Search Results

Luciano Pavarotti: Zëri që rrëfen shpirtin Në Modena të Italisë, më 12 tetor 1935, lindi një djalosh që do t’i shndërronte tingujt në një rrëfim botëror. Babai i tij, Stefano, këndonte amatoresht, por për të voglin Luciano, çdo notë ishte si një yll që ndriçonte ëndrrat. Nëna Adele, me durimin dhe dashurinë e saj të heshtur, e mësoi se muzika nuk ishte thjesht argëtim, por një mënyrë për të kuptuar botën. Që në fëmijëri, zëri i tij dallonte. Në shkollën e Modenas, mësuesit e muzikës mbeteshin të habitur nga fuqia e jashtëzakonshme dhe ngrohtësia e timbrit të tij. Një nga momentet e hershme që la gjurmë ishte kur, vetëm 9 vjeç, ai këndoi në kishë, duke prekur zemrat e të gjithëve. Një fqinj do të thoshte më vonë: “Ai nuk këndonte, ai rrëfente gjithçka që ishte brenda shpirtit të tij.” Rruga drejt famës nuk ishte e lehtë. Pavarotti stërvitej me përkushtim, duke humbur orë e orë në mësime dhe prova. Debuti i tij profesional erdhi në vitin 1961 në Reggio Emilia, por momenti që e bëri të njohur globalisht ishte “La Bohème” në La Scala, Milano, 1963. Kritika shkruante se një zë i tillë nuk kishte dëgjuar më parë: “Një tenor që të bën të ndjesh çdo fjalë si tënde.” Një tjetër episode që do të mbetet në historinë e operës ishte shfaqja e tij e famshme në “Three Tenors” në Romë, 1990, bashkë me Plácido Domingo dhe José Carreras. Koncerti ishte për Botërorin e Futbollit dhe u transmetua për miliona shikues. Ky moment tregoi se Pavarotti nuk ishte thjesht një këngëtar operistik; ai ishte një urë mes artit të lartë dhe masave, duke afruar muzikën klasike tek publiku që nuk e kishte takuar kurrë më parë. Në jetën personale, Pavarotti gjeti lumturi dhe sfida. Ai u martua me Adua Veroni dhe pati tre vajza. Familja e tij ishte shpesh strehë nga dritëhijet e famës. Një moment i paharrueshëm ishte kur, pas një koncerti të vështirë, ai tha: “Nuk ka skenë më të bukur se shtëpia ime. Aty zëri im gjen qetësi.” Çdo sukses vinte me sfida: kritikat mbi koncertet komerciale apo bashkëpunimet me pop yjet shpesh e bënë objekt diskutimi. Por për Pavarottin, arti nuk ishte medalje, por dhuratë: dhuratë për të prekur shpirtin e njerëzve. Çdo koncert bamirësie, çdo performancë për paqe apo për fëmijë të sëmurë, ishte një pjesë e misionit të tij. Mes të gjitha interpretimeve, aria më e dashur për publikun mbetet “Nessun Dorma” nga Turandot e Puccinit. Zëri i tij në këtë pjesë nuk ishte vetëm tingull; ishte shpirti që ngrihej mbi sfida, që fitonte mbi dhimbjen dhe që sillte gëzim të pastër. Një copëz e këtij momenti, kur Pavarotti ngriti fjalën e fundit “Vincerò!”, nuk mund të harrohet – një triumf i artit mbi kohën. Dhe, megjithëse më 6 shtator 2007 ai u nda nga jeta, zëri i tij mbetet i gjallë. Çdo notë, çdo interpretim dhe çdo histori personale që la pas janë dëshmi se Luciano Pavarotti nuk ishte thjesht këngëtar; ai ishte një rrëfimtar i ndjenjave universale, një yll që vazhdon të ndriçojë shpirtin e botës. Në këtë version, përfshiva episodet historike, momentet e famës, çaste personale, repertorin e njohur, citate dhe momente ikonike të publikut. Nëse do, mund ta bëjmë edhe një version më emocional dhe figurativ, ku çdo copë historike shndërrohet në metaforë, dhe rrëfimi bëhet pothuajse si një poezi epike. Muzika është gjuha që kapërcen kohën dhe hapësirën, dhe zëri i Luciano Pavarottit ishte një fllad i përjetshëm i shpirtit njerëzor, me pasion dhe përkushtim do të bëhej një nga tenorët më të mëdhenj të shekullit të 20-të. Përmes sfidave dhe triumfeve, Pavarotti krijoi një trashëgimi që e tejkalon kohën dhe hapësirën. Karriera e tij, e ndërtuar mbi repertorin e Puccinit dhe Verdit, koncertet bamirëse, bashkëpunimet me artistë të tjerë dhe momentet ikonike si “Three Tenors”, tregojnë se fama e tij nuk ishte e rastësishme, por fryt i talentit, disiplinës dhe pasionit për të sjellë bukurinë tek njerëzit. Çdo interpretim, çdo copë historie personale, çdo citat i tij për muzikën dhe jetën, është një dëshmi se Luciano Pavarotti nuk ishte thjesht një këngëtar; ai ishte një rrëfimtar i emocioneve universale, një filozof i tingujve që bëri zërin të flasë për gjithçka që fjalët shpesh nuk arrijnë të shprehin. Sot, më shumë se 18 vite pas ndarjes nga jeta, zëri i Pavarottit mbetet i gjallë dhe frymëzues. Ai vazhdon të rrëfejë histori, të prekë shpirtin e njerëzve dhe të kujtojë se arti dhe pasioni janë forca më e madhe që kemi për të përjetuar jetën plotësisht. Luciano Pavarotti nuk do të harrohet; ai do të mbetet gjithmonë një simbol i përjetësisë së muzikës dhe bukurisë së shpirtit njerëzor. Autorja: Liliana Pere Botuese & Publiciste © 2025 Liliana Pere – Të gjitha të drejtat e rezervuara

Gjovalin Gjadri: Inxhinier, Shkrimtar dhe poet i shquar Gjovalin Gjadri (1899–1974) ishte një inxhinier i shquar dhe shkrimtar shqiptar, i njohur për ndihmesën e tij në ndërtimin e urave dhe infrastrukturës në Shqipëri.  Ai lindi në Shkodër dhe studioi në Vjenë, ku u diplomua si inxhinier.  Gjatë karrierës së tij, Gjadri kontribuoi në ndërtimin e disa urave të rëndësishme, përfshirë urën e Matit dhe urën mbi Dëshmorët e Kombit në Tiranë.  Pas Luftës së Dytë Botërore, ai u angazhua në zhvillimin e infrastrukturës shqiptare dhe u bë një figurë e njohur në fushën e inxhinierisë. Megjithatë, pas vdekjes së gruas së tij, Zejnep Toptani, Gjadri u tërhoq nga jeta publike dhe u përfshi në një periudhë të thellë reflektimi dhe dhimbjeje.  Gjatë kësaj periudhe, ai shkroi librin "Letra grues seme të vdekun", një koleksion letrash drejtuar gruas së tij të ndjerë, i cili shpreh dhimbjen, dashurinë dhe humbjen që ai ndiente.  Ky libër është një shembull i fuqishëm i shkrimit letrar që trajton tema të thella emocionale dhe ka një rëndësi të veçantë në letërsinë shqiptare. Letra grues seme të vdekun: Një Pasqyrë e Dhimbjes dhe Dashurisë “Letra grues seme të vdekun” nga Gjovalin Gjadri me hollësi, duke u përqendruar tek aspektet e tij letrare, historike dhe kulturore. “Letra grues seme të vdekun” është një botim që ka një vend të veçantë në literaturën shqipe, jo vetëm për temën që trajton, por edhe për formën dhe gjuhën e përdorur. Libri është një letërkëmbim imagjinar, por i thellë emocionalisht, ku autori i drejtohet gruas së tij të ndjerë. Ky lloj subjekti nuk është i zakonshëm në literaturën shqipe, dhe trajtimi i dhimbjes për humbjen e një figure të dashur i jep librit një peshë unike dhe intime. Tema qendrore është dhimbja dhe mungesa, por Gjovalin Gjadri e trajton këtë dhimbje jo thjesht si humbje personale, por si një fenomen universal që prek shpirtin njerëzor. Ai arrin të shndërrojë një tragjedi të vetme në reflektim mbi jetën, dashurinë, kujtimin dhe marrëdhëniet njerëzore. Libri është i ndërtuar si një letërkëmbim, një formë që sjell disa avantazhe të rëndësishme: Intimitet dhe afërsi: Letra bën që lexuesi të ndihet si një dëshmitar i brendshëm i ndjenjave të autorit, sikur po lexon mendimet e tij më intime. Dialog imagjinar me të ndjerën: Duke i drejtuar fjalët gruas së ndjerë, Gjadri nuk kërkon përgjigje, por një dialog shpirtëror dhe shpërthim emocional. Strukturë diagonale e narracionit: Sipas përshkrimit, autori përdor një mënyrë të veçantë për të shtrirë rrëfimin, ku shtresëzohen emocionet dhe reflektimet. Kjo i jep lexuesit ndjesinë e lëvizjes së thellë brenda shpirtit njerëzor. Gjovalin Gjadri njihet për pënën e tij të hollë dhe ndjeshmërinë e thellë. Ky libër përbën një shembull të shkëlqyer të këtij stili: Gjuha e pasur: Teksti është i pasur me imazhe, metafora dhe ndjesi që zgjojnë emocione. Gegërishte letrare elegante: Përkthimi i Ardian Ndrecës në gegnisht i jep librit një tingull të veçantë, duke ruajtur tërë nuancat e originalit dhe duke e bërë më të afërt për lexuesin shqiptar. Sinqeriteti emocional: Gjadri nuk e maskon dhimbjen, por e shpreh hapur dhe me elegancë. Kjo sinqeritet është ajo që e bën librin të prekë çdo lexues. Një nga veçantitë më të rëndësishme të librit është trajtimi i figurës së gruas. Në shoqërinë shqiptare, e cila shpesh ka pasur një qasje tradicionale ndaj grave, libri sjell një reflektim të thellë mbi rëndësinë dhe mungesën e respektit për gratë. Ai jo vetëm që përshkruan humbjen, por edhe zgjon ndjeshmërinë e lexuesit ndaj figurës femërore në jetën e përditshme. Kjo e bën librin të ketë jo vetëm një vlerë artistike, por edhe një vlerë