Search Results

🎬 Filmi dhe Subjekti Tana është filmi i parë artistik shqiptar me metrazh të gjatë, prodhuar krejtësisht në Shqipëri në vitin 1958 nga Kinostudio “Shqipëria e Re”  . Ngjarjet e filmit zhvillohen në vitet 1950 dhe përqendrohen tek Tana, një vajzë e re me mendime përparuese që sfidon mentalitetin tradicional të një fshati malor për të ndjekur dashurinë e saj për Stefanin, duke u përballur me xhelozinë e Lefterit dhe rëndesën e konservatorizmit të gjyshit të saj  . Filmi është adaptim i një novele me të njëjtin titull nga Fatmir Gjata, dhe skenari u shkrua nga Fatmir Gjata së bashku me Nasho Jorgaqin, ndërsa Kristaq Dhamo e zhvilloi në regji  . Një moment historik i realizuar në këtë film është pthja e parë romantike në kinematografinë shqiptare  . 🎥 Regjia, Skenari & Ekipi Artistik Regjisori: Kristaq Dhamo, i diplomuar në Institutin e Lartë Kinematografik në Budapest, e kishte në këtë film debutin e tij regjisorial në moshën 25‑vjeçare. Ai do të mbetej një figurë kyç në zhvillimin e kinemasë shqiptare për dekada  . Skenar: nga Fatmir Gjata dhe Nasho Jorgaqi, me bazë në novelën origjinale të Gjatës  . Muzika: kompozuar nga Çesk Zadeja, e cila kontribuon thelbësisht në intensifikimin emocional dhe dramatik të ngjarjes  . Operatori: Mandi Koçi (dhe Sokrat Musha më pas, mbi credit), që u njihet për mjeshtërinë e xhirimit  . Montazheria: Irena Harito, me ndihmën e Margarita Lalës që kujton përkushtimin e madh në kushte të vështira  . 🎭 Aktorët Kryesorë Tinka Kurti si Tana — debuton në film me një paraqitje natyrale, larg teatralitetit të deklaruar të asaj kohe, duke sjellë freski dhe jetë në ekran  . Naim Frashëri si Stefani — malësori romantik që përfaqëson idealin dhe ëndrrën për përparim social  . Kadri Roshi si Lefteri — antagonisti që përzgjedh forcën dhe xhelozinë për të parandaluar dashurinë  . Petra e aktorëve të tjerë përfshin: Pjetër Gjoka, Andon Pano, Thimi Filipi, Marie Logoreci, Violeta Manushi, Nikolla Panajoti, Melpomeni Çobani, Mihal Stefa, Vani Trako, Lazër Filipi, Pandi Raidhi, Lazër Vlashi, Esma Agolli, dhe të tjerë të shumtë që kontribuan si aktorë apo figurantë  . 🧠 Analizë e Thelluar 🔹 Konteksti shoqëror dhe ideologjik Filmi është produkt i realisë socialiste, që përshkruar brez pas brezi një realitet transformues të fshatarëve shqiptarë ndaj ideve të përparimit, kolektivizimit dhe emancipimit të gruas  . Konflikti kryesor: tradita dhe mentaliteti i vjetër kundrejt mendimit modern dhe kërkesave për liri të individit dhe lidhje të ndershme dashurie përmes personazhit të Tanës. 🔹 E struktura dramatike dhe temat Një triangull dashurie mes Tanës, Stefanit dhe Lefterit krijon tension të vazhdueshëm dhe reflektim mbi rolin e rollet e grave, xhelozinë, dhe shtypjen sociale. Preferenca e përparimit mbi konservatorizmin shfaqet aty ku Tana vendos të ndërmarrë rrugën e dashurisë dhe edukimit kundrejt presionit familjar dhe shoqëror. 🔹 Suksesi historik “Tana” konsiderohet një film themelor – është metrazhi i parë shqiptar i realizuar me ekip dhe produkte vendase të vetëm; shënon lindjen e industrisë filmike kombëtare  . Filmi u restaurua në vitet e fundit dhe u shfaq në Festivalin Lumière në Francë në 2022, duke ritheksuar vlerën historike dhe kulturore të kësaj krijimi  .  Përmbledhje e thjeshtë Element Përmbajtje Viti i prodhimit 1958 Regjisor Kristaq Dhamo Skenaristë Fatmir Gjata, Nasho Jorgaqi (sipas novelës së Gjatës) Muzika Çesk Zadeja Aktorët kryesorë Tinka Kurti (Tana), Naim Frashëri (Stefani), Kadri Roshi (Lefteri) + shumë të tjerë Subjekti Konfrontim i dashurisë dhe emancipimit në natyrë tradicionale fshati shqiptar të viteve ’50 Rëndësia historike Filmi i parë me metrazh, realizim krejt shqiptar; puthja e parë në kinema shqiptare Restaurimi & shpërndarja Restauruar dhe prezantuar në festivalin Lumière në 2022 “Tana” është më shumë sesa një film dashurie – është një dokument social dhe artistik që reflekton lindjen e një kulture kinematografike dhe transformimin shoqëror të Shqipërisë. Është një vepër që edhe sot gjen rezonancë tek temat e emancipimit, konfliktit midis traditës dhe përparimit, si dhe forcohet nga një interpretim autentik dhe teknikë solide filmi. Pergatiti:Liliana Pere..

Karl Gega – Gjeniu shqiptar që ngriti ura mbi shekuj Origjina, familja dhe arsimi Karl Gega (emri i plotë: Carlo Ghega ose Karl Ritter von Ghega), lindi më 10 janar 1802 në Venecia, atëherë pjesë e Perandorisë Habsburge. Ai rridhte nga një familje shqiptare me prejardhje nga rajoni i Shkodrës ose i Kotorrit. Familja e tij u zhvendos drejt Italisë dhe më pas në territoret austriake si shumë shqiptarë të tjerë që për arsye politike, fetare apo ekonomike kërkonin një jetë më të qëndrueshme. Babai i tij, Anton Ghega, ishte oficer në marinën austriake, gjë që ndikoi në disiplinën dhe formimin e hershëm të Karlit. Që në moshë të vogël, Karl Gega tregoi aftësi të jashtëzakonshme në fushat e matematikës dhe shkencave natyrore. Në moshën 16-vjeçare ai diplomohet në Universitetin e Padovës si doktor i matematikës. Më pas vijoi studimet në arkitekturë dhe inxhinieri civile, duke formuar një profil të plotë teknik, filozofik dhe praktik. Talenti i tij u vërejt menjëherë nga autoritetet teknike të Perandorisë. Karriera e hershme dhe eksperienca ndërkombëtare Në vitin 1819, Karl Gega filloi punë pranë administratës austriake si asistent inxhinier. Ai mori pjesë në projekte të ndryshme rrugore dhe urash, ndër të cilat përmendet ndërtimi i rrugës nga Cortina d'Ampezzo në Toblach në rajonin e Tirolit. Midis viteve 1836–1840, punoi si inspektor teknik për ndërtimin e linjës hekurudhore Brno–Břeclav në Moravi (sot Çeki). Në këtë periudhë filloi të merrej me studimin e hekurudhave malore, një fushë që deri atëherë nuk kishte përvojë praktike në Evropën Qendrore. Në vitin 1836-1837 ai udhëtoi në Angli për të studiuar zhvillimin më të avancuar të asaj kohe në ndërtimin e hekurudhave. Në vitin 1842 udhëtoi drejt Shteteve të Bashkuara të Amerikës për të studiuar rrjetin hekurudhor amerikan, ku krijoi një lidhje të thellë me zhvillimet teknike për ndërtimin në terrene të vështira dhe përdorimin e lokomotivave me kapacitet të madh. Vepra madhore – Hekurudha e Semmeringut (1848–1854) Në vitin 1844, Karl Gega prezantoi projektin e tij për ndërtimin e një linje hekurudhore përmes maleve Semmering në Alpet Austriake, që lidhte qytetet Gloggnitz dhe Mürzzuschlag. Ky projekt konsiderohet si vepra kulmore e inxhinierisë së shekullit XIX dhe është quajtur "mrekullia e inxhinierisë malore". Karakteristikat teknike të hekurudhës Semmering: Gjatësi: 41 kilometra Diferencë lartësie: 459 metra Përmban: 14 tunele, 16 viadukte (shumë prej tyre me dy kate), mbi 100 ura me hark dhe 11 ura prej çeliku Pjerrësia maksimale: 2.5% Kthesa të ngushta me rreze minimale deri në 190 metra Karl Gega zhvilloi edhe një lokomotivë të re të përshtatur për terrenin malor – lokomotiva e tipit Engerth, e cila u përdor për herë të parë në këtë linjë. Hekurudha u ndërtua nga viti 1848 deri në vitin 1854, duke përfshirë mijëra punëtorë, specialistë dhe ekspertë të fushës. Në vitin 1851, për kontributin e tij, Perandori Franz Joseph i dha titullin fisnik "Ritter" (Kalorës). Më 12 prill 1854 u organizua një udhëtim special me tren në këtë linjë në prani të Perandorit dhe më 16 maj 1854 linja u përurua zyrtarisht. Hekurudha Semmering u shpall trashëgimi botërore e UNESCO-s në vitin 1998, si dëshmi e fuqisë së mendjes njerëzore për të përballuar sfidat e natyrës. Dokumente dhe libra 1. Malerischer Atlas der Eisenbahn über den Semmering, Vjenë, 1854 – atlas teknik në dy vëllime që përshkruan me hollësi ndërtimin dhe pamjet e linjës hekurudhore. 