve dhe jetën rurale të shqiptarëve, përkatësisht të arbëreshëve. Ajo përshkruan një histori dashurie dhe mallëngjimi, ndërsa shpreh emocionet dhe lidhjen e ngushtë me natyrën dhe kulturën e maleve. Përmes këngës, figura e "Margjelos" bëhet simbol i dashurisë dhe krenarisë për traditat e pasura të arbëreshëve. Përmbajtja e këngës: Kënga tregon një bisedë mes një djaloshi dhe një vajze, të cilët janë të lidhur me natyrën dhe traditën e jetës malore. Teksti i këngës shpreh dëshirën për t'u bashkuar dhe punuar së bashku në fushë, duke kënduar dhe duke ndarë dashurinë dhe mallit. Të dy ata janë pjesë e një kulture të thellë dhe kanë një lidhje të fortë me bukurinë e natyrës dhe traditën e popullit të tyre. Në lidhje me datën e krijimit të këngës, nuk ka informacion të saktë se kur është krijuar, por mund të thuhet se ajo ka origjinë të thellë në periudhën e emigrimeve të shqiptarëve në Itali dhe ka kaluar brez pas brezi, duke u ruajtur si pjesë e trashëgimisë kulturore të arbëreshëve. Margjelo Muzikën e këngës e kompozoi Prenk Jakova, ndërsa teksti është realizuar nga Filip Ndocaj. Teksti :: Song Lyrics Moj margjel mori malsore ku po shkon me at kosore ku po shkon moj tuj vrapue a po me pret o vash dhe mue bashke te shkojm me punue bashk te korrim tuj kendue Margjelo mori Margjel cilma synin qe me ke mshel O Margjela e malsis thuja kangve te cobanis Margjelo mori Margjel cilma syrin qe m`ke mshel O Margjela e malsis thuja kangve te cobanis Moj margjel mori fisnike bija e malsis kreshnike mos t`lshoj zemra ble sonjike trim i mir qe shkon si er mendjen kthyer ka gjithher e tash kthen sot behet vere margjelo mori margjel cilma syrin qe m`ke mshel o margjela e malsis thuja kangve qe mban ise margjelo mori margjel cilma syrin qe m`ke mshel o margjela e malsis thuja kangve qe mban ise margjelo mori margjel cilma syrin qe m`ke cel Kënga "Margjelo," e cila është kompozuar nga Prenk Jakova, ndërsa teksti është shkruar nga Filip Ndocaj. Kënga ka një tonalitet tradicional shqiptar dhe përshkruan tema të dashurisë, natyrës dhe mallëngjimit. Në tekst përmendet figura e Margjelos, e cila shprehet me admirim dhe dëshirë për t'u bashkuar. Kënga ka një ton melankolik dhe poetik, duke krijuar një imazh të bukurisë së maleve dhe emocioneve që lidhen me tokën dhe njerëzit. Pergatiti. Liliana Pere

Vangjush Mio – Drita e Pikturës Shqiptare Hyrje Në çdo epokë, arti ka një zë që ngrihet mbi të tjerët, për të sjellë një frymë të re. Për Shqipërinë e shekullit XX, ai zë ishte i Vangjush Mios – piktorit që solli dritën e impresionizmit në një vend ku arti ende kërkonte të gjente udhën e vet. Me penelin e tij, ai nuk pikturoi vetëm peizazhe, por krijoi poezi me ngjyra, duke i dhënë natyrës shqiptare një dimension të përjetshëm. Ashtu si Beethoven që i vesh tingujt me madhështi, Mio i veshi kodrat, fushat dhe rrugët e Korçës me tingujt e dritës dhe të ngjyrave, duke e bërë peizazhin shqiptar një simfoni të gjallë për sytë dhe shpirtin. Jeta Vangjush Mio lindi më 17 mars 1891 në Korçë, qytet i njohur për kulturë dhe art, i cili do të mbetej gjithmonë një skenë frymëzimi për të. Talenti i tij për vizatim u shfaq qysh në fëmijëri dhe e çoi drejt Akademisë së Arteve të Bukura në Romë, ku studioi pikturë dhe restaurim. Gjatë studimeve, Mio u nderua me dy çmime prestigjioze italiane: një për mjeshtërinë e peizazhit dhe një tjetër për aftësinë