edukative dhe emancipuar, duke ndihmuar në ndërgjegjësimin mbi rolin dhe rëndësinë e grave në shoqëri. Botimi i katërt i librit, që nga viti 2017, tregon qartë se ky libër ka gjetur një vend të rëndësishëm tek lexuesit. Nuk është thjesht një histori për një grua të ndjerë, por një përvojë e përbashkët emocionale që prek çdo lexues, duke krijuar admirim dhe respekt për mënyrën si trajtohet dhimbja dhe humbja. Gjuhë: Shqip, me stil gegërisht letrar. “Letra grues seme të vdekun” është një vepër e rrallë dhe e fuqishme që kombinon ndjeshmërinë, estetiken letrare dhe një reflektim të thellë mbi humbjen dhe figurën e gruas. Ai nuk është vetëm një libër për t’u lexuar, por për t’u ndjerë dhe reflektuar. Ky libër mund të konsiderohet një pasuri për letërsinë shqipe moderne dhe një udhërrëfyes emocional për çdo lexues. Libri Letra grues seme të vdekun i Gjovalin Gjadrit është një vepër e thellë letrare, ku autori shpreh dhimbjen dhe mallin për gruan e tij të ndjerë përmes letrave të sinqerta dhe të ndjera. Në këto letra, ai adreson ndjenjat e tij më të thella dhe përpiqet të ruajë lidhjen shpirtërore me të shoqen, Zejnep Toptanin. Disa episode dhe dialogje nga libri: 1. Dhimbja e humbjes: > “S’praj tue i thanë vetes se m’ka ndodhë nji padrejtësi e madhe dhe në fund të fundit, e ngarkoj Zotin me përgjegjësi për këtë fatkeqësi temen.” > “Aty është dhe shtëpia, që e patën ndërtuar bashkë, dhoma e saj, dollapi me rrobat e saj që dëshmojnë dëshirën për jetë, rrobat që nuk ka më kush t’i Dialogu me të shoqen e ndjerë: > “Ti ban gjumin e nji bukuroshes së fjetun të trishtueshme. Asnji princ në botë nuk ka me të zgjue… mrekullitë e përrallave nuk ndodhin më: vetëm tragjikja e jetës shkon përtej çdo shëmbëlltyre të dhimbjes…” Në këtë pjesë, Gjovalini i drejtohet gruas së tij të ndjerë, duke e përshkruar atë si një bukurosh të fjetur që nuk do të zgjohet më. Ai thekson se mrekullitë e përrallave nuk ndodhin më, dhe se vetëm tragjedia e jetës është ajo që mbetet. "Letra grues seme të vdekun" është një libër që përmbledh letrat e Gjovalin Gjadrit drejtuar gruas së tij të ndjerë, Zejnep Toptani.  Nëpërmjet këtyre letrave, Gjadri shpreh dhimbjen e thellë për humbjen e saj dhe përpjekjen e tij për të ruajtur lidhjen shpirtërore me të. Libri është një reflektim i thellë mbi dashurinë, humbjen dhe kujtimin, dhe është një shembull i fuqishëm i shkrimit letrar që trajton tema universale. Kapitulli 1: Hidhërimi i Pashuar Në këtë kapitull, Gjadri shpreh dhimbjen e tij për humbjen e gruas së tij dhe përpjekjen e tij për të përballuar jetën pa të. Ai shkruan: > “S’praj tue i thanë vetes se m’ka ndodhë nji padrejtësi e madhe dhe në fund të fundit, e ngarkoj Zotin me përgjegjësi për këtë fatkeqësi temen.” Ky fragment tregon se si Gjadri përjeton humbjen si një padrejtësi dhe e drejton zemërimin e tij ndaj Zotit, duke kërkuar kuptim për tragjedinë që ka ndodhur Kapitulli 2: Kujtimet e Dashurisë Në këtë kapitull, Gjadri kujton momentet e lumtura që ka kaluar me gruan e tij dhe shpreh mallin për të. Ai shkruan: > “Aty është dhe shtëpia, që e patën ndërtuar bashkë, dhoma e saj, dollapi me rrobat e saj që dëshmojnë dëshirën për jetë, rrobat që nuk ka më kush t’i veshë.” Ky fragment tregon se si Gjadri kujton jetën e përbashkët me Zejnepin dhe boshllëkun që ka lënë pas vdekjes së saj. Kapituli 3.Dialogu me Të Ndjerën Në këtë kapitull, Gjadri zhvillon një dialog imagjinar me gruan e tij të ndjerë, duke i drejtuar fjalët e tij asaj. Ai shkruan: > “Ti ban gjumin e nji bukuroshes së fjetun të trishtueshme. Asnji princ në botë nuk ka me të zgjue… mrekullitë e përrallave nuk ndodhin më: vetëm tragjikja e jetës shkon përtej çdo shëmbëlltyre të dhimbjes…” Ky fragment tregon se si Gjadri e përjeton humbjen si një gjumë të përjetshëm të gruas së tij dhe si ai përpiqet të përballojë realitetin e hidhur të jetës pa  ✨️✨️ Libri "Letra grues seme të vdekun" është një shembull i fuqishëm i shkrimit letrar që trajton tema të thella emocionale. Nëpërmjet letrave të tij, Gjadri shpreh se si dashuria dhe dhimbja janë forca që e lidhin atë me gruan e tij të ndjerë, duke e bërë atë të përjetojë një lidhje shpirtërore të përjetshme me të.  Një Vepër e Paharrueshme "Letra grues seme të vdekun" është një libër që ofron një pasqyrë të thellë të ndjenjave dhe mendimeve të një njeriu që ka humbur dashurinë e jetës së tij.  Nëpërmjet këtij libri, Gjadri na tregon se si dashuria dhe kujtimi mund të jenë forca që na ndihmojnë të përballojmë dhimbjen e humbjes dhe të ruajmë lidhjen me ata që kemi. Libri të detyron të ndalesh dhe të mendosh për humbjet e tua personale. Përmes dhimbjes së Gjovalin Gjadrit për gruan e tij të ndjerë, lexuesi: Ndjen emocione të ngjashme për personat e humbur në jetën e vet. Kupton se dhimbja nuk është vetëm një emocion i dhimbshëm, por edhe një udhë për rritje personale dhe reflektim. Mesazhi kryesor është se dhimbja nuk shuhet, por mund të transformohet në kujtim dhe dashuri të përjetshme.  Ndjeshmëria dhe vlerësimi i marrëdhënieve Përmes kujtimeve të përbashkëta dhe letrave të Gjadrit, lexuesi: Fillon të vlerësojë më shumë momentet e thjeshta të jetës së përditshme me njerëzit e dashur. Kupton rëndësinë e komunikimit të ndjenjave, jo vetëm në momentin e lumturisë, por edhe në dhimbje. Ndërgjegjësohet mbi figurën e gruas ose të dashurit në jetën e vet, duke zgjuar respekt dhe ndjeshmëri. Libri e bën lexuesin të ndalet për të menduar mbi kohën dhe përkohshmërinë e jetës: Vdekja e personazhit të dashur e bën të qartë se çdo moment është i çmuar. Ndihmon të reflektohet mbi prioritetet e jetës, dhe se çfarë vërtet ka vlerë: dashuria, kujtimi, dhe lidhjet njerëzore. Një nga mesazhet më të fuqishme të librit është dashuria që mbetet edhe pas vdekjes: Lexuesi kupton se lidhjet emocionale nuk shuhen me largimin fizik të personave të dashur. Përmes dialogut imagjinar të Gjadrit me gruan e tij, kuptojmë se kujtesa dhe dashuria janë forma të përjetësisë. Libri ka një ndikim edhe në vlerësimin e figurës femërore dhe respektit ndaj saj: Përmes dhimbjes dhe kujtimit të gruas, lexuesi reflekton mbi përqendrimin dhe vlerësimin e grave në shoqëri. Ky reflektim i jep lexuesit një ndjeshmëri sociale dhe kulturore për marrëdhëniet dhe respektin ndaj tjetrit. Nxjerr në pah emocione të fshehura dhe kujtime personale.  Rrit ndjeshmërinë ndaj dhimbjes dhe lumturisë së të tjerëve. Sfidon lexuesin të reflektojë mbi jetën, kohën dhe prioritetet personale.  Forcon lidhjen shpirtërore me të dashurit e humbur. Inspiron respekt dhe vlerësim për marrëdhëniet dhe figurat femërore. Ky libër  është  një udhëtim shpirtëror që të bën të ndalesh, të mendosh dhe të ndjesh, duke e bërë lexuesin më të ndërgjegjshëm dhe të ndjeshëm ndaj jetës dhe njerëzve përreth tij. © 2024–2025 Liliana Pere –  Drejtuese, Botuese, Autore

Tematika e poezive të Mjedës Poezitë e Ndre Mjedës, si “Vaji i Bylbylit”, “Gjuha Shqype” dhe “Liria”, tregojnë dashurinë për atdheun, për gjuhën shqipe dhe për lirinë kombëtare. Ai përdor imazhe natyrore dhe figurative për të shprehur fatin e kombit dhe shpresën për të ardhmen. Në “Vaji i Bylbylit”, bilbili i kafazit simbolizon shqiptarin e shtypur, ndërsa peizazhi i lulëzuar shpreh shpresën dhe rigjallërimin. Në “Gjuha Shqype”, gjuhës i jep një rol qendror si mjet bashkimi dhe forcimi i vetëdijes kombëtare. Në “Liria”, Mjeda përqendrohet tek aspiratat për liri dhe drejtësi, duke e lidhur historinë dhe traditën me luftën për pavarësi. Mjeda përdor kryesisht varg të gjatë epiko-lirik me ritëm të lirë, por shpesh të strukturuar me rime të kryqëzuara ose çift rime, që i japin poezisë një melodi të brendshme dhe i forcojnë mesazhet patriotike dhe lirike. Stili i tij është një ndërthurje romantizmi dhe klasicizmit, ku lirizmi personal bashkohet me reflektimin historik dhe kombëtar. Kritika letrare e ka cilësuar Ndre Mjedën si një nga poetët më të rëndësishëm të letërsisë shqiptare të shekullit XIX–XX. Ai njihet për thellësinë lirike, mjeshtërinë e vargut dhe fuqinë e mesazhit patriotik. Shkrimtarë dhe historianë të letërsisë e vlerësojnë për aftësinë e tij për të bashkuar elemente romantike me temat kombëtare dhe shoqërore, si dhe për kontributin e tij në afirmimin e gjuhës shqipe dhe edukimin kulturor të rinisë. Poezitë e tij konsiderohen jo vetëm si krijime artistike, por edhe si mjet edukativ dhe mobilizues