2. Die Baltimore-Ohio Eisenbahn…, Vjenë, 1844 – një studim i hollësishëm mbi hekurudhën amerikane, botuar pas kthimit të Gegës nga SHBA. 3. Uebersicht der Hauptfortschritte…, Vjenë, 1853 – përmbledhje e arritjeve teknike të dekadës së parë të projektimit dhe ndërtimit të hekurudhave. Dokumentet dhe planet origjinale të Karl Gegës ruhen në Arkivat Shtetërore të Vjenës, si dhe në Muzeun Teknik të Austrisë. Vepra të tjera në Evropë Karl Gega kontribuoi në projekte të tjera të rëndësishme infrastrukturore në: Austri (Linja Jugore Vjenë–Trieste) Hungari Çeki Gjermani Itali Slloveni (Viadukti Borovnica – një ndër më të mëdhenjtë e kohës) Planifikoi linja në Transilvani, megjithëse nuk i përfundoi për shkak të vdekjes së hershme Ai ishte konsulent në shumë projekte të ndërlikuara malore dhe urbanistike, duke ndikuar gjerësisht në zhvillimin teknologjik të Perandorisë Austro-Hungareze. Tituj, vlerësime dhe trashëgimi Në vitin 1851, mori titullin "Ritter" nga Perandori Franz Joseph Udhëtim përurues më 1854 me çiftin perandorak Monument i ngritur në Semmering në vitin 1869 Vdiq më 14 mars 1860 në Vjenë nga tuberkulozi Varrosur në varrezat qendrore të Vjenës (Zentralfriedhof) Trashëgimia e Karl Gegës Emri i tij mban: Shkolla profesionale "Karl Gega" në Tiranë Rrugë dhe rrugica në Austri dhe Shqipëri Pullë postare dhe banknota 20-shilingëshe në Austri Muzeu "Ghega" në Breitenstein Hekurudha e Semmeringut vizitohet nga mijëra turistë dhe inxhinierë çdo vit si një nga shembujt më të hershëm të inxhinierisë moderne në Evropë. Përmbyllje inspiruese Karl Gega nuk ishte thjesht një ndërtues hekurudhash, ai ishte një mendje vizionare, një pionier i padiskutueshëm i shkencës dhe inxhinierisë. Nga rrënjë shqiptare, i rritur në një perandori shumëkombëshe, ai arriti të ndërtojë ura që lidhën jo vetëm qytete, por epoka. Vepra e tij frymëzon edhe sot breza të tërë, duke treguar se dija, kur kombinohet me pasion dhe përkushtim, lë gjurmë të pashlyeshme në historinë e njerëzimit. Karl Gega është dhe do të mbetet një figurë monumentale, jo vetëm në historinë e teknikës, por në zemrën e çdo shqiptari që ndjen krenari për origjinën dhe vizionin e tij. Pergatiti:Liliana Pere.

Revista Prestige Rubrika: Arsimi dhe Integrimi Evropian Analizë Profesionale nga Liliana Pere 🇽🇰 Agjencia e Kosovës për Akreditim në EQAR Një sukses kombëtar dhe një garanci evropiane për cilësinë në arsimin e lartë Në korrik të vitit 2025, Agjencia e Kosovës për Akreditim (AKA) u pranua si anëtare me të drejta të plota në Regjistrin Evropian për Sigurimin e Cilësisë në Arsimin e Lartë (EQAR), duke shënuar një moment historik jo vetëm për arsimin e lartë në Kosovë, por për gjithë përpjekjen shtetërore për t’u pozicionuar brenda strukturave të Bashkimit Evropian për cilësi dhe standardizim akademik. Ky vendim, i marrë pas një vlerësimi të pavarur nga ekspertë ndërkombëtarë në korrik 2024 dhe i zyrtarizuar më 14 korrik 2025, shënon një hap thelbësor drejt integrimit të plotë të Kosovës në hapësirën evropiane të arsimit të lartë. Çfarë është EQAR dhe pse ka rëndësi? EQAR (European Quality Assurance Register for Higher Education) është regjistri më i lartë evropian që njeh dhe certifikon vetëm ato agjenci kombëtare që përmbushin në mënyrë të plotë Standardet dhe Udhëzimet Evropiane për Sigurimin e Cilësisë në Arsimin e Lartë (ESG 2015). Anëtarësimi në EQAR nuk është një akt formal, por një dëshmi ndërkombëtare që një vend garanton cilësi akademike në nivel të krahasueshëm me BE-në. Për studentët, kjo përkthehet në njohje të menjëhershme të diplomave, ndërsa për universitetet – në qasjen në fondet evropiane, projekte si Erasmus+ dhe Horizon Europe, rritje të besueshmërisë dhe mundësi për partneritete të barabarta në shkencë, kërkim dhe mobilitet. Si arriti Kosova të pranohej në EQAR? Ky sukses nuk ndodhi rastësisht. Ai është rezultat i një procesi të gjatë, të filluar që në vitin 2020, kur AKA hartoi një plan strategjik për përmbushjen e 14 standardeve të ESG-së, duke filluar një reformë të thellë dhe të guximshme në funksionimin dhe strukturën e vet. Në vitin 2022, AKA u pranua si anëtare “affiliate” në ENQA – Asociacioni Evropian për Sigurimin e Cilësisë. Pas një sërë përmirësimesh legjislative, rritjeje kapacitetesh dhe standardizimi të procedurave, në korrik 2024, një panel prej pesë ekspertësh ndërkombëtarë vizitoi Kosovën për të kryer një vlerësim të jashtëm institucional. Në bazë të raportit të tyre, EQAR pranoi AKA-në si anëtare me të drejta të plota, duke filluar nga korriku 2025 dhe me vlefshmëri deri më 31 dhjetor 2029. Çfarë tha raporti i ENQA? Gjetje dhe rekomandime Raporti i jashtëm i ENQA vlerësoi se AKA përmbush në mënyrë domethënëse kriteret kryesore të ESG-së, ndërsa theksoi pikat e mëposhtme si shembuj të mirëpranuar në nivel evropian: ✅ Pavarësia ligjore dhe institucionale – garantuar nga një ligj i ri që forcon autonominë operacionale të agjencisë. ✅ Transparenca dhe objektiviteti i procedurave të akreditimit, të cilat janë të qarta, të publikuara dhe të zbatueshme në mënyrë të njëtrajtshme. ✅ Pjesëmarrja e studentëve dhe stafit akademik në vendimmarrje dhe vlerësim. ✅ Publikimi i vendimeve dhe raporteve të vlerësimit për të garantuar llogaridhënie dhe transparencë për publikun. Ndërkohë, raporti ofron edhe rekomandime zhvillimore, si: Forcimi i mëtejshëm i kapaciteteve administrative dhe profesionale të stafit të AKA-së. Krijimi i një strategjie të qëndrueshme për digjitalizimin e proceseve të vlerësimit. Thellimi i trajnimeve për vlerësuesit dhe ndërtimi i një kulture cilësie që mbështetet nga analiza të brendshme. Çfarë përfiton realisht Kosova? Ky anëtarësim e rreshton AKA-në në një nivel të barabartë me agjencitë homologe nga Austria, Gjermania, Franca apo Kroacia. Pasojat pozitive për Kosovën janë të mëdha dhe afatgjata: 🎓 Diplomat e studentëve kosovarë do të njihen automatikisht në vendet e BE-së dhe më gjerë. 🏛️ Universitetet dhe kolegjet private fituan një instrument të fuqishëm për tërheqjen e partnerëve dhe studentëve ndërkombëtarë. 🌍 Institucionet e arsimit të lartë do të kenë akses të plotë në programet e Bashkimit Evropian, në kërkime shkencore, mobilitet dhe bashkëpunime ndërkombëtare.  