në restaurim artistik, duke e afirmuar si një talent të jashtëzakonshëm. Këto nderime i hapën rrugë për të sjellë frymën e artit modern evropian në Shqipëri. Pas kthimit, Mio u bë mësues vizatimi, më pas artist i lirë, duke iu përkushtuar tërësisht pikturës. Korça mbeti vendi ku ai krijoi, jetoi dhe la gjurmët e tij të pavdekshme. Stili dhe vepra Mio ishte i pari që solli impresionizmin në artin shqiptar. Ai u largua nga formalizmi akademik dhe iu dha lirisë së dritës, ngjyrës dhe natyrës. Peizazhet e tij janë të mbushura me dritë të butë, ngjyra të shkrira dhe një poezi që e dallon si një vizionar të ndjeshmërisë artistike. Vepra të njohura: Peizazh i Dardhës Vjeshtë në Korçë Bulevardi i Korçës Lumi i Devollit Peizazh me borë Sheshi i Korçës Peizazh i Voskopojës Korçë, dimër Në këto tablo, shohim jo thjesht pamje natyrore, por një muzikë ngjyrash që rrjedh si një simfoni. Ashtu si Beethoven ngriti muzikën në një lartësi universale përmes tingujve, edhe Mio ngriti peizazhin shqiptar në një poezi pamore që tejkalon kufijtë e kohës dhe hapësirës. Çmimet Çmimi i Peizazhit në Akademinë e Arteve të Bukura, Romë Çmimi i Restaurimit Artistik në Akademinë e Arteve të Bukura, Romë Këto nderime janë dëshmi e talentit të jashtëzakonshëm të Mios dhe e vlerësimit ndërkombëtar që ai fitoi që në fillimet e karrierës. Ekspozitat dhe prania ndërkombëtare Me një krijimtari të gjerë prej më shumë se 500 pikturash, 200 vizatimesh dhe 80 bocetesh, Mio nuk mbeti i mbyllur në Shqipëri. Ai ekspozoi në Itali, Rumani, Greqi, Egjipt, Turqi, Kinë, Rusi dhe ish-Jugosllavi. Kështu, piktura shqiptare mori për herë të parë një dimension ndërkombëtar, përmes penelit të tij. Kritika dhe vlerësimi Kritika shqiptare dhe ndërkombëtare e ka cilësuar Mion si themeluesin e artit modern shqiptar. Historianët e artit theksojnë se ai çliroi pikturën nga kornizat e ngurta dhe i hapi udhë frymës evropiane të impresionizmit. Në periudhën e realizmit socialist, arti i tij u konsiderua një hapësirë liridashëse, një dritare nga ku brezat e rinj shihnin përtej skemave ideologjike. Sot, kritikët e vendosin Mion pranë figurave më të mëdha të artit evropian të kohës, duke e parë si një krijues që i dha Shqipërisë një identitet të qartë në hartën e impresionizmit. Një kritik francez e ka përshkruar artin e tij si “një poezi me penel, ku drita është muzika dhe peizazhi është vargu”. Trashëgimia Trashëgimia e Vangjush Mios është e pasur dhe e çmuar: qindra piktura ruhen sot në Shtëpinë-Muze “Vangjush Mio” në Korçë, ndërsa shumë të tjera gjenden në koleksione private. Punimet e tij janë ndër më të kërkuarat në tregun e artit shqiptar dhe përbëjnë një thesar kombëtar. Ai mbetet një figurë kyçe e artit shqiptar – një artist që e dokumentoi natyrën dhe jetën shqiptare me sy të lirë dhe me shpirt të ndjeshëm. Përmbledhje Vangjush Mio nuk ishte vetëm një piktor, por një filozof i ngjyrës dhe i dritës. Ai i dha artit shqiptar një dimension të ri, duke e ngritur peizazhin në art të lartë, ashtu siç filozofët ngritën mendimin njerëzor në dritë, apo muzikantët e mëdhenj i dhanë njerëzimit melodi që nuk shuhet kurrë. Në dritën e pikturave të tij, Shqipëria e shekullit XX gjallon ende sot – poetike, e gjallë dhe e pavdekshme. --- ✍️ Autor: Liliana Pere © Copyright