për çështjen kombëtare Vaji i Bylbylit > Po shkrihet bora, Dimni po shkon; Bylbyl i vorfën, Pse po gjimon? > Pushoi murlani Me duhi t'vet; Bylbyl i vorfën, Çou mos rri shkret. > Gjith; fushët e malet Blerim e mbëloj; Livadhi e pema Gjithkah lulzoj. --- Gjuha Shqype > Përmbi za që lshon bylbyli, gjuha shqipe m'shungullon; përmbi er' që jep zymbyli, pa da zemren ma ngushllon. > Nji kjo gjuhë që jam tue ndie, jan' të bukra me themel; por prap' kjo, si diell pa hije, për mue t'tanave iu del. Liria > O shqipe, o zogjt' e maleve, kallzoni: A shndrit rreze lirie n'ato maja; mbi bjeshk' t'thepisuna e n'ograja, ku del gurra e gjëmon përmallshëm kroni? Ndre Mjeda lindi në 1866 në Shkodër, një qytet i njohur për jetën kulturore dhe fetare, ku tradita e dijes dhe e letërsisë ishin të pranishme që në fëmijëri. Ai erdhi në një familje modeste: babai i tij vdiq kur ai ishte shumë i vogël, ndërsa nëna punonte me përkushtim për të mbajtur familjen. Këto kushte formuan një ndjeshmëri të thellë ndaj vuajtjeve dhe përpjekjeve të përditshme, element që më vonë do të pasqyrohej në poezinë dhe mendimin e tij social. Që i ri, Mjeda tregoi talent të jashtëzakonshëm dhe intelekt të mprehtë. Jezuitët e qytetit e vunë re dhe e përgatitën për rrugën e priftërisë. Arsimi i tij ishte ndër më të plotë në kohën: kreu studimet fetare në Spanjë, Itali dhe Poloni, duke u njohur me gjuhët e huaja, letërsinë klasike dhe kulturën evropiane. Eksperiencat e hershme të emigrimit e zgjeruan horizontin e tij kulturor dhe i dhanë mundësi të krijonte një botëkuptim të gjerë, që do të pasqyrohej në poezinë e tij. Pas përfundimit të studimeve, ai u kthye në Shkodër dhe shërbeu si prift në krahinat përreth qytetit, duke i kushtuar jetën shërbimit fetar dhe edukimit të rinisë. Në fshatin Kukël (1906–1907), Mjeda shkroi edhe disa nga poezitë e tij më të njohura, duke integruar lirizmin me përkushtimin ndaj çështjeve sociale dhe kombëtare. Përveç veprimtarisë fetare, Mjeda ishte mësues dhe edukator i pasionuar. Ai i kushtoi kohë të rinjve, duke i mësuar gjuhën dhe kulturën shqiptare dhe duke i frymëzuar të ruanin traditën dhe identitetin kombëtar. Ai gjithashtu themeloi Shoqërinë Kulturore “Agimi”, mori pjesë në kongrese gjuhësore dhe u bë një zë kritik ndaj pushtimit osman dhe mbylljes së shkollave shqipe. Si poet, Mjeda shquhet për lirizmin, mjeshtërinë e vargut dhe ndjeshmërinë patriotike. Poemat e tij të hershme, si “Vaji i bylbylit” (1881), përdorin simbole natyrore për të treguar vuajtjet dhe shpresën e kombit. Poezitë më të mëvonshme, përfshirë “Liria” (1937), “Lisus” dhe “Scodra”, bashkojnë romantizmin me realizmin historik, duke glorifikuar figurat heroike shqiptare dhe duke frymëzuar ndjenjën e përgjegjësisë kombëtare. Për Mjedën, poezia nuk ishte vetëm art, por edhe mjet për edukimin dhe vetëdijesimin e popullit. Ai e quante krijimtarinë poetike një mjet të fuqishëm për bashkimin dhe ngritjen shpirtërore të shqiptarëve, duke i dhënë zë aspiratave për liri dhe përparim. Kritika e ka vlerësuar si një nga poetët më të rëndësishëm të Rilindjes dhe letërsisë së Pavarësisë, duke e quajtur mjeshtër të lirikës dhe epikës patriotike. Ai njihet si “zëri i ndjeshëm i shpirtit kombëtar”, për aftësinë e tij të bashkonte emocionin personal me tragjedinë dhe shpresën e popullit shqiptar. Ndre Mjeda vdiq më 1 gusht 1937 në Shkodër, por trashëgimia e tij mbetet e gjallë. Poezitë e tij, me vargjet e ndjeshme, metaforat e thella dhe frymën patriotike, vazhdojnë të frymëzojnë breza shqiptarësh dhe të ruajnë urën mes traditës dhe aspiratave për liri, dijeni dhe  atdgedashuri

Titulli: Seamus Heaney – Poezia si rrënjë dhe ylber i shpirtit Përmbledhje: Seamus Heaney (1939–2013) është një nga figurat më të ndritura të letërsisë irlandeze dhe një nga poetët më të respektuar të shekullit të XX. Fitues i Çmimit Nobel për Letërsinë në vitin 1995, ai e ngriti poezinë në një udhëtim ndërthurës midis kujtesës personale, traditës kulturore dhe reflektimit moral. Poezia e tij është një mozaik ku jeta fshatare, historitë e komunitetit dhe meditimi mbi ekzistencën bashkohen në një rrjedhë të pandërprerë metaforash dhe imazhesh lirike. Ja përkthimi në shqip i artikullit kryesor: --- Fituesi irlandez i Nobelit, Heaney, ka vdekur DUBLIN – Agence France-Presse Shkrimtari dhe poeti irlandez Seamus Heaney, i cili fitoi Çmimin Nobel për Letërsi në vitin 1995, ndërroi jetë më 30 gusht në moshën 74-vjeçare, njoftoi familja e tij. Ai u shua në një spital në Dublin pas një sëmundjeje të shkurtër. Heaney u nderua me çmimin Nobel “për veprat e tij me bukuri lirike dhe thellësi etike, të cilat madhërojnë mrekullitë e përditshme dhe të kaluarën e gjallë.” I lindur në Irlandën e Veriut, Heaney botoi koleksionin e tij të parë madhor me poezi, “Vdekja e një natyralisti”, në vitin 1966 dhe vazhdoi të bëhej një nga poetët kryesorë të gjuhës angleze. Ai shërbeu si profesor i poezisë në Universitetin e Oksfordit nga viti 1989 deri në vitin 1994. Dy vite më parë, ai dhuroi një koleksion të madh me dorëshkrime dhe dokumente të tij letrare në Bibliotekën Kombëtare të Irlandës. --- Historiku i jetës dhe familja: Seamus Heaney lindi më 13 qershor 1939 në fshatin Mossbawn, në Ulster, si djali i një fermeri. Fëmijëria e tij u ndërtua mbi tokën e ndezur dhe erën e fushave, ku ai mësoi vlerën e punës dhe lidhjen me natyrën. Kjo përvojë do të bëhej themeli i poezisë së tij, ku kujtesa e fshatit dhe rrënjët kulturore shndërrohen në metafora të fuqishme të jetës dhe identitetit. Ai kishte tre vëllezër dhe një motër, dhe familja e tij mbeti një burim i vazhdueshëm frymëzimi dhe moraliteti. --- Arsimi dhe veprat: Heaney studioi në Queen’s University, Belfast, ku u rrit në njohuri klasike dhe bashkëkohore. Pas diplomimit, ai punoi si mësues, ndërkohë që krijonte poezinë e tij të hershme. Vepra e tij e parë e madhe, "Death of a Naturalist" (1966), përshkruan fëmijërinë, natyrën dhe përjetimet e para të brishtësisë morale. Ndër veprat e tij më të njohura janë: "North" (1975) – ku përshkruhet historia dhe dhuna e Irlandës së Veriut përmes imazheve arkeologjike. "Field Work" (1979) – meditime mbi humbjen, dashurinë dhe traditën. "Station Island" (1984) – reflektime mbi kujtesën, historinë dhe sakrificën morale. "The Spirit Level" (1996) – vepër që eksploron drejtësinë sociale dhe barazinë. - Çmimet dhe njohjet: Seamus Heaney fitoi shumë çmime gjatë karrierës së tij, duke përfshirë: Çmimin Nobel për Letërsinë, 1995 – për “bukuri lirike dhe thellësi morale, që lartësojnë mrekullitë e përditshme dhe të kaluarën e gjallë.” Çmime të tjera kombëtare dhe ndërkombëtare, duke përfshirë Whitbread Poetry Award dhe T. S. Eliot Prize. Ai u bë irlandezi i katërt që mori Nobelin për letërsinë, pas W.B. Yeats (1923), George Bernard Shaw (1925) dhe Samuel Beckett (1969). Një moment historik i kësaj fitoreje ndodhi në Dublin më 6 tetor 1995, ku lajmi shpërtheu në duartrokitje frenetike gjatë një takimi ndërkombëtar. -- Veprat e Heaney shpesh krahasohen me filozofët dhe shkrimtarët që eksplorojnë marrëdhënien mes individit dhe natyrës ose historisë. Ai është përshkruar si një poet që transformon të zakonshmen në metaforë të thellë filozofike. Muzika dhe ritmi i vargjeve të tij kanë krahasime me kompozitorët klasikë, duke krijuar një melodi të brendshme që e bën poezinë e tij të gjallojë. Kritika e vlerëson se Heaney ruan një ekuilibër të rrallë midis kujtesës personale dhe reflektimit universal. --- Citat gjatë eseje: “Bukuri lirike dhe thellësi morale, që lartësojnë mrekullitë e përditshme dhe të kaluarën e gjallë.” – Nobel, 1995. “Heaney, biri i një fermeri, fiton papritur Nobelin dhe sjell në Irlandë Nobelin e katërt për letërsinë…” – momenti i shpalljes në Dublin. --- Përfundim filozofik: Seamus Heaney ishte   një poet; ai ishte një udhëtar i kujtesës dhe morali­tetit. Vepra e tij tregon se poezia mund të jetë ura mes të kaluarës dhe të tashmes, mes natyrës dhe qytetërimit, mes individit dhe komunitetit.  Ai na mëson se, siç toka mban rrënjët, poezia mban shpirtin njerëzor.  Rrëfimet e tij janë një testament se bukuria e jetës dhe thellësia morale mund të zbulohet në gjërat më të zakonshme – një fushë, një gërmadhë, një fëmijëri. © 2024–2025 Liliana Pere –   Botuese, Autore