Imazhi i Kosovës si vend me standarde evropiane në arsim do të forcohet ndjeshëm në diplomaci, ekonomi dhe integrim. Deklaratat kyçe nga drejtuesit institucionalë Prof. Hasnije Ilazi, Kryetare e Këshillit Shtetëror të Cilësisë, u shpreh: “Kosova është vendi i parë në Ballkanin Perëndimor që bëhet pjesë e EQAR-it. Kjo është një arritje kombëtare që i jep diplomës kosovare vulën e cilësisë evropiane.” Naim Gashi, Drejtor i Përgjithshëm i AKA-së, tha: “Ky rezultat është fryt i një pune të përbashkët që filloi në vitin 2020 dhe u konkretizua me një vlerësim pozitiv nga ekspertët ndërkombëtarë. Është një garanci për brezat që vijnë.” Përfundim: Nga sfida në standard, nga aspiratë në realitet Anëtarësimi në EQAR është një certifikim i besueshmërisë institucionale, por mbi të gjitha një obligim moral dhe profesional për të ruajtur këtë standard në mënyrë të qëndrueshme. Ai vendos Kosovën në një rrugë të pakthyeshme drejt konsolidimit të arsimit të lartë si një pasuri kombëtare, të krahasueshme me sistemet më të përparuara evropiane. Në kohën kur cilësia është një nga kushtet kyçe për integrimin në Bashkimin Evropian, Kosova ka dëshmuar se është e gatshme të ecë përkrah shteteve me traditë, jo vetëm në aspirata, por edhe në përmbajtje dhe rezultate. Burime zyrtare: ENQA – External Review Report for Kosovo Accreditation Agency, 2024 EQAR – Register Committee Decision Letter, 2025 AKA – https://akreditimi.rks-gov.net Për Revista Prestige Liliana Pere

⭐️KUSH ISHTE JUL CEZARI? Jul Çezari (Gaius Julius Caesar) ishte një burrë shteti, gjeneral, orator, shkrimtar dhe reformator romak, i lindur më 13 korrik të vitit 100 para erës sonë në Romë dhe u vra më 15 mars 44 p.e.s., nga armiqtë e tij politikë. ⭐️ORIGJINA DHE FAMILJA I përkiste familjes së vjetër patriciane "Julia" (gens Julia), që konsiderohej me prejardhje hyjnore – sipas traditës romake, rrjedhin nga Enea (heroi trojan) dhe vetë Afërdita (Venus). Babai i tij, Gaius Julius Caesar i vjetri, ishte administrator i krahinës së Azisë në Perandorinë Romake. Nëna e tij, Aurelia Cotta, vinte nga një familje shumë e respektuar dhe ishte një grua e mençur që luajti rol të madh në edukimin e tij. U martua me disa gra gjatë jetës, përfshirë Cornelian, vajzën e një kundërshtari politik të Sullës. ⭐️ARSIMI DHE EDUKIMI U arsimua që në fëmijëri nga mësues privatë, siç ishte zakoni për djemtë e patricëve. Studioi letërsi, retorikë, greqisht, histori, drejtësi dhe filozofi. Më vonë shkoi në Rodos, ku u stërvit në oratori dhe retorikë nën mësuesin Apollonius Molon – i njëjti që kishte mësuar edhe Ciceronin. ⭐️KARIERA DHE PROFESIONI Jul Çezari ka pasur një jetë të jashtëzakonshme dhe shumëplanëshe: 1. Ushtarak i shquar – Luftoi në shumë fushata ushtarake, por më të famshmet janë: Luftërat Galike (58–50 p.e.s.), ku pushtoi Francën e sotme dhe e ktheu në provincë romake. Kaloi lumin Rubikon në vitin 49 p.e.s. me fjalët e famshme: "Alea iacta est" (Zari u hodh) – duke shpallur luftë ndaj Senatit dhe kundërshtarëve. Mposhti rivalin Pompei dhe u bë sundimtar i vetëm i Romës. 2. Politikan i fuqishëm – Karriera politike përfshinte: Kvestor në Spanjë, Edil (organizator i festimeve publike), Pretor, Konsull (në vitin 59 p.e.s.), Diktator për jetë në 44 p.e.s. – një titull që ngjalli frikë dhe urrejtje nga republikanët. 3. Reformator i madh – Reformoi kalendarin duke krijuar kalendarin Julian, pararendësin e kalendarit që përdorim sot. Zgjeroi të drejtat qytetare, veçanërisht për provincat jashtë Italisë. Riorganizoi Senatin duke shtuar më shumë përfaqësues nga provincat. U dha tokë veteranëve të ushtrisë. Punoi për uljen e korrupsionit në administratë. ⭐️SHKRIMTAR DHE ORATOR Çezari ishte një shkrimtar i shkëlqyer latin, me stil të pastër dhe të qartë. Veprat e tij më të njohura janë Commentarii de Bello Gallico (Komentet për Luftën Galike) dhe Commentarii de Bello Civili (Komentet për Luftën Civile). Shkruante për ngjarjet që përjetonte vetë dhe përvetësonte opinionin publik me zgjuarsi. ⭐️VDEKJA – IDES OF MARCH Më 15 mars 44 p.e.s., u vra në një seancë të Senatit nga 60 senatorë komplotistë, ku më të njohurit ishin Bruti dhe Kasiumi. Ai kishte adoptuar birin e tij të birësuar, Octavianin, i cili më vonë u bë Perandori August – themeluesi i Perandorisë Romake. ⭐️TRASHËGIMIA Fjalët "Cezar", "Kaiser", "Car" (Tsar) vijnë nga emri i tij. Ai ishte figura që i dha fund Republikës Romake dhe hapi rrugën për Perandorinë. Figura e tij jeton në art, letërsi (Shakespeare), histori dhe kulturë si simbol i lavdisë, ambicies dhe rrezikut të pushtetit absolut. Shprehja “T’i japim Cezarit atë që i takon Cezarit” është një shprehje e famshme me origjinë biblike, por që lidhet me figurën historike të Jul Çezarit dhe me idenë e drejtësisë dhe ndarjes së përgjegjësive. ⭐️ORIGJINA E SHPREHJES Kjo shprehje vjen nga Ungjilli sipas Mateut (22:21) në Bibël: “Jepini Cezarit atë që i përket Cezarit, dhe Zotit atë që i përket Zotit.” Në këtë episod, disa farisenj (udhëheqës fetarë) i bënë Jezusit një pyetje dinake për ta zënë në kurth: “A është e drejtë t’i paguajmë taksë Cezarit?” Jezusi u kërkoi të shikonin një monedhë dhe pyeti: “E kujt është kjo fytyrë e gdhendur?” Ata u përgjigjën: “E Cezarit.” Dhe Jezusi u tha: “Jepini Cezarit atë që i takon Cezarit, dhe Zotit atë që i takon Zotit.” ⭐️ÇFARË DO TË THOTË KJO? Kjo shprehje ka kuptim të thellë filozofik dhe politik: Cezari përfaqëson pushtetin tokësor – shtetin, ligjin, detyrimet qytetare (si taksat). Zoti përfaqëson moralin, shpirtin dhe besimin. Shprehja kërkon ndarjen e qartë mes detyrimeve qytetare dhe atyre shpirtërore – të dyja duhet respektuar. ⭐️NË GJUHËN E PËRDITSHME Në ditët e sotme, kur themi: “T’i japim Cezarit atë që i takon Cezarit”, kemi parasysh që: Duhet të pranojmë realitetin dhe respektojmë detyrimet ndaj autoriteteve. Duhet të ia njohim dikujt meritat që i takojnë – dmth, t’i japim lavdinë, vlerësimin apo përgjegjësinë që i përket. ⭐️FAKT INTERESANT Fjala "Cezar" pas Jul Çezarit u bë titull perandori. Në shumë vende (si “Kaiser” në Gjermani dhe “Car” në Rusi), është përdorur për të treguar pushtetin suprem. Pra, t’i japësh Cezarit çfarë i përket, do të thotë t’i njohësh autoritetin atij që sundon, por pa harruar detyrimin moral ndaj Zotit apo ndërgjegjes. Pergatiti:Liliana Pere

Kroçera “Nautica” me 676 turistë ndalon në Durrës Gjatë fundjavës, Porti i Durrësit mirëpriti anijen luksoze “Nautica”, e cila mbërriti në kalatën nr. 5 me 676 turistë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Australia dhe vende të tjera të botës. Këta vizitorë patën mundësinë të eksplorojnë sitet historike të Durrësit dhe bukuritë natyrore të zonave përreth. Kryeministri Edi Rama publikoi pamje nga mbërritja e turistëve dhe theksoi mikpritjen e veçantë shqiptare që ata përjetuan gjatë ndalesës së tyre në qytetin bregdetar. Anija “Nautica”, e gjatë 182 metra, lundron nën flamurin e Ishujve Marshall dhe është pjesë e flotës së njohur të “Oceania Cruises”. Kapaciteti i saj është për 684 pasagjerë, dhe ndalesa në Durrës është pjesë e itinerarit të saj në Mesdhe. Kjo vizitë është një tjetër dëshmi e rritjes së interesit turistik ndërkombëtar për Shqipërinë, sidomos për qytetet bregdetare me histori të pasur dhe kulturë mikpritëse.