Bujar (Babis) Arizi: Ngjyra që Flasin, Forma që Jetojnë Në rrugicat e Tiranës, mes dritës së mëngjesit dhe hijeve që vallëzonin mbi muret e qytetit, lindi Bujar Arizi.  Familja e tij, e thjeshtë dhe e edukuar me dashuri për kulturën, i dha hapësirë për të parë botën jo thjesht si pamje, por si histori që duhet treguar. Që fëmijë, ai ndjeu një tërheqje të veçantë për bojën dhe kanavacën, ku çdo goditje furçe ishte një fjalë e fshehtë e shpirtit, një muzikë vizuale që vetëm ai dinte ta dëgjonte. Formimi Artistik: Tirana dhe Firenze Rruga e tij drejt artit nisi në Akademinë e Arteve, Tiranë, ku vizatimi dhe poezia e bojës u bënë gjuhë e tij e parë. Pas diplomimit, Firenze, Itali, u bë një shkollë e re për dritën dhe perspektivën: aty ai mësoi të bashkonte ngjyrën me formën, të krijonte lëvizje brenda kanavacës dhe të shndërrohej çdo tablo në një hapësirë të frymëzuar nga emocioni dhe tradita evropiane. Studimet e tij pasuniversitare i hapën horizontet e një ekspresionizmi të lirë, ku çdo ton dhe kontrast kishte një kuptim të brendshëm. Emigrimi: Athina dhe Sfida e Identitetit Në 1993, pas ekspozitës së parë në Galerinë e Arteve, Tiranë, Arizi vendoset në Athinë, duke nisur një kapitull të ri si artist i lirë. Ai përjetoi emigrimin jo vetëm fizikisht, por edhe shpirtërisht: sfida e të qenit artist emigrant e forcoi identitetin e tij, duke e bërë artin më të thellë dhe autentik. “Një artist emigrant nuk pritet si një artist vendas… duhet të ruash personalitetin origjinal për të vlerësuar veten,” thotë vetë Arizi. Stili dhe Rryma Artistike Arizi krijon nën hijen e ExpresioFauvismit, një rrymë që bashkon ekspresionizmin dhe fovizmin, duke i dhënë ngjyrës fuqi dhe formës lëvizje. Ngjyra nuk është thjesht tonalitet; ajo rrjedh si lumë që përshkon shpirtin, ndriçon çdo formë dhe krijon atmosferë. Forma plastike merr frymë dhe hapësira bëhet dialog. Kritiku George Sergianos e përshkruan stilin e tij: > “Ngjyra shpërthejnë si lumë që rrjedh lirshëm, format fluturojnë me një lehtësi të papritur, dhe çdo vepër është e sinqertë dhe e mbushur me emocione të pastërta.”  Bujar Harizi ngjason me Matisse-in,   për mënyrën se si Arizi përdor ngjyrën për të dhënë jetë dhe energji, duke i shtuar një dimension unik të përvojës së tij personale dhe mesdhetare. Ai është vlerësuar me shume  Çmime dhe Ekspozitat Kryesore. Karriera e tij është e pasur me vlerësime që dëshmojnë talentin dhe përkushtimin: 2000 – Çmim për distinguim 2001 – Ekspozitë personale në Bashkinë e Athinës 2002 – Çmimi UNESCO dhe pjesëmarrje në ekspozitën kombëtare të Greqisë 2010 – Çmimi i Dytë në Ekspozitën Kombëtare të Pikturës 2011 – Çmimi i Parë dhe përfaqësimi i Greqisë në Bienalen e Firences 2012 – Pjesëmarrje në ekspozitën ndërkombëtare të Chelsea, New York Çmimet nuk janë thjesht trofe; ato janë dëshmi e një rrugëtimi emocional kembengules,, i një pasioni që shpërthen në çdo tablo. Trashëgimia e ti dhe Prezenca në Institucione është me  Disa nga veprat e tij qe ruhen në koleksione institucionale, përfshirë Godinën e Presidencës së Republikës, ku u falënderua nga Presidenti Konstantinos Stephanopoulos në 2002. Ekspozita “Painting Greece and Albania” në Muzeun Historik Kombëtar, Tiranë (2013), pasqyron përvojën e emigrimit dhe dialogun mes ngjyrës dhe kujtesës. Reflektim Eseistik: Fryma dhe Ngjyra Bujar Arizi qe  tiefon në shpirt, ku ngjyra reflektojne dinamizem dhe forma merr frymë si qytet që zgjohet në mëngjes.  Ai sjell histori emigrimi, sfidën e krijimit të vetës dhe forcën e lirisë artistike.  Origjinaliteti i tij është guxim, spontanitet dhe sinqeritet, duke e vendosur mes artistëve ndërkombëtarë, por gjithmonë me një tingull unik shqiptar. Çdo tablo e tij është një dialog i heshtur me shikuesin, një poezi vizuale ku ngjyra, forma dhe drita flasin pa fjalë, duke na kujtuar se arti është frymë, histori dhe liri. © 2024-2025 Liliana Pere  – Themeluese, Botuese. Autore   Revista Prestige