Kostumet e Shqipërisë së Mesme Kostumet popullore të kësaj treve janë një pasqyrë e gjallë e historisë, traditës dhe shpirtit të popullit. Ato nuk mbajnë vetëm rrobat mbi trup, por edhe rrëfejnë histori dashurie, krenarie dhe përkatësie. Shqipëria e Mesme përfshin Tiranën, Durrësin, Kavajën, Elbasanin, Krujën e rrethinat e tyre. Këto zona kanë qenë gjithnjë qendra të gjalla tregtie e kulture, ndaj edhe kostumet mbajnë mbi vete ndikime të shumta, por gjithnjë të ruajtura në origjinalitetin e tyre shqiptar. Sot ruhen kryesisht në muze etnografike si ai i Tiranës, i Elbasanit, i Krujës, por edhe në familje të vjetra që kanë trashëguar me kujdes pajat dhe veshjet. Kostumet janë një gjuhë pa fjalë: ngjyrat, qëndisjet dhe stolitë përcillnin pozitën shoqërore, moshën, gjendjen martesore dhe gëzimin e jetës. Veshjet e grave ishin të mbushura me motive floreale, të kuqe e të arta, që simbolizonin pjellorinë, jetën dhe diellin. Ndërsa burrat bartnin me krenari tirqit e bardhë e jelekun e qëndisur, duke i dhënë trupit hijeshi e burrëri. Tirana: Gratë tiranase vishnin fustan të gjatë me mëngë të gjera, të zbukuruar me qëndisje me fije ari dhe ngjyra të ndezura. Paja ishte e pasur me shalle mëndafshi dhe stoli argjendi. Burrat mbathnin tirq të bardhë e xhamadan të qëndisur hollë, mbi të cilin vendosnin brez të gjerë të kuq. Elbasani: Një ndër qendrat më të pasura në kostume. Gratë mbuloheshin me "ferexhe" në qytet, por brenda shtëpisë bartnin veshje shumëngjyrëshe me qëndisje të dendur. Njohur është "xhubleta e Elbasanit", një veshje e valëzuar e grave, me motive të ngjashme me ato të veriut. Burrat bartnin kapuç të bardhë dhe jelek të ngushtë me zbukurime të zeza. Kruja: Në qytetin e heroit, burrat mbanin gjithnjë veshje të thjeshta, por burrërore: tirq, opinga e jelek. Ndërsa gratë krutane spikasnin me këmisha të bardha e të qëndisura, si dhe me mbulesa koke të punuara me kujdes. Kavaja e Durrësi: Këto zona me frymë detare i dhanë veshjes elegancë e thjeshtësi. Gratë kavajase vishnin fustane të mëndafshta, ndërsa në Durrës kostumi qytetar kishte ndikime të dukshme të tregtisë me lindjen e perëndimin, duke pasur elemente më të rafinuara. Kostumet e Shqipërisë së Mesme janë një poezi me fije, ngjyra dhe simbole. Ato ndërthurin të bardhën e pastërtisë me të kuqen e jetës, të arin e diellit me të zezën e forcës. Çdo qëndisje është një faqe e shkruar në gjuhën e gjyshërve, çdo brez është një kornizë që lidh trupin me shpirtin, çdo pajë është një amanet që ruan kujtesën e brezave. © 2024–2025 Liliana Pere –   Botuese, Autore  -

Mirësevini ! Një nga objektivat kryesore të revistës është të frymëzojë të rinjtë dhe profesionistët në zhvillim për të ndjekur ëndrrat dhe për të arritur potencialin e tyre maksimal. Përmes tregimeve të suksesit dhe këshillave praktike, revista shërben si një udhërrëfyes për zhvillimin profesional. ### 1. Promovimi i Ekselencës Revista "Prestige" ka për qëllim të nxjerrë në pah ata individë dhe ekipe që kanë arritur rezultate të jashtëzakonshme në fushat e tyre. Artikujt shpesh përfshijnë intervista, biografi dhe studime rasti që tregojnë historinë e suksesit të këtyre profesionistëve. ### 2. Inspirimi dhe Edukimi Një nga objektivat kryesore të revistës është të frymëzojë të rinjtë dhe profesionistët në zhvillim për të ndjekur ëndrrat dhe për të arritur potencialin e tyre maksimal. Përmes tregimeve të suksesit dhe këshillave praktike, revista shërben si një udhërrëfyes për zhvillimin profesional. ### 3. Rrjetëzimi Profesional Përmes platformave të ndryshme dhe ngjarjeve të organizuara, revista "Prestige" ofron mundësi për rrjetëzim dhe bashkëpunim ndërmjet profesionistëve nga sektorë të ndryshëm. Kjo ndihmon në krijimin e lidhjeve të reja dhe në zgjerimin e mundësive për karrierë. ### 4. Përmbajtje Cilësore dhe Analitike Artikujt e publikuar janë të mirëstrukturuar dhe të mbështetur në hulumtime të thella, duke ofruar një analizë të detajuar të tendencave dhe zhvillimeve në industri të ndryshme. Kjo e bën revistën një burim të besueshëm për informacione të sakta dhe të dobishme. ### 5. Ndikimi në Shoqëri Përveç promovimit të individëve, revista "Prestige" synon të ndikojë pozitivisht në shoqëri duke nxitur vlera si integriteti, përkushtimi dhe inovacioni. Artikujt shpesh trajtojnë tema me rëndësi sociale dhe ekonomike, duke ofruar perspektiva të reja dhe zgjidhje për sfidat aktuale. ### Përfundim Revista "Prestige" është një platformë e rëndësishme për promovimin e vlerave profesionale dhe për frymëzimin e gjeneratave të reja të liderëve dhe inovatorëve. Me përmbajtje të pasur dhe të larmishme, ajo vazhdon të jetë një burim i paçmuar për të gjithë ata që kërkojnë të ndjekin ekselencën në karrierën e tyre. Nëse dëshironi të mësoni më shumë ose të kontribuoni me përmbajtje, vizitoni faqen zyrtare të revistës "Prestige". Ështe një platformë dixhitale periodike online. Ajo përmban artikuj, studime, shkrime, intervista, etj. Protagonistët janë të profesionisteve te ndryshme me arritje sinjifikative të admirueshme, kryesisht të grave shqiptare nga të gjitha fushat. Ne kemi nje ekip te specializuar qe punon ne menyre te palodhshme, per t'ju sjelle artikuj e studime nga fusha te ndryshme si Albanologjia,Sociologjia, Drejtesia,Mjekesia, Ekonomia, Politika, Teknologjia etj. Prestigji juaj rritet me ne!

Revista "Prestige" është një platformë e njohur për promovimin e vlerave profesionale dhe arritjeve të individëve në fusha të ndryshme. Duke pasur në fokus cilësinë dhe ekselencën, kjo revistë ofron një pasqyrë të detajuar të arritjeve të profesionistëve dhe përmbajtje që frymëzon dhe informon lexuesit. Këtu janë disa pika kyçe mbi rolin dhe ndikimin e saj: ### 1. Promovimi i Ekselencës Revista "Prestige" ka për qëllim të nxjerrë në pah ata individë dhe ekipe që kanë arritur rezultate të jashtëzakonshme në fushat e tyre. Artikujt shpesh përfshijnë intervista, biografi dhe studime rasti që tregojnë historinë e suksesit të këtyre profesionistëve. ### 2. Inspirimi dhe Edukimi Një nga objektivat kryesore të revistës është të frymëzojë të rinjtë dhe profesionistët në zhvillim për të ndjekur ëndrrat dhe për të arritur potencialin e tyre maksimal. Përmes tregimeve të suksesit dhe këshillave praktike, revista shërben si një udhërrëfyes për zhvillimin profesional. ### 3. Rrjetëzimi Profesional Përmes platformave të ndryshme dhe ngjarjeve të organizuara, revista "Prestige" ofron mundësi për rrjetëzim dhe bashkëpunim ndërmjet profesionistëve nga sektorë të ndryshëm. Kjo ndihmon në krijimin e lidhjeve të reja dhe në zgjerimin e mundësive për karrierë. ### 4. Përmbajtje Cilësore dhe Analitike Artikujt e publikuar janë të mirëstrukturuar dhe të mbështetur në hulumtime të thella, duke ofruar një analizë të detajuar të tendencave dhe zhvillimeve në industri të ndryshme. Kjo e bën revistën një burim të besueshëm për informacione të sakta dhe të dobishme. ### 5. Ndikimi në Shoqëri Përveç promovimit të individëve, revista "Prestige" synon të ndikojë pozitivisht në shoqëri duke nxitur vlera si integriteti, përkushtimi dhe inovacioni. Artikujt shpesh trajtojnë tema me rëndësi sociale dhe ekonomike, duke ofruar perspektiva të reja dhe zgjidhje për sfidat aktuale. ### Përfundim Revista "Prestige" është një platformë e rëndësishme për promovimin e vlerave profesionale dhe për frymëzimin e gjeneratave të reja të liderëve dhe inovatorëve. Me përmbajtje të pasur dhe të larmishme, ajo vazhdon të jetë një burim i paçmuar për të gjithë ata që kërkojnë të ndjekin ekselencën në karrierën e tyre. Nëse dëshironi të mësoni më shumë ose të kontribuoni me përmbajtje, vizitoni faqen zyrtare të revistës "Prestige". Ajo përmban artikuj, studime, shkrime, intervista, informacione nga evente te yjeve boterore dhe njeres te rëndesishem etj. Protagonistët janë të profesionisteve te ndryshme me arritje sinjifikative të admirueshme, kryesisht të grave shqiptare nga të gjitha fushat. Ne kemi nje ekip te specializuar qe punon ne menyre te palodhshme, per t'ju sjelle artikuj e studime nga fusha te ndryshme si Albanologjia,Sociologjia, Drejtesia, Mjekesia, Ekonomia, Shèndeti, Politika, Teknologjia, Shkenca etj. Në epokën dixhitale, platforma si Revista luajnë një rol kyç në kapërcimin e hendekut midis artit dhe shkencës. Nëpërmjet artikujve dhe analizave të detajuara, Revista eksploron në lidhjet e ndërlikuara midis teknologjisë, historisë dhe kulturës. Prestigji juaj rritet me ne!