🏰 UNESCO shpall kështjellat e Ludwig II si trashëgimi botërore 📅 12 Korrik 2025 | sipas BILD. ✍️ Përgatiti: Redaksia Revista Prestige Një ëndërr e mbretit të “çmendur” bavarez më në fund bëhet pjesë e përjetësisë! Pas një procesi që zgjati mbi 25 vjet, Komiteti i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s ka shpallur katër rezidenca mbretërore të Ludwig II të Bavarisë si pjesë të listës së pasurive botërore. Këto janë: 1. Kështjella Neuschwanstein 2. Kështjella Linderhof 3. Kështjella Herrenchiemsee 4. Shtëpia Mbretërore në Schachen (King's House) ✨ Një trashëgimi arkitektonike dhe romantike Këto ndërtime nuk janë thjesht kështjella, por simbol i një bote ëndrrash, të ndërtuara nga Ludwig II në fund të shek. XIX. Ato janë përplot me ornamente, referenca mitologjike dhe nisma artistike madhështore, të frymëzuara nga muzika e Richard Wagnerit dhe idetë e estetikës romantike. Sipas BILD, këto ndërtesa “janë vepra unike që pasqyrojnë shpirtin krijues dhe melankolik të mbretit të famshëm”. 💶 Investime miliona euro për ruajtje Vetëm për restaurimin e Neuschwanstein-it janë shpenzuar mbi 40 milionë euro vitet e fundit. Në grotën “Venus” të Linderhof-it, po bëhen investime restauruese me vlerë 60 milionë euro. Objektet janë trajtuar me kujdes të veçantë, duke ruajtur origjinalitetin e tyre. 📸 Magnet për turistët dhe simbole kulturore Vetëm Neuschwanstein tërheq çdo vit mbi 1.4 milion vizitorë nga e gjithë bota. Ajo është kthyer në një ikonë vizuale, madje ka qenë frymëzimi për logon e famshme të Disney-t. Të gjitha këto ndërtesa ndodhen në mjedise natyrore spektakolare dhe janë kthyer në shtylla të rëndësishme të turizmit gjerman. 👑 Ludwig II – Mbreti i artit dhe ëndrrave Ludwig II sundoi Bavarinë nga viti 1864 deri në vdekjen e tij në 1886. Ai shpesh quhet “Mbreti i Çmendur”, por në të vërtetë ishte një vizionar romantik, larg politikës dhe i përkushtuar ndaj artit, bukurisë dhe ideve sublime. 🏆 Deklarata e UNESCO-s: > “Këto kështjella janë dëshmi unike e një epoke të përbotshme të kulturës evropiane dhe mishërojnë një koncept estetik të rrallë, të materializuar në arkitekturë dhe natyrë” – thuhet në vendimin zyrtar të Komitetit të Trashëgimisë Botërore.

✨️ Elta Milori – Eleganca e mendjes, forca e ligjit, qetësia e drejtësisë Në një kohë kur shoqëria jonë ka më shumë se kurrë nevojë për modele integriteti, Elta Milori shfaqet si një emër që rrezaton urtësi, qartësi dhe përkushtim të rrallë. Ajo nuk flet me zë të lartë, por prezenca e saj flet shumë. Nuk kërkon vëmendje, por meriton respekt të plotë. Nuk mburret me arritjet, por ato flasin vetë për të. Me një përvojë të jashtëzakonshme mbi tri dekada në institucionet më të rëndësishme të vendit, Elta Milori ka qenë gjithmonë në shërbim të drejtësisë dhe të qytetarëve. Juriste me vizion të kthjellët, eksperte me mendim të peshuar, pedagoge që ka formuar breza dhe aktiviste që ka ngritur zërin për më të pambrojturit. Elta është një ndër ato gra të rralla që nuk bëjnë vetëm detyrën, por e fisnikërojnë çdo rol që marrin, duke i dhënë ligjit jo thjesht zbatim, por shpirt dhe kuptim njerëzor. Ajo është ndër gratë që nuk ecin për t’u parë, por për të lënë gjurmë. Portreti i saj është një histori për t’u rrëfyer dhe për t’u ndjekur – jo vetëm si rrugëtim profesional, por si shembull i një gruaje që mbetet e drejtë në çdo kohë, dhe e fortë në çdo sfidë. 🌟 Elta Milori – Gruaja me përfaqësim të denjë të drejtësisë, dijes dhe paqes! “Drejtësia nuk është vetëm një sistem ligjor – ajo është ndërgjegjja e shoqërisë në veprim.” — Earl Warren, Kryetar i Gjykatës së Lartë të SHBA ✨️✨️✨️ Në shoqërinë shqiptare, ka plot gra që me përkushtim të palëkundur, vendosin në shërbim dijen e tyre të thellë dhe ndjenjën e lartë të përgjegjësisë, ndërtojnë ura drejtësie dhe besimi përmes institucioneve dhe brezave të rinj. ✨️Një ndër to është pa dyshim Elta Milori – juriste e shquar, pedagoge, eksperte e nivelit të lartë dhe aktiviste për të drejtat e grave e fëmijëve. ⚖️ Karrierë institucionale e jashtëzakonshme ✨️1991–1993 – Juriste në Ministrinë e Shëndetësisë Në vitet e para të tranzicionit demokratik, Elta Milori nisi punën në një fushë jetike, ku ligji duhej të përkthente vlerat humane dhe nevojën për mbrojtje sociale. Ajo kontribuoi në një sistem në ndërtim e sipër, me përkushtim dhe ndjeshmëri. ✨️1993–1998 – Eksperte në Ministrinë e Punës dhe Çështjeve Sociale Këtu, ajo mori pjesë aktive në hartimin e politikave për mbrojtjen e të drejtave sociale, duke vendosur bazat për një sistem të ri ligjor që do të garantonte dinjitetin njerëzor dhe mirëqenien e shtresave më të brishta. ✨️1998–2001 – Eksperte në Drejtorinë e Kodifikimit, Ministria e Drejtësisë Në një periudhë kyçe të reformave juridike, ajo kontribuoi në kodifikimin e ligjeve të reja, duke ndihmuar në përputhjen e tyre me standardet evropiane. Ky ishte një rol strategjik në konsolidimin e shtetit ligjor në Shqipëri. ✨️2001–2009 – Këshilltare ligjore në Gjykatën e Lartë Një nga pozicionet më të larta dhe më të vlerësuara në sistemin gjyqësor shqiptar. Elta Milori u bë zë i urtë dhe profesionist në analizën e çështjeve që preknin themelet e drejtësisë shqiptare. Ajo dha ndihmesë reale në zhvillimin e praktikës gjyqësore të vendit. ✨️2009–2012 – Avokate Ky kapitull i saj tregon përkushtimin e drejtpërdrejtë ndaj qytetarëve. Ajo mbrojti me dinjitet çështje të rëndësishme dhe shërbeu si urë besimi mes qytetarit dhe sistemit gjyqësor. ✨️2012–2014 – Eksperte në Gjykatën Kushtetuese Në këtë institucion të lartë, Elta Milori analizoi çështje themelore që lidhen me liritë dhe të drejtat e qytetarëve, me rolin e shtetit dhe ndarjen e pushteteve. Ajo ishte pjesë e përpjekjes për të garantuar balancat demokratike. ✨️2014–2017 – Këshilltare ligjore në Ministrinë e Mbrojtjes Në një fushë ku ndershmëria ligjore duhet të bashkëjetojë me interesin strategjik të vendit, ajo dha një kontribut të veçantë në formulimin e politikave juridike të mbrojtjes dhe në forcimin e legjislacionit të sektorit ushtarak. ✨️2017–2021 – Eksperte në Zyrën Qendrore të Pasurive të Paluajtshme Ajo u angazhua në një prej fushave më të ndjeshme për qytetarët shqiptarë – pronësinë. Profesionalizmi i saj garantoi trajtim të drejtë dhe transparencë ligjore në çështje me interes të lartë publik. ✨️2021–2025 dhe në vijim – Juriste dhe eksperte ligjore në Inspektoratin e Përgjithshëm Në këtë pozicion të rëndësishëm mbikëqyrës, Elta Milori vazhdon të jetë roje e ligjshmërisë, e etikës administrative dhe e transparencës. Ajo mbetet aktive, e përkushtuar dhe e pandalshme në misionin e saj për të ruajtur integritetin institucional. 