Revista Prestige, anëtare e Academie Edu, është një platformë kulturore ku ndërthuren në mënyrë harmonike teknologjia, arti dhe diplomacia. Ajo përfaqëson një hapësirë të veçantë, ku gjen intervista te personazheve te sukseshem, në shqiperi dhe ne bote, shkrime qe hartohen ne menyre kreative, duke nxjere vlerat e verteta dhe edukim mesazhe mbi keto modele, studime dhe kërkime të thelluara, duke sjellë thelb dhe kuptim të ri për sfidat dhe zhvillimet bashkëkohore. Si dhe analiza dhe analogji te figurave ikonike Revista Prestige Liliana bashkepunon me studiues dhe kerkues shkencore te fushave te ndryshme, me te cilet edhe keshillohet per mbarevajtjen e Revistes Prestige. Nje nga bashkepunetoret dhe keshilltaret e saj ështe Aurela Anastasi dhe disa bashkepunetore te tjera. Në faqet e saj prezantohen portrete të profesionistëve të shquar shkencetare diplomate nobeliste politikane presidente te SHBA, dhe ikonave, personalitete që frymëzojnë artistë dhe krijues nga Shqipëria dhe bota. Revista sjell gjithashtu intervista të veçanta, rubrika të dedikuara personazheve të njohur dhe tema që nxisin reflektim dhe frymëzim. Liliana Pere, themeluese, drejtoreshë, koordinatore autore dhe botuese e Revista Prestige, Ajo ka një eksperiencë të gjatë korrekte dhe të pasur në fushën e telekomunikacioneve. Ajo është këshilltare në një mision diplomatik ndërkombëtar dhe presidente e organizatës “Gruaja Shqiptare në Botë”. Liliana ka hartuar aplikacione dhe platforma dixhitale free, me qëllim fuqizimin e grave, sidomos publicisteve dhe agjensive te udhetimit , sekretarive per te ndihmuar grate Me një vizion të qartë dhe të përkushtuar, ajo promovon një edukim jo vetëm shpirtëror, por edhe intelektual dhe kulturor, bazuar në vlera të forta. Revista Prestige nuk është vetëm një revistë; ajo është një mision për krijimin e potencialeve të reja, hapjen e horizonteve të gjera të dijes dhe frymëzimin e brezave të ardhshëm për të ndjekur rrugën e edukimit dhe zhvillimit të vazhdueshëm. © 2024–2025 Liliana Pere – Themeluese, Drejtore, Botuese Revista Prestige Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Pablo Pikaso – Magjia e Formave dhe Ngjyrave Pablo Pikaso, një nga emrat më të mëdhenj të artit modern, lindi më 25 tetor 1881 në Malaga të Spanjës, dhe që në fëmijëri tregoi një dhunti të rrallë për vizatimin dhe pikturën. Babai i tij, një mësues pikture, e njohu talentin e vogëlushit dhe e udhëhoqi drejt mjeshtërisë së vizatimit realist. Por, përkundër fillimeve të disiplinuara, shpirti i Pikasos kërkonte të shprehte emocionet dhe botën përtej formave tradicionale. Ai mori arsimimin formal në Akademinë e Artit të Barcelonës dhe më vonë në Madrid, ku njohu mjeshtrit e artit klasik dhe modern. Por Pikaso nuk iu bind kurrë kufijve të akademisë; ai kërkoi të thyente rregullat, të eksploronte pikturën në mënyra të reja dhe të krijonte një gjuhë vizuale unike. Kështu, ai kaloi nga periudha e “Blu” dhe “Rozë” tek epoka e famshme kubiste, duke bashkëpunuar me Georges Braque. Veprat e tij më të njohura mund të përmblidhen në disa pika të rëndësishme: 1. Les Demoiselles d’Avignon – kjo pikturë revolucionare është një shpërthim i guximit dhe modernitetit. Figura të shpërndara në mënyrë dramatike dhe linja kënde të forta sfidojnë perceptimin tonë të trupit dhe hapësirës, duke shndërruar kanavacën në një tension të gjallë emocional. 