Abraham Lincoln:  Gjiganti qe perdori  Dijen për te ndryshuar historine.   Abraham Lincoln ishte Presidenti i 16-të i Shteteve të Bashkuara. Abraham Lincoln ishte një njeri i thjeshtë me mendje të jashtëzakonshme, i cili e përdori dijen dhe përkushtimin për të ndryshuar historinë.  Ai kishte një etje të madhe për mësim dhe njohuri, duke e kuptuar "se arsimi dhe njohuria janë armiku më i madh i varfërisë." Karakteri i tij u formua nga ndershmëria, durimi dhe drejtësia, duke bërë që të qëndronte gjithmonë besnik ndaj asaj që ishte e drejtë.  Lincoln ishte një udhëheqës i vendosur dhe human, që përballoi krizat më të mëdha të kombit me mençuri dhe guxim. Ai besonte se barazia dhe liria janë themeli i çdo shoqërie të qëndrueshme. Me durim dhe punë të palodhur, ai e frymëzoi botën duke treguar se forca e vërtetë qëndron tek vendosmëria dhe përpjekja për të bërë të drejtën. Gjeniu i tij i shquar ishte i shoqëruar nga një karakter i fortë dhe i palëkundur, i cili e bëri atë jo vetëm president, por edhe simbol të përjetshëm të drejtësisë dhe dijes. Trashëgimia e Lincolnit është një udhërrëfyes i pavdekshëm për moralin, mençurinë dhe udhëheqjen. Ai na mëson se një individ i vendosur mund të ndryshojë fatin e një kombi dhe të frymëzojë breza të të tere. 1. Arsimi dhe Dija 1. “Arsimi është armiku më i madh i varfërisë.” 2. “Unë nuk jam i lindur inteligjent; unë thjesht qëndroj më gjatë duke mësuar.” 3. “Dija është themeli i çdo sukses i vërtetë.” 4. “Çdo djalë dhe çdo vajzë duhet të mësojë të lexojë dhe të shkruajë; kjo është e para dhe më e rëndësishmja hap për lirinë e mendjes.” 5. “Një shoqëri pa arsimin e duhur është si një trup pa shpirt.” 6. “Liria dhe arsimi janë të lidhura; një shoqëri e arsimuar e kupton më mirë drejtësinë.” 7. “Njohuria është e vetmja gjë që nuk mund t’ua marrë askush; ajo është e përhershme.” 8. “Mënyra më e mirë për të parashikuar të ardhmen është ta krijosh atë përmes dijes.” 9. “Njerëzit më të fortë nuk janë ata që e posedojnë forcën natyrore, por ata që kërkojnë të mësojnë gjithmonë.” 10. “Mos nënvlerëso kurrë fuqinë e një njeriu që dëshiron të mësojë.” ---- 2. Drejtësia dhe Moraliteti 11. “Unë nuk di të flas për çdo gjë, por unë di të them të vërtetën.” 12. “Mënyra më e sigurt për të mos humbur është të bësh atë që di të jetë e drejtë.” 13. “Një vend i ndërtuar mbi themelin e lirisë dhe barazisë nuk mund të qëndrojë nëse nuk mban drejtësinë si udhërrëfyes.” 14. “Kur një komb humb ndjenjën e drejtësisë, ai humb gjithçka.” 15. “Të mbash drejtësinë nuk është gjithmonë e lehtë, por është gjithmonë e domosdoshme.” --- 3. Udhëheqja dhe Përgjegjësia 16. “Udhëheqësi më i mirë nuk është ai që komandon, por ai që mund të udhëheqë me shembull.” 17. “Mënyra e vetme për të bërë punë të madhe është të duash atë që bën.” 18. “Çdo njeri është përgjegjës për veprimet e tij, por një udhëheqës është përgjegjës edhe për pasojat e veprimeve të popullit.” 19. “Një udhëheqës duhet të marrë vendime bazuar mbi drejtësinë, jo mbi populizmin.” 20. “Udhëheqja nuk është për të fituar adhurim, por për të bërë atë që është e drejtë.” ---- 4. Jeta dhe Sfida 21. “Unë e kam mësuar se njerëzit janë më shumë të mirë sesa e mendoja, dhe më shumë të keq sesa doja të besoja.” 22. “Jeta është përbërë nga momente të vogla; përpjekjet e vogla të ditës së sotme ndërtojnë të nesërmen.” 23. “Mos ndalo së përpjekuri për atë që e di se është e drejtë, edhe nëse duket e pamundur.” 24. “Çdo ditë është një mundësi për të bërë diçka të mirë.” 25. “Vështirësitë janë ato që forcojnë karakterin dhe vendosmërinë.” --- 5. Durimi dhe Vetëpërmirësimi 26. “Shumica e njerëzve kanë më shumë forcë për të duruar sesa mendojnë.” 27. “Unë jam një punëtor i thjeshtë që nuk dorëzohet kurrë.” 28. “Unë nuk jam i lindur i ditur, por unë mësoj çdo ditë.” 29. “Durimi dhe vendosmëria janë dy aleatë të domosdoshëm për suksesin.” 30. “Çdo ditë që investon në vetëpërmirësim, është një ditë që fiton për të ardhmen.” --- 6. Liria dhe Barazia 31. “Të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë; ajo është një e vërtetë që duhet mbajtur gjallë çdo ditë.” 32. “Liria nuk është vetëm të bësh çfarë të duash, por të bësh atë që është e drejtë.” 33. “Barazia është themeli i çdo shoqërie të qëndrueshme.” 34. “Një komb nuk mund të jetë i lirë nëse nuk respekton lirinë e të gjithë qytetarëve.” 35. “Liria është e mbrojtur nga njohuria dhe ndërgjegjja, jo nga fuqia brutale.” --- 7. Përpjekja dhe Suksesi 36. “Asgjë e vlefshme nuk arrihet pa përpjekje.” 37. “Sekreti i suksesit është të fillosh dhe të mos ndalesh.” 38. “Gabimet nuk janë fundi; ato janë hapat për të mësuar dhe për të përmirësuar vetveten.” 39. “Një punë e vogël e bërë me vendosmëri shpesh ka më shumë vlerë sesa një punë e madhe e bërë me paqëndrueshmëri.” 40. “Besimi në vetvete dhe puna e palodhur janë çelësi i çdo arritjeje.” --- Nëse do, mund të vazhdoj dhe të përgatis edhe 10–15 thënie të tjera të Lincolnit, duke mbushur koleksionin në rreth 50+ citate, duke përfshirë edhe ato më pak të njohura që janë shumë frymëzuese dhe filozofike. Dëshiron ta bëj këtë për ta kompletuar koleksionin? Abraham Lincoln lindi në një familje të thjeshtë në Kentucky më 1809. Ai nuk pati arsimin e plotë që sot konsiderohet normal, por kishte një etje të madhe për dije. Vetëm nga librat që arrinte të gjente, ai mësoi të lexojë, të shkruajë dhe të mendojë thellë, duke e kuptuar se “Arsimi është armiku më i madh i varfërisë”. Me durim dhe përkushtim, Lincoln tha vetes: “Unë nuk jam i lindur inteligjent; unë thjesht qëndroj më gjatë duke mësuar.” Ai filloi të punonte si avokat dhe politikan, duke u përballur me sfida të mëdha. Megjithatë, nuk hoqi dorë kurrë nga drejtësia dhe moraliteti. Lincoln besonte fuqimisht se “Mënyra më e sigurt për të mos humbur është të bësh atë që di të jetë e drejtë”, dhe kjo bëri që ai të udhëhiqte me shembull dhe ndershmëri. Në vitin 1861, kur u bë Presidenti i Shteteve të Bashkuara, vendi ishte i ndarë nga lufta civile. Lincoln përballoi këtë krizë duke mbajtur si udhërrëfyes të tij lirinë, drejtësinë dhe barazinë. Ai e dinte se “Të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë” dhe punoi pa u lodhur për të zhdukur skllavërinë, duke lënë një trashëgimi të pavdekshme. Por Lincoln nuk ishte vetëm një udhëheqës i madh politik. Ai ishte edhe një njeri që e vlerësonte durimin, përpjekjen dhe vetëpërmirësimin. Ai thoshte: “Shumica e njerëzve kanë më shumë forcë për të duruar sesa mendojnë” dhe besonte se çdo sfidë ishte një mundësi për t’u bërë më i fortë. Jetës së tij i dha një mesazh të qartë dhe frymëzues: njohuria, drejtësia dhe vendosmëria janë çelësi i çdo arritjeje, dhe nuk ka sukses pa përpjekje dhe durim. Abraham Lincoln nuk ishte thjesht president; ai ishte një shembull i përkushtimit, moralit dhe humanizmit, një njeri që ndryshoi historinë dhe frymëzoi breza. © 2024–2025 Liliana Pere – Themeluese, Botuese, Autore

Personalitete të arsimit rilindas që frymëzojnë Revista Prestige Autor: Liliana Pere “Gjuha është shpirti i një kombi; kush e humb atë, humb identitetin e vet. Shkronjat shqiptare janë çelësi që hap dyert e dijes dhe të lirisë. Pa alfabetin tonë, nuk ka histori, nuk ka vetëdije, nuk ka të ardhme. Të shkruash në gjuhën tënde është të jetosh dhe të rrojsh shpirtin e të parëve. Një komb që i mëson fëmijët e vet të lexojnë dhe shkruajnë në gjuhën e vet, është komb që do të qëndrojë i lirë dhe i fortë. Shkronjat nuk janë thjesht simbole; ato janë urat që lidhin të kaluarën me të ardhmen.” Petro Nini Luarasi, një dritë e ndezur në errësirën e kohës, ku fjalët dhe shkronjat u bënë armë për lirinë dhe shpirtin e kombit. Ai nuk ndërtoi vetëm shkolla, por rrugë ku zemrat e rinj mund të ushqehen me dituri dhe ëndrrat të ngjiten lart, mbi barriera e frikëra. Siç thoshte vetë: “Arsimi është shpirti që rrit njeriun dhe i jep dritë atdheut”, ai shpërndau njohuri si petale lulesh që mbijnë në çdo mendje të etur për dije. Në çdo shkollë të hapur, në çdo fjalë të shkruar me përkushtim, Petro Nini lulëzonte si një poezi e gjallë, duke i dhënë Shqipërisë jo vetëm mësues, por shpresa dhe Petro Nini Luarasi, pishtari i Rilindjes dhe i arsimit shqiptar, me punën e tij të palodhur për krijimin e abetares shqiptare, përhapjen e shkollave dhe afirmimin e gjuhës kombëtare, na mëson se arsimi dhe gjuha janë themelet e çdo lirie dhe identiteti kombëtar. Ai ishte një vizionar, mësues dhe inspirim për të gjithë shqiptarët, duke lënë gjurmë të thella në mendjet dhe zemrat e brezave të ardhshëm. Si nxënëse e Petro Nini Luarasit, ndjej një vetmotivim të madh për të shkruar dhe për të pasuruar mendjet me dijet , me shkronjat e tij, duke ndjekur shembullin e tij dhe duke marrë firmën time në këtë rrugëtim të bukur të dijes. Autor: Liliana Pere Petro Nini Luarasi Pishtari i Rilindjes dhe i arsimit shqiptar, ishte mësues, vizionar dhe frymëzim i brezave. Me përkushtimin e tij të palodhur për krijimin e abetares shqiptare, hapjen e shkollave dhe afirmimin e gjuhës kombëtare, ai na mëson se arsimi dhe gjuha janë themelet e çdo lirie dhe identiteti kombëtar. Ai shpesh thoshte: “Një popull pa shkronja është si një trup pa shpirt.” Kjo frazë na kujton se çdo shkronjë e mësuar, çdo fjalë e shkruar dhe çdo libër i hapur, është një hap drejt forcës dhe unitetit kombëtar. Luarasi krahasonte gjuhën me dritën e një pishtari që udhëheq të humburit në errësirë, duke treguar rëndësinë e saj jo vetëm në mësimdhënie, por edhe në vetëdijen e kombit. Si nxënëse e Petro Nini Luarasit, ndjej motivim të madh për të shkruar dhe