🌐 Angazhime ndërkombëtare – një zë shqiptar në Europë dhe botë ✨️Që nga 1998 – Eksperte e Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO) ✨️Që nga 2001 – Anëtare e Komitetit të Ekspertëve të Këshillit të Europës për aspektet kriminale të krimit të organizuar Përmes këtyre roleve, ajo përfaqëson Shqipërinë në nivelet më të larta të bashkëpunimit juridik ndërkombëtar, me një integritet dhe dije që e bëjnë të respektuar kudo. ✨️Ambasadore e Paqes – Një titull që ajo e jeton Që prej vitit 2001, Elta Milori është Ambasadore e Paqes – jo vetëm në titull, por në thelbin e veprimit të saj. Ajo ka punuar gjithnjë në frymën e dialogut, mirëkuptimit dhe barazisë, duke qenë një zë i qetë që ndikon thellë. 🎓✨️ Pedagoge për gati dy dekada – edukatore e brezave të rinj 2003–2009 – Universiteti “Luarasi” 2010–2022 – Universiteti “UFO” Në auditorë, ajo ka qenë një dritare dijesh dhe vlerash për qindra studentë. Si pedagoge, ajo ka mbjellë përkushtim, etikë dhe pasion për drejtësinë – trashëgimi që jeton në profesionistët e rinj që ka edukuar. ✨️Zë i palodhur për të drejtat e grave dhe fëmijëve Elta Milori është gjithashtu një aktiviste e përkushtuar. Ajo ka mbrojtur publikisht të drejtat e grave dhe fëmijëve, ka qenë pjesë e fushatave dhe forumeve, si dhe ka shkruar për çështje të ndjeshme që prekin thelbin e dinjitetit njerëzor. 🏛️ Ndërtuese institucionesh – e përkushtuar ndaj reformës në drejtësi Që nga 2003 – Anëtare themeluese e administratorëve të gjykatave Kontributi i saj ka qenë i pazëvendësueshëm në organizimin dhe rregullimin funksional të sistemit gjyqësor shqiptar, me vizion dhe ndërtim të qëndrueshëm. Dalje publike dhe botime me ndikim Ajo është prezente në media, botime dhe forume profesionale, ku ndan njohuritë, përvojat dhe qëndrimet e saj me qartësi, mendim kritik dhe ndjeshmëri shoqërore. Një mesazh për vajzat që ëndërrojnë të ndjekin rrugën e drejtësisë Për vajzat shqiptare që studiojnë drejtësi, që ndihen herë pas here të pasigurta në një sistem sfidues, që kërkojnë rrugën mes librave, pengesave dhe ëndrrave të tyre – jeta e Elta Milorit është një dritë udhëzuese. Ajo na mëson se nuk ka pengesë që nuk tejkalohet me dije, nuk ka sistem që nuk përmirësohet me përkushtim, dhe nuk ka ëndërr që nuk realizohet me përulësi dhe besim tek vetja. Zgjidhni të jeni të drejta, të forta, të qeta, të sakta dhe të ndershme – dhe mos kini frikë të jeni gratë që ndryshojnë rrjedhën e një vendi. Sepse, si Elta Milori, ju mund të jeni zëri që nuk ngrihet për veten, por që dëgjohet për të gjithë. “Në fund të fundit, qëllimi i ligjit është që të shërbejë njerëzit – dhe ata që e bëjnë këtë me ndershmëri, përulësi dhe dije, janë më të lartët ndër ne.” —" Ruth Bader Ginsburg, anëtare historike e Gjykatës së Lartë të SHBA" © Ky portret është pronë intelektuale e Revista Prestige dhe autores Liliana Pere. Kopjimi, ripublikimi apo përdorimi i plotë ose i pjesshëm pa leje nuk lejohet.

Gratë në sektorin privat Mes sfidave dhe kërkesës për barazi dhe dinjitet në punë Në një shoqëri që pretendon të ndërtojë themelet e barazisë dhe drejtësisë sociale, puna e grave në sektorin privat vazhdon të mbetet një nga fushat ku kërkohet një transformim i thellë dhe urgjent. Edhe pse gratë përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të fuqisë punëtore, ato përballen me sfida të shumta, duke përfshirë pagat e ulëta, mungesën e sigurisë në punë dhe shkeljen e të drejtave të tyre bazë, të cilat janë të garantuara nga ligjet e punës dhe konventat ndërkombëtare. Në sektorin fason, tregti, call center-a dhe shumë industria të tjera ku punojnë gra, praktikat e padrejta janë të zakonshme. Paga minimale, orari i zgjatur dhe mungesa e kontratave të rregullta janë vetëm disa nga faktorët që kontribuojnë në keqtrajtimin e grave punëtore. Por kjo nuk është vetëm çështje e pagës: janë shkeljet e drejtpërdajta të të drejtave të prindërisë, mosmarrja e pushimit të lehonisë dhe ngacmimet që shumë herë nuk denoncohen për shkak të frikës se humbasin vendin e punës. Kjo ndikon jo vetëm në mirëqenien e grave, por në mirëqenien e shoqërisë në përgjithësi, sepse kur gratë janë të munguara në çdo aspekt, asnjë shoqëri nuk mund të arrijë zhvillimin e qëndrueshëm. Një tjetër problem i theksuar është edhe ngacmimi dhe diskriminimi në vendin e punës, ku shumë gra ndihen të paafta për të ngritur zërin për frikën e humbjes së vendit të punës ose stigmatizimit. Sektorët si fasoneria, ku gratë janë shumicë, janë pasqyra e një shoqërie që ende nuk e ka kuptuar rëndësinë e barazisë gjinore në punë. Një nga mundësitë më të rëndësishme për të adresuar këto çështje është forcimi i kontrolleve dhe inspektimeve të punës për të siguruar që të drejtat e grave të respektohen. Po ashtu, është e domosdoshme që politikat publike të promovojnë trajnime për ndërgjegjësimin mbi të drejtat e grave dhe të ofrojnë mbështetje për ato që hasin në diskriminim. Për të realizuar një shoqëri me të vërtetë të barabartë, është e nevojshme që të gjithë aktorët e shoqërisë, nga institucionet shtetërore deri tek punëdhënësit dhe sindikatat, të angazhohen për një ndryshim të qëndrueshëm. Puna e grave është aset i çmuar dhe është koha që t’u jepet vlera dhe respektohet dinjiteti i tyre në çdo sektor, në çdo kompani dhe në çdo nivel të punës. Përfundimisht, mbrojtja dhe avancimi i të drejtave të grave në sektorin privat është një hap i domosdoshëm për arritjen e barazisë gjinore dhe për ndërtimin e një ekonomie dhe një shoqërie të qëndrueshme, të barabartë dhe të drejtë. Gratë nuk duhet të trajtohen si një burim i thjeshtë pune; ato janë elementë kyç të çdo ndryshimi dhe zhvillimi që kërkohet. Nga: Elta Milori.