2. Guernica – një protestë e fuqishme kundër luftës dhe padrejtësisë. Ngjyrat e errëta dhe figurat e deformuara krijojnë një atmosferë dhimbjeje universale, duke bërë që secili shikues të ndjejë terrorin dhe trishtimin e një qyteti të shkatërruar. 3. Periudha e “Blu” – pikturat e kësaj periudhe janë të mbushura me melankoli, ku portretet e vetmuara dhe tonalitetet e kaltërta japin një ndjesi të thellë dhe intime për vuajtjen njerëzore. 4. Periudha e “Rozë” – më e ngrohtë, më e lehtë dhe shpesh humoristike, kjo periudhë tregon një Pikaso të ndjeshëm, të lidhur me artin cirkues dhe jetën e përditshme. Pikaso dallohej nga të tjerët jo vetëm për mjeshtërinë teknike, por për guximin e tij të jashtëzakonshëm për të eksperimentuar. Ai nuk pranoi kurrë të ndjekë trendet; në vend të kësaj, ai krijoi trendet. Ai e shihte artin si një reflektim të shpirtit dhe si një mënyrë për të zhvendosur perceptimin njerëzor. Përmes kubizmit, ai e shpërndau realitetin në fragmente, duke sfiduar mënyrën se si shohim botën. Nga këndvështrimi filozofik, Pikaso e shihte artin si një urë midis brendësisë dhe botës së jashtme. Ai na mëson se çdo formë dhe çdo ngjyrë ka një histori, një emocion të fshehur që pret të zbulohet. Kritika e tij, si dhe adhurimi i botës së artit, e vendosin Pikason jo vetëm si një piktor, por si një mendimtar dhe shpikës i pafund i estetikës së re. Romantizmi i tij nuk qëndronte vetëm në tematikë, por në mënyrën se si ai lidhte ndjenjat me penelat dhe bojërat. Ai e shihte jetën si një kanavacë të hapur, ku çdo eksperiencë, çdo dhimbje dhe çdo lumturi mund të përkthehej në art. Pikaso na kujton se arti është i pafund, i lirë dhe i fuqishëm, dhe se madhështia qëndron në aftësinë për të parë botën jo si është, por si mund të jetë. Pablo Pikaso konsiderohet nga shumë kritikë dhe dashamirës të artit si një nga piktorët më të mëdhenj të të gjitha kohërave. Ai përfaqëson rrymën e kubizmit, por gjithashtu kaloi përmes periudhave të ndryshme stilistike si periudha e “Blu” dhe “Rozë”. Ai u frymëzua nga artistë të mëdhenj si El Greco, Diego Velázquez, Henri Toulouse-Lautrec dhe Paul Cézanne, të cilët e ndihmuan të zhvillonte vizionin e tij unik. Pikaso bëri famë me pikturën “Les Demoiselles d’Avignon”, një kryevepër revolucionare që ndryshoi perceptimin e artit modern. Gjatë karrierës së tij, ai pati bashkëpunime të rëndësishme, sidomos me Georges Braque, me të cilin zhvilloi kubizmin, dhe u ndikua nga artistët e tjerë të kohës, duke ndarë ide dhe eksperimentuar forma të reja. Këto marrëdhënie artistike pasuruan krijimtarinë e tij dhe e vendosën Pikason si një qendër të pandashme të artit modern. Pablo Pikaso nuk jeton më; ai ndërroi jetë më 8 prill 1973 në Mougins, Francë, duke lënë pas një trashëgimi të pasur dhe të paharrueshme që frymëzon artistët dhe admiruesit e artit edhe sot.  © 2025 Liliana Pere. Themeluese Botuese.Autore--Revista PrestigeTë gjitha të drejtat e rezervuara.