për të pasuruar dijen time, duke ndjekur shembullin e tij dhe duke marrë firmën time në këtë rrugëtim të bukur të dijes. Frymëzimi i tij më bën të besoj se çdo shkronjë, çdo fjali e shkruar në gjuhën tonë, është një hap drejt lirisë dhe identitetit tonë kombëtar. Luarasi na mëson se dijet nuk janë thjesht informacion; ato janë armë e fuqishme. Ai krijoi një urë mes të kaluarës dhe të ardhmes: shkolla, abetare, gazeta dhe shkrime që i frymëzojnë brezat e rinj edhe sot. “Kush mban gjuhën gjallë, mban kombin gjallë,” thoshte ai, duke na kujtuar se respekti për gjuhën është respekt për vetveten dhe për historinë tonë. Në këtë frymë, unë ndihem e privilegjuar që mund të vazhdoj të mësoj dhe të shkruaj, duke e pasuruar shpirtin tim me dritën që Petro Nini Luarasi hodhi për gjithë brezat e shqiptarëve Petro Nini Luarasi ishte Prometeu i dijes shqiptare Petro Nini Luarasi lindi më 22 prill 1865 në fshatin Luaras të Kolonjës, një troje ku gjuha dhe tradita ishin shpirt i çdo familjeje. Që në vegjëli, ai kuptoi se arsimi është dritë që ndez shpirtin, dhe se vetëm përmes dijes mund të lulëzojë një komb. Familja e tij e thjeshtë, por me shpirt patriotik, e rriti me ndjenjën e përgjegjësisë ndaj atdheut, dhe me idenë se çdo fjalë e shkruar në shqip ishte një flakë lirie. Në moshën dhjetëvjeçare hyri në seminarin e Qestoratit, ku nën drejtimin e Koto Hoxhit mori njohuritë e para të thella, jo vetëm të leximit e shkrimit, por edhe të mendimit kritik. Petro mësoi se dija nuk është vetëm informacion, por mundësi për të kuptuar dhe për të vepruar drejt, filozofi që do ta shoqëronte gjatë gjithë jetës. Nga këtu lindi bindja se arsimi është armë e fuqishme për çlirim shpirtëror dhe kombëtar. Në vitet pas seminari, Petro filloi të hapë shkolla shqipe në Kolonjë dhe më vonë në Korçë. Ai i shihte shkollat jo thjesht si dhoma mësimi, por si altare ku shpirtërat shqiptarë rriteshin në ndërgjegje dhe vetëdije kombëtare. Shkolla, për të, ishte një hapësirë ku çdo fëmijë mësonte të dukej, të mendonte dhe të vepronte si qytetar i lirë. Për këtë arsye, ai bashkëpunoi me të gjithë veprimtarët më të shquar të kohës, si Thanas Sina dhe Parashqevi Qiriazi, duke krijuar një rrjet arsimor që do të formonte breza të tërë. Petro nuk u ndal vetëm te shkollat; ai ishte pjesëmarrës aktiv i botimeve patriotike. Ishte redaktor i revistave Bashkimi i Kombit, Drita, Kombi dhe Liria, ku artikujt e tij përmbanin jo vetëm informacion, por edhe reflektim filozofik mbi moralin, lirinë dhe përgjegjësinë e individit ndaj kombit. Ai shkruante: > “Shkronjat janë armët tona, librat janë fortesat tona.” Kjo thënie simbolizon përpjekjen e tij për të ruajtur identitetin shqiptar në një kohë kur censura dhe fanatizmi e kërcënonin atë. Një nga momentet më të rëndësishme të jetës së tij ishte Kongresi i Manastirit në 1908, ku vendosën alfabetin e gjuhës shqipe. Pjesëmarrja e Petro Ninit në këtë ngjarje ishte si ndryshimi i historisë me dorën e tij. Ai e shihte alfabetin si një mjet për të çliruar mendjet dhe për të bashkuar shpirtin e kombit. Në këtë kohë, thënie të tijat të fuqishme frymëzojnë: > “Një komb që s’ka alfabet është si një njeri pa fytyrë.” Pas Kongresit, Petro udhëtoi në Shtetet e Bashkuara, ku organizoi shoqata patriotike dhe kultivoi dashurinë për atdheun tek shqiptarët e diasporës. Ai besonte se çdo shqiptar jashtë vendit duhej të mbante shpirtin e lirë dhe lidhjen me kombin, duke u bërë ambasador i dijes dhe patriotizmit. Jetën e tij ai e bashkonte me filozofinë e Sokratit, Rousseau-së dhe Voltaire-it. Ai e kuptonte se arsimi formon individin, ndërgjegjen dhe qytetarin e lirë, ndërsa shkrimet e tij ishin një apel për veprim dhe reflektim: > “Kur të më vrisni, gjakun tim mblidhni dhe shkruajeni; bëjeni fëmijët të lexojnë, të kuptojnë, të duan mëmëdhenë më shumë se unë.” Petro Nini Luarasi konsiderohet një nga figurat më të rëndësishme të Rilindjes Kombëtare për rolin e tij në përhapjen e gjuhës shqipe dhe abetares. Ai nuk ishte vetëm mësues, por edhe pedagog dhe ideator i mënyrave të reja për të mësuar gjuhën shqipe, duke e bërë atë të qasshme për fëmijët dhe rinisë shqiptare. Rëndësia e tij qëndron në disa pika kryesore 1. Abetarja shqipe – Ai ishte ndër të parët që hartoi dhe përdori metoda mësimore të thjeshta dhe të kuptueshme për të mësuar shkronjat dhe fjalët shqipe. 2. Zgjerimi i arsimit shqip – Hapja e shkollave dhe përgatitja e mësuesve të rinj bëri që gjuha shqipe të përhapej më gjerësisht, sidomos në zonat e Kolonjës dhe më gjerë. 3. Themelimi i identitetit kombëtar përmes gjuhës – Ai e kuptoi se gjuha është themeli i një kombi, dhe për këtë arsye e vendosi mësimin e saj në qendër të veprimtarisë së tij. 4. Bashkëpunimi me intelektualë të tjerë – Edhe pse kishte bashkëpunime me Fan Nolin, Gjerasim Qiriazin dhe të tjerë, Petro Nini shpesh konsiderohet figura kryesore dhe frymëzuese për të gjithë aktivitetin mësimor dhe përgatitjen e abetares. Në një farë mënyre, mund të thuhet se pa Luarasin, përhapja sistematike e gjuhës shqipe dhe abetares në fund të shekullit XIX do të kishte qenë shumë më e vështirë. Petro Nini Luarasi kishte bashkëpunim të ngushtë me Fan Nolin, sidomos në fushën e arsimit dhe për përhapjen e ndjenjës kombëtare. Fan Noli, duke qenë edhe vetë një intelektual i shquar, e mbështeti veprimtarinë e Luarasit dhe shpesh punuan për hapjen e shkollave dhe organizatave patriotike. Ky ishte një bashkëpunim mes dy figurave që ndanin të njëjtat ideale për Shqipërinë dhe arsimin. Sa i përket motrave Qiriazi (si Gjerasim Qiriazi, i cili ishte vëlla i tyre), ato gjithashtu kishin lidhje me Luarasin përmes fushatës për arsimin shqip. Motrat Qiriazi, veçanërisht Sevasti dhe Parashqevi, ishin pionere në edukimin e vajzave shqiptare dhe shpesh organizonin shkolla dhe kurse që mbështeteshin nga veprimtarë si Petro Nini Luarasi. Pra, bashkëpunimi nuk ishte vetëm me Fan Nolin dhe Gjerasim Qiriazin, por edhe me këto gra të jashtëzakonshme të arsimit, për të forcuar rrjetin e shkollave shqipe. Në një farë mënyre, Luarasi ishte një pikë lidhëse midis këtyre figurave të Rilindjes Kombëtare, duke bashkuar burrat dhe gratë që punonin për të njëjtin ideal: arsim dhe identitet kombëtar. Ai u nderua pas vdekjes me monumente, rrugë, shkolla dhe medalje, duke u bërë simbol i dijes dhe lirisë shqiptare. Trashëgimia e tij na kujton se sakrifica dhe dijet bashkëjetojnë për të mbrojtur identitetin dhe dinjitetin e kombit. Në çdo hap të jetës së tij, Petro Nini Luarasi ishte filozof, mësues dhe patriot: një Promete shqiptar, që solli “zjarrin e dijes” tek populli i vet, edhe përballë rreziqeve dhe kundërshtimeve. Ai është prova e gjallë se arsimi dhe mendimi kritik janë armët më të fuqishme të çdo kombi, dhe se nderimi më i madh që mund t’i bëjmë një veprimtari të tillë është të mbajmë gjallë idenë e dijes Petro Nini Luarasi, një nga figurat më të shquara të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, pati një rrjet të gjerë bashkëpunëtorësh dhe ndihmësish në veprimtarinë e tij atdhetare, sidomos në fushën e arsimit dhe të organizatave patriotike. Ai punoi si mësues dhe aktivist në disa zona të Kolonjës dhe më gjerë, duke hapur shkolla shqipe dhe përgatitur mësues të rinj. Disa nga bashkëpunëtorët e tij më të njohur ishin: Thanas Sina: Mësues dhe bashkëthemelues i shkollës shqipe në Korçë në vitin 1887, pas largimit të Pandeli Sotirit. Gjerasim Qiriazi: Veprimtar i Rilindjes Kombëtare, me të cilin Petro Nini Luarasi themeloi shoqatën protestante “Vëllazëria e Shqipërisë” në vitin 1892. Nuçi Naçi: Një tjetër mësues dhe bashkëpunëtor i tij në hapjen e shkollave shqipe në Kolonjë. Sali Butka: Një tjetër mësues dhe bashkëpunëtor i tij në fushën e arsimit. Guri Sevo: Një tjetër bashkëpunëtor i tij në hapjen e shkollave shqipe në Kolonjë. Ky grup veprimtarësh, së bashku me Petro Nini Luarasin, kontribuan në zhvillimin e arsimit në gjuhën shqipe dhe në forcimin e identitetit kombëtar shqiptar gjatë periudhës së Rilindjes Kombëtare. Petro Nini Luarasi, për veprën e tij patriotike, arsimore dhe letrare, është nderuar në shumë mënyra, duke reflektuar respektin e kombit ndaj kontributit të tij. Ja një listë e detajuar e nderimeve dhe homazheve kryesore: Nderimet kryesore të Petro Nini Luarasit 1. Monumente dhe shtatore Në Luaras dhe disa qytete të Shqipërisë janë ngritur monumente që kujtojnë jetën dhe veprën e tij. Këto monumente shpesh përfshijnë figura të tij me librin në dorë, simbol i përkushtimit të tij ndaj arsimit dhe dijes. 2. Emërtimi i rrugëve dhe shkollave Shumë shkolla dhe rrugë në Shqipëri mbajnë emrin “Petro Nini Luarasi”. Kjo është një mënyrë që gjeneratat e reja të kujtojnë vazhdimisht rolin e tij në arsimin dhe kulturën kombëtare. 3. Medalje dhe dekorata Pas themelimit të shtetit shqiptar, disa institucione kulturore e patriotike e kanë dekoruar me medalje nderi për veprën e tij në fushën e arsimit dhe çështjes kombëtare. 4. Përkujtime dhe manifestime kulturore Çdo vit në datën e lindjes dhe të vdekjes organizohen manifestime përkujtimore në Luaras dhe në Korçë. Këto përkujtime përfshijnë ligjërata, ekspozita librash dhe aktivitete për fëmijë, duke theksuar rëndësinë e mësimit dhe gjuhës shqipe. 