Revista Prestige Ese për rubrikën “Artistët që frymëzojnë” Autore: Liliana Pere Johann Georg Meyer von Bremen – Piktori i ndjeshmërisë së përditshme Në galerinë e artit botëror, Johann Georg Meyer von Bremen (1813–1886) zë një vend të veçantë si piktori që ngriti jetën e përditshme në piedestalin e artit të madh. Ai ishte një mjeshtër i shpirtit të heshtur të njerëzve të zakonshëm – atyre që rrallëherë përmenden në histori, por që mbajnë mbi supe peshën e saj. I lindur më 28 tetor 1813 në Bremen, Gjermani, Meyer vinte nga një familje modeste. Fëmijëria e tij e thjeshtë dhe e rrënjosur në jetën fshatare, ndikoi thellësisht në ndjeshmërinë që do ta shoqëronte gjatë gjithë jetës së tij artistike. Emri i tij lidhet ngushtë me Shkollën e Düsseldorf-it, një rrymë që i kushtoi rëndësi ndjeshmërisë së përmbajtur, realitetit njerëzor dhe moralit. Në moshën 21-vjeçare, Meyer u vendos në Düsseldorf për të studiuar në Akademinë e Arteve, nën drejtimin e Friedrich Wilhelm Schadow. Aty nisi rruga e tij drejt një stili që do të përkufizohej nga afërsia me jetën e njerëzve të zakonshëm, ndjeshmëria e thellë dhe përkushtimi ndaj detajeve të qeta, por domethënëse. Në fillimet e karrierës, Meyer pikturonte tema biblike, por shumë shpejt u largua nga temat madhore dhe zgjodhi të fokusohej te jeta fshatare dhe familjare, veçanërisht ajo e fëmijëve. Në një kohë kur arti shpesh glorifikonte betejat dhe mitet, ai zgjodhi të shfaqë përqafimet, lutjet, pritjet, lojërat dhe dhimbjet e fëmijëve e nënave, duke bërë art nga përditshmëria. Disa nga veprat e tij më të njohura janë: “Schlafendes Geschwisterpaar” (Motra të fjetura, 1851) “Përmbytja” (1846) “Vajza penduese” (1852) “Jubileu i një pastori hesian” (1843) “Kthimi i ushtarit”, “Loja e të verbërit”, “Mbrëmja e Krishtlindjeve” Këto piktura janë më shumë se vepra arti – ato janë poema të vizatuara, me një gjuhë që prek zemrën e shikuesit. Në vitin 1853, me rritjen e famës, ai u zhvendos në Berlin, ku vazhdoi të pikturonte deri në fund të jetës së tij. Aty, veprat e tij morën një kah edhe më të thellë emocional, duke u përqendruar në jetën e fëmijëve, në sytë e tyre të ndritur, në lojërat dhe pikëllimet e vogla që shpesh i harrojmë. Meyer von Bremen vdiq më 4 dhjetor 1886, por la pas një trashëgimi të ndritur – një kujtesë të gjallë se arti më i madh buron nga vëzhgimi i dashur i jetës së përditshme. Shënim redaksional: Ky shkrim botohet ekskluzivisht në "Revista Prestige". Kopjimi, riprodhimi apo përdorimi i tij pa leje është i ndaluar dhe përbën shkelje të të drejtave të autorit. © Revista Prestige – Të drejtat e rezervuara. Autore: Liliana Pere

Rrevista Prestige #RilindasPoetJurist #inspiration #Cajupi Sot kujtojme me nderim ne diten e ikjes: Andon Zako Çajupi ishte një ndër figurat më të shquara të Rilindjes Kombëtare. Ai ishte poet atdhetar, jurist i arsimuar në Zvicër dhe veprimtar për gjuhën shqipe. Me krijimtarinë e tij mbrojti lirinë, arsimin dhe të drejtat e njeriut. Veprat e tij frymëzuan breza dhe mbeten pasuri e letërsisë shqipe. Të dua, Mëmëdhe (poezi e njohur e Rilindjes Kombëtare) Të dua, Mëmëdhe, Të dua kështu si je, Me male të zhveshura, Me fusha të djegura, Me njerëz të lodhur, Të heshtur, të mbytur. Të dua me plagë, Me varre pa emër, Me heshtje në buzë, Me dhimbje në zemër. Të dua kur qan, Të dua kur vuan, Kur shpresën e tret Në errësirë e humb. Por më shumë të dua, Kur të shoh të lirë, Kur fjala të ndrit, Dhe shpirti të frymë. Kur populli yt Ngritet pa frikë, Kur toka jote Çel lule e drithë. Të dua, Mëmëdhe, Kështu si je sot, Por do të të dua Më shumë… nesër – kur të jesh Zot! Andon Zako Çajupi – Poeti i Lirisë dhe i Ndërgjegjes Kombëtare Andon Zako Çajupi ishte një nga personalitetet më të shquara të Rilindjes Kombëtare Shqiptare – një poet me shpirt të lirë, jurist i arsimuar në Evropë, mendimtar përparimtar dhe veprimtar i palodhur i çështjes kombëtare. Ai lindi më 27 mars 1866, në Sheper të Zagorisë, një krahinë e njohur për dashurinë ndaj dijes, atdheut dhe lirisë. Qysh në fëmijëri, jeta e tij mori drejtimin e mërgimit: pas vdekjes së nënës, u transferua në Egjipt, ku i ati ishte tregtar. Në Aleksandri, Çajupi filloi të mësonte gjuhën frënge, një gjuhë që do t’i hapte më pas dyert e dijes europiane. I ndikuar nga idetë iluministe dhe lëvizjet për liri që po përshkonin Evropën, Çajupi u nis për studime në Universitetin e Gjenevës në Zvicër, ku studioi drejtësi dhe u diplomua në vitin 1892. Gjatë kësaj kohe ai u lidh shpirtërisht me idetë e përparimit shoqëror dhe kombëtar. U njoh me jetën politike evropiane, me parimet e demokracisë dhe të lirisë së individit – vlera që më pas do të shfaqeshin fuqishëm në krijimtarinë e tij letrare. Pas përfundimit të studimeve, Çajupi u kthye sërish në Kajro, ku punoi si avokat, por nuk reshti së vepruari për kauzën shqiptare. Ai u angazhua në organizatat patriotike të diasporës, mbështeti alfabetin e gjuhës shqipe, promovoi shkollimin e grave dhe luftoi kundër zakoneve të vjetra e paragjykimeve. Me penën e tij të mprehtë dhe mendjen e ndritur, ai kontribuoi jo vetëm në letërsi, por edhe në ndërtimin e ndërgjegjes kombëtare dhe qytetare. Në vitin 1902, botoi përmbledhjen “Baba Tomorri”, ku përfshihen poezi patriotike, lirike dhe satirike që mbajnë gjallë shpirtin shqiptar. Krijimtaria e Çajupit shquhet për qartësinë, sinqeritetin dhe fuqinë përçimtare. Ai nuk e shihte letërsinë si zbukurim, por si mjet për të zgjuar popullin, për të edukuar, për të çliruar mendjen dhe zemrën nga nënshtrimi. Në poezinë “Varfëria dhe Liria”, ai shpreh me forcë bindjen se njeriu i lirë, edhe i varfër, është më i pasur shpirtërisht se çdo njeri që ka humbur lirinë për hir të rehatisë. Për Çajupin, liria është e shenjtë, dhe nuk mund të shkëmbehet as me pushtet, as me pasuri. Andon Zako Çajupi vdiq në Kajro më 11 korrik 1930, duke lënë pas një trashëgimi të ndritur që i flet brezave të çdo kohe. Vdekja e tij nuk ishte fundi i një jete, por fillimi i një pavdekësie, sepse ai që mbjell liri e dritë, nuk vdes kurrë në kujtesën e një populli. Varfëria dhe Liria nga Andon Z. Çajupi Jam i varfër, po i lirë, ndaj më pëlqen varfëria; kush do të rrojë më mirë, s’urdhëron dot veten e tia. Mbreti, sikur të më thotë: «Hajde në pallat me mua, të gëzosh dhe ti në botë», do t’i them: «Zot, nukë dua; për të ngrën’ e për të pirë nukë mund të shes lirinë; i varfëri rron më mirë s’ai që do madhërinë. S’më duhet argjendi mua, dua lirinë dhe ndere, dua të bëj si të dua, jo si të duan të tjerë. Kush mund e bën si do vetë, bën si thotë Perëndia, nukë ka në këtë jetë gjë më të vyer se liria. 📅 Lindi më: 27 mars 1866, Sheper, Zagori Vdiq më: 11 korrik 1930, Kajro, Egjipt © Autor: Dr. Liliana Pere Të gjitha të drejtat e rezervuara. Nuk lejohet kopjimi, riprodhimi apo shpërndarja pa leje të shkruar nga autori.