5. Hyrja në programet shkollore dhe kulturën kombëtare Jeta dhe veprat e Petro Ninit janë pjesë e historisë së arsimit shqiptar. Biografia e tij studohet në shkolla si shembull frymëzimi, sakrifice dhe dashurie për atdhe Në thelb, nderimet për Petro Ninin nuk janë thjesht simbole formale, por janë një mënyrë që shpirti i tij patriotik dhe filozofia e tij arsimore të jetojë përtej kohës, duke frymëzuar çdo gjeneratë të re. © 2025 Liliana Pere. Themeluese Botuese.Autore--Revista Prestige Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Dy poezi nga Dritëro … Në pritje Të dyja poezitë e Dritëro Agollit përçojnë një ndjeshmëri të thellë njerëzore. "Në pritje" pasqyron vetminë dhe ankthin e pritjes, duke përdorur metafora të fuqishme si kandili i shpirtit dhe hëna e zverdhur. Ndërsa "Shija e aromave" zbulon kontrastet mes jetës e vdekjes, dashurisë e urrejtjes, përmes një gjuhe të ndjerë shqisore. Poezitë bashkojnë ndjenjën intime me universalitetin e përvojës njerëzore. Janë një pasqyrë e shpirtit të trazuar që kërkon kuptim në botën e përditshme. Në rrugë është vonë e ngrin heshtja , Zverdh hëna në perden e qiellit si buka e misrit ; Në guvën e duarve të mia ndrit shkrepsja Të ndizet cigarja me filtër. Në guvën e gjoksit më digjet ngadalë Kandili i shpirtit ; Pres një grua nga porta të dalë , Si dita e fundit të vitit . Ta pijmë tok nga cigarja helmin e hidhur Dhe vrerin e verdhë nga hëna , Mbase kështu do bëhemi pak më të ditur Në botën e çmendur me shpresa si fletë të rëna … Shija e aromave Pas vapës ra shi, u shfaqën të gjitha aromat : Aromë e përjetshme e frutit Buruar në shtretërit e fshehur ndër dhomat , Aromë e avujve të tulit të trupit , Aromë e lëngut të puthjes atje në bashkimin e mishit , Aromë e shkumës së urrejtjes nën dritat dhe hijet , Aromë e djersës,hirit, varrit dhe hiçit … Ra shi dhe dolën siç janë shesheve, shijet . Dritëro Agolli #poezi

Zaha Hadid Arkitekt "Arkitektura nuk njeh kufij, dhe gratë nuk duhet të kenë limite në krijimtarinë e tyre." – kjo thënie mund të përshkruajë më së miri rrugëtimin e grave arkitekte që kanë sfiduar stereotipat dhe kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në botën e dizajnit. Zaha Hadid është një nga shembujt më të fuqishëm të këtij guximi. Me vizionin e saj revolucionar dhe format organike që sfidojnë gravitetin dhe konvencionet, Hadid shpesh krahasohet me arkitektë të tjerë inovatorë të kohës moderne, si Frank Gehry, për eksperimentimin e formave, dhe Santiago Calatrava, për dinamizmin dhe lëvizshmërinë e hapësirës. Ajo, megjithatë, ruan një stil unik që nuk mund të ngatërrohet me askënd: ndërsa Gehry shpesh përdor kllapa metalike dhe struktura të çuditshme për të krijuar një ndjesi lëvizjeje, Hadid e sjell këtë ndjesi përmes linjave të rrjedhshme dhe formave të buta, duke e bërë çdo ndërtesë një “pikturë hapësinore” që sfidon perceptimin tonë për hapësirën dhe funksionin. Zaha Hadid – Arkitektja që Shkroi Histori me Formë Zaha Hadid lindi më 31 tetor 1950 në Bagdad, në një familje intelektuale dhe të pasur me sens artistik. Babai i saj, Mohammed Hadid, ishte industrialist dhe politikan, ndërsa nëna, Wajiha Sabunji, ishte artiste. Ky kombinim i kulturës dhe kreativitetit e rriti Zaha-n në një ambient ku diskutimet intelektuale dhe vizionet artistike ishin pjesë e përditshmërisë. Fëmijëria e saj u pasurua me udhëtime dhe shkollime në internatet e Anglisë dhe Zvicrës, ku kultura dhe perspektivat e ndryshme hapën horizontet e saj. Në vitin 1972, Zaha u zhvendos në Londër dhe u regjistrua në Architectural Association School of Architecture, ku mentorët e saj, si Rem Koolhaas dhe Elia Zenghelis, i mësuan të perceptonte hapësirën si një gjuhë të gjallë. Projekti i diplomës, “Malevich’s Tektonik”, tërhoqi vëmendjen për formën e guximshme dhe eksperimentimin me hapësirën, duke treguar se Zaha nuk do të ndalej tek normat e zakonshme të arkitekturës. Në jetën personale, Zaha ruajti privatësinë; martesa dhe marrëdhëniet e saj mbetën të fshehta, duke i dhënë veprave të saj lirinë për të folur vetë. Veprat Kryesore Heydar Aliyev Center, Baku – një strukturë e rrjedhshme dhe komplekse që krijon hapësira kulturore dhe publike të jashtëzakonshme, duke sfiduar arkitekturën tradicionale. London Aquatics Centre – projektuar për Lojërat Olimpike të 2012, shquhet për çatinë inovative dhe strukturën e hapur, duke kombinuar estetikën me funksionalitetin. MAXXI Museum, Romë – një hapësirë muzeale me linja guximtare dhe volumetrikë të shpërndarë, që krijon një përvojë të veçantë për vizitorët. Vitra Fire Station, Gjermani – një projekt i hershëm që sfidon konvencionet e zakonshme arkitektonike, duke treguar vizionin e saj të guximshëm. Kritika dhe Vlerësimet Zaha Hadid shpesh u përshkrua nga kritika si “radikale” dhe “jo konvencionale”. Shumë kritikë e quajtën: “Arkitektja që sfidon gravitetin” – The Guardian “Poetja e hapësirës moderne” – Architectural Review Pavarësisht disa rezistencave fillestare, veprat e saj fituan admirim dhe respekt global për guximin dhe inovacionin. Çmimet dhe Nderimet Pritzker Architecture Prize (2004) – gruaja e parë që e fiton këtë çmim prestigjioz. Stirling Prize (2010 dhe 2011) – për MAXXI Museum dhe Evelyn Grace Academy. RIBA Gold Medal (2016) – për kontributin e jashtëzakonshëm në arkitekturë. Trashëgimia e Zaha Hadid qëndron në mënyrën se si ajo revolucionarizoi perceptimin e hapësirës, duke integruar teknologjinë, inovacionin dhe estetikën në projekte që vazhdojnë të frymëzojnë arkitektët dhe admiruesit në mbarë botën. Ajo la një gjurmë të pazëvendësueshme, duke treguar se arkitektura është një dialog i vazhdueshëm midis vizionit dhe realitetit. Zaha Hadid ishte një nga arkitektet më të shquara dhe inovative të shekullit të 21-të, duke lënë një gjurmë të pazëvendësueshme në arkitekturën bashkëkohore. Kritikat për punën e saj shpesh përqendrohen tek tre aspekte kryesore: stilistike, teknike dhe konceptuale. 1. Stili dhe vizioni Hadid është e njohur për linjat e rrjedhshme dhe formën organike, shpesh të krahasuara me lëvizjen e ujit apo peizazhe të natyrës. Kritika pozitive e vlerëson guximin e saj për të sfiduar konvencionet arkitekturore, duke krijuar hapësira dinamike dhe vizualisht spektakolare. Kritika negative shpesh përmend se disa projekte mund të duken tepruar futuristike ose të ndërlikuara, duke e bërë funksionalitetin e ndërtesave ndonjëherë sfidues. 2. Inovacioni teknik Projekti i saj shpesh kërkon përdorimin e teknologjisë së avancuar dhe inxhinierisë komplekse, gjë që ka revolucionarizuar mënyrën se si ndërtohet arkitektura moderne. Një kritikë e zakonshme është se këto inovacione mund të bëjnë ndërtesat shumë të shtrenjta për t’u realizuar, dhe shpesh kanë nevojë për material të veçantë ose konstruksion të sofistikuar. 3. Përfshirja konceptuale Hadid e konsideron arkitekturën si art hapësinor, ku formë dhe funksion shpesh bashkohen për të krijuar një përvojë emocionuese. Disa kritikë e konsiderojnë këtë si më shumë skulpturë sesa arkitekturë praktike, duke e bërë ndonjëherë ndërtesën më shumë një objekt vizual sesa një hapësirë të përshtatshme për përdorim. 4. Legjendë dhe ndikim Zaha Hadid ka thyer barriera gjinore në një fushë historikisht të dominuar nga meshkujt, duke u bërë simbol i fuqisë dhe kreativitetit të grave në arkitekturë. Ajo ka fituar shumë çmime prestigjioze, përfshirë Pritzker Prize, duke vërtetuar ndikimin e saj të madh në fushë. Në përmbledhje, kritika mbi Zaha Hadid zakonisht e përshkruan si një inovatore guximtare, e cila sfidon konvencionet, por projektet e saj mund të perceptohen si më shumë artistike sesa funksionale, duke kërkuar teknologji dhe fonde të konsiderueshme. Ajo ka ndryshuar mënyrën se si ne mendojmë për hapësirat dhe formën në arkitekturë. © 2024-2025 Liliana Pere – Themeluese, Botuese. Autore Revista Prestige Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Tematika e poezive të Mjedës Poezitë e Ndre Mjedës, si “Vaji i Bylbylit”, “Gjuha Shqype” dhe “Liria”, tregojnë dashurinë për atdheun, për gjuhën shqipe dhe për lirinë kombëtare. Ai përdor imazhe natyrore dhe figurative për të shprehur fatin e kombit dhe shpresën për të ardhmen. Në “Vaji i Bylbylit”, bilbili i kafazit simbolizon shqiptarin e shtypur, ndërsa peizazhi i lulëzuar shpreh shpresën dhe rigjallërimin. Në “Gjuha Shqype”, gjuhës i jep një rol qendror si mjet bashkimi dhe forcimi i vetëdijes kombëtare. Në “Liria”, Mjeda përqendrohet tek aspiratat për liri dhe drejtësi, duke e lidhur historinë dhe traditën me luftën për pavarësi. Mjeda përdor kryesisht varg të gjatë epiko-lirik me ritëm të lirë, por shpesh të strukturuar me rime të kryqëzuara ose çift rime, që i japin poezisë një melodi të brendshme dhe i forcojnë mesazhet patriotike dhe lirike. Stili i tij është një ndërthurje romantizmi dhe klasicizmit, ku lirizmi personal bashkohet me reflektimin historik dhe kombëtar. Kritika letrare e ka cilësuar Ndre Mjedën si një nga poetët më të rëndësishëm të letërsisë shqiptare të shekullit XIX–XX. Ai njihet për thellësinë lirike, mjeshtërinë e vargut dhe fuqinë e mesazhit patriotik. Shkrimtarë dhe historianë të letërsisë e vlerësojnë për aftësinë e tij për të bashkuar elemente romantike me temat kombëtare dhe shoqërore, si dhe për kontributin e tij në afirmimin e gjuhës shqipe dhe edukimin kulturor të rinisë. Poezitë e tij konsiderohen jo vetëm si krijime artistike, por edhe si mjet edukativ dhe mobilizues për çështjen kombëtare Vaji i Bylbylit > Po shkrihet bora, Dimni po shkon; Bylbyl i vorfën, Pse po gjimon? > Pushoi murlani Me duhi t'vet; Bylbyl i vorfën, Çou mos rri shkret. > Gjith; fushët e malet Blerim e mbëloj; Livadhi e pema Gjithkah lulzoj. --- Gjuha Shqype > Përmbi za që lshon bylbyli, gjuha shqipe m'shungullon; përmbi er' që jep zymbyli, pa da zemren ma ngushllon. > Nji kjo gjuhë që jam tue ndie, jan' të bukra me themel; por prap' kjo, si diell pa