#RevistaPrestige #ArtMedia #RaffaellaCarrà #Inspiration Rubrika: Portrete që frymëzojnë Raffaella Carrà – Zëri i Lirisë që Vallëzonte me Jetën ✨️ Raffaella Carrà – Ikona e dritës, lirisë dhe ritmit ✨💃 Në një botë që shpesh i frikësohej ndryshimit, Raffaella Carrà guxoi të ishte ajo vetë. Me emrin e lindjes Raffaella Maria Roberta Pelloni, ajo lindi në Bolonja më 18 qershor 1943 dhe u nda nga jeta më 5 korrik 2021. Por ajo nuk u largua kurrë nga zemrat tona. 🌟 Këngëtare. Aktore. Balerinë. Prezantuese. Ikonë. Me një karrierë që shtrihej për gati 70 vjet, Carrà ishte më shumë se një yll – ajo ishte një revolucion kulturor që ndriçoi skenat e Italisë, Spanjës dhe Amerikës Latine. Zëri i saj i veçantë, energjia e patundur dhe buzëqeshja e saj magnetike e bënë simbol të lirisë, të drejtave të grave dhe të komunitetit LGBTQ+. 🎶 "A far l’amore comincia tu", "Fiesta", "Pedro", "Tanti auguri" – janë më shumë se këngë; janë pjesë e kujtesës sonë kolektive. Fëmijëria dhe Formimi Raffaella erdhi në jetë në një kohë të trazuar – Lufta e Dytë Botërore sapo kishte përfunduar. Prindërit e saj u ndanë kur ajo ishte e vogël dhe ajo u rrit me nënën dhe gjyshërit në Riccione. Ishte një vajzë e ndjeshme, por e disiplinuar. Nëna e mësoi të punonte fort dhe të kishte kujdes në çdo detaj. Këshillat e saj e shoqëruan gjithë jetën: "Nëse nuk i bën mirë, do t’i bësh sërish. Dy, apo tre herë." Që në moshë të vogël u dashurua me vallëzimin. Në moshën 8-vjeçare, familja e dërgoi në Romë për të ndjekur ëndrrën e saj artistike. Arsimi dhe Formimi 1. Accademia Nazionale di Danza – Romë: Këtu nisi formimi i saj serioz në balet klasik dhe teknika të tjera vallëzimi. Kjo eksperiencë ndikoi thellë në ndjeshmërinë artistike dhe disiplinën e saj të hekurt. 2. Centro Sperimentale di Cinematografia – Romë: Akademia më prestigjioze për aktrim dhe art dramatik në Itali, ku Raffaella u diplomua si aktore dhe u përgatit për një karrierë në skenë dhe film. E vendosur të mos ishte thjesht një figurë në ekran, por të bëhej vetë arti, Carrà fillimisht u paraqit në role filmike përkrah legjendave si Frank Sinatra në "Von Ryan’s Express". Por ishte televizioni që e shndërroi në yll të përjetshëm. Programet si Canzonissima, Pronto, Raffaella?, Carràmba! Che Sorpresa e bënë të pazëvendësueshme. Nëpërmjet performancave, ajo çliroi femrën dhe krijoi një dimension të ri të lirë të të qenit grua në media. ✨️ Carrà dhe Pelloni – Dy zemra në një trup Pas fustaneve të shndritshëm dhe buzëqeshjeve, qëndronte një grua modeste. Ajo ishte e turpshme, ndrojtur dhe shumë e ndjeshme. “Më pëlqen Carrà, por jetoj me Raffaella Pelloni çdo ditë.” Dashuria dhe Zgjedhjet Personale Nuk u martua kurrë. Zgjodhi të jetë e lirë. Dashuria e saj më e madhe ishte koreografi dhe regjisori Sergio Japino. Ata u njohën në vitet ’80, jetuan bashkë për shumë vite dhe mbetën të lidhur shpirtërisht deri në fund. "Nuk u martova sepse nuk e ndjeva të nevojshme. Dashuria nuk ka nevojë për vula." Ikonë Liberale: Pse Publiku e Deshi? ✨️ Ishte autentike. ✨️ Çliroi gruan pa e politizuar. ✨️ Përqafoi diversitetin. ✨️ Respektoi publikun dhe vetveten. Revolucioni i Heshtur në Skenë 1. Vallëzimi me bark të zbuluar në RAI – një akt guximi në vitet '70. 2. Këngë me mesazhe të emancipimit – si “A far l’amore comincia tu”. 3. Mbështetje për LGBTQ+ në kohë kur të tjerët heshtnin. 4. Mungesa e konformizmit në jetën private – pa reklama, pa zhurmë, pa skandale. Në Sytë e Psikologjisë, Filozofisë dhe Shoqërisë Carrà mishëronte autenticitetin, integritetin dhe vetëkrijimin – filozofia e qenies së vërtetë pa kompromise, siç e artikulojnë Kierkegaard dhe Sartre. Ajo nuk u përshtat me shoqërinë, por krijoi hapësirën e vet. Çmimi i Autenticitetit Jetë e ndarë mes dy botëve: Carrà publike dhe Pelloni e brendshme. Vetmia që sjell vendosmëria për të mos qenë produkt. Presioni për të qenë gjithmonë ikonë. Trashëgimia e Një Gruaje të Lirë 🎖️ Urdhri i Meritës për Republikën Italiane – Commendatore OMRI (1983) 🎖️ Medalja e Artë për Kulturë dhe Art – nga Presidenti i Italisë (2021) 🎖️ Çmime të shumta ndërkombëtare – përfshirë TP de Oro dhe Telegatto Në fund, ajo tha: "Jeta është një lojë me letra dhe më pëlqen ta luaj, kur kam asin në dorë... por nuk mund të them se nuk jam argëtuar." Përgatiti: Liliana Pere © Autor: Liliana Pere – Të gjitha të drejtat e rezervuara. Ndalohet riprodhimi pa leje.

📖  Fuqia e librit dhe tempulli i dijes – Biblioteka Në fillim ishte fjala. Pastaj fjala u bë shkrim, dhe shkrimi – kujtesë. Njeriu, që prej çastit kur mësoi të shprehte mendimet në letër, nisi të ndërtojë ura mes kohërave, brezave dhe shpirtrave. Në këtë udhëtim, libri mbeti miku më besnik i dijes dhe lirisë. Ai është udhëtar i qetë, por që mbart brenda vetes stuhitë e epokave, thirrjet e ideve dhe dritën e së vërtetës. Biblioteka, në këtë univers të gjerë të njohjes, është tempulli i përhershëm i mendimit njerëzor. Nuk është vetëm një vend ku ruhen libra – është një shtëpi shpirtrash, një univers heshtjeje plot zëra, një strehë e përhershme për ata që kërkojnë: kuptimin, njohjen, drejtësinë, të bukurën. Të hysh në një bibliotekë, është njësoj si të trokasësh në portën e njerëzimit. Aty gjenden të gjithë – filozofët dhe poetët, shkencëtarët dhe shkrimtarët, rebelët e mendimit dhe mbrojtësit e trashëgimisë. Një libër është një botë më vete; një bibliotekë është vetë universi në gjunjë. Në këtë 105-vjetor të Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë, le të përulemi me nderim përpara faqeve që kanë ndërtuar vetëdijen tonë kombëtare dhe shpirtërore, dhe të kujtojmë se një popull që mbron librin dhe bibliotekën e tij, mbron më shumë se kujtesën – mbron dihen dhe zhvillimin e kombit . 📚 Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë – 105 vite histori dhe dritë 1. Zanafilla: Nga ideja te veprimi (1917–1920) Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë nuk lindi rastësisht. Ajo ishte fryt i një vetëdije të hershme kombëtare për rëndësinë e gjuhës, dijes dhe trashëgimisë kulturore. Në prill të vitit 1917, në qytetin e Shkodrës, u krijua një strukturë me rëndësi të jashtëzakonshme: Komisia Letrare Shqipe. Kjo komision, me karakter gjuhësor, kulturor dhe edukativ, u krijua me mbështetjen e administratës austro-hungareze gjatë Luftës së Parë Botërore. Qëllimi kryesor i saj ishte unifikimi i gjuhës shqipe, por ndërkohë ajo u kthye edhe në një qendër të rëndësishme kulturore, ku filloi mbledhja e librave shqip dhe në gjuhë të huaj me vlera shkencore, historike e gjuhësore. Koleksioni i parë libror erdhi përmes dhurimeve nga shtypshkronjat “Zoja e Papërlyeme” dhe “Nikaj” në Shkodër, me rreth 3,000 vëllime. Këto ishin kryesisht libra fetarë, gjuhësorë dhe historikë, disa edhe me përmbajtje pedagogjike e albanologjike. Kjo përbën bërthamën e parë të Bibliotekës së ardhshme Kombëtare. 2. Themeli zyrtar: 10 korrik 1920 Pas Luftës së Parë Botërore dhe shpërbërjes së Komisisë Letrare, fondi i librave u ruajt nga shoqëria kulturore “Vllaznia” dhe më pas iu dorëzua Ministrisë së Arsimit. Më 10 korrik 1920, me vendimin nr. 438–439 të Këshillit të Ministrave të Shqipërisë, u themelua zyrtarisht Biblioteka e Shtetit, e cila më vonë do të njihej si Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë. Ky institucion i ri u vendos në Tiranë, në ambientet e Ministrisë së Arsimit. Drejtues i përkohshëm i saj u emërua Karl Gurakuqi, një intelektual me kulturë të gjerë dhe përkushtim të rrallë për arsimin dhe gjuhën shqipe. 3. Përurimi institucional dhe drejtimi i parë (1922–1939) Në dhjetor të vitit 1922, Biblioteka Kombëtare u organizua dhe përurua zyrtarisht si institucion publik i hapur për studiuesit dhe qytetarët. Drejtimin e saj e mori Prof. Mati Logoreci, një personalitet i shquar i arsimit shqiptar. Gjatë kësaj periudhe, biblioteka u pasurua ndjeshëm përmes: Kopjes detyruese – çdo libër i botuar në territorin e Shqipërisë duhej të depozitohej edhe në Bibliotekën Kombëtare. Dhurimeve nga intelektualë shqiptarë dhe të huaj Blerjeve të veçanta të veprave të rëndësishme të trashëgimisë kombëtare e botërore. Në vitin 1928, biblioteka nisi sistemimin e fondeve sipas standardeve ndërkombëtare bibliografike dhe në vitin 1937, me rastin e 25-vjetorit të shpalljes së Pavarësisë, biblioteka organizoi ekspozitën e parë të librit shqiptar. 4. Periudha e Luftës dhe pas saj (1939–1945) Gjatë Luftës së Dytë Botërore, biblioteka u zhvendos disa herë për të shmangur dëmtimin e fondeve. Librat më të vlefshëm u mbajtën në ruajtje të posaçme. Pas luftës, Biblioteka Kombëtare rifilloi aktivitetin me një energji të re dhe me një orientim të qartë drejt ndërtimit të fondit kombëtar të trashëgimisë së shkruar. 5. Zgjerimi dhe roli kombëtar (1945–1990) Pas vitit 1945, Biblioteka Kombëtare u organizua në një mënyrë më shkencore dhe institucionale: U krijuan sektorë të veçantë: katalogimi, albanologjia, periodikët, dorëshkrimet, etj. U vendos në një ndërtesë më të madhe në rrugën “Lidhja e Prizrenit”, pranë qendrës së Tiranës. Numri i librave u shtua në mënyrë progresive, duke kaluar dhjetëra mijëra tituj. Gjatë kësaj kohe, Biblioteka Kombëtare luajti rol kyç në: Ruajtjen e trashëgimisë kulturore kombëtare. Mbështetjen e kërkimit shkencor dhe historik. Botimin e Bibliografisë Kombëtare, Katalogëve të Librit Shqiptar, si dhe punime të rëndësishme për studimet shqiptare. 6. Nga vitet ’90 deri më sot: digjitalizimi dhe hapja drejt botës Pas viteve ’90, me rënien e sistemit komunist dhe hapjen e Shqipërisë, Biblioteka Kombëtare hyri në një fazë të re. U shtua fondi me literaturë të huaj, u krijuan marrëveshje me biblioteka të tjera në Europë dhe SHBA. Në dekadat e fundit janë ndërmarrë hapa të rëndësishëm: Digjitalizimi i fondit dhe krijimi i platformave online. Ndërtimi i Katalogut Elektronik Kombëtar (ALEPH). Aktivitetet kulturore, ekspozita dhe konferenca shkencore. Projekti për Bibliotekën Kombëtare të re, me kushte bashkëkohore për lexuesit dhe studiuesit. ✨️✨️ Sot, Biblioteka Kombëtare ruan: Më shumë se 1 milion njësi librash. Rreth 2,900 antikuarë dhe botime të rralla. Qindra dorëshkrime, inkunabula, harta historike dhe botime të shekujve XV–XXI. Arkivën më të pasur të periodikëve shqiptarë. Kopje të çdo botimi të prodhuar në Shqipëri që nga viti 1922. 📖 Drejtues të rëndësishëm ndër vite Hilë Mosi – drejtues i Komisisë Letrare (1917) Karl Gurakuqi – drejtues i përkohshëm në 1920 Prof. Mati Logoreci – drejtori i parë zyrtar, që përurroi BKSH në 1922 Më pas, biblioteka është drejtuar nga një sërë intelektualësh, ndër ta: Aleks Buda, Luan Starova, Luan Malltezi, dhe më vonë edhe personalitete të fushës së teknologjisë dhe kulturës që kanë kontribuar në modernizimin dhe digjitalizimin e saj. 🌟 Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë është më shumë sesa një institucion – ajo është kujtesa e gjallë e kulturës dhe identitetit tonë kombëtar. Prej më shumë se një shekulli, ka ruajtur, mbrojtur dhe promovuar fjalën e shkruar shqipe, duke i dhënë vendit tonë një pasuri të pazëvendësueshme shpirtërore dhe kulturore. Në 105-vjetorin e saj, ajo na kujton se dija është dritë, libri është armë, dhe kultura është garancia e lirise