hije, për mue t'tanave iu del. Liria > O shqipe, o zogjt' e maleve, kallzoni: A shndrit rreze lirie n'ato maja; mbi bjeshk' t'thepisuna e n'ograja, ku del gurra e gjëmon përmallshëm kroni? Ndre Mjeda lindi në 1866 në Shkodër, një qytet i njohur për jetën kulturore dhe fetare, ku tradita e dijes dhe e letërsisë ishin të pranishme që në fëmijëri. Ai erdhi në një familje modeste: babai i tij vdiq kur ai ishte shumë i vogël, ndërsa nëna punonte me përkushtim për të mbajtur familjen. Këto kushte formuan një ndjeshmëri të thellë ndaj vuajtjeve dhe përpjekjeve të përditshme, element që më vonë do të pasqyrohej në poezinë dhe mendimin e tij social. Që i ri, Mjeda tregoi talent të jashtëzakonshëm dhe intelekt të mprehtë. Jezuitët e qytetit e vunë re dhe e përgatitën për rrugën e priftërisë. Arsimi i tij ishte ndër më të plotë në kohën: kreu studimet fetare në Spanjë, Itali dhe Poloni, duke u njohur me gjuhët e huaja, letërsinë klasike dhe kulturën evropiane. Eksperiencat e hershme të emigrimit e zgjeruan horizontin e tij kulturor dhe i dhanë mundësi të krijonte një botëkuptim të gjerë, që do të pasqyrohej në poezinë e tij. Pas përfundimit të studimeve, ai u kthye në Shkodër dhe shërbeu si prift në krahinat përreth qytetit, duke i kushtuar jetën shërbimit fetar dhe edukimit të rinisë. Në fshatin Kukël (1906–1907), Mjeda shkroi edhe disa nga poezitë e tij më të njohura, duke integruar lirizmin me përkushtimin ndaj çështjeve sociale dhe kombëtare. Përveç veprimtarisë fetare, Mjeda ishte mësues dhe edukator i pasionuar. Ai i kushtoi kohë të rinjve, duke i mësuar gjuhën dhe kulturën shqiptare dhe duke i frymëzuar të ruanin traditën dhe identitetin kombëtar. Ai gjithashtu themeloi Shoqërinë Kulturore “Agimi”, mori pjesë në kongrese gjuhësore dhe u bë një zë kritik ndaj pushtimit osman dhe mbylljes së shkollave shqipe. Si poet, Mjeda shquhet për lirizmin, mjeshtërinë e vargut dhe ndjeshmërinë patriotike. Poemat e tij të hershme, si “Vaji i bylbylit” (1881), përdorin simbole natyrore për të treguar vuajtjet dhe shpresën e kombit. Poezitë më të mëvonshme, përfshirë “Liria” (1937), “Lisus” dhe “Scodra”, bashkojnë romantizmin me realizmin historik, duke glorifikuar figurat heroike shqiptare dhe duke frymëzuar ndjenjën e përgjegjësisë kombëtare. Për Mjedën, poezia nuk ishte vetëm art, por edhe mjet për edukimin dhe vetëdijesimin e popullit. Ai e quante krijimtarinë poetike një mjet të fuqishëm për bashkimin dhe ngritjen shpirtërore të shqiptarëve, duke i dhënë zë aspiratave për liri dhe përparim. Kritika e ka vlerësuar si një nga poetët më të rëndësishëm të Rilindjes dhe letërsisë së Pavarësisë, duke e quajtur mjeshtër të lirikës dhe epikës patriotike. Ai njihet si “zëri i ndjeshëm i shpirtit kombëtar”, për aftësinë e tij të bashkonte emocionin personal me tragjedinë dhe shpresën e popullit shqiptar. Ndre Mjeda vdiq më 1 gusht 1937 në Shkodër, por trashëgimia e tij mbetet e gjallë. Poezitë e tij, me vargjet e ndjeshme, metaforat e thella dhe frymën patriotike, vazhdojnë të frymëzojnë breza shqiptarësh dhe të ruajnë urën mes traditës dhe aspiratave për liri, dijeni dhe atdgedashuri Abraham Lincoln:  Gjiganti qe perdori  Dijen për te ndryshuar historine.   Abraham Lincoln ishte Presidenti i 16-të i Shteteve të Bashkuara. Abraham Lincoln ishte një njeri i thjeshtë me mendje të jashtëzakonshme, i cili e përdori dijen dhe përkushtimin për të ndryshuar historinë.  Ai kishte një etje të madhe për mësim dhe njohuri, duke e kuptuar se arsimi dhe njohuria janë armiku më i madh i varfërisë  Karakteri i tij u formua nga ndershmëria, durimi dhe drejtësia, duke bërë që të qëndronte gjithmonë besnik ndaj asaj që ishte e drejtë.  Lincoln ishte një udhëheqës i vendosur dhe human, që përballoi krizat më të mëdha të kombit me mençuri dhe guxim. Ai besonte se barazia dhe liria janë themeli i çdo shoqërie të qëndrueshme.  Gjeniu i tij i shquar ishte i shoqëruar nga një karakter i fortë dhe i palëkundur, i cili e bëri atë jo vetëm president, por edhe simbol të përjetshëm të drejtësisë dhe dijes.  Trashëgimia e Lincolnit është një udhërrëfyes i pavdekshëm për moralin, mençurinë dhe udhëheqjen.  ✨️ 1. Arsimi dhe Dija 1. “Arsimi është armiku më i madh i varfërisë.” 2. “Unë nuk jam i lindur inteligjent; unë thjesht qëndroj më gjatë duke mësuar.” 3. “Dija është themeli i çdo sukses i vërtetë.” 4. “Çdo djalë dhe çdo vajzë duhet të mësojë të lexojë dhe të shkruajë; kjo është e para dhe më e rëndësishmja hap për lirinë e mendjes.” 5. “Një shoqëri pa arsimin e duhur është si një trup pa shpirt.” 6. “Liria dhe arsimi janë të lidhura; një shoqëri e arsimuar e kupton më mirë drejtësinë.” 7. “Njohuria është e vetmja gjë që nuk mund t’ua marrë askush; ajo është e përhershme.” 8. “Mënyra më e mirë për të parashikuar të ardhmen është ta krijosh atë përmes dijes.” 9. “Njerëzit më të fortë nuk janë ata që e posedojnë forcën natyrore, por ata që kërkojnë të mësojnë gjithmonë.” 10. “Mos nënvlerëso kurrë fuqinë e një njeriu që dëshiron të mësojë.” ---- ✨️✨️ 2. Drejtësia dhe Moraliteti 11. “Unë nuk di të flas për çdo gjë, por unë di të them të vërtetën.” 12. “Mënyra më e sigurt për të mos humbur është të bësh atë që di të jetë e drejtë.” 13. “Një vend i ndërtuar mbi themelin e lirisë dhe barazisë nuk mund të qëndrojë nëse nuk mban drejtësinë si udhërrëfyes.” 14. “Kur një komb humb ndjenjën e drejtësisë, ai humb gjithçka.” 15. “Të mbash drejtësinë nuk është gjithmonë e lehtë, por është gjithmonë e domosdoshme.” --- ✨️✨️✨️ 3. Udhëheqja dhe Përgjegjësia 16. “Udhëheqësi më i mirë nuk është ai që komandon, por ai që mund të udhëheqë me shembull.” 17. “Mënyra e vetme për të bërë punë të madhe është të duash atë që bën.” 18. “Çdo njeri është përgjegjës për veprimet e tij, por një udhëheqës është përgjegjës edhe për pasojat e veprimeve të popullit.” 19. “Një udhëheqës duhet të marrë vendime bazuar mbi drejtësinë, jo mbi populizmin.” 20. “Udhëheqja nuk është për të fituar adhurim, por për të bërë atë që është e drejtë.” ---- 4. Jeta dhe Sfida 21. “Unë e kam mësuar se njerëzit janë më shumë të mirë sesa e mendoja, dhe më shumë të keq sesa doja të besoja.” 22. “Jeta është përbërë nga momente të vogla; përpjekjet e vogla të ditës së sotme ndërtojnë të nesërmen.” 23. “Mos ndalo së përpjekuri për atë që e di se është e drejtë, edhe nëse duket e pamundur.” 24. “Çdo ditë është një mundësi për të bërë diçka të mirë.” 25. “Vështirësitë janë ato që forcojnë karakterin dhe vendosmërinë.” --- 5. Durimi dhe Vetëpërmirësimi 26. “Shumica e njerëzve kanë më shumë forcë për të duruar sesa mendojnë.” 27. “Unë jam një punëtor i thjeshtë që nuk dorëzohet kurrë.” 28. “Unë nuk jam i lindur i ditur, por unë mësoj çdo ditë.” 29. “Durimi dhe vendosmëria janë dy aleatë të domosdoshëm për suksesin.” 30. “Çdo ditë që investon në vetëpërmirësim, është një ditë që fiton për të ardhmen.” --- 6. Liria dhe Barazia 31. “Të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë; ajo është një e vërtetë që duhet mbajtur gjallë çdo ditë.” 32. “Liria nuk është vetëm të bësh çfarë të duash, por të bësh atë që është e drejtë.” 33. “Barazia është themeli i çdo shoqërie të qëndrueshme.” 34. “Një komb nuk mund të jetë i lirë nëse nuk respekton lirinë e të gjithë qytetarëve.” 35. “Liria është e mbrojtur nga njohuria dhe ndërgjegjja, jo nga fuqia brutale.” --- 7. Përpjekja dhe Suksesi 36. “Asgjë e vlefshme nuk arrihet pa përpjekje.” 37. “Sekreti i suksesit është të fillosh dhe të mos ndalesh.” 38. “Gabimet nuk janë fundi; ato janë hapat për të mësuar dhe për të përmirësuar vetveten.” 39. “Një punë e vogël e bërë me vendosmëri shpesh ka më shumë vlerë sesa një punë e madhe e bërë me paqëndrueshmëri.” 40. “Besimi në vetvete dhe puna e palodhur janë çelësi i çdo arritjeje.” --- Abraham Lincoln lindi në një familje të thjeshtë në Kentucky më 1809. Ai nuk pati arsimin e plotë që sot konsiderohet normal, por kishte një etje të madhe për dije. Vetëm nga librat që arrinte të gjente, ai mësoi të lexojë, të shkruajë dhe të mendojë thellë, duke e kuptuar se “Arsimi është armiku më i madh i varfërisë”. Me durim dhe përkushtim, Lincoln tha vetes: “Unë nuk jam i lindur inteligjent; unë thjesht qëndroj më gjatë duke mësuar.” Ai filloi të punonte si avokat dhe politikan, duke u përballur me sfida të mëdha. Megjithatë, nuk hoqi dorë kurrë nga drejtësia dhe moraliteti. Lincoln besonte fuqimisht se “Mënyra më e sigurt për të mos humbur është të bësh atë që di të jetë e drejtë”, dhe kjo bëri që ai të udhëhiqte me shembull dhe ndershmëri. Në vitin 1861, kur u bë Presidenti i Shteteve të Bashkuara, vendi ishte i ndarë nga lufta civile. Lincoln përballoi këtë krizë duke mbajtur si udhërrëfyes të tij lirinë, drejtësinë dhe barazinë. Ai e dinte se “Të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë” dhe punoi pa u lodhur për të zhdukur skllavërinë, duke lënë një trashëgimi të pavdekshme. Por Lincoln nuk ishte vetëm një udhëheqës i madh politik. Ai ishte edhe një njeri që e vlerësonte durimin, përpjekjen dhe vetëpërmirësimin. Ai thoshte: “Shumica e njerëzve kanë më shumë forcë për të duruar sesa mendojnë” dhe besonte se çdo sfidë ishte një mundësi për t’u bërë më i fortë. Jetës së tij i dha një mesazh të qartë dhe frymëzues: njohuria, drejtësia dhe vendosmëria janë çelësi i çdo arritjeje, dhe nuk ka sukses pa përpjekje dhe durim. Abraham Lincoln nuk ishte thjesht president; ai ishte një shembull i përkushtimit, moralit dhe humanizmit, një njeri që ndryshoi historinë dhe frymëzoi breza. © 2024–2025 Liliana Pere – Themeluese, Botuese, Autore